URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH
powszechny
WYBRANE ELEMENTY SYTUACJI EKONOMICZNEJ GOSPODARSTW ROLNYCH
I ICH DZIAŁALNOŚĆ POZAROLNICZA ORAZ ZAMIERZENIA UŻYTKOWNIKÓW
GOSPODARSTW DO 2000 R.
W WOJEWÓDZTWIE KATOWICKIM
KATOWICE STYCZEŃ
mmmm
1998 R.
OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH
Kreska (-) - zjawisko nie występuje
Zero (0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5 (0,0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05
Kropka (.) - zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych
Znak x - wypełnienie pozycji ze względu na układ tablicy jest niemożliwe lub niecelowe
"W tym" - oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy
WAŻNIEJSZE SKRÓTY
tys = tysiąc m2 = metr kwadratowy
min = milion m3 = metr sześcienny
mld = miliard dam3 = dekametr sześcienny
zł = złoty ha = hektar
szt = sztuka 1 = litr
Hg = mikrogram hl = hektolitr
mg = miligram GJ = gigad/.ul
ng = nanogram MW- h = megawatogodzina
kg = kilogram palum = paliwo umowne
t = tona cd. = ciąg dalszy
m = metr dok. = dokończenie
km = kilometr EKI) = Europejska Klasyfikacja Działalności
Przy publikowaniu danych US - prosim y o podanie źródła
URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH
INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE
powszechny
spis rolny ^ g g g
WYBRANE ELEMENTY SYTUACJI EKONOMICZNEJ GOSPODARSTW ROLNYCH
I ICH DZIAŁALNOŚĆ POZAROLNICZA ORAZ ZAMIERZENIA UŻYTKOWNIKÓW
GOSPODARSTW DO 2000 R.
W WOJEWÓDZTWIE KATOWICKIM
KATOWICE STYCZEŃ 1998 R.
Opracował: Wydział Koordynacji
Format A-4 Nakład: 156 egz.
Urząd Statystyczny w Katowicach Dział Poligraficzny
zam. 8 /98
P R Z E D M O W A
Publikacja zawiera wyniki powszechnego spisu rolnego 1996 r. dotyczące sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych. Powszechny spis rolny przeprowadzono według stanu w dniu 12 czerwca 1996 r. zgodnie postanowieniami ustawy z dnia 2 lutego 1996 r. o powszechnym spisie rolnym 1996 r. (Dz. U. N r3 4 p o z. 147).
W niniejszej publikacji zaprezentowano wyniki powszechnego spisu rolnego dotyczące wartości towarowej produkcji rolniczej gospodarstw, przedstawione w zestawieniu z poziomem wydatków poniesionych przez gospodarstwa rolne oraz ich stanem zadłużenia. Wydatki na cele inwestycyjne / produkcyjne poniesione przez gospodarstwa rolne (ze szczególnym uwzględnieniem gospodarstw indywidualnych) w roku gospodarczym 1995/96 przedstawiono według rodzajów powierzchni użytków gospodarstw rolnych, celu, kierunku i wartości produkcji towarowej, źródeł utrzymania gospodarstwa domowego, a także poziomu wykształcenia i samooceny użytkownika co do perspektyw rozwojowych gospodarstwa. Wartość produkcji towarowej powiązano m. in. z jakością użytków rolnych, stmkturą agrarną, intensywnością chowu zwierząt.
Przedstawiono także przewidywania użytkowników gospodarstw w zakresie wydatków i ich zamierzenia do 2000 r. co do dalszego prowadzenia działalności rolniczej lub je j zmiany na działalność pozarolniczą korzystając z szerokiego zakresu cech charakteryzujących gospodarstwa rolne i ich użytkowników, a także precyzując przeznaczenie ważniejszych wydatków związanych z działalnością gospodarczą..
Po raz pierwszy w publikacji zaprezentowano kompleksowe informacje o pozarolniczej działalności gospodarczej podejmowanej przez użytkowników gospodarstw rolnych i dorosłych członków ich rodzin.
Publikacja składa się z uwag metodycznych, wykresów systematyzujących gospodarstwa rolne według ich sytuacji ekonomicznej oraz części tabelarycznej podzielonej na sześć działów tematycznych. W uwagach metodycznych omówiono podstawowe zasady, definicje i pojęcia obowiązujące w powszechnym spisie rolnym 1996 r. oraz zamieszczono wyjaśnienia do tablic.
Katowice, styczeń 1998 r.
Urzędu Statystycznego w Katowicach
Spis treści
Przedmowa... x Uwagi metodyczne... x
Tablica
Spis tablic
UDZIAŁ DOCHODÓW Z DZIAŁALNOŚCI ROLNICZEJ W DOCHODACH GOSPODARSTW DOMOWYCH ZWIĄZANYCH Z UŻYTKOWNIKIEM GOSPODARSTWA ROLNEGO ORAZ TOWAROWA PRODUKCJA ROLNICZA
Gospodarstwa indywidualne według udziału dochodów z działalności rolniczej w dochodach ogółem gospodarstwa domowego oraz źródła utrzymania
gospodarstwa domowego... 1
Gospodarstwa indywidualne według udziału dochodów z działalności rolniczej
w dochodach ogółem gospodarstwa domowego oraz liczby osób... 2
Gospodarstwa indywidualne według udziału dochodów z działalności rolniczej
w dochodach ogółem gospodarstwa domowego oraz grup obszarowych... 3 Gospodarstwa indywidualne według udziału dochodów z działalności rolniczej
w dochodach ogółem gospodarstwa domowego oraz celu produkcji rolniczej... 4
Indywidualne gospodarstwa rolne według udziału dochodów z działalności rolniczej w dochodach ogółem gospodarstwa domowego oraz kierunku produkcji rolniczej i
oceny możliwości rozwojowych gospodarstwa przez użytkownika... 5 Towarowa produkcja rolnicza w gospodarstwach indywidualnych według grup
obszarowych... 6 Towarowa produkcja rolnicza w indywidualnych gospodarstwach rolnych według
celu produkcji rolniczej... 7 Towarowa produkcja rolnicza w indywidualnych gospodarstwach rolnych według
kierunku produkcji rolniczej... 8
Towarowa produkcja rolnicza w indywidualnych gospodarstwach rolnych według liczby posiadanych zwierząt gospodarskich... 9 Towarowa produkcja rolnicza w indywidualnych gospodarstwach rolnych według wieku
i płci użytkownika gospodarstwa... ... 10
Towarowa produkcja rolnicza w indywidualnych gospodarstwach rolnych według poziomu wykształcenia użytkownika gospodarstwa... 11
NAKŁADY INWESTYCYJNE ORAZ WYBRANE WYDATKI NA BIEŻĄCĄ PRODUKCJĘ ROLNICZĄ PONIESIONE PRZEZ INDYWIDUALNE GOSPODARSTWA ROLNE W ROKU GOSPODARCZYM 1995/96
Wydatki poniesione przez indywidualne gospodarstwa rolne na cele inwestycyjne oraz na bieżącą produkcję rolniczą według grup obszarowych na bieżącą produkcję
rolniczą według celu produkcji rolniczej... 12 Wydatki poniesione przez indywidualne gospodarstwa rolne na cele inwestycyjne
oraz na bieżącą produkcję rolniczą według kierunku produkcji rolniczej... 13
Strona 3
11
29
32
33
33
34
35
38
38
38
39 39
40
44
4
Spis tablic
(cd.)Tablica Strona Wydatki poniesione przez indywidualne gospodarstwa rolne na cele inwestycyjne
oraz na bieżącą produkcję rolniczą według kierunku produkcji rolniczej... 14 44 Nakłady inwestycyjne w indywidualnych gospodarstwach rolnych na 1 ha użytków
rolnych według grup obszarowych... 15 45 Nakłady inwestycyjne w indywidualnych gospodarstwach rolnych na 1 ha użytków
rolnych według celu i kierunku produkcji rolniczej... 16 46 Nakłady inwestycyjne w indywidualnych gospodarstwach rolnych na 1 ha użytków
rolnych według poziomu wykształcenia użytkownika gospodarstwa... 17 47 Indywidualne gospodarstwa rolne, które poniosły wydatki na zakup środków trwałych
oraz udziałów i akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw według grup obszarowych .. 18 48 Wydatki poniesione na zakup środków trwałych oraz udziałów i akcji prywatyzowanych
przedsiębiorstw przez indywidualne gospodarstwa rolne według grup obszarowych. 19 49 Indywidualne gospodarstwa rolne, które poniosły wydatki inwestycyjne (pozostałe)
według grup obszarowych... 2 0 50 Wydatki inwestycyjne (pozostałe) poniesione przez indywidualne gospodarstwa rolne
według grup obszarowych... 21 50 Indywidualne gospodarstwa rolne według udziału poniesionych wydatków
inwestycyjnych w towarowej produkcji rolniczej oraz grup obszarowych... 2 2 51 Indywidualne gospodarstwa rolne według udziału poniesionych wydatków
inwestycyjnych w towarowej produkcji rolniczej oraz celu i kierunku produkcji rolniczej 23 51 Indywidualne gospodarstwa rolne według udziału poniesionych wydatków inwestycyjnych
w towarowej produkcji rolniczej oraz poziomu wykształcenia użytkownika... 24 52 Indywidualne gospodarstwa rolne, które dokonały zalesień według udziału powierzchni
zalesionej w powierzchni ogólnej gospodarstwa oraz grup obszarowych... 25 52 Indywidualne gospodarstwa rolne, które dokonały zalesień według wskaźnika jakości
użytków rolnych w gospodarstwie oraz grup obszarowych... 26 53 Indywidualne gospodarstwa rolne, które zakupiły ziemię według grup obszarowych 27 53 Indywidualne gospodarstwa rolne, które poniosły wydatki na bieżącą produkcję rolniczą
według grup obszarowych... 28 53 Udział wybranych wydatków na bieżącą produkcję rolniczą w towarowej produkcji
rolniczej w indywidualnych gospodarstwach rolnych według grup obszarowych.... 29 54 Wybrane wydatki poniesione przez indywidualne gospodarstwa rolne na bieżącą
produkcję rolniczą na 1 ha użytków rolnych według grup obszarowych... 30 54 Wybrane wydatki poniesione przez indywidualne gospodarstwa rolne na bieżącą
