Leszek P y s k to *, Teresa K le p s *, K azim iera Ć w ie k - -L u d w ic k a * *
* Instytut Przemysłu Gumowego
„Stomil”
** Państwowy Zakład Higieny, Warszawa
Surowce dopuszczone do wy
twarzania wyrobów gumowych przeznaczonych do kontaktu z żywnością.
Porównanie krajowej listy substancji d ozw olon ych z listą zam ieszczon ą w przepisach niemieckich BgVV
W a r t y k u l e p o d a n o i o m ó w i o n o k r a j o w ą l i s t ę p o z y t y w n ą s u b s t a n c j i d o z w o l o n y c h d o w y t w a r z a n i a w y r o b ó w g u m o w y c h p r z e z n a c z o n y c h d o k o n t a k t ó w z ż y w n o ś c i ą , z g o d n i e z Z a ł ą c z n i k i e m N r 2 d o W y ty c z n y c h M i n i s t e r s t w a Z d r o w i a i O p i e k i S p o ł e c z n e j o r a z l i s t ą p o z y t y w n ą s u b s t a n c j i z a m i e s z c z o n ą w p r z e p i s a c h n i e m i e c k i c h (Z a l e c e n i e X X I B g W ) . W s k a z a n o n a r ó ż n i c e d o t y c z ą c e s u b s t a n c j i w y m i e n i o n y c h n a o b u t y c h li s t a c h . Z w r ó c o n o t a k i e u w a g ę , z e k r a j o w a l i s t a p o z y t y w n a s u r o w c ó w d o z w o l o n y c h w p r o d u k c j i w y r o b ó w g u m o w y c h d o k o n t a k tu z ż y w n o ś c i ą n ie j e s t p e ł n a . O p r ó c z s u b s t a n c j i w y m i e n i o n y c h n a t e j l i ś c i e m o g ą b y ć s t o s o w a n e r ó w n i e ż w s z y s t k i e te , k tó r e u z y s k a ł y p o z y t y w n ą o c e n ę i d o p u s z c z e n i e P a ń s t w o w e g o Z a k ł a d u H i g ie n y . P r z e p i s y n i e m i e c k i e r o z r ó ż n i a j ą p o d z i a ł w y r o b ó w g u m o w y c h n a 5 k a t e g o r i i w z a l e ż n o ś c i o d ic h p r z e z n a c z e n i a i c z a s u k o n ta k t u z. ż y w n o ś c i ą o r a z o k r e ś l a j ą w i e l k o ś c i d o p u s z c z a l n e j m i g r a c j i g l o b a l n e j d o o d p o w i e d n i c h p ł y n ó w m o d e l o w y c h .
P r z e d s t a w i o n o s y t u a c j ę w E u r o p i e w d z i e d z i n i e u s t a w o d a w s t w a d o t y c z ą c e g o g u m y p r z e z n a c z o n e j d o k o n ta k t u z ż y w n o ś c i ą . W o b e c b r a k u z h a r m o n i z o w a n y c h p r z e p i s ó w U E d l a w y r o b ó w k o n t a k t u j ą c y c h s i ę z ż y w n o ś c i ą , p r a c e w ty m z a k r e s i e p o d j ę ł a R a d a E u r o p y w e w s p ó ł p r a c y z E u r o p e j s k i m S t o w a r z y s z e n i e m P r z e m y s ł u G u m o w e g o ( B L I C ) , p r z y g o t o w u j ą c k o l e j n ą w e r s j ę p r o j e k t u r e z o l u c ji, k t ó r a b ę d z i e z a w i e r a ł a l i s t ę p o z y t y w n ą s u b s t a n c j i d o z w o l o n y c h . P r o j e k t R e z o l u c j i R a d y E u r o p y p r z e w i d u j e t a k ż e p o d z i a ł w y r o b ó w g u m o w y c h n a 3 k a t e g o r i e w z a l e ż n o ś c i o d ic h z a s t o s o w a n i a o r a z o k r e ś l a k r y t e r i a s t o s o w a n e p r z y z a l i c z a n i u w y r o b ó w d o o d p o w i e d n i e j k a t e g o r i i .
P o d k r e ś l o n o , ż e p o n i e w a ż p r z y g o t o w a n a w i e l e l a t te m u k r a j o w a l i s t a s u b s t a n c j i d o z w o l o n y c h d o g u m y p r z e w i d z i a n e j d o k o n ta k t u z ż y w n o ś c i ą n i e u w z g l ę d n i a w i e l u s u b s t a n c j i , n i e z b ę d n e j e s t u t w o r z e n i e n o w e j , p o s z e r z o n e j lis ty , z u w z g l ę d n i e n i e m p r z e p i s ó w i s t n i e j ą c y c h w in n y c h k r a j a c h . N a p o d s t a w i e n i e m i e c k i e j l i s t y p o z y t y w n e j p r z y g o t o w a n a z o s t a ł a p r o p o z y c j a l i s t y k r a j o w e j , z p o d z i a ł e m w y r o b ó w n a 4 k a t e g o r i e . L i s t a ta b ę d z i e p o d d a n a s z e r o k i e j d y s k u s j i r e s o r t o w e j i m i ę d z y r e s o r t o w e j .
