• Nie Znaleziono Wyników

PROGRAM DZIAŁALNOŚCI ŚRODOWISKOWEGO DOMU SAMOPOMOCY NR 2 W ZIELONEJ GÓRZE na rok 2022: TYP B (dla osób z niepełnosprawnością intelektualną),

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "PROGRAM DZIAŁALNOŚCI ŚRODOWISKOWEGO DOMU SAMOPOMOCY NR 2 W ZIELONEJ GÓRZE na rok 2022: TYP B (dla osób z niepełnosprawnością intelektualną),"

Copied!
18
0
0

Pełen tekst

(1)

1

załącznik nr 1 do zarządzenia nr 215.2022 Prezydenta Miasta Zielona Góra

z dnia 15 marca 2022 r.

PROGRAM DZIAŁALNOŚCI ŚRODOWISKOWEGO DOMU SAMOPOMOCY NR 2 W ZIELONEJ GÓRZE na rok 2022:

TYP B (dla osób z niepełnosprawnością intelektualną),

Środowiskowy Dom Samopomocy nr 2 w Zielonej Górze działa na podstawie:

1. Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2021 r.

poz. 2268 z późn. zm.)

2. Ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. z 2020 r. poz. 685),

3. Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r.

w sprawie środowiskowych domów samopomocy (Dz. U. z 2020 r. poz. 249), 4. Regulaminu Organizacyjnego Środowiskowego Domu Samopomocy nr 2

w Zielonej Górze

Środowiskowy Dom Samopomocy nr 2 Typ B, C, D ma swoją siedzibę przy ul.

Witebskiej 2 w Zielonej Górze jest jednostką organizacyjną Miasta Zielona Góra działającą w formie jednostki budżetowej.

Z usług Domu korzystać mogą osoby zamieszkałe na terenie miasta Zielona Góra, które ukończyły osiemnasty rok życia.

Proces wspierająco - terapeutyczny z uczestnikami zajęć w Środowiskowym Domu Samopomocy nr 2 realizują i oceniają Członkowie Zespołu Wspierająco – Aktywizującego w wymiarze 7,7 etatu.

Środowiskowy Dom Samopomocy nr 2 Typ B zwany dalej Domem jest placówką pobytu dziennego przeznaczona dla osób dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim, znacznym i umiarkowanym, a także osób z lekką niepełnosprawnością intelektualną, gdy jednocześnie występują inne zaburzenia, zwłaszcza neurologiczne. Środowiskowy Dom Samopomocy nr 2 Typ B dysponuje trzema miejscami. Proces terapeutyczny z uczestnikami z niepełnosprawnością intelektualną realizowany jest przez członków Zespołu Wspierająco-Aktywizującego w wymiarze 0,7 etatu.

Dom zaspakaja potrzebę wsparcia osobom, które z różnych względów nie mogą uczestniczyć w programach warsztatów terapii zajęciowej i jeszcze ciągle spychane są na margines społeczeństwa (osoby o najwyższym stopniu bezradności życiowej), realizuje działania zmierzające do osiągnięcia przez uczestników jak najpełniejszej samodzielności życiowej

(2)

2

Pracownicy Domu za swoją misję uważają pracę nad maksymalnie możliwym do osiągnięcia usamodzielnieniem się uczestników zajęć poprzez sukcesywne poszerzanie i doskonalenie ich możliwości psychofizycznych oraz kompetencji społecznych.

Działalność Domu polega także na udzielaniu wsparcia społecznego rodzicom oraz rodzinom uczestników zajęć.

Celem nadrzędnym Domu jest zwiększanie zaradności i samodzielności życiowej uczestników, którzy w wyniku upośledzenia niektórych funkcji organizmu lub zdolności adaptacyjnych wymagają pomocy do życia w środowisku rodzinnym i społecznym.

Cele szczegółowe działalności Domu:

1. Podtrzymanie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia (usprawnianie psychomotoryczne uczestników, poprawa umiejętności samoobsługowych, poprawa funkcjonowania społecznego).

2. Utrzymanie osoby niepełnosprawnej intelektualnie w jej naturalnym środowisku poprzez pomoc w zaspakajaniu niezbędnych potrzeb oraz przezwyciężaniu trudnych sytuacji życiowych.

3. Zapobieganie bierności i izolacji społecznej.

4. Integrowanie uczestników ze środowiskiem lokalnym poprzez współpracę z innymi instytucjami, placówkami.

Wypełnianiu i realizacji celów służą:

- różnorodne formy zajęć wspierająco-aktywizujących oraz opieka terapeutyczna realizowane podczas zajęć w Domu,

- współpraca z rodzicami obejmująca codzienne kontakty w celu omawiania na bieżąco funkcjonowania uczestnika zajęć oraz cykliczne spotkania,

- współpraca z instytucjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych.

Zasady pracy z grupą:

1. Zasada partnerstwa – oznacza poszanowanie praw i indywidualności uczestnika. Zgodnie z nią udział podopiecznego w zajęciach nie jest obowiązkowy. Warunkiem rozpoczęcia pracy z uczestnikiem jest zdobycie przez terapeutę jego zaufania i jego chęci do współpracy.

2. Zasada stopniowania trudności – stopniowa realizacja zadań od łatwiejszych do coraz trudniejszych, aż do możliwie pełnej samodzielności.

3. Zasada powtarzalności oddziaływań – stan niepełnosprawności oraz stan zdrowia uczestników powodują z upływem czasu utratę nabytych umiejętności. Dlatego konieczne jest powtarzanie wypracowanych wcześniej zdolności.

4. Zasada wielostronności oddziaływań – oddziaływanie na różne sfery życia codziennego, sprzyjające wszechstronnemu rozwojowi uczestnika.

(3)

3

5. Zasada optymalizacji – oddziaływanie na takim poziomie by stymulacja uczestnika nie była ani nadmierna, ani zbyt uboga.