produkcję rolniczą na 1 ha użytków rolnych według celu produkcji rolniczej... 31 54 Wydatki poniesione na zakup paliwa przez indywidualne gospodarstwa rolne
posiadające ciągniki, samochody i maszyny samobieżne na 1 ha użytków rolnych
według grup obszarowych... 32 55 Wydatki poniesione przez indywidualne gospodarstwa rolne na zakup nawozów,
wapna i środków ochrony na 1 ha użytków rolnych według grup obszarowych... 33 55 Wydatki poniesione na zakup usług rolniczych przez indywidualne gospodarstwa
rolne na 1 ha użytków rolnych według grup obszarowych... 34 55 Indywidualne gospodarstwa rolne, które dzierżawiły ziemię według grup obszarowych 35 56 Dzierżawa ziemi w indywidualnych gospodarstwach rolnych według udziału
dzierżawionej ziemi w powierzchni ogólnej gospodarstwa oraz grup obszarowych... 36 56
5
GOSPODARSTWA INDYWIDUALNE SPŁACAJĄCE KREDYTY W ROKU GOSPODARCZYM 1995/96
Spis tablic
(cd.)Tablica
Gospodarstwa rolne spłacające kredyty i pożyczki według grup obszarowych
oraz celu produkcji rolniczej... 37 Indywidualne gospodarstwa rolne spłacające kredyty i pożyczki według wieku i płci
użytkownika gospodarstwa... 38 Indywidualne gospodarstwa rolne spłacające kredyty i pożyczki według udziału rocznych
spłat w towarowej produkcji rolniczej oraz grup obszarowych... 39 Wydatki poniesione na spłaty kredytów i pożyczek przez indywidualne gospodarstwa
rolne według grup obszarowych... 40 Zadłużone indywidualne gospodarstwa rolne według grup obszarowych oraz wieku
i płci użytkownika gospodarstwa... 41 Zadłużone indywidualne gospodarstwa rolne według udziału zadłużenia w towarowej
produkcji rolniczej oraz grup obszarowych... ... 42 Zadłużenie indywidualnych gospodarstw rolnych według grup obszarowych... 43
POZAROLNICZA DZIAŁALNOŚĆ W GOSPODARSTWACH ROLNYCH
Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe, pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą według sekcji działalności i grup obszarowych
użytków rolnych... 4 4
Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe, pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego,
prowadzą działalność pozarolniczą według sekcji działalności i gmin... 45 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe, pozostające
we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego,
prowadzą działalność pozarolniczą według sekcji działalności i celu produkcji rolniczej 46 Liczba indywidualnych gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe,
pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą według sekcji działalności i wyniku
samooceny perspektyw rozwojowych... 47 Liczba gospodarstw indywidualnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe, pozostające
we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą według sekcji działalności i liczby osób
w gospodarstwie domowym użytkownika... 48 Liczba gospodarstw indywidualnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe,
pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą według poziomu udziału dochodów uzyskiwanych z jej prowadzenia w łącznych dochodach gospodarstwa domowego
i grup obszarowych użytków rolnych... 4 9 Liczba gospodarstw indywidualnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe, pozostające
we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą według poziomu udziału dochodów uzyskiwanych z jej prowadzenia w łącznych dochodach gospodarstwa domowego i celu produkcji 50
57 58
58
58
59
60 60
61
67
70
73
74
75
77
Strona
6
Spis tablic
(cd.)Tablica
Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe, pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą według poziomu udziału dochodów
uzyskiwanych z jej prowadzenia w łącznych dochodach z działalności
gospodarczej (rolniczej i pozarolniczej) i grup obszarowych użytków rolnych... 51 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe, pozostające
we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą według poziomu udziału dochodów uzyskiwanych z jej prowadzenia w łącznych dochodach z działalności gospodarczej (rolniczej
i pozarolniczej) i celu produkcji... 52 Liczba indywidualnych gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe,
pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą według poziomu udziału dochodów uzyskiwanych z jej prowadzenia w łącznych dochodach z działalności gospodarczej (rolniczej i pozarolniczej) i samooceny perspektyw rozwojowych... 53 Użytkownicy gosodarstw indywidualnych według źródeł utrzymania z pozarolniczej
działalności gospodarczej i według grup obszarowych użytków rolnych... 54 Osoby dorosłe pozostające w gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa
indywidualnego według źródeł utrzymania z pozarolniczej działalności gospodarczej i według grup obszarowych użytków rolnych... 55 Osoby dorosłe pozostające w gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa
indywidualnego, uzyskujące główne źródło utrzymania z pozarolniczej działalności
gospodarczej według płci, wieku, wykształcenia i według gm in... 56 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe pozostające we
wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą z zakresu leśnictwa według rodzajów
działalności i grup obszarowych użytków rolnych... 57 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe pozostające
we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą z zakresu produkcji według rodzajów działalności i grup obszarowych użytków rolnych... 58 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe pozostające
we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą z zakresu handlu według rodzajów działalności
i grup obszarowych użytków rolnych... 59 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe pozostające
we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą z zakresu budownictwa według rodzajów
działalności i grup obszarowych użytkówrolnych... 60 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe pozostające
we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą z zakresu transportu i magazynowania według
rodzajów działalności i grup obszarowych użytków rolnych... 61 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe pozostające
we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą z zakresu hotelarstwa i wynajmu pokoi według
rodzajów działalności i grup obszarowych użytków rolnych... 62 Liczba gospodarstw rolnych, których użytkownicy lub osoby dorosłe pozostające
we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą z zakresu obsługi nieruchomości i wynajmu
maszyn i sprzętu według rodzajów działalności i grup obszarowych użytków rolnych 63
78
81
83
84
86
88
96
99
103
105
107
109
111 Strona
7
Spis tablic
(cd.)Tablica
Liczba gospodarstw rolnych, Których użytkownicy lub osoby dorosłe pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, prowadzą działalność pozarolniczą z zakresu usług pozostałych według rodzajów
działalności i grup obszarowych użytków rolnych... 64
WYNIKI OCENY MOŻLIWOŚCI ROZWOJOWYCH INDYWIDUALNYCH GOSPODARSTW ROLNYCH PRZEZ ICH UŻYTKOWNIKÓW
Ocena możliwości rozwojowych indywidualnych gospodarstw rolnych przez ich
użytkowników według grup obszarowych gospodarstw... 65 Ocena możliwości rozwojowych indywidualnych gospodarstw rolnych, których
głównym źródłem dochodu jest działalność rolnicza według grup obszarowych
gospodarstw i celu produkcji rolniczej... 6 6 Ocena możliwości rozwojowych indywidualnych gospodarstw rolnych, których głównym
źródłem dochodu jest działalność rolnicza według wieku, płci i wykształcenia
użytkownika... 67 Ocena możliwości rozwojowych indywidualnych gospodarstw rolnych, których
głównym źródłem dochodu jest działalność rolnicza, a wytwarzane produkty rolne przeznaczone są głównie na rynek według grup obszarowych gospodarstw
oraz wartości sprzedaży... 6 8 Ocena możliwości rozwojowych indywidualnych gospodarstw rolnych, których głównym
źródłem dochodu jest działalność rolnicza, a wytwarzane produkty rolne
przeznaczone są głównie na rynek według wieku i płci użytkownika... 69 Ocena możliwości rozwojowych indywidualnych gospodarstw rolnych, których głównym
źródłem dochodu nie jest działalność rolnicza według grup obszarowych gospodarstw i liczby osób w gospodarstwie... 70 Ocena możliwości rozwojowych indywidualnych gospodarstw rolnych, których głównym
źródłem dochodu nie jest działalność rolnicza, według wieku i płci użytkownika... 71 Ocena możliwości rozwojowych indywidualnych gospodarstw rolnych, według nakładów
inwestycyjnych oraz grup obszarowych gospodarstw... 72
PRZEWIDYWANE ZMIANY W GOSPODARSTWACH INDYWIDUALNYCH DO 2000 R. WEDŁUG ZAMIERZEŃ UŻYTKOWNIKÓW GOSPODARSTW
Przewidywane zmiany w indywidualnych gospodarstwach rolnych do 2000 r. według
grup obszarowych gospodarstw i celu produkcji rolniczej... 7 3
Przewidywane zmiany w powierzchni indywidualnych gospodarstw rolnych do 2000 r.
