Roman Nir
Informator o archiwach, bibliotekach
i muzeach etnicznych w Stanach
Zjednoczonych
Collectanea Theologica 50/2, 193-200
C ollectanea Theologica 50(1980) fase. II
INFORMATOR O ARCHIWACH, BIBLIOTEKACH
I MUZEACH ETNICZNYCH W STANACH ZJEDNOCZONYCH
W ostatnich latach obserw ujem y dynam iczny rozwój badań nad zagadnie niam i polonijnym i. W Lublinie, Krakow ie, T oruniu pow stają osobne kated ry zajm ujące się problem atyką polonijną. Na K atolickim U niw ersytecie Lubel skim w 1972 ro k u pow ołany został Zakład D uszpasterstw a i M igracji Polo nijnej KUL, który w ydał już dwa tomy bardzo cennych „Studiów Polonij nych”. Na łam ach czasopisma teologów polskich „Collectanea Theologica” ukazuje się specjalny biuletyn polonijny. Wielu korzysta ze stypendiów , by podejmować badania. Każdy badacz pierwsze kroki rozpoczyna od tzw. lite ra tu ry pomocniczej, czyli inform acyjnej. Dla wszystkich, którzy interesują się problem atyką polonijną pragnę omówić in fo rm ato r o archiw ach, biblio tekach i muzeach etnicznych w Stanach Zjednoczonych, publikację niezw y kle cenną i pierwszą w piśm iennictwie am erykańskim *.
Centrum Studiów Publikacji Etnicznych w Stanach Zjednoczonych i Szkoła Nauk Bibliotecznych w K ent S tate U niversity opublikowały w 1978 roku Przew odnik m uzeów , bibliotek i archiwów etnicznych w Stanach Z jed
noczonych (wydanie wstępne). Przew odnik przygotow any został z nadzieją,
że przyczyni się do lepszego zrozum ienia i przysw ojenia k u ltu raln ej prze szłości grup etnicznych tego kraju. Głównym zadaniem P rzew odnika jest ukazanie głównych muzeów etnicznych, bibliotek, i archiw ów pod kątem ich celów, zbiorów i prow adzonej działalności. Ponieważ nowy prąd w am ery kańskiej nauce staw ia na uznanie i docenienie w ielokulturow ości wraz z dużą różnorodnością etnicznych zwyczajów, tradycji, historii i języka, źró dła i działalność etnicznych archiwów, bibliotek i muzeów pow inny być poznawane i w ykorzystyw ane. Inform ator składa się z następujących części: wstępu, w prowadzenia, alfabetycznego wykazu archiwów, bibliotek i muzeów według grup etnicznych, osobnego wykazu w ielokulturow ych muzeów, bi bliotek i archiwów, oraz indeksów nazwisk i nazw geograficznych.
Inform ator je st pierw szym możliwie pełnym w ykazem etnicznych insty tucji kulturalnych w Stanach Zjednoczonych. F akt, że setki archiwów, bi bliotek, muzeów i galerii sztuki, założonych i utrzym yw anych przez różne grupy etniczne, istnieje w Stanach Zjednoczonych, ukazuje w ielokulturow y c h arak ter społeczeństwa am erykańskiego. H istoryk, socjolog, polityk, lub ja k i kolwiek inny badacz zajm ujący się am erykańską w ielokulturow ością musi uważnie przeanalizow ać fenom en powstałych i ciągle tworzących się nowych etnicznych instytucji kulturalno-naukow ych o jasno sprecyzow anych celach i zadaniach. A rchiw a, biblioteki i muzea etniczne zaw ierające liczne kolekcje, stanowią główne źródło inform acji o kulturow ej spuściźnie i rozwoju his torycznym grup etnicznych w Ameryce. Jest zatem konieczne, by każdy po 1 Guide to Ethnic M useums, Libraries, and Archives in the United States, wyd. Lubom yr R. W y n a r i Lois B u t t l a r , K ent, Ohio 1978, s. 378 (Pro
gram fo r the S tu d y of Ethnic Publications School of Library Science K ent State University).
ważny badacz zajm ujący się studiam i etnicznym i zaznajom ił się z k u ltu ro wymi instytucjam i etnicznym i. Jak o źródło dla bibliotekarza, archiw isty, kustosza i specjalisty w dziedzinie inform acji naukow ej, ten P rzew odnik jest niezastąpionym narzędziem zaw ierającym odpowiedzi lub rozwiązującym szereg skom plikow anych problem ów referencyjnych dotyczących danych 0 różnych grupach etnicznych USA.