Aby osiągnąć wyznaczone cele w placówce stosuje się następujące sposoby (metody) działań:

Lp. sposób działań/prowadzona działalność

osoba odpowiedzialna (stanowisko- zgodnie z rocznym planem pracy na

2022r)*

1. Trening samodzielności i samoobsługi

Opiekun - 3

2. Trening higieniczny opiekun -2

3. Trening żywieniowy Opiekun-2

4. Trening umiejętności praktycznych Opiekun-4

5. Trening kulinarny Terapeuta zajęciowy-3

6. Trening umiejętności komunikacji Terapeuta- 2 7. Trening umiejętności spędzania

czasu wolnego

Terapeuta- 1

8. Trening umiejętności społecznych (interpersonalnych i rozwiązywania problemów)

Terapeuta- 2

9. Terapia zajęciowa Terapeuta zajęciowy-3

10. Zajęcia rewalidacyjne Terapeuta- 1

11. Terapia ruchowa Opiekun- 1

12. Metoda Knill`ów- elementy programu aktywności

Terapeuta- 4

13. Relaksacja opiekun - 1

14. Zajęcia z elementami muzyki/muzykoterapia integralna

Terapeuta- 4

15. Rekreacja Opiekun- 4

16. Poranny Krąg Terapeuta- 1

17. Wspomaganie terapeutyczne Kierownik Zakres treningów i realizowanych metod:

1. W ramach treningu funkcjonowania w życiu codziennym przeprowadzane są:

(4)

4

- trening samodzielności: zmiana odzieży, obuwia,

- trening higieniczny: samodzielność w zakresie wykonywania czynności higienicznych takich jak mycie i suszenie rąk, mycie buzi, zębów, czesanie się, załatwianie potrzeb fizjologicznych, odkręcanie/zakręcanie kranu, mycie się, korzystanie z kosmetyków do utrzymania czystości ciała,

- trening żywieniowy: spożycie posiłku

- trening kulinarny: przygotowanie prostego posiłku (np. ugotowanie mleka, budyniu, zagotowanie wody w czajniku, zrobienie herbaty, wykonanie sałatki jarzynowej lub owocowej) z dostarczonych produktów, ułożenie jedzenia na talerzu, spożycie posiłku,

- trening umiejętności praktycznych: znoszenie naczyń, mycie ich, korzystanie ze zmywarki, wycieranie naczyń, sprzątanie ze stołu, zamiatanie podłogi, wykonywanie prac porządkowych na terenie przed placówką, utrzymanie porządku w szafce,

2. Trening spędzania wolnego czasu polega na:

- rozwijaniu zainteresowań czytelniczych poprzez odsłuchiwanie lub odczytywanych treści bajek, opowiadań,

- oglądanie zaplanowanych projekcji filmowych, TV,

- kształtowaniu rozwoju poznawczego poprzez dostarczanie nowych informacji, - udziale w zabawach integracyjnych (z chustą animacyjną, zabawy ruchowe ze śpiewem, kalambury, gry stolikowe ),

- uczestniczeniu w imprezach kulturalnych, sportowych, towarzyskich orga- nizowanych w placówce i poza nią (imprezy okolicznościowe, festyny, wystawy, zawody).

3. Trening komunikacyjny – nauka wymiany informacji z wykorzystaniem alter- natywnych i wspomagających sposobów porozumiewania się.

4. Trening umiejętności społecznych i interpersonalnych:

- przestrzeganie zasad i reguł współżycia,

- nawiązanie i utrzymanie kontaktów społecznych,

- umiejętność wyrażania własnych potrzeb i emocji w sposób z poszanowaniem godności pozostałych uczestników, w sposób asertywny,

- kształtowanie umiejętności komunikowania się w grupie i poza nią na zasadach otwartości, tolerancji partnerstwa i wzajemności,

- aktywny udział w zajęciach oraz czynnościach codziennych np.: robienie zakupów,

- umiejętne rozwiązywanie konfliktów.

5. Terapia zajęciowa: rysowanie , malowanie, collage, wyklejanie z wykorzystaniem różnorodnych materiałów. W ramach terapii zajęciowej prowadzi się muzykoterapię polegającą na aktywizowaniu do czynnego reagowania na muzykę z wykorzystaniem nagrań piosenek, instrumentów oraz śpiewu łączonych z elementami rytmiki i tańca.

6. Zajęcia rewalidacyjne: usprawnianie funkcji percepcyjno - motorycznych, koordynacja wszystkich funkcji, kształtowanie procesów poznawczych, ćwiczenia

(5)

5

logopedyczne, wykorzystywanie pozawerbalnych form komunikowania się z użyciem gestów, piktogramów, intencji i dialogowania.

7. Terapia ruchowa: ćwiczenia ogólnie usprawniające, oddechowe, z wyko- rzystaniem przyrządów i bez przyrządów , gry i zabawy o charakterze sportowym (np. tor przeszkód, wyścigi, gra Bocci).

8. Elementy Metoda Knill`ów – ogólnorozwojowy program aktywności Knilla: rozwój świadomości ciała poprzez właściwy odbiór bodźców napływających z zewnątrz , wzbogacanie kontaktu podopiecznego z terapeutą i otoczeniem.

9. Relaksacja: napinanie i rozluźnianie mięśni, uspakajanie.

10. Rekreacja: przebywanie na świeżym powietrzu, w plenerze, spacery.

11. Poranny Krąg: stymulacja wielozmysłowa obejmująca swym zasięgiem dotyk, wzrok, słuch węch i smak połączona z kształtowaniem form wzajemnej komunikacji w bezpiecznej i pełnej zrozumienia atmosferze.

12. Zajęcia przy muzyce – wykorzystywanie wpływu muzyki na rozwój psychosomatyczny człowieka, rytmizacja, podśpiewywanie, śpiewanie, nucenie, muzykowanie.

Terapia osób z niepełnosprawnością wymaga strategii i posiadania całościowej wizji, której efekt doraźny wkomponowany jest w perspektywę przyszłości, a cały wysiłek skoncentrowany jest na osobie, a nie na rodzaju niepełnosprawności. Dążymy więc do tworzenia takiego środowiska życia, w którym osoby z niepełnosprawnością mogą funkcjonować na poziomie swoich możliwości i realizować swoje potrzeby pomimo posiadanych ograniczeń. Śledzenie przebiegu terapii jest niezbędnym elementem całego procesu terapeutycznego. Z jednej strony pozwala dostrzec postępy w prowadzonym procesie, z drugiej pozwala na zmodyfikowanie planu.