według grup obszarowych gospodarstw i celu produkcji rolniczej... 7 4
Zamierzenia użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych w zakresie przejścia na emeryturę lub rentę według grup obszarowych gospodarstw i celu produkcji
rolniczej... 7 5
Indywidualne gospodarstwa rolne, których użytkownicy zamierzają do 2000 r. podjąć nową lub rozwinąć już prowadzoną pozarolniczą działalność gospodarczą według
grup obszarowych gospodarstw... 7 6
Indywidualne gospodarstwa rolne, których użytkownicy zamierzają do 2000 r. podjąć nową lub rozwinąć już prowadzoną pozarolniczą działalność gospodarczą według
wieku i płci użytkownika gospodarstwa... 7 7
113
117
117
118
119
119
120
121
121
122
123
124
125
126
Strona
X
Spis tablic
(dok.)Tablica Strona Użytkownicy działek rolnych planujący uruchomienie pozarolniczej działalności
gospodarczej do 2 0 0 0 roku według grup obszarowych gospodarstw oraz wieku
i płci użytkownika gospodarstwa... 78 126 Zamierzenia w zakresie zakupu ciągników według grup obszarowych gospodarstw 79 127 Zamierzenia w zakresie zakupu pozostałych środków transportowych, maszyn
i urządzeń według grup obszarowych gospodarstw... 80 127 Zamierzenia w zakresie wydatków na budowę, remont i modernizację budynków
według grup obszarowych gospodarstw... 81 128 Zamierzenia w zakresie wydatków na zwiększenie stada podstawowego i zmianę
kierunku produkcji zwierzęcej według grup obszarowych gospodarstw oraz wieku
i płci użytkownika... 82 129 Zamierzenia w zakresie wydatków na nowe nasadzenia i zmianę kierunku produkcji
roślinnej według grup obszarowych gospodarstw oraz wieku i płci użytkownika 83 130 Zamierzenia w zakresie wydatków na rozwój infrastruktury technicznej gospodarstwa
według grup obszarowych gospodarstw... ... 84 131 Zamierzenia w zakresie wydatków na zakup paliwa i usług rolniczych według grup
obszarowych gospodarstw... 85 132 Zamierzenia w zakresie uczestnictwa w prywatyzacji przedsiębiorstw w formie zakupu
akcji według grup obszarowych gospodarstw... 8 6 133 Zamierzenia w pobieraniu kredytów według grup obszarowych gospodarstw... 87 134 Powierzchnia zalesień według grup obszarowych gospodarstw... 8 8 135
Spis wykresów
Towarowa produkcja rolnicza gospodarstw indywidualnych... 136 Towarowa produkcja rolnicza indywidualnych gospodarstw rolnych... 136 Towarowa produkcja rolnicza indywidualnych gospodarstw rolnych według grup
obszarowych... 137 Towarowa produkcja rolnicza indywidualnych gospodarstw rolnych według miejsca
lokalizacji... 137 Towarowa produkcja rolnicza w indywidualnych gospodarstwach rolnych na 1 ha
użytków rolnych według wykształcenia rolniczego, kierunku oraz celu produkcji 138 Gospodarstwa indywidualne według udziału dochodów z działalności rolniczej
w dochodach ogółem gospodarstwa domowego... 138 Rozkład gospodarstw indywidualnych według udziału dochodów z działalności rolniczej
w dochodach ogółem gospodarstwa domowego... 139 Indywidualne gospodarstwa rolne prowadzące działalność rolniczą według kierunku
139 Udział dochodów z działalności rolniczej w dochodach ogółem gospodarstwa domowego
indywidualnych gospodarstw rolnych według kierunku produkcji... 140 Wydatki poniesione przez indywidualne gospodarstwa rolne na cele inwestycyjne
oraz na bieżącą produkcję rolniczą... 140 Wydatki poniesione przez indywidualne gospodarstwa rolne na cele inwestycyjne
na 1 ha użytków rolnych według kierunku produkcji rolniczej... 141 9
Strona Nakłady inwestycyjne w indywidualnych gospodarstwach rolnych na 1 ha użytków
rolnych... 141 Wydatki poniesione na zakup środków trwałych przez indywidualne gospodarstwa
rolne... 142 Indywidualne gospodarstwa rolne, które poniosły pozostałe wydatki inwestycyjne
w % ogólnej liczby gospodarstw według celu wydatku... 142 Indywidualne gospodarstwa rolne, które poniosły wydatki na bieżącą produkcję
rolniczą w % ogólnej liczby gospodarstw... 143 Gospodarstwa indywidualne spłacające kredyty... 144 Gospodarstwa indywidualne spłacające kredyty i pożyczki według wysokości rocznych
spłat ... 144 Zadłużenie indywidualnych gospodarstw rolnych... 145 Ocena możliwości rozwojowych indywidualnych gospodarstw rolnych przez ich
użytkowników... 146 Indywidualne gospodarstwa rolne, które poniosły w roku gospodarczym 1995/96
lub poniosą do 2 0 0 0 r. wydatki... 146 Skala działalności pozarolniczej w gospodarstwach rolnych... 148 Gospodarstwa rolne prowadzące działalność pozarolniczą według EKD... 148 Gospodarstwa indywidualne prowadzące działalność pozarolniczą według udziału
dochodów z tej działalności w dochodach ogółem gospodarstwa domowego... 149
Spis wykresów
(dok.)10
U W A G I M E T O D Y C Z N E
i. WPROWADZENIE
Powszechny spis rolny został przeprowadzony na terenie całego kraju w dniach 1 3 - 2 5 czerwca 1996 r. według stanu w dniu 12 czerwca 1996 r. o godz. 24.00 na mocy ustawy z dnia 2 lutego 1996 r. o powszechnym spisie rolnym 1996 r. (Dz. U. Nr 34, poz. 147).
Przemiany strukturalne w rolnictwie, jakie dokonały się w okresie ostatnich ośmiu lat, tj. od ostatniego pełnego spisu rolnego, przeprowadzonego w 1988 r. a także potrzeba dostosowania statystyki do wymogów Unii Europejskiej, wskazały na konieczność szerszego niż dotychczas opisu gospodarstw rolnych, analizy ich struktury według klasyfikacji obszarowej, nasilenia chowu i upraw, wyposażenia gospodarstw rolnych w budynki i budowle, infrastrukturę techniczną, maszyny i urządzenia rolnicze oraz środki transportu, a także klasyfikacji ekonomicznej, w tym według rodzaju działalności w powiązaniu z: gospodarstwem domowym użytkownika gospodarstwa rolnego, ludnością związaną z rolnictwem i charakterystyką aktywności zawodowej ludności związanej z rolnictwem, zamierzeniami użytkowników gospodarstw rolnych do 2000 r. itd.
Z uwagi na wyjątkowo obszerny zakres tematyczny powszechnego spisu rolnego 1996 r.
oraz dużą liczbę podmiotów objętych spisem w skali kraju (ponad 3 min gospodarstw i działek rolnych łącznie z bezrolnymi właścicielami zwierząt gospodarskich) w realizacji spisu uczestniczyło łącznie około 66 tysięcy osób, w tym ponad 55 tysięcy rachmistrzów spisowych.
