WYBRANE KLAUZULE
UMOWNE – CZ. 1
Dr Monika Tenenbaum-Kulig
KLAUZULE RENEGOCJACYJNE
Przykłady:
„W razie sporu dotyczącego interpretacji lub wykonania umowy, Strony podejmą w dobrej wierze negocjacje w celu jego rozstrzygnięcia.
W braku porozumienia Strony poddadzą spór pod rozstrzygnięcie sądu powszechnego
właściwego dla miejsca wykonania umowy”.
„Strony podejmą negocjacje w dobrej wierze w celu zastąpienia postanowień uznanych za
nieważne postanowieniami alternatywnymi,
zachowując gospodarczy cel umowy oraz
pierwotną wolę i intencje Stron”.
klauzule renegocjacyjne często są częścią tzw. klauzul salwatoryjnych, wyrażających obowiązek podjęcia negocjacji w celu
zastąpienia nieważnych postanowień ważnymi
często przewiduje się obowiązek
renegocjacji umowy, żeby dostosować jej treść do okoliczności faktycznych lub
prawnych, które zmieniły się po zawarciu umowy (takie klauzule są elementem tzw.
klauzul adaptacyjnych)
istotą jest zobowiązanie się Stron do podjęcia i prowadzenia negocjacji w
przypadku określonym w danej klauzuli
chodzi o zobowiązanie się Stron do
podjęcia negocjacji, zmierzających do zawarcia określonej umowy, lecz nie o zobowiązanie do zawarcia takiej umowy
celem umowy, do której zawarcia zmierzają negocjacje, jest zmiana
stosunku prawnego łączącego Strony – dostosowanie zobowiązania do
zmienionych okoliczności, wprowadzenie
nowych uprawnień i obowiązków, które
nie powstały ze względu na nieważność
określonych postanowień umowy
klauzula ta stanowi odrębną umowę od umowy głównej
naruszenie obowiązku wynikającego z klauzuli renegocjacyjnej może
powodować odpowiedzialność
kontraktową (według jednego poglądu w zakresie tzw. ujemnego interesu
umownego, według drugiego – w granicach dodatniego interesu
umownego)
możliwe jest zastrzeżenie kary
umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania
obowiązku negocjacji
KLAUZULE DOTYCZĄCE FORMY
NASTĘPCZYCH CZYNNOŚCI PRAWNYCH Przykłady:
„Wszelkie zmiany niniejszej Umowy
wymagają zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności”.
„Wszelkie zmiany i uzupełnienia niniejszej Umowy wymagają zachowania formy
pisemnej pod rygorem nieważności”.
„Wszelkie zmiany niniejszej Umowy
wymagają zachowania formy pisemnej
pod rygorem nieważności. Zmiana adresu
nie stanowi zmiany Umowy”.
przy zawieraniu umowy zasadą jest swoboda formy
strony mogą zawrzeć porozumienie
dotyczące formy umowy, która zostanie
zawarta w przyszłości (samodzielna umowa albo klauzula innej umowy)
takie postanowienia służą często określeniu formy koniecznej do dokonania tzw.
następczych czynności prawnych (np. w umowie tworzącej stosunek prawny strony zastrzegają obowiązek zachowania
określonej formy do zmiany i uzupełnienia
umowy lub dla jej rozwiązania, odstąpienia
czy wypowiedzenia)
takie klauzule są zazwyczaj
zamieszczane w końcowej części umowy, często w grupie postanowień nazwanych łącznie „postanowieniami końcowymi”
niekiedy strony zastrzegają wymóg
zachowania określonej formy dla zmiany niektórych postanowień umowy,
wskazanych zazwyczaj w sposób
negatywny (strony wprowadzają wymóg zachowania określonej formy, wskazując wyjątki)
w praktyce zwykle zastrzega się zwykłą
formę pisemną, można jednak zastrzec
także inną formę
sankcja niezachowania formy może być różna
zwykle strony przewidują sankcję nieważności
w razie nieokreślenia sankcji przez
strony, stosuje się art. 76 k.c.
strony nie mogą zastrzec formy niższej, niż wymagana przez
ustawę
strony nie mogą zastrzec zwykłej
formy pisemnej np. pod rygorem
ad eventum, gdy ustawodawca
przewidział dla danej czynności
prawnej tę formę pod rygorem
nieważności
KLAUZULE SALWATORYJNE
Przykłady:
„W razie nieważności któregokolwiek postanowienia
niniejszej Umowy, pozostałe postanowienia pozostają w mocy”.