W Domu odbywają się zajęcia dogoterapii, które pełnią funkcję terapeutyczną - wspomagającą. Zajęcia z psem, które mają na celu stworzenie pozytywnego kontaktu pomiędzy uczestnikami a psem. W trakcie zajęć uczestnicy przyzwyczajają się do kontaktu z psem, głaszczą go, wydają polecenia. Zajęcia mają za zadanie dostarczenie uczestnikom pozytywnego ładunku emocjonalnego, satysfakcji z obcowania z psem, przełamują lęki w kontaktach z otoczeniem, stymulują rozwój zmysłów i postrzegania, pozwalają oderwać się od otaczającej ich rzeczywistości.

Zajęcia mają formę spotkań pracy grupowej i cyklicznej.

Możliwości realizacyjne Środowiskowego Domu Samopomocy nr 2 w Zielonej Górze uzależnione są od posiadanych zasobów ludzkich, finansowych, materiałowych oraz organizacyjnych i mogą ulegać zmianie. Dodatkowo na możliwości realizacji zajęć może mieć wpływ sytuacja epidemiczna dotycząca zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. W uzasadnionych sytuacjach dopuszcza się realizowanie zajęć w formie zajęć zdalnych.

Dom działa 5 dni w tygodniu od poniedziałku do piątku, od godz. 7:00 do 15:30.

Jest miejscem bezpiecznym. Posiada udogodnienia dla osób niepełnosprawnych.

Pomieszczenia wyposażone są w odpowiedni sprzęt i pomoce dydaktyczne.

(6)

6

Otoczenie wokół budynku stanowi teren zieleni, na którym mogą odbywać się zajęcia ruchowe ora podopieczni mogą wykonywać proste prace ogrodnicze (np.

podlewanie, grabienie).

Dzięki Urzędowi Miasta Zielona Góra Środowiskowy Dom Samopomocy nr 2 w Zielonej Górze oferuje uczestnikom zajęć dofinansowywane usługi transportowe.

Bazę Domu stanowią:

- parterowy budynek (położony w pobliżu przystanków autobusowych), do którego prowadzą dwa wejścia, z których jedno przystosowane jest na potrzeby osób niepełnosprawnych,

- sala ogólna – umożliwiająca spotkanie się uczestników zajęć i ich rodzin spełniająca również funkcję sali aktywizacji (sala z TV, rzutnikiem multimedialnym, kanapy, narożnik) sala ogólna z trudnością mieści naszych podopiecznych, ze względu na dużą liczbę osób poruszających się na wózkach inwalidzkich 44%

podopiecznych ( w tym 4 wózki pół leżące)

- dwa pomieszczenia wielofunkcyjne (sala terapii zajęciowej- plastyczna, sala terapii zajęciowej- muzyczna) umożliwiające prowadzenie działalności wspierająco- aktywizującej, wyposażone w stoły krzesła, sprzęty i pomoce do prowadzenia zajęć, - sala terapii ruchowej- wyposażona w sprzęt sportowo-rehabilitacyjny,

- pokój do indywidualnego poradnictwa, pełniący ponadto funkcję pokoju wyciszenia, - kuchnia z niezbędnymi urządzeniami i sprzętem AGD,

- jadalnia – pełniąca ponadto funkcję sali aktywizacji i terapii zajęciowej, wyposażona w stoły, krzesła , stanowisko komputerowe

- pokój higieniczny- wyposażony w kanapę, podnośnik, - toalety dla uczestników, w tym jedna z prysznicem,

- szatnie dla uczestników, wyposażone w szafki metalowe na odzież i obuwie,

Ocena efektów działalności Domu dokonywania jest raz w roku, w formie sprawozdania rocznego z działalności Domu, z uwzględnieniem informacji o:

− formie przeprowadzonych zajęć, realizacji planowanych działań oraz uzyskanych efektach,

− liczbie osób korzystających z poszczególnych zajęć,

− liczbie uczestników, którzy opuścili Dom,

− współpracy z rodzinami, opiekunami, ośrodkami pomocy społecznej, służbami zdrowia, urzędami pracy, organizacjami pozarządowymi,

− aktualnych zasobach Domu przeznaczonych na jego funkcjonowanie.

PODPISY CZŁONKÓW ZESPOŁU WSPIERAJĄCO-AKTYWIZUJĄCEGO:

Zielona Góra, ……… 2022 r.

(7)

7

PROGRAM DZIAŁALNOŚCI ŚRODOWISKOWEGO DOMU SAMOPOMOCY NR 2 W ZIELONEJ GÓRZE na rok 2022 :

TYP C (dla osób wykazujących inne przewlekłe zaburzenia czynności psychicznych)

Środowiskowy Dom Samopomocy nr 2 w Zielonej Górze działa na podstawie:

1. Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2021 r.

poz. 2268 z późn. zm.)

2. Ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. z 2020 r. poz. 685),

3. Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r.

w sprawie środowiskowych domów samopomocy (Dz. U. z 2020 r. poz. 249), 4. Regulaminu Organizacyjnego Środowiskowego Domu Samopomocy nr 2 w Zielonej Górze

Środowiskowy Dom Samopomocy nr 2 Typ B, C, D ma swoją siedzibę przy ul.

Witebskiej 2 w Zielonej Górze, jest jednostką organizacyjną Miasta Zielona Góra działającą w formie jednostki budżetowej.

Z usług Domu korzystać mogą osoby zamieszkałe na terenie miasta Zielona Góra, które ukończyły osiemnasty rok życia.

Proces wspierająco - terapeutyczny z uczestnikami zajęć w Środowiskowym Domu Samopomocy nr 2 realizują i oceniają Członkowie Zespołu Wspierająco – Aktywizującego w wymiarze 7,7 etatu.

Środowiskowy Dom Samopomocy nr 2 Typ C (zwany dalej Domem) jest placówką pobytu dziennego przeznaczona dla osób dorosłych wykazujących inne przewlekłe zaburzenia czynności psychicznych. Dysponuje czteroma miejscami.

Proces terapeutyczny z uczestnikami wykazującymi inne przewlekłe zaburzenia czynności psychicznych realizowany jest przez członków Zespołu Wspierająco- Aktywizującego w wymiarze 1 etatu.

Dom zaspakaja potrzebę wsparcia osobom, które mają poważne trudności w życiu codziennym i wymagają zorganizowanej pomocy niezbędnej do życia w środowisku rodzinnym i społecznym.