Wyniki spisu są przedstawione w następujących 13 publikacjach krajowych zatytułowanych:
- Użytkowanie gruntów i powierzchnia zasiewów, - Zwierzęta gospodarskie,
- Budynki, budowle i infrastruktura techniczna, - Użytkowanie i jakość gruntów,
- Powierzchnia zasiewów, sadów, łąk i pastwisk, - Ciągniki, maszyny rolnicze i inne środki transportowe, - Ludność związana z rolnictwem - część I i II,
- Aktywność ekonomiczna ludności związanej z rolnictwem - część I i II, - Charakterystyka i systematyka gospodarstw rolnych,
- Pozarolnicza działalność gospodarstw rolnych, - Przemiany agrarne,
- Wybrane elementy sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych i ich zamierzenia na przyszłość,
- Rolnictwo na terenach zagrożonych
l i
oraz w 5 publikacjach wojewódzkich :
- Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i zwierzęta gospodarskie, - Budynki, budowle, infrastruktura techniczna i środki produkcji w rolnictwie, - Ludność związana z rolnictwem i jej aktywność ekonomiczna,
- Wybrane elementy sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych i ich działalność pozarolnicza oraz zamierzenia użytkowników gospodarstw do 2000 r.,
- Systematyka i charakterystyka gospodarstw rolnych.
Ponadto w Bazie Danych Lokalnych (BDL) zamieszczono informacje o gminach i miejscowościach.
II. ZAKRES I TEMATYKA POWSZECHNEGO SPISU ROLNEGO
Powszechny spis rolny przeprowadzono u :
- użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych, - osób fizycznych użytkujących działki rolne,
- właścicieli zwierząt gospodarskich, nie posiadających użytków rolnych lub posiadających użytki rolne o powierzchni poniżej 0,1 ha,
- osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, których podstawowym rodzajem działalności jest prowadzenie upraw rolnych, warzywnictwa i ogrodnictwa, chów i hodowla zwierząt, działalność usługowa związana z uprawami rolnymi oraz chowem i hodowlą zwierząt (z wyjątkiem działalności weterynaryjnej), gospodarka łowiecka, hodowla i pozyskiwanie zwierząt łownych łącznie z pokrewną działalnością usługową oraz w jednostkach, które niezależnie od rodzaju działalności podstawowej są użytkownikami użytków rolnych o powierzchni przekraczającej 1 ha.
Wykazy indywidualnych gospodarstw i działek rolnych oraz właścicieli zwierząt gospodarskich nie posiadających użytków rolnych lub posiadających użytki rolne 0 powierzchni poniżej 0,1 ha opracowały urzędy gmin/miast, przy wykorzystaniu wyników sprawozdawczości z gospodarstw państwowych, spółdzielczych i spółek, zgodnie z ustawą z dnia 11 maja 1994 r. o zadaniach zleconych gminie związanych z organizacją 1 prowadzeniem spisów rolnych (Dz. U. Nr 67, poz. 288),
Dla jednostek nie objętych powszechnym spisem rolnym tj. działek i obiektów rolnych o powierzchni użytków rolnych do 0,1 ha, ogrodów działkowych , wspólnot gminnych , działek rolnych i gospodarstw bez użytkowników i o zawieszonej działalności oraz obwodów wyłączonych ze spisu dokonano doszacunku począwszy od szczebla gminnego.
I2
Tematyka powszechnego spisu rolnego 1996 r. została ujęta na formularzach spisowych w siedmiu działach, tj.:
I. Użytkowanie gruntów w gospodarstwie II. Powierzchnia zasiewów
III. Zwierzęta gospodarskie
IV. Budynki i budowle, infrastruktura i wyposażenie techniczne
V. Ludność zamieszkała w gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego
VI. Wybrane wydatki w gospodarstwie
VII. Działalność rolnicza i pozarolnicza działalność gospodarcza prowadzona przez
użytkownika indywidualnego gospodarstwa rolnego oraz osoby dorosłe pozostające we wspólnym z użytkownikiem gospodarstwie domowym.
W ramach spisu w indywidualnych gospodarstwach rolnych zebrano więc następujące informacje:
1) dane o osobach będących właścicielami i użytkownikami indywidualnych gospodarstw rolnych oraz o osobach w ich gospodarstwie domowym:
a) nazwisko i imiona właściciela, nazwisko i imiona użytkownika indywidualnego gospodarstwa rolnego,
b) wykształcenie, c) rok urodzenia, płeć,
d) wkład pracy w gospodarstwo rolne - przeciętna liczba miesięcy pracy w ostatnim roku oraz przeciętna dzienna liczba godzin pracy w sezonie wiosennym, letnim, jesiennym i zimowym,
e) główne i dodatkowe źródła utrzymania,
f) pozarolnicza działalność na rachunek własny,
g) czy w ciągu ostatnich trzech miesięcy przed terminem spisu aktywnie poszukiwały pracy poza swoim gospodarstwem rolnym,
h) czy mogłyby zająć się pracą wyłącznie poza gospodarstwem rolnym;
2) o źródłach utrzymania gospodarstwa domowego;
3) o liczbie pracowników najemnych zatrudnionych w gospodarstwie rolnym;
4) o użytkowaniu gruntów, a w szczególności:
a) powierzchnia gruntów ogółem, w tym użytków rolnych (gruntów ornych, sadów, łąk i pastwisk trwałych), lasów i gruntów leśnych oraz pozostałych gruntów i nieużytków, b) zmiany w powierzchni użytków rolnych w ciągu ostatnich sześciu lat,
c) powierzchnia zasiewów głównych upraw,
5) o pogłowiu zwierząt gospodarskich według gatunków i grup wiekowo-użytkowych oraz liczbie pni pszczelich;
13
6) o budynkach, infrastrukturze i wyposażeniu technicznym, w tym:
a) rodzaje budynków, budowli i ich powierzchnia, sposób wykorzystania, wiek,
b) liczba ciągników rolniczych i innych środków transportowych oraz maszyn rolniczych, c) źródła zaopatrzenia w wodę, sposoby odprowadzania ścieków i usuwania śmieci, d) wyposażenie w sieć elektryczną, gaz i telefon,
e) rodzaje urządzeń melioracyjnych,
7) o działalności gospodarczej (rolniczej i pozarolniczej) prowadzonej przez użytkownika gospodarstwa rolnego lub osobę pozostającą z użytkownikiem we wspólnym gospodarstwie domowym;
8) o ważniejszych wydatkach poniesionych w okresie od 1 lipca 1995 r. do 12 czerwca 1996 r. i planowanych do 2000 r., w tym na.
a) zakup gruntów,
b) budowę lub modernizację budynków, c) powiększenie stada podstawowego,
d) zakup ciągników rolniczych i innych środków transportowych oraz maszyn rolniczych.
9) o wartości sprzedanej produkcji rolniczej oraz strukturze dochodów gospodarstwa domowego;
10) o kredytach i zadłużeniu gospodarstw rolnych;
11) o zamierzeniach użytkowników gospodarstw w zakresie zmian w funkcjonowaniu gospodarstw rolnych do 2000 r.
Również dla osób fizycznych użytkujących działki rolne zebrano ww. informacje, z wyłączeniem informacji, o których mowa w pkt. 6a, 8, natomiast dla właścicieli zwierząt gospodarskich zebrano informacje określone w punktach: 1, 4 i 5.
W ramach spisu u osób prawnych i w jednostkach organizacyjnych nie mających osobowości prawnej zebrano informacje o których mowa w punktach 3 - 1 1 .
14
III. WAŻNIEJSZE DEFINICJE, POJĘCIA SPISOWE I ZASADY SPISYWANIA
Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, w tym indywidualne gospodarstwa rolne i działki rolne.
Za indywidualne gospodarstwo rolne uważa się gospodarstwo rolne o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 1 ha, będące własnością lub znajdujące się w użytkowaniu tej samej osoby fizycznej lub grupy osób.
Za działkę rolną uważa się gospodarstwo rolne o powierzchni użytków rolnych od 0,1 ha do 1 ha włącznie
Za indywidualnego właściciela zwierząt gospodarskich uważa się osobę fizyczną, nie posiadającą użytków rolnych lub posiadającą użytki o powierzchni mniejszej niż 0,1 ha, posiadającą zwierzęta gospodarskie: bydło, trzodę chlewną, konie, owce, kozy, drób, króliki, zwierzęta futerkowe oraz pnie pszczele, przy czym spisu dokonano wówczas, gdy posiadali:
1 sztukę bydła lub (i) 5 sztuk trzody chlewnej albo 1 lochę lub (i) 3 sztuki owiec bądź kóz lub (i) 1 konia lub (i) 30 sztuk drobiu lub (i) 5 sztuk samic zwierząt futerkowych (w tym królików) lub (i) 1 pień pszczeli.