Inform ator opracow any przez centrum ma już w łasną historię. W 1972 roku centrum przeprow adziło badania nad prasą etniczną w Stanach Z jed noczonych, którego w ynikiem była publikacja pt. Podręcznik encyklopedycz
ny gazet i m agazynów etnicznych w Stanach Z jed n o czo n ych 2. Drugie popra
wione w ydanie Podręcznika zostało opublikowane w roku 1976. Ta p u b li kacja została dobrze przyjęta przez studentów i badaczy oraz została uzna na przez A m erykańskie Stowarzyszenie B ibliotek jako jedna z najlepszych publikacji źródłowych na rok 1972.
W latach 1973—75 centrum przeprow adziło badania nad organizacjam i etnicznym i w Stanach Zjednoczonych, w oparciu o te badania opublikow a ny został Poradnik encyklopedyczny organizacji etnicznych w Stanach Z jed
noczonych 3. W 1974 roku pracownicy C entrum P ublikacji Etnicznych prze
prow adzili badania nad grupam i etnicznym i w Cleveland, Ohio. Jako rezul ta t tych prac został opublikowany przew odnik G rupy etniczne w Ohio ze szczególnym uw zględnieniem C lev elan d 4. Po kilku latach prowadzenia sze rokich badań i poszukiwań w dziedzinie lite ra tu ry profesjonalnej dotyczą cej inform acji o grupach etnicznych, stało się oczywiste, że znaczna część historycznych i naukow ych m ateriałów może być znaleziona w archiw ach, bibliotekach i m uzeach etnicznych, które są utrzym yw ane przez poszczegól ne grupy etniczne.
Metodycznie inform ator został opracowany w następujący sposób, dane zaw arte w tym P rzew odniku są oparte n a obszernej ankiecie przesłanej archiwom, bibliotekom i muzeom etnicznym między październikiem 1977 a lipcem 1978 roku. W celu przeprow adzenia badań zostały zdefiniowane przez autorów „archiw um etniczne”, „biblioteka etniczna” i „muzeum e t niczne” jako instytucje k u lturalne, naukowe, założone i utrzym yw ane przez grupę lub organizację etniczną. W w yniku tego założenia „ a r c h i w u m e t n i c z n e ” jest zdefiniow ane przez autorów jako instytucja k u lturalno- -naukow a nie przynosząca zysku, utw orzona i popierana finansow o przez grupę lub organizację etniczną z głównym celem grom adzenia i przechowy w ania ważnych dokum entów, które pow stały w w yniku działalności insty tucji etnicznej, bądź indyw idualnej twórczości w ybitnych członków tej g ru py. „ B i b l i o t e k a e t n i c z n a ” została zdefiniow ana jako k u ltu raln a in stytucja, nie m ająca na celu zysku, utw orzona i utrzym yw ana przez grupę, bądź organizację etniczną, a jej zadaniem jest zbiór konserw acja i udostęp nianie m ateriałów (rękopisów, starych druków, czasopism, m ateriałów audio wizualnych) dotyczących pew nej grupy etnicznej lub instytucji i jej tradycji historycznych i kulturow ych. W bardzo w ielu w ypadkach biblioteka służy członkom grupy bądź organizacji etnicznej, wspomaga pracę grupy lub orga nizacji i służy jako baza inform acyjna z w ielu dziedzin życia danej grupy etnicznej. „ M u z e u m e t n i c z n e ” zostało zdefiniowane jako instytucja n aukow o-kulturalna, m ająca służyć jako zbiór przedm iotów kulturow ych; głównym zadaniem tej instytucji jest zbieranie, konserw acja, udostępnianie 1 in terp re tacja naukow a sztuki etnicznej (przedmiotów, m alarstw a, rzeźby itd.).
2 Encyclopedic Directory of Ethnic Newspapers and Periodicals in the United States, L ittleton, Colorado 1972, s. 2Θ0, L ibraries Unlimited.
3 Encyclopedic Directory o f Ethnic Organizations in the United States, L ittleton, Colorado 1975, s. 414, Libraries Unlim ited.