Pracownicy Domu za swoją misję uważają pracę nad maksymalnie możliwym do osiągnięcia usamodzielnieniem się uczestników zajęć poprzez sukcesywne poszerzanie i doskonalenie ich możliwości psychofizycznych oraz kompetencji społecznych.

(8)

8

Działalność Domu polega także na udzielaniu wsparcia społecznego rodzicom oraz rodzinom uczestników zajęć.

Celem nadrzędnym Domu jest dążenie do poprawy funkcjonowania jakości życia uczestników oraz powstrzymywanie postępującej regresji funkcjonalnej w życiu codziennym i społecznym.

Cele szczegółowe działalności Domu:

1. Kształtowanie umiejętności społecznych i umiejętności z zakresu samoobsługi odpowiednio do potrzeb i możliwości uczestników.

2. Motywowanie do aktywności zawodowej w ramach terapii zajęciowej.

3. Stopniowe zwiększanie własnej aktywności i rozwój zainteresowań.

4. Motywowanie do leczenia i rehabilitacji.

5. Poprawa wzajemnych relacji interpersonalnych, umiejętności komunikowania się, a także współżycia w grupie.

6. Wzajemna pomoc i wsparcie współuczestników zajęć w placówce.

7. Integrowanie uczestników ze środowiskiem poprzez współpracę z innymi placówkami, instytucjami.

Wypełnianiu i realizacji celów służą:

- różnorodne formy zajęć wspierająco-aktywizujących oraz opieka terapeutyczna realizowane podczas zajęć w Domu,

- współpraca z rodzicami obejmująca codzienne kontakty w celu omawiania na bieżąco funkcjonowania uczestnika zajęć oraz cykliczne spotkania,

- współpraca z instytucjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych.

Zasady pracy z grupą:

6. Zasada partnerstwa – oznacza poszanowanie praw i indywidualności uczestnika. Zgodnie z nią udział podopiecznego w zajęciach nie jest obowiązkowy. Warunkiem rozpoczęcia pracy z uczestnikiem jest zdobycie przez terapeutę jego zaufania i jego chęci do współpracy.

7. Zasada stopniowania trudności – stopniowa realizacja zadań od łatwiejszych do coraz trudniejszych, aż do możliwie pełnej samodzielności.

8. Zasada powtarzalności oddziaływań – stan niepełnosprawności oraz stan zdrowia uczestników powodują z upływem czasu utratę nabytych umiejętności. Dlatego konieczne jest powtarzanie wypracowanych wcześniej zdolności.

9. Zasada wielostronności oddziaływań – oddziaływanie na różne sfery życia codziennego, sprzyjające wszechstronnemu rozwojowi uczestnika.

10. Zasada optymalizacji – oddziaływanie na takim poziomie by stymulacja uczestnika nie była ani nadmierna, ani zbyt uboga.

Aby osiągnąć wyznaczone cele w placówce stosuje się następujące sposoby (metody) działań:

(9)

9 Lp. sposób działań/prowadzona

działalność

osoba odpowiedzialna (stanowisko- zgodnie z rocznym planem pracy na

2022r)*

1. Trening samodzielności i samoobsługi

opiekun - 3

2. Trening higieniczny opiekun -2

3. Trening żywieniowy Opiekun-2

4. Trening umiejętności praktycznych Opiekun-4

5. Trening kulinarny Terapeuta zajęciowy-3

6. Trening umiejętności komunikacji Terapeuta- 2 7. Trening umiejętności spędzania

czasu wolnego

Terapeuta-1

8. Trening umiejętności społecznych (interpersonalnych i rozwiązywania problemów)

Terapeuta-2

9. Terapia zajęciowa Terapeuta zajęciowy-3

10. Zajęcia rewalidacyjne Terapeuta- 1

11. Terapia ruchowa Opiekun-1

12. Metoda Knill`a elementy programu aktywności

Terapeuta- 4

13. Relaksacja opiekun -1

14. Zajęcia z elementami muzyki/muzykoterapia integralna

Terapeuta- 4

15. Rekreacja Opiekun- 4

16. Poranny Krąg Terapeuta-1

17. Wspomaganie terapeutyczne Kierownik Zakres treningów i realizowanych metod:

3. W ramach treningu funkcjonowania w życiu codziennym przeprowadzane są:

- trening samodzielności: zmiana odzieży, obuwia,

- trening higieniczny: samodzielność w zakresie wykonywania czynności higienicznych takich jak mycie i suszenie rąk, mycie buzi, zębów, czesanie się, załatwianie potrzeb fizjologicznych, odkręcanie/zakręcanie kranu, mycie się, korzystanie z kosmetyków do utrzymania czystości ciała,

(10)

10 - trening żywieniowy: spożycie posiłku

- trening kulinarny: przygotowanie prostego posiłku (np. ugotowanie mleka, budyniu, zagotowanie wody w czajniku, zrobienie herbaty, wykonanie sałatki jarzynowej lub owocowej) z dostarczonych produktów, ułożenie jedzenia na talerzu, spożycie posiłku,

- trening umiejętności praktycznych: znoszenie naczyń, mycie ich, korzystanie ze zmywarki, wycieranie naczyń, sprzątanie ze stołu, zamiatanie podłogi, wykonywanie prac porządkowych na terenie przed placówką, utrzymanie porządku w szafce, 4. Trening spędzania wolnego czasu polega na:

- rozwijaniu zainteresowań czytelniczych poprzez odsłuchiwanie lub odczytywanych treści bajek, opowiadań,

- oglądanie zaplanowanych projekcji filmowych, TV,

- kształtowaniu rozwoju poznawczego poprzez dostarczanie nowych informacji, - udziale w zabawach integracyjnych (z chustą animacyjną, zabawy ruchowe ze śpiewem, kalambury, gry stolikowe ),

- uczestniczeniu w imprezach kulturalnych, sportowych, towarzyskich orga- nizowanych w placówce i poza nią (imprezy okolicznościowe, festyny, wystawy, zawody).

3.Trening komunikacyjny – nauka wymiany informacji z wykorzystaniem alter- natywnych i wspomagających sposobów porozumiewania się.

