Polskie prawo polityczne według traktatów. Część 2, Gdańsk - Górny Śląsk

I

I ST ANIS?AW KUTRZEBA

••

, , ,

GDANSK

GORNY SL?SK

(POLSKIE ^{PRAWO POLITYCZNE}

WED?UG TRAKTATÓW, CZ??? ^II)

"

KRAKÓW 1923

SK?AD G?ÓWNY W KSI?GARNIACH GEBETHNEItA I WOLFFA. W/?.RSZA'?IA.

lRAKÓW. ^{_ LUBLIN. -} ?ÓD?. ^- POZNA?. ^- WILNO ^- ZAKOPANE.

)

/

Krak6w ^- Drukarnia Uniwersytetu Ja.giello?skiego pod zarz?dem ^J. Pilipowskiego

vV tej CZ??Cl ^II »Polskiego prawa politycznego wed?ug

traktatów«, opracowa?em ^{dwie kwest je, które} wymaga?y ^szer-

szego specjalnego ^{omówienia i z tego} powodu ^{nie wesz?y} dó

tomu I tej pracy. Stara?em si? uj?? przedstawienie ^{rzeczy o ile}

mo?na ^w zwi?z?ym wyk?adzie; ^w szczególno?ci ^{co do Górnego}

?l?ska _przepisy konwencji genewskiej ^{z 15} maja ^{1922 roku}

podaj? ^w streszczeniu, ^{o ile chodzi o ?ci?le techniczne} posta-

nowienia, ^n. p. kolejowe, ^{zaznaczam tez jedynie krótko te prze-}

piSy, które obecnie ju? straci?y ^moc obowi?zuj?c?.

Przepisy ostatniej umowy gda?sko-polskiej, zatwierdzonej

przez rad? Ligi ^{Narodów 1} wrze?nia, zosta?y uwzgl?dnione

w uzupe?nieniach ^{na ko?cu} ksi??ki.

Kraków 20 pa?dziernika ^{1923 r.}

?

/

AUTOR.

/

Str.

GDA?SK I JEGO STOSUNEK DO POLSKI 1

?ród?a 3

Literatura ⁴

I. Ukonstytuowanie wolnego ^{miasta Gda?ska fi}

1. Zarz?d tymczasowy ^{do 15} listopada ^{1920 r. 2. U?o-}

?enie konstytucji gda?skiej.

II. W?adze wolnego ^{miasta 13}

1. Sejm. ^{- 2. Senat - 3.} Kompetencja sejmu. ^{4. Re-}

ferendum. ^- 5. Kompetencja ^senatu.

III. Stosunek do Ligi ^{Narodów 21}

1. Organy Ligi ^Narodów. _T ^{2. Ochrona} wojskowa. ^{-- \3. Za-}

twierdzanie zmian konstytucji. ^{- ?. Nadzór i opieka nad}

dzia?alno?ci? ^{Gda?ska. - 5.} Za?atwianie sporów mi?dzy Polsk?

a Gda?skiem. ^- 6. Prawo veta w stosunku do umów mi?-

dzynarodowych. ^{- 7. Charakter stanowiska Ligi.}

IV. Rada portowa ⁴¹

1. Sk?ad i stanowisko _prawne rady portowej. ^{- 2. Zakres}

dzia?alno?ci rady portowej. ^{-- 3.} ?rodki przeciw ^uchwa?om

rad y portowej.

V. Zast?pstwo Gda?ska w stosunkach ^z zagranic?. ^{. 51}

1. Charakter zast?powania ^Gda?ska przez Polsk?. ^{- 2.} Sposób

reprezentowania Gda?ska przez Polsk?. (Prowadzenie ^spraw

gda?skich przez pos?ów ⁱ konsulów polskich. ^Zawieranie

przez Polsk? ^{za Gda?sk umów} mi?dzynarodowych. ^Udzia?

w konferencjach mi?dzynarodowych. ^Witanie obcych okr?tów

w Gda?sku}, ^{- 3. Ochrona} obywateli gda?skich ^za granic?. ^--

4. Konsulowie obcy ^w Gda?sku.

VI. Wspólno?? ^{celna .. 64}

1. Charakter wspólno?ci celnej. ^{- 2.} Ustrój ^w?adz celnych. ^-

3. Sci?ganie op?at celnych ^{i ich} rozdzia?, ^- 4. Przepisy ^co

do monopoli ⁱ podatków po?rednich.