Zbiory etniczne w w ielu w ypadkach istnieją w form ie połączonej np.: archiw um -biblioteka, m uzeum -biblioteka, m uzeum -biblioteka-archiw um . Wszy
stkie wyżej wym ienione instytucje m ają kilka cech wspólnych, a mianowicie: a) zbiór m ateriałów i przedm iotów etnicznych; b) konserw acja, zachowyw anie i in terp retacja m ateriałów ; c) zaspokajanie potrzeb etnicznych i nieetnicz- nych ugrupow ań; d) zachowywanie tradycji historycznych grup etnicznych; e) publikacja m ateriałów etnicznych (książki, czasopisma itd.); f) rozprze strzenianie inform acji o danej grupie etnicznej bądź instytucji etnicznej.
Dla przeprow adzenia badań przygotow ana została ankieta ze szczegóło wymi pytaniam i i rozesłana do wszystkich znanych k u lturalnych instytucji etnicznych. A dresy tych instytucji zostały otrzym ane z a k t C entrum P ubli kacji Etnicznych w K ent State U niversity i przez k o ntakty z rep rezen tan tam i różnych organizacji etnicznych, z których w ielu jest specjalistam i w swo jej dziedzinie zagadnień etnicznych. O pracow ujący inform ator korzystali również z ogólnych inform acji o archiw ach, bibliotekach i muzeach w S ta nach Zjednoczonych, Trzeba zaznaczyć, że żadna z tych publikacji nie jest ukierunkow ana na zbiory utrzym yw ane przez grupy i organizacje etniczne.
Badacze w ysłali 2475 kwestionariuszy, odpowiedzi nadeszło 1407, które zostały dokładnie przeanalizow ane. Na podstaw ie analizy i ak t C entrum Etnicznego, wymogom metodologicznym odpowiadało 828 instytucji, inne zo stały usunięte. Opracow ujący zdają sobie spraw ę, że część instytucji etnicz nych celowo nie odpowiedziała na ankietę centrum i nie są uwzględnieni w tym przew odniku. Mały procent instytucji został opracowany na podsta wie literatury.
Gdy chodzi o zakres Przew odnik zaw iera inform acje dotyczące ponad 70 grup etnicznych, uporządkow ane w 63 kategoriach, w tym sekcja insty tucji etnicznych tzw. wielokulturow ych. Ta o statn ia kategoria została utw o rzona nie tylko dla instytucji skupiających kilka grup etnicznych, ale także dla pewnych instytutów specjalnie zajm ujących się spraw am i etnicznymi, a nie finansow anych przez etniczne grupy i organizacje. Ta sekcja zaw iera raczej główne instytucje specjalizujące się w w ybranych zagadnieniach e t nicznych (np. im igracja, problem y socjalne i adaptacyjne itd.) i program ach studiów etnicznych.
Głównym zadaniem inform atora jest, by podaw ał wszystkie ważniejsze naukow o-kulturalne instytucje i ich klasyfikację określoną przez autorów. Poza instytucjam i utrzym yw anym i przez grupy etniczne, pewne uniw ersytety i biblioteki zaw ierają również kolekcje etniczne, niektóre stowarzyszenia h i storyczne posiadają często inform acje dotyczące mniejszych grup etnicznych. Zostały one włączone w pew nych punktach w celu uzupełnienia identyfi kacji m ateriałów etnicznych.
Z Przew odnika zostały wykluczone: a) kolekcje etniczne pryw atnej własności; b) etniczne archiw a, bilioteki gazet i periodyków; c) kolekcje etniczne i archiw alne lokalnych i regionalnych grup etnicznych o ograni czonych m ateriałach; d) małe kolekcje lokalnych Kościołów etnicznych, sy nagog i innych instytucji religijnych; e) historyczne obiekty i budynki (z wy jątkiem pewnych obiektów indiańskich); f) etniczne archiw a i biblioteki fi nansow e (banki, unie kredytowe); g) muzea folklorystyczne; h) etniczne i m ultietniczne instytucje, które nie przekazały kw estionariuszy i dodatko we inform acje nie zostały znalezione w literatu rze przedmiotu.
Jeśli chodzi o etniczne archiw a i biblioteki czasopism jak również archi wa i biblioteki organizacji etnicznych odesłano czytelnika do publikacji L. R. W y n a r a i A. W y n a r a 5. Książki tych autorów zaw ierają źródłowe infor
5 L. R. W y n a r, A. W y n a r , Encyclopedic Directory of Ethnic News pa
pers and Periodicals in the United States, Littleton, C olorado2 1976, L ibra
m acje o tych specjalnych m ateriałach etnicznych, ale nie zaw ierają inform acji 0 instytucjach etnicznych i ich zbiorach.