4. Trening umiejętności społecznych i interpersonalnych:

- przestrzeganie zasad i reguł współżycia,

- nawiązanie i utrzymanie kontaktów społecznych,

- umiejętność wyrażania własnych potrzeb i emocji w sposób z poszanowaniem godności pozostałych uczestników, w sposób asertywny,

- kształtowanie umiejętności komunikowania się w grupie i poza nią na zasadach otwartości, tolerancji partnerstwa i wzajemności,

- aktywny udział w zajęciach oraz czynnościach codziennych np.: robienie zakupów, - umiejętne rozwiązywanie konfliktów.

5. Terapia zajęciowa: rysowanie , malowanie, collage, wyklejanie z wykorzystaniem różnorodnych materiałów. W ramach terapii zajęciowej prowadzi się muzykoterapię polegającą na aktywizowaniu do czynnego reagowania na muzykę z wykorzystaniem nagrań piosenek, instrumentów oraz śpiewu łączonych z elementami rytmiki i tańca.

6. Zajęcia rewalidacyjne: usprawnianie funkcji percepcyjno - motorycznych, koordynacja wszystkich funkcji, kształtowanie procesów poznawczych, ćwiczenia logopedyczne, wykorzystywanie pozawerbalnych form komunikowania się z użyciem gestów, piktogramów, intencji i dialogowania.

7. Terapia ruchowa: ćwiczenia ogólnie usprawniające, oddechowe, z wyko- rzystaniem przyrządów i bez przyrządów , gry i zabawy o charakterze sportowym (np. tor przeszkód, wyścigi).

8. Elementy Metoda Knill`a – ogólnorozwojowy program aktywności Knilla: rozwój świadomości ciała poprzez właściwy odbiór bodźców napływających z zewnątrz , wzbogacanie kontaktu podopiecznego z terapeutą i otoczeniem.

(11)

11

9. Relaksacja: napinanie i rozluźnianie mięśni, uspakajanie.

10. Rekreacja: przebywanie na świeżym powietrzu, w plenerze, spacery.

11.Poranny Krąg: stymulacja wielozmysłowa obejmująca swym zasięgiem dotyk, wzrok, słuch węch i smak połączona z kształtowaniem form wzajemnej komunikacji w bezpiecznej i pełnej zrozumienia atmosferze.

12. Zajęcia przy muzyce – wykorzystywanie wpływu muzyki na rozwój psychosomatyczny człowieka, rytmizacja, podśpiewywanie, śpiewanie, nucenie, muzykowanie.

W Domu odbywają się zajęcia dogoterapii, które pełnią funkcję terapeutyczną - wspomagającą. Zajęcia z psem, które mają na celu stworzenie pozytywnego kontaktu pomiędzy uczestnikami a psem. W trakcie zajęć uczestnicy przyzwyczajają się do kontaktu z psem, głaszczą go, wydają polecenia. Zajęcia mają za zadanie dostarczenie uczestnikom pozytywnego ładunku emocjonalnego, satysfakcji z obcowania z psem, przełamują lęki w kontaktach z otoczeniem, stymulują rozwój zmysłów i postrzegania, pozwalają oderwać się od otaczającej ich rzeczywistości.

Zajęcia mają formę spotkań pracy grupowej i cyklicznej.

Terapia osób z niepełnosprawnością wymaga strategii i posiadania całościowej wizji, której efekt doraźny wkomponowany jest w perspektywę przyszłości, a cały wysiłek skoncentrowany jest na osobie, a nie na rodzaju niepełnosprawności. Dążymy więc do tworzenia takiego środowiska życia, w którym osoby z niepełnosprawnością mogą funkcjonować na poziomie swoich możliwości i realizować swoje potrzeby pomimo posiadanych ograniczeń. Śledzenie przebiegu terapii jest niezbędnym elementem całego procesu terapeutycznego. Z jednej strony pozwala dostrzec postępy w prowadzonym procesie, z drugiej pozwala na zmodyfikowanie planu.

Możliwości realizacyjne Środowiskowego Domu Samopomocy nr 2 w Zielonej Górze uzależnione są od posiadanych zasobów ludzkich, finansowych, materiałowych oraz organizacyjnych i mogą ulegać zmianie. Dodatkowo na możliwości realizacji zajęć może mieć wpływ sytuacja epidemiczna dotycząca zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. W uzasadnionych sytuacjach dopuszcza się realizowanie zajęć w formie zajęć zdalnych.

Dom działa 5 dni w tygodniu od poniedziałku do piątku, od godz. 7:00 do 15:30.

Jest miejscem bezpiecznym. Posiada udogodnienia dla osób niepełnosprawnych.

Pomieszczenia wyposażone są w odpowiedni sprzęt i pomoce dydaktyczne.

Otoczenie wokół budynku stanowi teren zieleni, na którym mogą odbywać się zajęcia ruchowe oraz klomb, na którym podopieczni mogą wykonywać proste prace ogrodnicze (np. podlewanie, grabienie).

Dzięki Urzędowi Miasta Zielona Góra Środowiskowy Dom Samopomocy nr 2 w Zielonej Górze oferuje uczestnikom zajęć dofinansowywane usługi transportowe polegające na dowożeniu ma zajęcia z miejsca zamieszkania i odwożenia po zajęciach na miejsce zamieszkania.

(12)

12 Bazę Domu stanowią:

- parterowy budynek (położony w pobliżu przystanków autobusowych), do którego prowadzą dwa wejścia, z których jedno przystosowane jest na potrzeby osób niepełnosprawnych,

- sala ogólna – umożliwiająca spotkanie się uczestników zajęć i ich rodzin spełniająca również funkcję sali aktywizacji (sala z TV, rzutnikiem multimedialnym, kanapy, narożnik) sala ogólna z trudnością mieści naszych podopiecznych, ze względu na dużą liczbę osób poruszających się na wózkach inwalidzkich 44%

podopiecznych ( w tym 4 wózki pół leżące)

- dwa pomieszczenia wielofunkcyjne (sala terapii zajęciowej- plastyczna, sala terapii zajęciowej- muzyczna) umożliwiające prowadzenie działalności wspierająco- aktywizującej, wyposażone w stoły krzesła, sprzęty i pomoce do prowadzenia zajęć, - sala terapii ruchowej- wyposażona w sprzęt sportowo-rehabilitacyjny,

- pokój do indywidualnego poradnictwa, pełniący ponadto funkcję pokoju wyciszenia, - kuchnia z niezbędnymi urządzeniami i sprzętem AGD,