Za użytkownika indywidualnego gospodarstwa rolnego (działki rolnej) uważa się osobę fizyczną lub grupę osób, które faktycznie użytkują grunty, niezależnie od tego, czy są właścicielami, dzierżawcami, czy użytkują je z innego tytułu i niezależnie od tego, czy grunty te są zlokalizowane w jednej, czy w kilku gminach.
Za gospodarstwo domowe z użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego (działki rolnej) uważa się zespół osób mieszkających i utrzymujących się wspólnie, jeżeli wśród nich występuje użytkownik gospodarstwa rolnego (działki rolnej).
Gospodarstwo domowe tworzą osoby mieszkające stale (obecne w momencie spisu, jak również czasowo nieobecne) i przebywające czasowo przez okres powyżej 2 miesięcy
Źródło utrzymania gospodarstwa domowego ustalono na podstawie informacji o indywidualnych (głównych i dodatkowych) źródłach utrzymania poszczególnych osób, wchodzących w skład gospodarstwa domowego.
Decydujące znaczenie dla określenia źródła utrzymania gospodarstwa domowego miał rodzaj przeważającego dochodu, osiąganego przez wszystkich członków gospodarstwa (ustalono go przez sumowanie dochodów członków gospodarstwa domowego pochodzących z tego samego źródła).
15
Jeżeli gospodarstwo domowe uzyskiwało dochody z jednego rodzaju źródła, wówczas było ono głównym i jedynym (wyłącznym) źródłem utrzymania tego gospodarstwa. Jeżeli gospodarstwo domowe uzyskiwało dochody ze źródeł utrzymania zaliczanych do różnych kategorii, wówczas określenie, które z nich stanowi główne źródło utrzymania gospodarstwa, a które dodatkowe (jedno lub dwa) następowało według oświadczenia osób spisywanych.
Jako główne źródło utrzymania osoby przyjmowano źródło przynoszące jej największy zarobek lub dochód. Jeżeli dana osoba ma tylko jedno źródło dochodów, jest ono jednocześnie jej głównym źródłem utrzymania. W przypadku posiadania więcej niż jednego źródła utrzymania, spisywana osoba sama decydowała, które z nich jest głównym źródłem, czyli przynoszącym jej wyższe dochody, a które dodatkowym.
Za dodatkowe źródło utrzymania uważa się źródło najważniejsze spośród wszystkich pozostałych, po określeniu głównego źródła utrzymania, czyli przynoszące dochód drugi pod względem wysokości.
W spisie wyróżniono następujące źródła utrzymania osób:
- praca we własnym gospodarstwie rolnym - dla osób uzyskujących dochód z pracy w swoim gospodarstwie rolnym ( działce i hodowcom zwierząt gospodarskich) oraz pomagającym systematycznie i bez umownego wynagrodzenia członkom rodziny.
Dochód uzyskiwany z gospodarstwa rolnego uwzględniał również wartość sprzedanych produktów rolnych oraz wartość produktów zużytych (skonsumowanych przez członków gospodarstwa lub wykorzystywanych do dalszej produkcji) w gospodarstwie domowym;
- praca poza swoim gospodarstwem rolnym, najemna w rolnictwie - dla osób uzyskujących dochód z pracy najemnej w rolnictwie: w zakładach państwowych, komunalnych i prywatnych (w jednostkach prowadzących działalność gospodarczą w zakresie gospodarki rolniczej i obsługi rolnictwa, gospodarki łowieckiej i leśnej, pozyskiwania drewna), pracujących w rolnictwie spółdzielczym (w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych, spółdzielniach kółek rolniczych) oraz zatrudnionych na podstawie stosunku pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych lub na działkach rolnych, innych niż swoje;
- praca poza swoim gospodarstwem rolnym, najemna poza rolnictwem - dla osób uzyskujących dochód z pracy najemnej w nierolniczych jednostkach stanowiących własność państwową, komunalną lub prywatną (w jednostkach prowadzących działalność gospodarczą i będących własnością osób fizycznych, spółek, przedsiębiorstw zagranicznych, spółdzielni, organizacji wyznaniowych, partii politycznych);
16
- praca poza swoim gospodarstwem rolnym, na własny rachunek - dla osób uzyskujących dochód z prowadzenia działalności gospodarczej (prowadzących własne zakłady przemysłowe, rzemieślnicze, handlowe i usługowe, zatrudniających lub nie zatrudniających pracowników najemnych) lub wykonujących wolne zawody, a także pomagających im członkom rodziny. Do tej kategorii zaliczano również dochody z wynajmu mieszkania, pokoi, budynków niemieszkalnych oraz dochody z oddanych w dzierżawę gruntów rolnych;
- emerytura - dla osób utrzymujących się z emerytury, również z emerytury kombatanckiej i emerytury zagranicznej uzyskanej z tytułu pracy za granicą;
- renta inwalidzka - dla osób, które uzyskały rentę z powodu częściowej lub całkowitej niezdolności do wykonywania dotychczasowej pracy, rentę kombatancką, wypadkową lub świadczenie rehabilitacyjne;
- renta rodzinna - dla kobiet, którym przyznano to świadczenie po zmarłym mężu lub osieroconym dzieciom;
- zasiłek dla bezrobotnych - dla osób zarejestrowanych w rejonowym urzędzie pracy, które utrzymują się z zasiłku dla bezrobotnych;
- inne niezarobkowe źródła utrzymania - dla osób utrzymujących się z zasiłku pomocy społecznej, zasiłku wychowawczego, alimentów z funduszu alimentacyjnego i od osób prywatnych, zasiłku rodzinnego, zasiłku pielęgnacyjnego, stypendium, dochodów ze sprzedaży nieruchomości, dochodów z lokat kapitałowych i oszczędności, pomocy z zagranicy, wygranych w grach liczbowych i loteryjnych;
- na utrzymaniu - w przypadku pozostawania na utrzymaniu innej osoby.
Wiek użytkownika gospodarstwa rolnego (działki) ustalany był na podstawie roku urodzenia.
Przy ustalaniu ogólnego poziomu wykształcenia użytkownika gospodarstwa rolnego (działki) kierowano się najwyższym ukończonym poziomem edukacji szkolnej, niezależnie od typu szkoły, w której był osiągnięty (dzienna, wieczorowa czy zaoczna).
W pytaniu o wykształcenie wyodrębnione zostały następujące poziomy;
- wyższe - dla osób, które uzyskały dyplom ukończenia szkoły wyższej, niezależnie czy mają dyplom magisterski czy dyplom ukończenia studiów pierwszego stopnia (np. mają tytuł zawodowy licencjata, inżyniera, dyplomowanego ekonomisty),
- policealne - dla osób, które uzyskały świadectwo ukończenia szkoły policealnej (pomaturalnej),
17
- średnie zawodowe - dla osób, które miały świadectwo ukończenia technikum lub liceum zawodowego , niezależnie czy uzyskały świadectwo dojrzałości (maturę) czy tylko świadectwo ukończenia szkoły,
- średnie ogólnokształcące - dla osób, które uzyskały świadectwo dojrzałości (maturę) lub świadectwo ukończenia liceum ogólnokształcącego,
- zasadnicze zawodowe - dla osób, które uzyskały świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej lub szkoły (zespołu) przysposobienia zawodowego bądź świadectwo ukończenia korespondencyjnego kursu rolniczego o poziomie szkoły zasadniczej,
- podstawowe ukończone - dla osób, które miały świadectwo ukończenia szkoły podstawowej, niezależnie ile klas ona liczyła (osiem, siedem czy dawniej cztery) lub kursów dla pracujących w zakresie szkoły podstawowej.
Wykształcenie podstawowe nie ukończone i bez wykształcenia szkolnego przypisywano osobom, które uczyły się w szkole podstawowej lub osobom, które nigdy nie uczęszczały do szkoły.
W spisie ustalono także najwyższy osiągnięty przez użytkownika gospodarstwa rolnego poziom wykształcenia o kierunku rolniczym. Wyróżniono następujące poziomy wykształcenia rolniczego:
- wyższe - dla osób, które posiadały dyplom ukończenia szkoły wyższej o kierunku rolniczym, np. ogrodnictwo, geodezja urządzeń rolniczych, technika urządzeń rolniczych i leśnych, leśnictwo, technologia drewna, ochrona środowiska - melioracja, rybactwo, zootechnika, technologia żywności - mleczarstwo itp. Do kierunków rolniczych nie zaliczano weterynarii;
- policealne - dla osób, które uzyskały dyplom ukończenia szkoły policealnej lub pomaturalnej o kierunku rolniczym, np. ogrodnictwo, urządzanie terenów zieleni itp.;
- średnie zawodowe - dla osób, które uzyskały świadectwo ukończenia technikum lub liceum zawodowego o kierunku rolniczym, np. hodowla zwierząt, leśnictwo, melioracja, urządzanie terenów zieleni;
- zasadnicze zawodowe - dla osób, które uzyskały świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły rolniczej, szkoły przysposobienia rolniczego oraz dla osób mających świadectwo ukończenia korespondencyjnego kursu rolniczego o poziomie szkoły zasadniczej, np.
ogrodnictwo, hodowla zwierząt, mechanizacja rolnictwa, wiejskie gospodarstwo domowe, rolnik upraw potowych;
- kurs rolniczy - dla osób, które ukończyły kurs kwalifikacyjny zakończony egzaminem i uzyskaniem tytułu wykwalifikowanego rolnika lub mistrza rolnika.