Gdy chodzi o dane statystyczne, przew odnik opisuje 828 instytucji etnicz nych w tym 146 archiw ów , 192 biblioteki, 148 m uzeów oraz 35 kolekcji m u- zealno-bibliotecznych, 16 zbiorów m uzealno-archiw alnych, 115 zbiorów biblio- teczno-archiw alnych i 84 galerie sztuki. Jeśli chodzi o źródła m ultietniczne zebrano następujące dane: 7 kolekcji muzealnych, 8 kolekcji bibliotecznych, 6 kolekcji archiw alnych, 4 kolekcje m uzealno-biblioteczne, 4 kolekcje galerii sztuki.
Przew odnikiem objęte zostały następujące grupy etniczne: albańsko- -am erykańska, am erykańskich Indian, arabsko-am erykańska, arm eńsko-am e- rykańska, azjatycko-am erykańska, asyryjsko-am erykańska, austriacko-am e- rykańska, bangladesko-am erykańska, baskijsko-am erykańska, belgijsko-am e- rykańska, czarnych A m erykanów, brazylijsko-am erykańska, brytyjsko-am ery- kańska, bułgarsko-am erykańska, białorusko-am erykańska, karpaeko-rusińsko- am erykańska, chińsko-ametrykańska, kozacko-am erykańska, kroacko-am ery- kańska, kubańsko-am erykańska, czesko-am erykańska, duńsko-am erykańska, holendersko-am erykańska, estońsko-am erykańska, filipińsko-am erykańska, fińsko-am erykańska, francusko-am erykańska, niem iecko-am erykańska, grecko- -am erykańska, w ęgiersko-am erykańska, am erykańskich Indian wschodnich, irlandzko-am erykańska, włosko-am erykańska, japońsko-am erykańska, żydow- sko-am erykańska, koreańsko-am erykańska, łotew sko-am erykańska, litew sko- -am erykańska, luksem bursko-am erykańska, m acedońsko-am erykańska, m al- tańsko-am erykańska, m eksykańsko-am erykańska, norw esko-am erykańska, p o l sko-am erykańska, portugalsko-am erykańska, portorykańsko-am erykańska, rum uńsko-am erykańska, rosyjsko-am erykańska, skandynaw sko-am erykańska, szkocko-am erykańska, serbsko-am erykańska, słow iańsko-am erykańska, sło- w acko-am erykańska, słow eńsko-am erykańska, hiszpańsko-am erykańska, szwe- dzko-am erykańska, szw ajcarsko-am erykańska, tybetańsko-am erykańska, tu- recko-am erykańska, ukraińsko-am erykańska, w ietnam sko-am erykańska, w a- lijsko-am erykańska. G rupy podane zostały alfabetycznie w języku angielskim. Zamieszczona tabela statystyczna podaje ilość archiw ów, bibliotek, muzeów 1 galerii danej grupy etnicznej. Z tabeli w ynika, że najw iększą liczbę zbio rów posiadają am erykańscy Indianie: 137, w tym 78 obiektów muzealnych. Pięć grup etnicznych posiada tylko po 1 zbiorze. Etniczne archiw a, biblioteki i muzea są utrzym yw ane przez różne organizacje, głównie etniczne organi zacje braterskie, szkoleniowe, zawodowe, kobiece, naukow e, historyczne i inne związki. Zasób zbiorów, fundusze, pracownicy, badania i usługi tych insty tucji w ym agają specjalnej analizy, która przekracza możliwości inform atora. Instytucje ułożone są w porządku alfabetycznym w edług 62 indyw idual nych grup etnicznych, po których następuje sekcja poświęcona zbiorom w ie lokulturow ym np. Słowianie. Każda grupa jest ułożona alfabetycznie z odsy łaczami i krótkim i kom entarzam i np. „zobacz” lub „zobacz także”. P ełna in form acja o poszczególnym zbiorze etnicznym zaw iera następujące elementy: 1. Pełna i dokładna nazwa instytucji k u ltu raln ej. 2. Rodzaj zbiorów, arch i wum, biblioteka, muzeum, galeria sztuki. 3. Adres. 4 Telefon. 5. O rganizacja finansująca. 6. Personel. 7. Zakres, krótka ch arak tery sty k a zasobów. 8. P ra cownicy. 9. Udostępnianie, dni, godziny, odpłatność. 10. Rodzaj udostępniania, dla młodzieży, dla ogółu publiczności, tylko dla naukowców. 11. Publikacje. 12. Kolekcje. 13. Kom entarze. Indeks zaw iera dwie części, po piewsze indeks instytucji ułożony alfabetycznie według nazwy i po drugie indeks położenia geograficznego. Spis treści może służyć jako indeks tematyczny.