- jadalnia – pełniąca ponadto funkcję sali aktywizacji i terapii zajęciowej, wyposażona w stoły, krzesła , stanowisko komputerowe

- pokój higieniczny- wyposażony w kanapę, podnośnik, - toalety dla uczestników, w tym jedna z prysznicem,

- szatnie dla uczestników, wyposażone w szafki metalowe na odzież i obuwie,

Ocena efektów działalności Domu dokonywania jest raz w roku, w formie sprawozdania rocznego z działalności Domu, z uwzględnieniem informacji o:

− formie przeprowadzonych zajęć, realizacji planowanych działań oraz uzyskanych efektach,

− liczbie osób korzystających z poszczególnych zajęć,

− liczbie uczestników, którzy opuścili Dom,

− współpracy z rodzinami, opiekunami, ośrodkami pomocy społecznej, służbami zdrowia, urzędami pracy, organizacjami pozarządowymi,

− aktualnych zasobach Domu przeznaczonych na jego funkcjonowanie.

PODPISY CZŁONKÓW ZESPOŁU WSPIERAJĄCO-AKTYWIZUJĄCEGO:

Zielona Góra, ……… 2022 r.

(13)

13

PROGRAM DZIAŁALNOŚCI ŚRODOWISKOWEGO DOMU SAMOPOMOCY NR 2 W ZIELONEJ GÓRZE na rok 2022:

TYP D (dla osób ze spektrum autyzmu lub niepełnosprawnościami sprzężonymi)

Środowiskowy Dom Samopomocy nr 2 w Zielonej Górze działa na podstawie:

1. Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2021 r.

poz. 2268 z późn. zm.)

2. Ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. z 2020 r. poz. 685),

3. Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2010 r.

w sprawie środowiskowych domów samopomocy (Dz. U. z 2020 r. poz. 249), 4. Regulaminu Organizacyjnego Środowiskowego Domu Samopomocy nr 2

w Zielonej Górze

Środowiskowy Dom Samopomocy nr 2 Typ B, C, D ma swoją siedzibę przy ul.

Witebskiej 2 w Zielonej Górze, jest jednostką organizacyjną Miasta Zielona Góra funkcjonującą jako jednostka budżetowa.

Z usług Domu korzystać mogą osoby zamieszkałe na terenie miasta Zielona Góra, które ukończyły osiemnasty rok życia.

Proces wspierająco - terapeutyczny z uczestnikami zajęć w Środowiskowym Domu Samopomocy nr 2 realizują i oceniają Członkowie Zespołu Wspierająco – Aktywizującego w wymiarze 7,7 etatu.

Środowiskowy Dom Samopomocy nr 2 Typ D (zwany dalej Domem) jest placówką pobytu dziennego przeznaczona dla osób dorosłych niepełnosprawnych z niepełnosprawnościami sprzężonymi lub zaburzeniami ze spektrum autyzmu.

Dysponuje osiemnastoma miejscami. Proces terapeutyczny z uczestnikami zajęć realizowany jest przez członków Zespołu Wspierająco-Aktywizującego w wymiarze 6 etatów.

Dom zaspakaja potrzebę wsparcia osobom, które wymagają wyjątkowej, przeważnie specjalnej i specjalistycznej pomocy w życiu codziennym, środowisku rodzinnym i społecznym z powodu niepełnosprawności wielorakiej, zaburzeń komunikacji i interakcji z innymi ludźmi oraz nietypowych zachowań.

Pracownicy Domu za swoją misję uważają pracę nad maksymalnie możliwym do osiągnięcia usamodzielnieniem się uczestników zajęć poprzez sukcesywne

(14)

14

poszerzanie i doskonalenie ich możliwości psychofizycznych oraz kompetencji społecznych.

Działalność Domu polega także na udzielaniu wsparcia społecznego rodzicom oraz rodzinom uczestników zajęć.

Celem nadrzędnym Domu jest dążenie do poprawy funkcjonowania jakości życia uczestników oraz powstrzymywanie postępującej regresji funkcjonalnej w życiu codziennym i społecznym.

Cele szczegółowe działalności Domu:

5. Podtrzymanie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia (usprawnianie psychomotoryczne uczestników, poprawa umiejętności samoobsługowych, poprawa funkcjonowania społecznego).

2. Poszerzanie kompetencji osobistych, społecznych oraz komunikacyjnych.

3. Stwarzanie okazji do doświadczania i rozumienia sytuacji związanych z dorosłym życiem.

4. Utrzymanie osoby niepełnosprawnej intelektualnie w jej naturalnym środowisku poprzez pomoc w zaspakajaniu niezbędnych potrzeb oraz przezwyciężaniu trudnych sytuacji życiowych.

5. Zapobieganie bierności i izolacji społecznej.

6. Integrowanie uczestników ze środowiskiem lokalnym poprzez współpracę z innymi instytucjami, placówkami.

Wypełnianiu i realizacji celów służą:

- różnorodne formy zajęć wspierająco-aktywizujących oraz opieka terapeutyczna realizowane podczas zajęć w Domu,

- współpraca z rodzicami obejmująca codzienne kontakty w celu omawiania na bieżąco funkcjonowania uczestnika zajęć oraz cykliczne spotkania,

- współpraca z instytucjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych.

Zasady pracy z grupą:

11. Zasada partnerstwa – oznacza poszanowanie praw i indywidualności uczestnika. Zgodnie z nią udział podopiecznego w zajęciach nie jest obowiązkowy. Warunkiem rozpoczęcia pracy z uczestnikiem jest zdobycie przez terapeutę jego zaufania i jego chęci do współpracy.

12. Zasada stopniowania trudności – stopniowa realizacja zadań od łatwiejszych do coraz trudniejszych, aż do możliwie pełnej samodzielności.

13. Zasada powtarzalności oddziaływań – stan niepełnosprawności oraz stan zdrowia uczestników powodują z upływem czasu utratę nabytych umiejętności. Dlatego konieczne jest powtarzanie wypracowanych wcześniej zdolności.

(15)

15

14. Zasada wielostronności oddziaływań – oddziaływanie na różne sfery życia codziennego, sprzyjające wszechstronnemu rozwojowi uczestnika.