VII. Prawa Polski na terytorjum gda?skiem ^{. 73}

1. Komisarz naczelny rz?du polskiego ^{w Gda?sku. - 2. Ko-}

leje. ^{- 3.} Nieruchomo?ci. ^- 4. Poczta, ^- 5. ?adownia dla

Str.

materja?u wojennego ⁱ port ^{d'attache, - 6.} Utrzymywanie

konwoju. ^{- 7. Marka} polska,

VIII. Prawa Polaków ^w Gda?sku 91

A. ^Prawa obywaleli polskich: ^1. Przebywanie. ^{- 2.'} Naby

wanie i pozbywanie maj?tku. ^{- 3.} Wykonywallie ^handlu

i przemys?u. ^{- 4.} ?egluga ^{rzeczna. - 5. Prawa} wynikaj?ce

z konstytucji gda?skiej ^{- B. Prawa Polaków} obywaleli

gda?skich.

IX. Prawa j?zyka polskiego ^{w Gda?sku 96}

1. W szko?ach. ^-- 2. W urz?dach administracyjnych. ^-

3. W s?dach. ^{- 4. W} urz?dach ceinych. ^{- 5. Na kole- -}

jach. ^{- 6. W radzie} portowej

X. Inne ograniczenia suwerenno?ci Gda?ska ^na rzecz Polski 104

1. U?ywanie flagi. ^{- 2.} Zaci?ganie po?yczek. ^{- 3. Gielda. -}

4. Nadawsute obywatelstwa. ^{- 5.} Towarzystwa zagramczne.

XI. Prawa przyznane Gda?szczanom ^na obszarze Polski. 113

1. Zrzeczenie si? przez Polsk? likwidacji maj?tków obywateli

gda?skich ^{na obszarze Polski. --- 2.} Korzy?ci przyznane oby-

watelom gda?skim ^w pa?stwie polskiem. ^{- 3.} ?egluga ^morska

i rzeczna. ^- 4. U?atwienia aprowizacji.

GÓRNY ?L?SK (jego ^{stanowisko prawne wed?ug} traktatów) ¹¹⁷

I. Obj?cie- suwerenno?ci i maj?tku ^{skarbowego 122}

1. Obj?cie maj?tku skarbowego. ^{-- 2. Rozdzia? funduszów}

ubezpieczeniowych. ^{'- 3. Przej?cie} suwerenno?ci w zakresie

s?downictwa. ^{- 4.} Obj?cie ^archiwów

II. Nabycie obywatelstwa polskiego ¹²⁸

I 1. Przez zamieszkanie .. ^- 2. Przez urodzenie. ^- 3. Przez

nadanie (u powa?nieuie). ^{- 4. Przez} opcj?. ^{- 5. Utrata} oby-

watelstwa polskiego przez opcj? ^lub przez ^zrzeczenie SI?· ^-

6. Post?powanie opcyjne. ^{- 7. Skutki} opCJi. ^{- 8. Ochrona}

prawna,

III. Likwidacja ^w?a.sno?ci obywateli niemieckich ^. 141

1. Likwidacja wielkiego przemys?u ⁱ wielkiej ^{w?asno?ci. -}

2. Elektrownia ^w Chorzowie.

IV. Prawo zachowania zamieszkania ¹⁵⁰

1. Prawo zamieszkania. ^- 2. Zatrzymanie pewnych ^kale-

goryj obywaleli niemieckich.

V. Pozostawienie oddzia?ów banków.niemieckich

VI. U?atwienia w przekraczaniu granicy (karty cyrkulacyjne)

VII. Zachowanie _praw nabytych ^.

1. Koncesje, przywileje, aprobaty ^{i t. d, - 2. Prawa za-}

strze?one dla elektrowni. ^- 3. Prawa nabyte ^z ubezpiecze?

spo?ecznych.

VIII. Ograniczenia dzia?alno?ci ustawodawczej

IX. Zatrzymanie ^marki niemieckiej

154 160 166

"

176 179

Str.