Głównym celem dla zespołu opracowującego ten inform ator było ukaza nie znaczenia archiwów, bibliotek i muzeów etnicznych i ukazanie roli, jaką one odgryw ają w procesie edukacji. Niestety, istnienie i zaw artość tych in stytucji, założonych i utrzym yw anych przez grupy etniczne pozostawały
przez wiele lat jako terra incognita. Ponieważ rola, jaką te instytucje od gryw ają, jest niezm iernie w ażna w dostarczaniu m ateriałów z pierw szo rzędnych źródeł, dlatego głównymi zadaniam i dla opracow ujących ten in form ator było przeprow adzić pierwszą ogólnonarodową ankietę tych insty tucji, by ustalić ich lokację, rodzaj i zakres posiadanych zbiorów i św iad czonych usług. Przew odnik pow inien być głównym krokiem w kierunku usunięcia braku inform acji trw ającego przez wiele lat w dziedzinie badań nad etnicznością.
K ulturalne instytucje etniczne są tworzone, by wypełnić zapotrzebow a nia grup odnośnie historii, kultury, tradycji, zwyczajów, języka danej n a rodowości. Rodzaj i liczba archiwów, bibliotek i muzeów etnicznych, jak i ich zadania są kształtow ane przez szereg czynników. Zachowanie i konty nuacja spuścizny kulturow ej jest jednym z głównych powodów ich założe nia. Drugim zagadnieniem jest stopień zróżnicowania, w ystępujący pomiędzy osiadłą już grupą etniczną w nowej ojczyźnie a napływ ającym i nowymi im i grantam i. Im większa różnica kulturow a, tym większe prawdopodobieństwo założenia przez grupę im igracyjną w łasnych organizacji etnicznych. Trw anie grup etnicznych i życia etnicznego w USA jest głównie rezultatem ciągłego istnienia prasy etnicznej, organizacji etnicznych i k ulturalnych instytucji etnicznych ponieważ one spełniają rolę definiow ania i usatysfakcjonow ania potrzeb tych specjalnych grup, potrzeb i aspiracji, które nie mogą być usa
tysfakcjonow ane w głównym nurcie nowego porządku socjalnego. Świadomość narodow a grupy etnicznej jest podtrzym yw ana przez zachowanie wspólnych, charakterystycznych cech kulturow ych i przez świadomość przeszłości histo rycznej.
Znajomość procesów historycznych i socjalnych zachodzących w czasie, w którym grupy im igracyjne były transponow ane w obecnie istniejące grupy etniczne jest w ażne w celu rozum ienia dynam iki społeczeństwa am erykań skiego. Ponieważ am erykańskie grupy etniczne nie istnieją w próżni, a od gryw ają w ażną socjalną i k u ltu raln ą rolę w procesie rozwoju historycznego, m ateriały znajdujące się w archiw ach, biliotekach i muzeach etnicznych, po winny być traktow ane jako niezbędne źródła ku bardziej pełnem u rozum ie niu społeczeństwa. Rozwój historyczny grup etnicznych w USA nie powinien być uznaw any za odrębny aspekt historii tego k raju , gdyż w rzeczywistości będąc fenom enem am erykańskim , jest ten proces historią Ameryki.
Badaczy polskich interesujących się zagadnieniam i polonijnym i, nie w ątpliw ie zainteresuje ten przewodnik, gdyż podaje pierwszą inform ację
o polonijnych archiw ach, bibliotekach i muzeach w Stanach Zjednoczonych. Na w stępie zaraz należy zaznaczyć o niekom pletności inform acji. Przew odnik zaw iera wiadomości odnoszące się do 30 instytucji polonijnych, w tym 7 archi wów, 7 bibliotek, 1 muzeum, 9 bibliotek-m uzeów, 1 m uzeum -archiw um -biblio- teki i 5 innych instytucji. Instytucji polonijnych, które odpow iadają k ry te rium etniczności, ustalonych przez autorów, jest obecnie w Stanach Zjed noczonych około 500. O pracow ujący przew odnik nie mogli nie wiedzieć o tych instytucjach skoro na ich tem at istnieje współcześnie ogromna lite r a tu r a 8. A więc co do liczby ogromny brak. Nieścisłości co do treści można spotkać np. odnośnie potężnych zbiorów w Polonijnych Zakładach N aukowych w O rchard Lake, znanym ośrodku w całych Stanach Zjednoczonych, bardzo krzywdząco potraktow anym w przewodniku, gdyż kilka lakonicznych zdań
6 Zob. m.in. J. S w a s t e k , A Tentative Directory of Polish Am erican
Archives, O rchard Lake C enter for Polish Studies and C ulture. Monograph
Num ber 5 March, 1971; M.S. S z y m c z a k , Polish-Am erican Statistical Ma
terials, Polish A m erican Studies 30{1973) n r 1; Handbook of Am erican Po lonia 1976, O rchard Lake Schools.