15. Zasada optymalizacji – oddziaływanie na takim poziomie by stymulacja uczestnika nie była ani nadmierna, ani zbyt uboga.

Aby osiągnąć wyznaczone cele w placówce stosuje się następujące sposoby (metody) działań:

Lp. sposób działań/prowadzona działalność

osoba odpowiedzialna (stanowisko- zgodnie z rocznym planem pracy na

2022r)*

1. Trening samodzielności i samoobsługi

opiekun -3

2. Trening higieniczny opiekun - 2

3. Trening żywieniowy Opiekun - 2

4. Trening umiejętności praktycznych Opiekun -4

5. Trening kulinarny Terapeuta zajęciowy- 3

6. Trening umiejętności komunikacji Terapeuta- 2 7. Trening umiejętności spędzania

czasu wolnego

Terapeuta- 1

8. Trening umiejętności społecznych (interpersonalnych i rozwiązywania problemów)

Terapeuta- 2

9. Terapia zajęciowa Terapeuta zajęciowy-3

10. Zajęcia rewalidacyjne Terapeuta - 1

11. Terapia ruchowa Opiekun - 1

12. Metoda Knill`ów, elementy programu aktywności

Terapeuta - 4

13. Relaksacja opiekun - 1

14. Zajęcia z elementami muzyki/muzykoterapia integralna/

Terapeuta - 4

15. Rekreacja Opiekun- 4

16. Poranny Krąg Terapeuta-1

17. Wspomaganie terapeutyczne Kierownik Zakres treningów i realizowanych metod:

(16)

16

5. W ramach treningu funkcjonowania w życiu codziennym przeprowadzane są:

- trening samodzielności: zmiana odzieży, obuwia,

- trening higieniczny: samodzielność w zakresie wykonywania czynności higienicznych takich jak mycie i suszenie rąk, mycie buzi, zębów, czesanie się, załatwianie potrzeb fizjologicznych, odkręcanie/zakręcanie kranu, mycie się, korzystanie z kosmetyków do utrzymania czystości ciała,

- trening żywieniowy: spożycie posiłku

- trening kulinarny: przygotowanie prostego posiłku (np. ugotowanie mleka, budyniu, zagotowanie wody w czajniku, zrobienie herbaty, wykonanie sałatki jarzynowej lub owocowej) z dostarczonych produktów, ułożenie jedzenia na talerzu, spożycie posiłku,

- trening umiejętności praktycznych: znoszenie naczyń, mycie ich, korzystanie ze zmywarki, wycieranie naczyń, sprzątanie ze stołu, zamiatanie podłogi, wykonywanie prac porządkowych na terenie przed placówką, utrzymanie porządku w szafce,

6. Trening spędzania wolnego czasu polega na:

- rozwijaniu zainteresowań czytelniczych poprzez odsłuchiwanie lub odczytywanych treści bajek, opowiadań,

- oglądanie zaplanowanych projekcji filmowych, TV,

- kształtowaniu rozwoju poznawczego poprzez dostarczanie nowych informacji, - udziale w zabawach integracyjnych (z chustą animacyjną, zabawy ruchowe ze śpiewem, kalambury, gry stolikowe ),

- uczestniczeniu w imprezach kulturalnych, sportowych, towarzyskich orga- nizowanych w placówce i poza nią (imprezy okolicznościowe, festyny, wystawy, zawody).

3. Trening komunikacyjny – nauka wymiany informacji z wykorzystaniem alter- natywnych i wspomagających sposobów porozumiewania się.

4. Trening umiejętności społecznych i interpersonalnych:

- przestrzeganie zasad i reguł współżycia,

- nawiązanie i utrzymanie kontaktów społecznych,

- umiejętność wyrażania własnych potrzeb i emocji w sposób z poszanowaniem godności pozostałych uczestników, w sposób asertywny,

- kształtowanie umiejętności komunikowania się w grupie i poza nią na zasadach otwartości, tolerancji partnerstwa i wzajemności,

- aktywny udział w zajęciach oraz czynnościach codziennych np.: robienie zakupów,

- umiejętne rozwiązywanie konfliktów.

5. Terapia zajęciowa: rysowanie , malowanie, collage, wyklejanie z wykorzystaniem różnorodnych materiałów. W ramach terapii zajęciowej prowadzi się muzykoterapię polegającą na aktywizowaniu do czynnego reagowania na muzykę z wykorzystaniem nagrań piosenek, instrumentów oraz śpiewu łączonych z elementami rytmiki i tańca.

6. Zajęcia rewalidacyjne: usprawnianie funkcji percepcyjno - motorycznych, koordynacja wszystkich funkcji, kształtowanie procesów poznawczych, ćwiczenia

(17)

17

logopedyczne, wykorzystywanie pozawerbalnych form komunikowania się z użyciem gestów, piktogramów, intencji i dialogowania.

7. Terapia ruchowa: ćwiczenia ogólnie usprawniające, oddechowe, z wyko- rzystaniem przyrządów i bez przyrządów , gry i zabawy o charakterze sportowym (np. tor przeszkód, wyścigi, gra bocci).

8. Elementy Metoda Knill`ów – ogólnorozwojowy program aktywności Knill`ów:

rozwój świadomości ciała poprzez właściwy odbiór bodźców napływających z zewnątrz , wzbogacanie kontaktu podopiecznego z terapeutą i otoczeniem.

9. Relaksacja: napinanie i rozluźnianie mięśni, uspakajanie z wykorzystaniem kołdry obciążeniowej.

10. Rekreacja: przebywanie na świeżym powietrzu, w plenerze, spacery.

11. Poranny Krąg: stymulacja wielozmysłowa obejmująca swym zasięgiem dotyk, wzrok, słuch, węch i smak połączona z kształtowaniem form wzajemnej komunikacji w bezpiecznej i pełnej zrozumienia atmosferze.

12. Zajęcia przy muzyce – wykorzystywanie wpływu muzyki na rozwój psychosomatyczny człowieka, rytmizacja, podśpiewywanie, śpiewanie, nucenie, muzykowanie.