X. Prawa mniejszo?ci ^{. 185}

1. Zasada równo?ci. ^- 2. Swoboda wyznaniowa. ^{- 3. Prawa}

j?zykowe mniejszo?ci. (1. ^{W stosunkach} osobistych, ^gospo-

darczych ⁱ spo?ecznych. ^{- 2. W ko?ciele.- 3. W admi-}

nistracji. ^{- 4 W} s?downictwie. ^{- 5. W} komisji mieszanej

i trybunale rozjemczym. ^{oraz w} komisjach rozjemczych ⁱ po-

iubownych). ^{- 4. Prawa} mniejszo?ci ^{W zakresie} szkolnictwa

(A. Szkolnictwo prywatne. ^{- B.} Szkolnictwo publiczne: po-

wszechne l ?rednie). ^{-- 5. Ochrona praw} mniejszesoi.

XI. Wspólne organizacje górno?l?skie ²¹⁹

1. Wspólny ^zarz?d kolejowy, ^{- 2. Poczta.} telegraf ^{i t.e-}

lefon. ^- 3. Przej?ciowy wspólny zarz?d wodoci?gów.

4. ZWI?zki pracodawców ⁱ pracowników i umowy zbiorowe. ^-

5. Knappschaftsverein.

XII. Ograniczenia gospodarczej natury ,

. 229

1. Dowóz bez da z niemieckiego ^G. ?l?ska p?odów ^natu-

ralnych. ^{- 2. Dowóz bez da z} niemieckiego ^G. ?l?ska ^dla

obrotu nszlachetuiaj?cego, ^{-' 3. Dowóz} maszyn, materja?ów

i t d. z niemieckiego ^G. ?l?ska ^dla urz?dze? wodoci?gowych

elektrycznych ^{i dla kolei. - 4. Wolnos? celna zapewniona}

mieszka?com _pasa granicznego. ^{- 5.} Wywóz ^{do Niemiec}

bez c?a produktów kopalnianych. ^{- 6.} Wywóz produktów

niezb?dnych ^dla przemys?u niemieckiego ^G. ?l?ska.

XIII. S?u?ebno?ci na rzecz Niemiec lub niemieckiego ^Gór-

nego ?l?ska ²³⁸

1. Tranzyt kolejowy uprzywilejowany. ^{- 2.} Zobowi?zania

co do dostarczania wody.

XIV. Uprawnienia ^{w stosunku do} niemieckiej cz??oi ^Gór-

nego Sl?ska ^{i pa?stwa} niemieckiego ^{. 243}

1. Dowóz waluty niemieckiej. ^-- 2,. ^Dowóz pledów kopal-

nianych. ^{- 3. Dowóz} produktów' niezb?dnych ^dla prze-

mys?u. ^{- 4.} Dowóz ?wie?ego ^{mleka. - 5.} Wywóz ^{do Nie-}

rriiec produktów naturalnych ^l wyrobów. ^{- 6.} Wywóz ^na

niemiecki Górny ?l?sk ^{dla obrotu} uszlachetniaj?cego. ^-

8. Uprawnienia ^co do korzystania ^z wody. ^{- 9.} Upraw-

nienia do ??dania _naprawy wagonów ^w warsztatach niemiec-

kiej cz??ci ^G. Sl?ska. ^I

XV. Stanowisko prawne niemieckiej cz??ci ^G. ?l?ska ²⁵²

1. Prawo zamieszkania. ^- 2. U?atwienia ^w przekraczaniu gra-

• nicy. ^{- 3. Prawa} mniejszoset. ^{- 4.} Wspólne organizacje

górno?l?skie. ^{- 5.} Ograniczenia _{i prawa} gospodarczej ^natury.

XVI. Rozstrzyganie sporów. Komisja ^{mieszana i} trybuna?

rozjemczy ²⁵⁸

1. Korrusja ^{mieszana. 2.} Trybuna? rozjemczy.

Uzupe?nienia ^{, . 278}

Poprawki ³⁰¹

,

GDANSK

jego ^{stosunek do Polski.}

Omawia? tu b?d? ^{stosunek Polski do Gda?ska, prawa,}

które w stosunku do niego jej przys?uguj?, jak ⁱ obowi?zki. ^Nie

podobna jednak ^oderwa? tych kwestyj' ^{od kwestyj ustroju wol-}

I nego Imiasta oraz stosunku, jaki ??czy ^{wolne miasto z} Lig? ^Na-

rodów; traktuj? ^{o nich dwa} pierwsze ^{rozdzia?y. Dla} uzupe?nienia

na ko?cu zestawiam tez te prawa, które Gda?skowi przyznane

zosta?y ^na terytc. ⁿ Rzeczypospolitej ^polskiej.