nie pedaje nic o instytucjach naukow o-kulturalnych powstałych już w 1885 roku jako pierwsze w Stanach Zjednoczonych, a nie jak mylnie podają autorzy w 1970 roku.
Zespół badawczy pod kierunkiem dr Rom ana N i r a w O rchard Lake opracowuje inform ator o archiw ach, bibliotekach i muzeach polonijnych w USA. Obecnie k arto tek a już w ykazuje istnienie ponad 500 instytucji.
Dla czytelnika polskiego w arto podać zamieszczone przez przewodnik instytucje: A l l i a n c e C o l l e g e L i b r a r y . F u llerto n Avenue. Cambridge Springs, Pennsylvania 16403, tel. (814) 398-4611. Posiada archiw um i biblio tekę, 23 tys. książek, 250 tytułów czasopism, 500 jednostek m ateriałów audio w izualnych, w ydaje czasopismo pt. „Association for the A dvancem ent of Polish Studies N ew sletter B ulletin”. Założone w 1912 roku. A l l i a n c e o f P o l e s o f A m e r i c a . 6966 Brodway Avenue. Cleveland, Ohio 44105, tel. (216) 883-3131. Posiada bibliotekę, 1500 książek, 50 tytułów czasopism, wydaje czasopismo „Alliance Związkowiec”. Założone w 1933 roku. T h e A m e r i c a n C o u n c i l o f P o l i s h C u l t u r a l C l u b s . 813 Trom bley Road. Grosse Pointe P ark, M ichigan 48230. Posiada archiw um . Założone w 1948 roku. A m e r i c a n I n s t i t u t e o f P o l i s h C u l t u r e , Inc. 1000 Brickell Ave nue. Suite 600. Miami, Florida 33131, tel. (305) 373-9008. Posiada bibliotekę, 2 tys. książek. W ydaje czasopismo „N ew sletter”. Założone w 1972 roku. A s s o c i a t i o n o f t h e S o n s o f P o l a n d . 665 N ew ark Avenue. Jersey City, New Jersey 07306, tel. (201) 653-1163. Posiada archiw um . Założone w 1903 roku. B i s h o p H o d u r B i o g r a p h y C o m m i s s i o n . 529 East Locust Street. Scranton, Pennsylvania 18505, tel. (717) 342-6017. Posiada archiwum . Założone w 1970' roku. T h e F r o n c z a k C o l l e c t i o n , S tate U niversity of New York College a t Buffalo. 1300 Elmwood Avenue Buffalo, New Y ork 14222, tel. (716) 863-4000. Posiada bibliotekę i archiw um . J a c o b A. K u k l a M e m o r i a l A r c h i v e s P o l i s h U n i u n o f A m e r i c a (PUA). 761 Fillm ore Avenue Buffalo, New York, 14212 (716) 893-1365. Posiada archiw um i blibiotekę, 1 tys. książek, 100 tytułów czasopism. W ydaje czasopismo „PUA P a rad e”. Założone w 1890 roku. J ó z e f P i ł s u d s k i I n s t y t u t e o f A m e r i c a f o r R e s e a r c h i n t h e M o d e r n H i s t o r y o f P o l a n d , Inc. 381 P ark Avenue South New York, New York 10016 (212) 683-4342. Po siada archiw um , bibliotekę, galerię sztuki, 12 tys. książek, 2 tys. tytułów czasopism, 50 jedn. m ateriałów audiow izualnych. W ydaje „B iuletyn”. Zało żony w 1943 roku. T h e K o ś c i u s z k o F o u n d a t i o n . 15 East 65-th. Street. New York, New York 10021, tel. (212) 734-2130. Posiada bibliotekę i galerię sztuki, 1500 książek, 100 tyt. czasopism. W ydaje „The Kościuszko Foundation N ew sletter”. Założona w 1925 roku. M u t u a l A i d A s s o c i a t i o n o f t h e N e w P o l i s h I m m i g r a t i o n . 