18
Do pracujących w gospodarstwie rolnym (na działce rolnej) zaliczano osoby, które w ciągu 12 miesięcy poprzedzających spis pracowały przez co najmniej 3 miesiące w swoim gospodarstwie rolnym (na działce) i praca ta stanowiła ich główne lub dodatkowe źródło utrzymania. Uwzględniano tylko te miesiące, w których praca miała charakter ciągły, tj. była wykonywana przez co najmniej 2 0 dni niezależnie od liczby godzin pracy w poszczególnych dniach.
Za pracę w gospodarstwie rolnym uważa się prace bezpośrednio związane z produkcją rolną (roślinną i zwierzęcą) oraz prace ogólne związane z prowadzeniem gospodarstwa (np.:
zakup środków produkcji, sprzedaż produktów, bieżące naprawy sprzętu rolniczego, załatwianie spraw urzędowych).
Liczbę pełnozatrudnionych, czyli przeciętną liczbę pracujących wyrażoną w umownej rocznej jednostce pracy, dla indywidualnych gospodarstwach rolnych ustalono na podstawie liczby godzin przepracowanych w ciągu roku w gospodarstwie rolnym, przyjmując normatywną liczbę godzin w ciągu roku 2 1 2 0 jako nominalny czas pracy osoby pełnozatrudnionej, natomiast dla gospodarstw pozostałych (tj. osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, które na rzecz spisu składały odpowiednie sprawozdania) przyjęto przeciętną liczbę pracowników zatrudnionych w gospodarstwie w okresie od 1.06.1995 r. do 31.05.1996 r. w przeliczeniu na pełnozatrudnionych.
Do ogólnej powierzchni gospodarstwa rolnego (działki rolnej) zalicza się wszystkie bez wyjątku grunty wchodzące w skład gospodarstwa (działki), a więc wszystkie grunty użytkowane rolniczo (grunty orne, sady, ogrody przydomowe oraz grunty pod szklarniami i inspektami, łąki i pastwiska), wszystkie związane z nimi grunty użytkowane nierolniczo, jak lasy, podwórza, grunty pod zabudowaniami lub przeznaczone pod zabudowę, ogrody ozdobne, drogi, torfowiska, kamieniołomy, żwirownie itp. oraz nieużytki.
Do użytków rolnych zalicza się: grunty ome (pod zasiewami wraz z ogrodami przydomowymi oraz odłogi i ugory), sady, łąki i pastwiska.
Wskaźnik jakości gruntów opracowano jako iloraz liczby hektarów przeliczeniowych (przyjętych w spisie według gminnych kart podatkowych) i ogólnej powierzchni użytków rolnych w gospodarstwie rolnym.
19
Spisowi podlegały zwierzęta gospodarskie (bydło, trzoda chlewna, owce, drób, konie, kozy, króliki - samice, zwierzęta futerkowe - samice oraz pnie pszczele) znajdujące się w gospodarstwie oraz zwierzęta wysłane na redyki, wypasy i do bacówek, a w przypadku pni pszczelich - pnie znajdujące się na pożytkach poza gospodarstwem, stanowiące własność użytkownika gospodarstwa lub członków jego gospodarstwa domowego, jak również zwierzęta przetrzymywane czasowo lub stale w gospodarstwie, tj. przyjęte na wychów, opas itp.
Na sztuki przeliczeniowe duże przeliczono podstawowe gatunki zwierząt gospodarskich, stosując następujące współczynniki, bydło - 0,8, trzoda chlewna - 0,15, owce - 0,08, konie -1,0.
Celem ustalenia wyposażenia technicznego gospodarstw rolnych spisem zostały objęte ciągniki, samochody, wybrane maszyny i urządzenia rolnicze użytkowane w gospodarstwie, zarówno te, które stanowiły własność użytkownika gospodarstwa, jak i te, których właścicielem były inne osoby (dzierżawa, leasing itp.). W przypadku gdy ciągniki, samochody, maszyny należały do kilku rolników spisywano je u tego rolnika, u którego znajdowały się w momencie spisu
W trakcie spisu zebrano również informacje od użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych i działek rolnych na temat struktury dochodów gospodarstw domowych z wyodrębnieniem udziału dochodów z działalności rolniczej i źródeł pozarolniczych. Źródło dochodu stanowiące w tej strukturze ponad 50% dochodów ogólnych gospodarstwa przyjmowane było jako główne źródło dochodów.
Od użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych, jak również gospodarstw pozostałych (tj. osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, które na rzecz spisu składały odpowiednie sprawozdania), zebrano informacje 0 ważniejszych wydatkach poniesionych na cele inwestycyjne i produkcyjne w okresie od 1. VI 1995 r. - 12 VI 1996 r.
Działalność gospodarcza prowadzona przez użytkowników gospodarstw rolnych lub osoby dorosłe pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego.
Za działalność gospodarczą (rolniczą i pozarolniczą) uważa się pracę (na rachunek własny) bezpośrednio związaną z prowadzeniem produkcji rolniczej (roślinnej i zwierzęcej) 1 prowadzeniem gospodarstwa rolnego oraz pracę poza gospodarstwem rolnym (np. własne zakłady przemysłowe, rzemieślnicze, handlowe i usługowe, zatrudniające lub nie zatrudniające pracowników najemnych, także wolne zawody).
20
Za gospodarstwo domowe użytkownika gospodarstwa rolnego uważa się zespół osób mieszkających i utrzymujących się wspólnie, jeżeli wśród nich jest osoba prowadząca indywidualne gospodarstwo rolne lub użytkująca działkę rolną.
Za dochód całkowity gospodarstwa domowego uważa się łączne dochody wszystkich osób zamieszkałych wspólnie z użytkownikiem gospodarstwa i utrzymujących się razem z nim z: tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (rolniczej i pozarolniczej) oraz z tytułu:
pobierania rent i emerytur, zasiłków z pomocy społecznej, zasiłku wychowawczego, alimentów, stypendiów, posiadania lokat kapitałowych, uzyskiwania pomocy zagranicznej, wygranych w grach liczbowych i loteriach itd.
Na potrzeby spisu działalność gospodarczą prowadzoną na własny rachunek przez użytkowników gospodarstw rolnych lub osoby dorosłe pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego pogrupowano w sekcje działalności, a w ramach poszczególnych sekcji wyróżniono rodzaje działalności, wykorzystując kategorie klasyfikacyjne Europejskiej Klasyfikacji Działalności (EKD).
W spisie uwzględniono następujące sekcje działalności:
- działalność rolnicza i leśna - (wg EKD sekcja A) - rybactwo i rybołówstwo - (sekcja B)
- działalność produkcyjna - (sekcja D) - budownictwo - (sekcja F)
- handel - (sekcja G)
- hotele i restauracje oraz sezonowy wynajem pokoi - (sekcja H) - transport i działalność magazynowa - (sekcja I)
- obsługa nieruchomości - (sekcja K)
- pozostała działalność usługowa - (sekcje C, E, J, L, M, N, O, P, Q).