G?ówn? podstaw? urz?dzenia wolnego ^miasta Gda?ska,

oraz okre?lenia ??czno?ci jego ^z Lig? ^{Narodów i} Polsk?.jest

dzia? XI cz??ci ^{III traktatu} wersalskiego ^{z 28 czerwca 1919 r.,}

obejmuj?cy artyku?y ^100-108 (ob. ^{Cz??? l} tej ksi??ki ^{str. 7)}

Artyku? ¹⁰⁰ podaje granice wolnego ^{miasta i zawiera zrzeczenie}

si? przez Niemcy praw do jego terytorjum ^{na rzecz} pi?ciu ^mo-

carstw g?ównych. ^{Art. 101 mówi o komisji, z?o?onej z trzech}

reprezentantów: pa?stw g?ównych, ^{Niemiec i Polski, a} maj?cej

na miejscu oznaczy? linj? graniczn? wolnego ^{miasta. Wart. 102}

zobowi?zuj? ^si? pa?stwa g?ówne utworzy? ^{z lego obszaru wolne}

miasto pod ^ochron? (protection) Ligi ^{Narodów. Art. 103} traktuje

o u?o?eniu konstytucji ^{dla wolnego miasta oraz o} prawach ^wy-

sokiego ^komisarza Ligi Narodów, maj?cego rezydowa? ^{w Gda?-}

sku. Wart. 104 przewidziano ^{zawarcie mi?dzy Polsk? a Gda?-}

skiem przy wspó?udziale ^pa?stw g?ównych ^{konwencji, maj?cej:}

1) w??czy? ^{Gda?sk w} polsk? granic? celn?, 2) zapewni? ^l'olsce

swobodne u?ywanie portu, <lraz 3) ^{nadzór i} zarz?d Wis?y ^{i kolei}

z wyj?tkiem lokalnych, jak ^równie? poczty, telegrafu ^{i telefonu}

Polskie prawo polityczne ^II

mi?dzy portern ^{Gda?skim i} Polsk?, 4) ^{umo?hwi? lolsce roz hu}

dow? portu ⁱ kolei, f)) ^zabez piecz yc prawa obywa ^teli polskich

i wogóle ^{Po lakó w w wolnem mie?cie, wreszcie} G) ^{okre?li? za-}

st?powanie dyplomatyczne ^{(Id a?ska przez. l} 'olsk?. ^{\\1 art. 105}

przepisano, ^kto nahywa obywatelstwo gda?skie, ^{wart.. 106 za-}

warto przepisy ^{co do} opcji ^{na rzecz Niemiec, Art. 107 stanowi}

o podziale mi?dzy ^{Polsk? i Gda?sk w?asno?ci} niemieckiej i pru-

skiej, ^tam?e si? znajd uj?cej, ^{art. 108} zapowiada pó?niejsze ^ure-

gulowanie, jakie ^{ci?? ary} przejmie ^{Gda?sk po Niemczech i Pru}

sach. ^oraz przewiduje ^{urnowy, które mog?} by? potrzebne ^w przy-

sz?o?ci ^z racji odst?pienia przez Niemcy ^tego terytorjum

Drugirn zasadniczym ^aktem, tycz?cym si? specjalnie ju?

stosunku Polski do Gda?ska, jest ^urnowa pod pisana ^w Pary?u,

a nosz?ca dat? ⁹ listopada ^{1?20 r.; zosta?a ona zawarta. w} my?l

art. 104 traktatu wersalskiego ^{a wesz?a w} ?ycic }f) ^listopada.

1920 1'. (ob. Cz??? ^I tej ksi??ki ^{str. 14 -]} 6) Zareje?trowano j?

w sekretarjacie ^{Lizi Narodów 26 sierpnia 1921 r. na ??danie}

rz?du polskiego ^1.