1514 M ilwaukee Avenue Chicago, Illinois 60622, tel. 312 (489-2250). Posiada archiw um i bibliotekę, 7 tys. książek, 50 tyt. czasopism. Założone w 1949 roku. Z Polonijnych Za kładów Naukowych w O rchard Lake przew odnik w ym ienia tylko O r c h a r d L a k e C e n t e r f o r P o l i s h S t u d i e s a n d C u l t u r e . St. M ary’s College. O rchard Lake, M ichigan 48033. Posiada archiw um , bibliotekę i ga lerię. W ydaje „M onograph” (dotychczas 20 tomów). Założone w 1970 roku. W O rchard Lake istnieją jeszcze następujące ośrodki: N a t i o n a l P o l i s h A m e r i c a n S p o r t s H a l l o f F a m e a n d M u s e u m — Polsko-Am e rykańska Sala Sportow a i Muzeum. D o m b r o w s k i F i e l d h o u s e, O r chard Lake Schools, O rchard Lake, M ichigan 48033. Posiada bibliotekę i m u zeum, w którym złożone są wszystkie odznaczenia sportowe A m erykanów polskiego pochodzenia. Pow stałe w 1973 roku. P o l i s h A m e r i c a n L i t u r g i c a l C e n t e r — Polonijny O środek Liturgiczny. The O rchard Lake Schools, O rchard Lake, Michigan 48033. Posiada bibliotekę. W ydaje „Pan z w am i . Założony w 1965 roku. O r c h a r d L a k e C e n t r f o r P a s t o r a l S t u d i e s — O środek Studiów Pastoralnych. The O rchard Lake Schools, O rchard Lake, M ichigan 48033. Posiada bibliotekę. G aleria tworzy osobne
centrum , posiada około 5 tys. jednostek inw entarzow ych. P o p e J o h h P a u l II C e n t e r — C entrum Papieża Jan a Paw ła II. O rchard Lake, Michigan 48033. Posiada archiw um , bibliotekę i muzeum, jednotem atyczne związane z papieżem Janem Paw łem II. Książek 1 tys., 500 tytułów czaso pism. W ydaje „B iuletyn”. Założone w 1978 roku. A r c h i v e s o f t h e O r c h a r d L a k e S c h o o l s . O rchard Lake, M ichigan 48033. Posiada bibliote kę, kolekcje num izm atyczną, filatelistyczną, 10 tys. książek, 500 tyt. czaso pism, polonika am erykańskie. Założone w 1885 roku. A l u m n i M e m o r i a l L i b r a r y . St. M ary’s College. O rchard Lake, Michigan 48033. Posiada 100 tys. książek, 500 tyt. bieżących czasopism. W ydaje „L ibrary Pulse”. Zało żona w 1885 roku. P o l a n d ’ s M i l l e n n i u m L i b r a r y . 3424 West Adams B oulevard Los Angeles, C alifornia 90018. Posiada archiw um i bibliotekę, 5 tys. książek. Założona w 1966 roku. P o l i s h A m e r i c a n H i s t o r i c a l A s s o c i a t i o n , Polish Museum of America. 984 N orth Milwaukee Avenue. Chicago, Illinois 60622, tel. (312) 278-3210. Posiada archiw um i muzeum. Wy daje „B ulletin” i „Polish A m erican Studies”. P o l i s h A r t I n f o r m a t i o n C e n t e r . Dover, New Jersey 07801. Posiada archiw um i bibliotekę. W ydaje „PSArts Postscript on Polish A rts”. Założone w 1976 roku. T h e P o l i s h A r t s a n d C u l t u r e F o u n d a t i o n . 166 G eary Street, Suite 1202-1203. San Francisco, California 94108, tel. (415) 433-6776. Posiada archiw um , biblio tekę i galerię sztuki, 1500 książek, 250 tyt. czasopism, 1500 jednostek audio wizualnych. W ydaje „The Polish A rts and C ulture Foundation B ulletin”. Założone w 1966 roku. P o l i s h C u l t u r a l F o u n d a t i o n , Inc. 777 Fill- m ore Avenue. Buffalo, New York 14212. Posiada archiw um . Założone w 1965 roku. T h e P o l i s h C u l t u r a l S o c i e t y a t S e t o n H a l l U n i v e r s i t y . South O range Avenue. South Orange, New Jersey. Posiada a r chiwum. Założone w 1953 roku. P o l i s h H i s t o r i c a l C o m m i s s i o n , C entral Council of Polish Organizations. 