W ramach w/w sekcji wyodrębniono następujące rodzaje działalności:
- działalność rolnicza i leśna:
- produkcja roślinna, w tym:
- hodowla i nasiennictwo roślin, - sadownictwo i warzywnictwo, - produkcja zwierzęca,
w tym hodowla zarodowa,
- działalność usługowa związana z rolnictwem, - pozyskiwanie drewna,
- pozostała, tj. gospodarka łowiecka, hodowla i pozyskiwanie zwierząt łownych, leśnictwo,
21
- rybactwo i rybołówstwo:
- działalność gospodarstw rybackich i wylęgarni,
- pozostała, tj. rybołówstwo w wodach śródlądowych i morskich, działalność usługowa związana z rybactwem, rybołówstwem, hodowlą i chowem ryb,
- działalność produkcyjna:
- produkcja artykułów spożywczych i napojów, - produkcja tkanin,
- produkcja odzieży,
- pozostała, tj. garbowanie i wyprawianie skór, produkcja drewna i wyrobów z drewna i ze słomy, produkcja papieru i wyrobów z papieru, działalność wydawnicza i poligrafia, produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych, produkcja wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych, produkcja metalowych wyrobów gotowych, produkcja mebli, zagospodarowanie odpadów,
- budownictwo:
- wznoszenie budynków i budowli, - wykonywanie instalacji budowlanych, - prace wykończeniowe i inne,
- wynajem sprzętu budowlanego i burzącego wraz z obsługą, - handel:
- sprzedaż, obsługa i naprawy pojazdów mechanicznych, - handel hurtowy,
- handel detaliczny i naprawy artykułów przeznaczenia osobistego i użytku domowego,
- hotele i restauracje oraz sezonowy wynajem pokoi:
- hotele,
- pola campingowe, - restauracje i bary,
- stołówki i punkty gastronomiczne, - transport i działalność magazynowa:
- transport lądowy, - transport wodny,
- działalność agencji turystycznych,
- pozostała, tj. magazynowanie, składowanie i przechowywanie towarów, - obsługa nieruchomości oraz wynajem maszyn i sprzętu:
- obsługa nieruchomości, - wynajem maszyn i sprzętu,
- pozostała, tj. obsługa i naprawy maszyn biurowych, księgujących i liczących, prowadzenie prac badawczo-rozwojowych, działalność wcześniej nie wymieniona związana z prowadzeniem interesów,
22
pozostała działalność usługowa:
- działalność w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego, - działalność weterynaryjna,
- wydobywanie torfu, piasku, żwiru, kamienia, prowadzenie kantorów wymiany walut, prowadzenie szkół prywatnych wszystkich typów, kursów języków obcych oraz kursów zawodowych, odprowadzanie ścieków, wywóz śmieci, usługi sanitarne, działalność artystyczna na własny rachunek, prowadzenie pralni i punktów czyszczenia wyrobów włókienniczych i futrzarskich, fryzjerstwo i inne zabiegi kosmetyczne, pogrzeby i działalność pokrewna, prowadzenie łaźni, saun, siłowni itp.
Wydatki na cele inwestycyjne dotyczyły głównie:
- zakupu ziemi (z podaniem również powierzchni jakiej dotyczyły te wydatki)
- zakupu innych środków trwałych, tj. ciągników, innych środków transportowych (łącznie z samochodami), maszyn i urządzeń zarówno do prowadzenia działalności rolniczej jak i pozarolniczej;
- wydatków w zakresie budowy, remontu i modernizacji budynków mieszkalnych i gospodarczych oraz rozwoju infrastruktury technicznej gospodarstwa;
- wydatków na nowe nasadzenia, zwiększenie stada podstawowego oraz zmianę kierunku produkcji rolniczej.
Spośród nakładów inwestycyjnych ogółem wyodrębniono nakłady na produkcję rolniczą oraz na pozarolniczą działalność gospodarczą.
Wydatki poniesione na bieżącą produkcję rolniczą dotyczyły zakupu nawozów, wapna i środków ochrony roślin, zakupu paliwa, usług rolniczych oraz dzierżawy ziemi.
Natomiast informacje o wydatkach planowanych do 2 0 0 0 r. zebrane zostały tylko od użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych (bez gospodarstw indywidualnych prowadzonych przez organizacje wyznaniowe, spółki cywilne i jawne).
Ponadto zebrano informacje zarówno w trakcie spisu w indywidualnych gospodarstwach rolnych i na działkach rolnych, jak również w sprawozdawczości od osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, o zadłużeniu, kredytach i towarowej produkcji rolniczej.
Stan zadłużenia tj. łączną wielkość zobowiązań z tytułu kredytów, pożyczek, nakazów płatniczych łącznie z odsetkami i rachunków zaległych przez okres dłuższy niż 30 dni, ujmowano wg stanu na dzień 12 czerwca 1996 r.
23
Informacje o spłatach kredytów bankowych i pożyczek od osób prywatnych (wraz z odsetkami) dotyczą wydatków poniesionych w okresie 1 .VII. 1995 - 12.V I.1996 r.
Towarowa produkcja rolnicza gospodarstw rolnych została ustalona w oparciu 0 informacje o wartości produkcji rolniczej sprzedanej w roku gospodarczym 1995/96, tj. pochodzących z własnej produkcji surowych (nie przetworzonych) produktów roślinnych 1 zwierzęcych oraz zwierząt gospodarskich.
Przewidywane zmiany w funkcjonowaniu gospodarstw indywidualnych do 2000 r.
opracowano na podstawie informacji użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych (bez gospodarstw indywidualnych prowadzonych przez organizacje wyznaniowe, spółki cywilne i jawne) o zamierzeniach w zakresie:
- zakupu i dzierżawy ziemi,
- ograniczenia powierzchni gospodarstw poprzez sprzedaż ziemi lub oddanie w dzierżawę, - podjęcia lub rozwoju działalności pozarolniczej, przy jednoczesnym prowadzeniu
gospodarstwa rolnego lub jego sprzedaży,
- przejścia na emeryturę lub rentę i przekazania gospodarstwa następcy lub sprzedaży ziemi,
oraz zamierzeń użytkowników działek rolnych w zakresie uruchomienia do 2000 r. we własnym zakresie pozarolniczej działalności gospodarczej. Rolnicy deklarujący zamiar podjęcia lub rozwoju prowadzonej działalności pozarolniczej określali również kierunek (rodzaj) tej działalności np. z zakresu: handlu, hotelarstwa i sezonowego wynajmu pokoi, działalności produkcyjnej, transportu, magazynowania itp.
W trakcie spisu użytkownikom indywidualnych gospodarstw rolnych zadano również pytanie o ocenę możliwości rozwojowych prowadzonych przez nich gospodarstw.
24
IV. WAŻNIEJSZE GRUPOWANIA DANYCH
Dane dotyczące pozarolniczej działalności podejmowanej przez użytkowników gospodarstw rolnych lub osoby dorosłe pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego zostały ujęte w dwóch podstawowych formach własności, tj. w sektorze publicznym i sektorze prywatnym.
Do sektora publicznego zaliczono gospodarstwa własności państwowej (Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych), gospodarstwa będące własnością komunalną (gmin) oraz gospodarstwa stanowiące własność mieszaną (spółki z przewagą mienia państwowego).
W sektorze prywatnym podstawowymi formami są: własność prywatna krajowa (gospodarstwa indywidualne, w tym indywidualne gospodarstwa rolne, gospodarstwa spółdzielcze i spółki prywatne), własność zagraniczna i własność mieszana.
W niniejszej publikacji, w ramach sektora prywatnego dane opracowano dla gospodarstw indywidualnych (w przypadku niektórych informacji - tylko dla indywidualnych gospodarstw rolnych).
Gospodarstwa indywidualne obejmują:
- indywidualne gospodarstwa rolne, tj. gospodarstwa o powierzchni użytków rolnych powyżej 1 ha, prowadzone przez rolników na gruntach własnych i niewłasnych, - indywidualne działki rolne o powierzchni użytków rolnych od 0 ,1 ha do 1 ha włącznie
użytkowane rolniczo przez osoby prywatne,
- indywidualnych właścicieli zwierząt posiadających użytki rolne o powierzchni do 0 ,1 ha lub nie posiadających użytków rolnych.
W omawianej publikacji do działalności pozarolniczej zaliczono działalność związaną z łowiectwem i leśnictwem, tj. z pozyskiwaniem drewna, gospodarką łowiecką, hodowlą i pozyskiwaniem zwierząt łownych, uprawą lasu, działalnością szkółek leśnych, zbieraniem dziko rosnących materiałów, transportem na terenach leśnych itp., według klasyfikacji EKD zakwalifikowanych do sekcji A łącznie z działem "Rolnictwo".
Dane liczbowe zawarte w tablicach 44, 45, 46 w obrębie rubryk 3-11 w porównaniu z odpowiadającymi tematycznie informacjami z rubryki 3 tablic 57-64, różnią się z uwagi na to, że dotyczą innej zbiorowości gospodarstw rolnych. W tablicach 44, 45, 46 uwzględniono bowiem tylko te gospodarstwa rolne, które prowadziły działalność pozarolniczą wyłącznie w obrębie wskazanej w rubrykach 3-11 sekcji, natomiast w rubryce 3 tablic 57-64 ujęto także gospodarstwa, które niezależnie od prowadzonej pozarolniczej działalności w ramach omawianej sekcji, realizowały jednocześnie jeszcze inną działalność pozarolniczą.