/

Hzupe?n ^reruem tej umowy jest ^urnowa podpisana ^{w War-}

szawie mi?dzy ^{Polsk? a Gda?skiem 24} pa?dziernika ^{1921 roku,}

obowi?zuj?ca ^W przewa?nej cz??ci ^swoich postanowie? ^{od 11} sty-

cznia 192.2 roku, uz.upe?uioua ^{uk?adem z 21} grudnia ^{1921 roku}

(Ob ^{.• Cz??? I} tej ksi??ki ^str. 16-20); przyj?ta ^{zosta?a do wiado-}

mo?ci pI'ZP7. rad? Ligi ^{N arod ó \V 12} stycznia ^{1?22 roku 2.}

Obok tych ^{trzech aktó w} zasadniczej natury nale?y jeszcze

uwzgl?dni?

l) U mowy, ^zawarte mi?rl zy Polsk? ^{et Gda?skiem} przed ^{u nor-}

mowaniem ich wzajem neg ^o stanowiska przez kan wencj? parysk?

z r. 1920 i _umow? warszawsk? ^{Z r.1921} (Ob Cz??? ^I sLr.13-141.

2) ^Akt ukonstytuowania ^{wolnego miasta Gda?ska przez}

mocarstwa g?ówne, wydany ^{w I'ar y?u 27} pa?dziernika ^{1920 r.}

;:5) Konstytucj? wolnego miasta, uchwalon? ¹¹ sierpnia

H)20 _r, a nast?pnie og?oszon?, po przeprowadzeniu ^{w niej zmian,}

w formie def n ity wnej ^{14 czerwca 1922 r.. oraz inne ustawy}

wewn?trzne gda?skie. ^I

4) Decyzje naczelnego ^{komisarza Ligi Narodów,} wydane

1 Journal ofliciel II ^nr. 9 str. HG9 .•

2 Tamie str. 145 -146 i 97.

w sporach mi?dzy ^{Polsk ? a. Gda?skiem, o ile nie zosta?y na-}

st?pnie ^zmienione przez rad? Ligi ^{Narodów w drodze} apelacji

lub przez umowy specjalne gda?sko-polskie.

5) Rezolucje rady ^{Ligi Narodów, b?d?} wyp?ywaj?ce ^z Jej

w?adzy ^{w StOSUIl ku do} Gda?ska, b?d? wydane jako ^orzeczenie

przy rozpatrywaniu apelacyj, wnoszonych przeciw decyzjom ^na-

czelnego ^komisarza Ligi ^{w Gda?sku.}

fi) Umowy, ^{zawierane b?d? w Gda?sku mi?dzy reprezen-}

tan tarn i rz?dów polskiego ⁱ gda?skiego; zwyczajnie przy udziale

kom isarza LIgI ^Narorlow, b?d? mi?dzy reprezentantami tych ^Ze

pa?sl.w, wysy?anymi ^do rady Ligi, ^{a zawierane} zwyczajnie przy

wspó?udziale czynników Lig/.

? 1'ó dl a.

I. Traktat wersalski ob. Dz. ^u. p, ^ex 1919 r. Nr. 35 poz. 199 (CzQ??

tej ksi??ki ^str. :d),

H. Konwencja paryska ^{z 9} listopada ^{1920 r. ob. Dz. u.} p, ^ex 1922

Nr. 13 poz. 117

III. Umowa warszawska z 24 pa?dziernika ^{1921 r. oh. Dz. u. p. ex}

1922 NI'. 16 poz. ^1;{9.

IV. Wydawnictwa Ligi ^{Narodów, a} mianowicie:

1) ^.Journal officiel, wydawany ^od styczni ^{a 1920 r. co} mresi?c, ^zawie-

I'a.i:?cy prctok oly ^obrad rady Ligi ^{Narodów wraz z licznemi aneksa mi}

(glównie referatami, przedkladan ^{erni radzie} Ligi przez jej referentów). Cyfra

?'?ymska ^{I oznaeza} _numery Journal'u ^{z r.} 1920, ^{II z l'.} 1921, ^{III z r.} 1922,

IV z r. 19?3, cyf: y ^ara bsk io poszczególne zeszyty miesi?czne. ^\V Supple-

ment sp?cial ^{N 5 z r. 1921} zosta?y ^razem podarie (str. 14-21) wszystkie

decyzje rady Ligi ^{do czerwca 1921 r.}

2) ^{Resume mensuel des travaux} de la Soci?tó des Nations, wydawany

od kwietnia 1921 _1'., podaj?cy ^w streszczeniu wiadomo?ci o dzia?alno?ci Ligi.