W Domu odbywają się zajęcia dogoterapii, które pełnią funkcję terapeutyczną - wspomagającą. Zajęcia z psem, które mają na celu stworzenie pozytywnego kontaktu pomiędzy uczestnikami a psem. W trakcie zajęć uczestnicy przyzwyczajają się do kontaktu z psem, głaszczą go, wydają polecenia. Zajęcia mają za zadanie dostarczenie uczestnikom pozytywnego ładunku emocjonalnego, satysfakcji z obcowania z psem, przełamują lęki w kontaktach z otoczeniem, stymulują rozwój zmysłów i postrzegania, pozwalają oderwać się od otaczającej ich rzeczywistości.

Zajęcia mają formę spotkań pracy grupowej i cyklicznej.

Terapia osób z niepełnosprawnością wymaga strategii i posiadania całościowej wizji, której efekt doraźny wkomponowany jest w perspektywę przyszłości, a cały wysiłek skoncentrowany jest na osobie, a nie na rodzaju niepełnosprawności. Dążymy więc do tworzenia takiego środowiska życia, w którym osoby z niepełnosprawnością mogą funkcjonować na poziomie swoich możliwości i realizować swoje potrzeby pomimo posiadanych ograniczeń. Śledzenie przebiegu terapii jest niezbędnym elementem całego procesu terapeutycznego. Z jednej strony pozwala dostrzec postępy w prowadzonym procesie, z drugiej pozwala na zmodyfikowanie planu.

Możliwości realizacyjne Środowiskowego Domu Samopomocy nr 2 w Zielonej Górze uzależnione są od posiadanych zasobów ludzkich, finansowych, materiałowych oraz organizacyjnych i mogą ulegać zmianie. Dodatkowo na możliwości realizacji zajęć może mieć wpływ sytuacja epidemiczna dotycząca zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. W uzasadnionych sytuacjach dopuszcza się realizowanie zajęć w formie zajęć zdalnych.

Dom działa 5 dni w tygodniu od poniedziałku do piątku, od godz. 7:00 do 15:30.

Jest miejscem bezpiecznym. Pomieszczenia wyposażone są w odpowiedni sprzęt i pomoce dydaktyczne. Otoczenie wokół budynku stanowi teren zieleni, na którym

(18)

18

mogą odbywać się zajęcia ruchowe oraz podopieczni mogą wykonywać proste prace ogrodnicze (np. podlewanie, grabienie).

Dzięki Urzędowi Miasta Zielona Góra Środowiskowy Dom Samopomocy nr 2 w Zielonej Górze oferuje uczestnikom zajęć dofinansowywane usługi transportowe.

Bazę Domu stanowią:

- parterowy budynek (położony w pobliżu przystanków autobusowych), do którego prowadzą dwa wejścia, z których jedno przystosowane jest na potrzeby osób niepełnosprawnych,

- sala ogólna – umożliwiająca spotkanie się uczestników zajęć i ich rodzin spełniająca również funkcję sali aktywizacji (sala z TV, rzutnikiem multimedialnym, kanapy, narożnik) sala ogólna z trudnością mieści naszych podopiecznych, ze względu na dużą liczbę osób poruszających się na wózkach inwalidzkich 44%

podopiecznych ( w tym 4 wózki pół leżące)

- dwa pomieszczenia wielofunkcyjne (sala terapii zajęciowej- plastyczna, sala terapii zajęciowej- muzyczna) umożliwiające prowadzenie działalności wspierająco- aktywizującej, wyposażone w stoły krzesła, sprzęty i pomoce do prowadzenia zajęć, - sala terapii ruchowej- wyposażona w sprzęt sportowo-rehabilitacyjny,

- pokój do indywidualnego poradnictwa, pełniący ponadto funkcję pokoju wyciszenia, - kuchnia z niezbędnymi urządzeniami i sprzętem AGD,

- jadalnia – pełniąca ponadto funkcję sali aktywizacji i terapii zajęciowej, wyposażona w stoły, krzesła , stanowisko komputerowe

- pokój higieniczny- wyposażony w kanapę, podnośnik, - toalety dla uczestników, w tym jedna z prysznicem,

- szatnie dla uczestników, wyposażone w szafki metalowe na odzież i obuwie,

Ocena efektów działalności Domu dokonywania jest raz w roku, w formie sprawozdania rocznego z działalności Domu, z uwzględnieniem informacji o:

− formie przeprowadzonych zajęć, realizacji planowanych działań oraz uzyskanych efektach,

− liczbie osób korzystających z poszczególnych zajęć,

− liczbie uczestników, którzy opuścili Dom,

− współpracy z rodzinami, opiekunami, ośrodkami pomocy społecznej, służbami zdrowia, urzędami pracy, organizacjami pozarządowymi,

− aktualnych zasobach Domu przeznaczonych na jego funkcjonowanie.

PODPISY CZŁONKÓW ZESPOŁU WSPIERAJĄCO-AKTYWIZUJĄCEGO:

Zielona Góra, ……… 2022 r.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Podczas zajęć komputerowych uczestnicy nabywają umiejętności podstawowej obsługi komputera oraz pogłębiają wiedzę z zakresu korzystania z multimediów dostępnych w

CZĘŚĆ Nr: 1 NAZWA: dostawa produktów mleczarskich.  1) Krótki opis ze wskazaniem wielkości lub zakresu zamówienia: Dostawa produktów mleczarskich do Miejskiego Przedszkola nr

● Pracownik idzie do sali po dziecko, przejmuje je od nauczyciela (wraz z informacjami, które nauczyciel chce przekazać rodzicowi uznane przez niego za ważne i niezbędne) –

Wymienione wyżej poszczególne formy dzia łalności Środowiskowego Domu Samopomocy „Na Skarpie" w Gozdowie zostaj ą ustalone indywidualnie dla ka ż dego

w formie klubowej raz w tygodniu. Dla byłych uczestników zajęć w Domu mogą być organizowane działania w formie klubowej za zgodą kierownika Domu z uwzględnieniem

Wróćmy jednak najpierw do pierwotnych zwyczajów, których obecnie już się nie praktykuje albo robi się to tylko w niewielkich zakątkach Polski.. Czy wiecie czym jest Topienie

Rozszerzenie zakresu odpowiedzialności o szkody w rzeczach wniesionych przez pacjenta w podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne

„Transport osobowy uczestników zajęć w Środowiskowym Domu Samopomocy w Nowej Dębie w 2013 roku”.. Tryb udzielenia zamówienia: przetarg nieograniczony III. 2)