4291 S tanton Avenue. Pittsburgh, Pennsylvania 15201, tel. 782-2166. Posiada archiw um . W ydaje „Polish Day”. Założone w 1935 roku. T h e P o l i s h I n s t i t u t e o f A r t s a n d S c i e n c e s i n A m e r i c a . 59 East 66-th Street. New York, New York 10028, tel. (212) 988-4338. Posiada archiw um i bibliotekę, 12 tys. książek, 400 tyt. cza sopism, 100 jednostek m alarstw a. W ydaje „The Polish Review”. Założone w 1942 roku. P o l i s h M u z e u m o f A m e r i c a . 984 N orth M ilwaukee Avenue. Chicago, Illinois 60622, tel. (312) 384-3352. Posiada archiw um , biblio tekę, muzeum, galerię sztuki, 20 tys. książek, 2220 tyt. czasopism, 400 jed nostek dzieł sztuki. W ydaje „Polish M useum Q u arterly ”. Biblioteka za łożona w 1912 roku, a muzeum w 1937 roku. P o l i s h N a t i o n a l A l l i a n c e of the U nited States of N orth Am erica (PNA) L ibrary. 1514-20 West Division Street. Chicago, Illinois 60622, tel. (312) 276-0700. Posiada bibliotekę, 14 tys. książek. Wydaje „Polish Daily Zgoda”. Założona w 1880 roku. P o l i s h N a t i o n a l U n i o n o f A m e r i c a . 1004 P ittson Avenue Scran ton, Pennsylvania 18505, tel. (717) 347-1911. Posiada archiw um i bibliotekę, 1500 książek, 50 tyt. czasopism, 50 jedn. m ateriałów audiowizualnych. Wy daje „The G uard S traż”. Założona w 1908 roku. P o l i s h N o b i l i t y A s s o c i a t i o n . 529 D unkirk Road. Baltim ore, M aryland 21212, tel. (304) 377-4352. Posiada archiw um i bibliotekę, 1500 książek. W ydaje „Voice of the W hite Eeagle”. Założona 1950. P o l i s h P r o g r e s s i v e A l l i a n c e . 128 South Patterson P ark. B altim ore, M aryland 21231, tel. (301) 732-1769. Posiada archi wum i bibliotekę, 7 tys. książek. Założona w 1969 roku. P o l i s h S i n g e r s A l l i a n c e o f A m e r i c a . 180 2nd Avenue. New York, New York 10003, tel. (212) 254-6642. Posiada bibliotekę. W ydaje „Singers B ulletin”. Założona w 1889 roku. T h e P o l i s h U n i v e r s i t y C l u b o f N e w J e r s e y . 415 16-th Avenue. Irvington New Jersey 07111 tel. (201) 482-2297. Posiada arch i wum. W ydaje „Polish U niversity of New Jersey B ulletin . Założona w 1928 roku. P o l i s h W o m e n ’ s A l l i a n c e o f A m e r i c a . 1309 N orth Ashland Avenue. Chicago, Illinois 60622, tel. (312) 278-2524. Posiada archiw um , biblio
tekę, muzeum, 10 tys. książek. W ydaje „Głos Polek”. Założona w 1898 roku. S t a t e U n i v e r s i t y o f N e w Y o r k a t B u f f a l o , P o l i s h C o l l e c t i o n . Buffalo, New Y ork 14214,, tel. (716) 831-4216. Posiada bibliotekę, 8 tys. książek, 100 tyt. czasopism. Założona w 1955 roku. U n i t e d P o l i s h A m e r i c a n C o u n c i l . 1194 M anchester Road. A kron, Ohio 44307. Posiada archi wum. Założone w 1974 roku.
A ktualność problem atyki jak ą porusza inform ator, niezbyt wysoki nakład spowodował, że na rynku księgarskim przew odnik jest już wyczerpany. W k ra ju egzemplarz przew odnika otrzym ała B iblioteka U niw ersytecka KUL. N atom iast A lum ni M em orial L ibrary w O rchard Lake udostępnia wszystkim swe zbiory, a jako najw iększa biblioteka polonijna w inna być najpierw od w iedzana przez polskich badaczy wyjeżdżających do Stanów Zjednoczonych.