3) ^{Journal de la} (premiere, seeonrle, troisieme] ^{Assemblee de la 80-}

Gi(?te des Nations, wydawany ^{co rok u w czasie} zgromadze{l ligi (w ^latach

1920, 1921, 1?22).

4) ^{Druki lu?ue ; Gda?ska} tycz? si? nast?puj?ce (o ^ile s? mi znane):

a) Vil!e ^{hbre de Dau tzig. P!'oprióle et} administration de chemins de

fer de Uantzig. (Druk ^{C, 320. M.} 232, ^{1921. 1. Z.} dat? ^{8 wrze?nia} 1921;

zawiera decyzj? ^kuuusarz.a Ligi ^{z 15} sierpnia ^{1921 r. i} apelacj? Gda?ska};

b) ^{Ville libre de} Dant.zig. ^{Chemins de fer de la ville libre} (Druk ^C.

H74. :\1. 26i. 1921 I. 'l dat? ^{28 wrze?nia} 1921; zawiera uklad gda?sko-polski

GO do kolei ^z 23 wrze?nia 1921 r.);

e) Ville hbre de Dantzig. Projot ^de loi ^l' e v is e relatif a l'acquisiuon

d a. la perto ^{tle la} qualite ^de citoyen ^de Dantzig (Druk ^{C. 521. M. 367.}

1921. I. 'l dat? ²⁰ grudnia ¹⁹²¹ r.).

1=?

d) ^{Ville libre de} Dantzig. Rapport ^{d'ense mble du secreta ir e} gener-al

(septembre ^{1921 -} janvier 1922). (Druk ^{C. 86. M. 36. 1922. L Z} dat? ¹⁸ sty-

cznia 19:d? r.: drukowany ^ten raport ^{tak?e w Journal officiel III nr. 3 str.}

241-246). Nast?pne raporty ogólne ^{z 10} maja ^{1922 roku} (O ^{251. M. 139.}

1922. IJ ^{i z 27 wrze?nia 1?22 rok u} (C. ^{666. M. 395. 1922.} 1), uzupe?nione,

wesz ly ^{tez do Journal officiel i} wed?ug tegoz je cytuj? Raport ^{za czas od}

wrze?nia 1922 do 3 lutego ^{1923 w Journal officiel IV nr. 2 str. 151--160.}

V. D l U k i g ^{d a} ? s k ie ^.

1) Gesetzhlatt ftir die freie Stadt Dantzig. Cyfry rzymskie oznaczaj?

zeszyty, ^arabskie numery bie??ce (pozycje) aktów, drukowanych ^wtem

wydawnictwie. Konstytucje (pierwsza ⁱzrewidowana) wydane s? tak?e osobno.

2) ^Die rechtlichen Grundlagen ^{der Freien Stadt} Dantzig (Danziger

Staats- und volkerrechtliche Schriften, herausgegeben ^{von Dr. Otto} Loening,

Heft I), ^{Gda?sk 1920.} (Zawiera ^{akta do} ukonstytuowania wolnego ^miasta

w t?omaczeniu niemieckiem).

3) ^{Amtliche Urkunden zur Konvention zwischen} Danzig ^{und Polen}

VOlll 15 november 1920, ^{Gda?sk 1920.} (Zawiera konwencj? ⁱ .jej projekty,

oraz kilka akt do niej ?ci?gaj?cych si? ^{; t. zw .•} Grunbuch«).»

4) Entscheidungen ^{des hohe n Kommissars des} Volkerbundes in der

freien Stadt Danzig, ^{Gda?sk 1922} (podaje ¹¹ decyzji ^komisarza Ligi ^{z r.} 1921).

VI. I n n e d I' U ki:

1. Ugoda ^w przedmiocie wy?ywienia ^{Gda?ska z dnia 13 kwietnia}

1920 r. Pozna? 1920.