W Z a ł ą c z n i k u 2 , p r z y g o t o w a n y m n a p o d s t a w i e d o s t ę p n y c h k a t a l o g ó w , p r z e d s t a w i o n o w y k a z s u b s t a n c j i ( z p o d a n i e m n a z w h a n d l o w y c h i p r o d u c e n t ó w ) , k t ó r e s p e ł n i a j ą p r z e p i s y B g W i m o g ł y b y b y ć s t o s o w a n e d o w y t w a r z a n i a w y r o b ó w g u m o w y c h p r z e z n a c z o n y c h d o k o n ta k t u z ż y w n o ś c i ą .
S ł o w a k l u c z o w e : g u m a , k o n t a k t z ż y w n o ś c i ą , p r z e p i s y p o l s k i e , p r z e p i s y n i e m i e c k i e
Raw materials acceptable for manufac
turing rubber goods intended to come into contact with food.
C o m p a r iso n o f th e P o lish list o f a p p r o v e d in g r e d ie n ts w ith th e list p u b lish e d in th e G e rm a n reg u la tio n s
BgVV
SCaa& M t& ty nr 4-5 lipiec - październik 2002 r. TOM 6
surowce do kontaktu % żywnościu
T h e P o l i s h p o s i t i v e l i s t o f r a w m a t e r i a l s a c c e p t a b l e f o r m a n u f a c t u r i n g g o o d s i n t e n d e d to c o m e i n t o c o n t a c t w i t h f o o d s t u f f s , in a c c o r d a n c e w it h th e S c h e d u l e N o . 2 o f th e G u i d e l i n e s o f th e M i n i s t r y o f H e a l t h a n d S o c i a l C a r e , a n d th e G e r m a n p o s i t i v e l i s t p u b l i s h e d in th e R e c o m m e n d a t i o n X X I B g V V w e r e p r e s e n t e d a n d d i s c u s s e d . D i f f e r e n c e s c o n c e r n i n g r a w m a t e r i a l s o n b o t h l i s t s w e r e p o i n t e d o u t. I t w a s a l s o n o t i c e d t h a t th e P o l i s h p o s i t i v e l i s t is n o t c o m p l e t e . B e s i d e s th e r a w m a t e r i a l s e n u m e r a t e d o n t h i s l i s t a l s o i n g r e d i e n t s w h ic h h a v e b e e n p o s i t i v e l y e v a l u a t e d a n d h a v e b e e n a p p r o v e d b y t h e N a t i o n a l I n s t i t u t e o f H y g i e n e c a n b e a p p l i e d . T h e R e c o m m e n d a t i o n X X I d i v i d e s r u b b e r g o o d s in t e n d e d to c o m e i n t o c o n t a c t w i t h f o o d s t u f f s in t o 5 c a t e g o r i e s , d e p e n d i n g u p o n a p p l i c a t i o n a n d ti m e o f c o n t a c t , a n d d e f i n e s g l o b a l m i g r a t i o n l i m i t s in t o a d e q u a t e t e s t l i q u id s .
T h e s i t u a t i o n in E U c o n c e r n i n g r e g u l a t i o n s f o r r u b b e r in f o o d c o n t a c t a p p l i c a t i o n s w a s a l s o p r e s e n t e d . B e c a u s e th e r e is n o h a r m o n i z e d E U r e g u l a ti o n s f o r th e s e a p p l i c a t i o n s , th e C o u n c i l o f E u r o p e h a v e s t a r t e d w o r k in th is a r e a in c l o s e c o - o p e r a t i o n w i t h th e E u r o p e a n R u b b e r I n d u s t r y A s s o c i a t i o n (B L I C ) . R e c e n t l y th e d r a f t o f v e r s i o n 6 o f th e R e s o l u t i o n o n r u b b e r in t o c o n t a c t w i t h f o o d s t u f f s h a s b e e n p r e p a r e d . T h e r e g u l a t i o n is b a s e d o n th e p o s i t i v e li s t p r i n c i p l e . T h e d r a f t o f t h e r e s o l u t i o n c l a s s i f i e s r u b b e r g o o d s in 3 c a t e g o r i e s , d e p e n d i n g u p o n t h e i r a p p l i c a t i o n a n d d e f i n e s c l a s s i f i c a t i o n c r i t e r i a .