25
Informacje liczbowe w ujęciu odsetkowym prezentowane są z jednym znakiem po przecinku i z uwagi na elektroniczną technikę zaokrągleń mogą nie sumować się na 100%.
Liczby te są poprawne pod względem merytorycznym.
Niezależnie od powyższych zbiorczych grupowań - rozliczeń makroekonomicznych według grup użytkowników - dla gospodarstw rolnych dokonano agregacji danych pod względem badanych cech w większości według wytycznych podanych w “Programme for the World Census of Agriculture 2000” opracowanym przez FAO Statistical Development Sériés, a także analizy wyników spisu próbnego i propozycji kierunków analizy wyników powszechnego spisu rolnego.
Zasady klasyfikacji/grupowania przedyskutowane i przyjęte przez Zespół do spraw powszechnego spisu rolnego 1996 zostały odpowiednio zastosowane we wcześniej wymienionych publikacjach .
Przyjęto grupowania według:
- grup obszarowych powierzchni ogólnej, wyodrębniając następujące grupy: do 1 ha, 1-2, 2-3, 3-4, 4-5, 5-7, 7-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-50, 50-100, 100-200, 200-300, 300-500, 500-1000, 1000 i więcej;
h) grup obszarowych powierzchni użytków rolnych, wyodrębniając następujące grupy: do 1 ha, 1-2, 2-3, 3-5, 5-7, 7-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-50, 50-100, 100-200, 200-300, 300-500, 500-1000, 1000 i więcej (przy tworzeniu grup obszarowych powierzchni ogólnej, użytków rolnych itd. przyjęto grupowanie w arach: 0 - 9; 10 - 19; 20 - 49; 50 - 100; 101-199; 200 - 299; 300 - 399; 400 - 499; 500 - 699; 700 - 999 itd.);
- grup obszarowych powierzchni użytków rolnych, według rodzaju użytków, wyodrębniając następujące grupy: do 1 ha, 1-2, 2-3, 3-5, 5-7, 7-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-50, 50 i więcej;
-g ru p obszarowych gruntów pod zabudowaniami: do 0,1 ha, 0,1-0,2, 0,2-0,5, 0,5-1, 1-2, 2 i więcej;
- grup obszarowych gruntów pod wodami użytkowymi: do 0,1 ha, 0,1-0,2, 0,2-0,5, 0,5-1, 1-2, 2-3, 3-5, 5-10, 10-15, 15-20, 20 i więcej;
- grup obszarowych gruntów pod zasiewami ogółem i według upraw, wyodrębniając następujące grupy - do 1 ha, 1-2, 2-3, 3-5, 5-7, 7-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-50, 50 i więcej;
- wskaźnika jakości gruntów: do 0,4; 0,4-0,7; 0,7-1; 1 i powyżej;
- powierzchni w m2 szklarni i tuneli foliowych: do 60, 60-130, 130-210, 210-400, 400-800, 800-1600,1600-2500, 2500 i więcej;
- powierzchni w m? pieczarkarni :do 60, 60-130, 130-210, 210-400, 400-800, 800 i więcej;
i) roku budowy i modernizacji budynków : przed 1918, 1918-1940, 1941-1944, 1945- 1950, 1951-1960, 1961-1970, 1971-1975, 1976-1980, 1981-1985, 1986-1990, 1991- 1996;
- wyposażenia w siłę pociągową: bez żywej i mechanicznej siły pociągowej, z żywą siłą pociągową, z 1 ciągnikiem, z 2 ciągnikami, z 3 ciągnikami, z 4 i więcej ciągnikami;
26
- roku produkcji ciągnika w podziale na okresy; do 1950, 1951-1955, 1956-1960, 1961- 1965, 1966-1970, 1971-1975, 1976-1980, 1981-1985, 1986-1990, 1991, 1992, 1993, 1994, 1995, 1996;
- mocy w KM silnika w ciągniku: do 8.9, 9-24, 24.1-40, 40.1-60.0, 60.1-110, powyżej
110
.1
;- celu i wartości produkcji sprzedanej: nie prowadzące produkcji, produkujące na własne potrzeby, produkujące głównie na własne potrzeby, produkujące głównie na sprzedaż , których wartość produkcji sprzedanej wynosiła: do 2500, 2501 - 4999, 5000 - 14999, 15000 - 24999, 25000 - 49999, 50000 - 99999, 100000 zł i więcej;.
- kierunków produkcji rolniczej, hodowla i nasiennictwo, sadownictwo i warzywnictwo, pozostałe uprawy roślinne, działalność mieszana, działalność usługowa, działalność związana z pozyskiwaniem drewna, pozostała działalność związana z łowiectwem i leśnictwem, produkcja zawieszona lub brak produkcji, brak specjalizacji;
- perspektyw rozwojowych gospodarstwa: rozwojowe, nierozwojowe, brak zdecydowanej opinii;
- skali natężenia chowu poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich,
- liczby pracujących z podziałem na pracujących w gospodarstwie rolnym i poza gospodarstwem według stałej aktywności zawodowej;
- liczby osób zamieszkałych w gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego według źródeł utrzymania;
- cech charakteryzujących użytkowników gospodarstw rolnych według: wieku i płci, mężczyźni poniżej 25 lat, 25- 34, 35-44, 45-64, 65 i więcej lat oraz kobiety - poniżej 25 lat, 25- 34, 35-44, 45-64, 65 i więcej lat;
- poziomu wykształcenia rolniczego użytkownika: wyższe i policealne rolnicze, średnie zawodowe i zasadnicze rolnicze, kursy rolnicze i bez wykształcenia rolniczego;
- wykształcenia ludności z podziałem na: wyższe rolnicze, policealne rolnicze, średnie rolnicze zasadnicze zawodowe rolnicze, kursy rolnicze, bez wykształcenia rolniczego;
- ludności faktycznie zamieszkałej w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstw rolnych uwzględniające dla kobiet i mężczyzn następujące przedziały wiekowe: 0-14, 15-19, 20-29, 30-39, 40-49, 50-59, 60-64, 65 lat i więcej oraz wiek nie ustalony,
- poziomu wykształcenia ludności faktycznie zamieszkałej w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstw dla kobiet i mężczyzn: wyższe w tym rolnicze, policealne w tym rolnicze, średnie zawodowe w tym rolnicze, średnie ogólnokształcące, zasadnicze zawodowe w tym rolnicze, podstawowe nie ukończone i bez wykształcenia, nie ustalone;
- inne grupowania gospodarstw według cech ujętych w spisie nie wymienione wyżej.
W niniejszej publikacji występują tylko niektóre z wymienionych klasyfikacji.
27
V. UWAGI DO TABLIC
1. Prezentowane w tablicach dane dotyczą indywidualnych gospodarstw rolnych (działek rolnych) prowadzonych przez użytkowników gospodarstw, bez gospodarstw rolnych i działek ro ln ych prow adzonych m.in. przez organizacje wyznaniowe, sp ó łki cyw ilne i jaw ne.
2. Dane zawarte w poszczególnych tablicach dotyczą generalnie zbiorow ości gospodarstw , od któ rych uzyskano inform acje na badany tem at , przy czym w grupowaniach o przekrojach wielotematycznych, ze względu na łączenie cech, występują pewne odchylenia :
- w tablicy 4, przy grupowaniu gospodarstw według udziału dochodów z działalności rolniczej w dochodach ogółem gospodarstwa domowego z jednoczesną agregacją gospodarstw według celu produkcji, różnicę pomiędzy wielkością „Ogółem”, a sumą grup według celu produkcji, stanowią gospodarstwa, które prowadzą działalność rolniczą wyłącznie na własne potrzeby, nie prowadzą tej działalności lub też nie określiły skali rolniczej produkcji towarowej;
- w tablicach 5,8,14,16,23 w grupowaniu gospodarstw według kierunku produkcji rolniczej nie uwzględniono gospodarstw, które wykazały inny kierunek produkcji niż wymieniono w tablicy;
- w tablicy 39 dane dotyczą tylko tych gospodarstw, które ponosiły wydatki na spłatę kredytów, a jednocześnie wykazały wartość towarowej produkcji rolnicze
3. W tablicach ujmujących powierzchnie gruntów występują pewne nieścisłości rachunkowe wynikające z przyjętego w opracowaniach zbiorczych wyników sposobu zaokrągleń, a mianowicie spisywana z dokładnością do 1 ara powierzchnia gruntów już od poziomu gminy zaokrąglana była automatycznie do 1 ha. Prezentowane dane o powierzchni gruntów są poprawne merytorycznie.
4. Struktury poziome i pionowe występujące w prezentowanych tablicach liczone były przy wykorzystaniu elektronicznej techniki obliczeniowej i mogą nie sumować się na 100%.
28