2) Zasady ^w przedmiocie zaopatrzenie przyszlego wolnego ^miasta

Gda?ska w artyku?y spo?ywcze, pasz? ⁱ inne artyku?y pierwszej pon-zcby

w my?l zobowi?za? rz?du Rzeczypospolitej polskiej ^z dnia 8 wrze?nra

19:d0 r. i z dnia 26 listopada ^{1920 rok u. Pozna? 19l0.}

Korzysta?em ^{nadto z} odpisów maszynowych ró?nych ^aktów, tycz?-

cych si? ^Gda?ska, których dostarczenie zawdzi?czam p. Z. Merdingerowi,

b. referentowi spraw gda?skich ^{w M. B.} Z., ^a przedewszystkiem p. Stani-

s?awowi Neymanowi, urz?dnikowi Ligi Narodów, który ^{mnie w nie z nad-}

zwyczajn? uprzejmo?ci? ^{zasilaI. W} niektórych ^{- bardzo rzadkich -} wy-

padkach ^musialem si? opiera? ^ha doniesieniach dziennikarskich, ^nie maj?c

innych informacyj.

Loening ^Otto: Danzig, ^{sein Verhaltnis zu Polen und}

seine Verfassung [Das Selbstbestimmungsrecht ^der Dcutscheu,

zeszyt 3), ^{Berlin 1921.} #

Pfeuffer Rudolf: Die volkerrechtliche Stelluug ^der

freien Stadt Danzig (Danziger ^{Staats- und} vólkerreohtliche Schri-

Hen, _zeszyt 2), ^{Gda?sk 1921.}

P l Cc i o [l i C.: Le statut international de Danzig. ^Revue

generale 'de droit international public ^{z r.} 1922, ^{nr. 1-?.}

M a k o w s kiJ u Ij ^{a II: l}>rawllop,-u'lstwO\\'o po?o·?ell ^{je wol·}

nego ^mia?ta. Gdar'lska, ^{WarRza wa 192?.}

Gda?ska,

t. Zarz?d t.ym('zasowy ^{do 15} listopada ^{J H20 l'.} Artyku?em

100 traktatu worsalskieg ^o zrzek?y ^SI? Niemcy ^{na rzecz} g?ównyeh

mocarstw sprzymierzonych ⁱ stowarzyszonych »wszystk ^ich praw

i tytu?ó ^{w« do} terytorjum, ^{które okre?lono w} tym?e artykule

jako ^obszar przysz?ego ^{woluego miasta} Gda?ska; ^te pi?? pa?stw

wi?c przej??y suwerenno?? na tern terytorjum. Artyku?em ^{za? 102}

te g?ówne ^mocarstwa sprzymierzone ⁱ stowarzyszone zobowi?za?y

?i? utworzy? ^{z Gda?ska i} jego terytorjum ^{»wolne miasto«, które}

b?dzie ^oddane pod ochron? Ligi ^Narodów.

Zrzeczenie si? praw ⁱ tytu?ów ^przez Niemcy ^{na rzecz mo-}

carstw g?ównych zyska?o ^moc prawn? dopiero ^{w chwili} wej?cia

w ?ycie ^traktatu wersalskiego, tj.10stycznia ^{1920 r. (ob. Cz??? I str. 2).}

\V zwi?zku ^{z tern dzie?} przedtem, ⁹ stycznia ^{1920 r.,} podpisany

zosta? w Pary?u ^uk?ad mi?dzy reprezentantem ^{Niemiec i repre-}

zentantem pi?ciu pa?stw g?ównych, ^w którym ^ustalono zasady

przej?cia w?adzy ^na terytorjum ^Gda?sku l; przesz?a ^{ona sipso}

facto, ^{na mocarstwa} g?ówne sprzymierzone ⁱ stowarzyszone ^przez

wej?cie ^w ?ycie ^{truktatu «.} Obj?cie ^{to mia?o} si? ^{dokona? przez}

komisarzy, wyznaczonych specjalnie przez Niemcy, ^{do r?k re-}

prezenlanta ^mocarstw g?ównych ^na jego ??danie ^{i w} sposób

przez niego wskazany, przyczem komisarzom niemieckim zape-

wniono wszelkie swobody ^{i u?atwienia} [art, 1) '--' ^dniem przyj?cia

terytorjum mia?y ^{zosta? oddane: w?adza skarbowa} (la gestion

financiere], k?i?gi rachunkowe, jak ^{równie? archiwa i} registratury

(registres) adrnimstrncyjne ⁱ s?dowe, ^co jednak ^{nie mia?o pre-}

judyk ^{owac rozrachuu kowi} pó?niejszemu definitywnemu ^{i ure-}

I Tak?e i K?apcjdy.