„Jeżeli którekolwiek postanowienia niniejszej Umowy okażą się nieważne, nie uchybia to ważności pozostałych
postanowień”.
„Postanowienia niniejszej Umowy mają charakter
rozłączny, a uznanie któregokolwiek z nich za nieważne, nie uchybia mocy wiążącej pozostałych”.
„Jeżeli jedno albo więcej postanowień niniejszej Umowy okaże się nieważne, nie ma to wpływ na pozostałą treść Umowy. Strony zobowiązują się zastąpić nieważne
postanowienie ważnym i wykonalnym postanowieniem, które w jak największym stopniu będzie odzwierciedlało intencje Stron”.
klauzule salwatoryjne to postanowienia umowne z których wynika, że nieważność niektórych
postanowień umowy nie wpływa na jej ważność w pozostałym zakresie
wyróżnia się dwa typy klauzul salwatoryjnych:
1)
klauzule przewidujące, że w razie nieważności
niektórych postanowień umowy, inne pozostają w mocy
2)
bardziej rozbudowane klauzule, służące zapewnieniu regulacji zastępczej, mające
„wypełnić lukę” powstałą w wyniku nieważności niektórych postanowień (wprowadzające regulację zastępczą albo wyrażające zobowiązanie stron do ustalenia regulacji zastępczej)
(R. Strugała, w: red. R. Strugała, Wykładnia umów, Standardowe klauzule umowne,
Komentarz praktyczny z przeglądem orzecznictwa, Wzory umów, Warszawa 2020, s. 141)
art. 58 § 3. k.c.:
„Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej,
czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z
okoliczności wynika, iż bez
postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana”.
klauzula salwatoryjna odzwierciedla rzeczywistą wolę stron w chwili
zawarcia umowy
klauzula salwatoryjna może nie uchronić umowy przed uznaniem jej za nieważną w całości
nawet jeżeli przyczyny nieważności dotyczą bezpośrednio tylko niektórych postanowień umowy, umowa jest nieważna w całości, gdy:
1)
przyczyny nieważności dotyczą bezpośrednio postanowienia
zobowiązującego jedną ze stron do świadczenia w umowie wzajemnej
2)
pozostała część umowy nie spełnia tzw.
warunku minimum treści umowy
3)
pozostała część umowy byłaby sprzeczna z zasadami współżycia społecznego
(R. Strugała, op. cit., s. 144).
KLAUZULE MERGER
(KLAUZULE INTEGRALNOŚCI)
Przykłady:
„Niniejsza Umowa stanowi całość
porozumienia zawartego przez Strony w zakresie jej przedmiotu i zastępuje
wszystkie wcześniejsze uzgodnienia,
oświadczenia lub porozumienia ustne lub pisemne w tym zakresie”.
„Niniejsza Umowa stanowi całość
porozumienia zawartego przez Strony w
zakresie jej przedmiotu”.
klauzula merger oznacza
postanowienie umowne, zgodnie z którym dokument, w którym
zostało ono zawarte, jest
wyłącznym źródłem porozumienia stron
stosowanie tej klauzuli jest
charakterystyczne w przypadku
zawarcia umowy po długotrwałych negocjacjach
celem jest pozbawienie
wcześniejszych ustaleń mocy
wiążącej i wpływu na wykładnię
umowy
KLAUZULA INTEGRALNEJ CZĘŚCI UMOWY
Przykłady:
„Przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do świadczenia na rzecz Zamawiającego usług, o których mowa w § 2 niniejszej Umowy, zgodnie z Regulaminem usług stanowiącym integralną część niniejszej Umowy – Załącznik Nr 1”.
„Zamawiający zobowiązuje się przekazać
Wykonawcy teren budowy na podstawie Protokołu przekazania placu budowy (Załącznik Nr 2),
stanowiącego integralną część niniejszej Umowy”.
„Integralną część niniejszej Umowy stanowią następujące dokumenty:
………..;
………..;