I t w a s s t r e s s e d t h a t b e c a u s e th e P o l i s h p o s i t i v e l i s t w a s e l a b o r a t e d 3 5 y e a r s a g o a n e w e x t e n d e d o n e s h o u l d b e p r e p a r e d ta k i n g in to a c c o u n t r e g u l a t i o n s in o t h e r c o u n t r i e s . A t p r e s e n t m o m e n t th e d r a f t o f th e n e w P o l i s h p o s i t i v e li s t h a s b e e n w o r k e d o u t. T h e d r a f t is b a s e d o n th e G e r m a n p o s i t i v e lis t. A c c o r d i n g to th e d r a f t o f th e l i s t r u b b e r g o o d s a r e c l a s s i f i e d in t o 4 c a t e g o r i e s . T h e l i s t w i l l b e r a i s e d f o r d e p a r t m e n t a l a n d i n t e r d e p a r t m e n t a l d i s c u s s i o n s .
In th e A p p e n d i x 2 , b a s e d o n a c c e s s i b l e t e c h n i c a l in f o r m a t i o n , th e s c h e d u l e o f c o m m e r c i a l r a w m a t e r i a l s w h ic h m e e t r e q u i r e m e n t s o f th e R e c o m m e n d a t i o n X X I B g V V a n d t h e i r p r o d u c e r s w a s g iv e n .
K e y w o r d s : r u b b e r , c o n t a c t w i t h f o o d , P o l i s h r e g u l a t i o n s , G e r m a n r e g u l a ti o n s
1. Wprowadzenie
Wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością, nie mogą stwarzać zagrożenia dla zdrowia ludzi. Muszą one spełniać wymagania zarówno pod względem skła
du surowcowego, jak i określonych parametrów po
twierdzających ich właściwą jakość w zakresie cech organoleptycznych, wielkości migracji globalnej sub
stancji do płynów modelowych imitujących artykuły spożywcze, migracji metali szkodliwych dla zdrowia itp.
Wyroby gumowe kontaktujące się z żywnością po
winny być wytwarzane z mieszanek, których skład zos
tał odpowiednio dobrany, z uwzględnieniem nie tylko wymagań technicznych, ale i zdrowotnych.
W celu ułatwienia realizacji powyższych założeń opracowano listę substancji dozwolonych, które mogą wchodzić w skład mieszanek gumowych, tzw. listę po
zytywną, oraz ustalono badania gotowych wyrobów, uwzględniające rzeczywiste warunki ich użytkowania.
Krajowa lista surowców oraz wymagania, jakie muszą spełniać gotowe wyroby gumowe, podane są w Załączniku Nr 2 do Wytycznych Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej z 1967 r. [1).
Przepisy dotyczące wyrobów gumowych przewi
dzianych do kontaktu z żywnością istnieją również w prawodawstwie innych państw, między innymi: Nie
miec, Francji, Włoch, USA i Holandii [2,3,4,5].
W Niemczech listy pozytywne substancji dozwolo
nych do wytwarzania wyrobów gumowych przezna
czonych do kontaktu z żywnością oraz wymagania i warunki badania podane są w Zaleceniu XXI B g W (Empfelungen des Bundesinstitutes fiir gesundheitli- chen Verbraucherschutz und Veterinarmedizin) podle
gającemu stałej aktualizacji [2|.
W USA przepisy dotyczące mieszanek gumowych, zawierające listy pozytywne i wymagania podane są w Code of Federal Regulations, Food and Drug Ad
ministration (FDA) [5].
Jak dotąd, brak jest jednolitych przepisów Unii Eu
ropejskiej dotyczących gumy przeznaczonej do kontak
tu z żywnością. Dyrektywa ramowa 89/109/EEC, od
nosząca się do materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, przewiduje opracowanie szczegółowych wymagań dla wielu materiałów i wyro
bów, w tym również dla gumy [6]. Wobec braku takich wymagań w dyrektywach UE ujednoliceniem przepi
sów dotyczących gumy zajęła się Rada Europy, zwraca
jąc się do ekspertów holenderskich, aby zechcieli objąć
TOM 6 lipiec - październik 2002 r. SCaa£<wtery nr 4-5
surowce do kontaktu z żywnością
mml
przewodnictwo nad tymi pracami. Są one prowadzone w ściślej współpracy z Europejskim Stowarzyszeniem Przemysłu Gumowego (BLIC) [7].
Obecnie w ramach prac Rady Europy została opra
cowana 7. wersja projektu rezolucji dotyczącej gumy przewidzianej do kontaktu z żywnością [8]. Opracowy
wane przepisy, zgodnie z zaleceniami dyrektywy 89/109/EEC, zawierają listę pozytywną substancji do
zwolonych do stosowania w procesie produkcji gumy i wyrobów gumowych. Ostateczna wersja zostanie us
talona w wyniku konsultacji z przedstawicielami prze
mysłu gumowego. Do produkcji wyrobów gumowych przewidzianych do kontaktu z żywnością będzie można stosować tylko substancje znajdujące się na opracowa
nej liście.
Eksperci rozpoczęli prace od sporządzenia tzw.
listy inwentaryzacyjnej C, zawierającej wykaz sub
stancji dozwolonych do stosowania w kontakcie z żywnością w niektórych krajach, w tym: Holandii, Francji, Niemczech, USA, oraz określenia statusu tych substancji w ocenie Naukowego Komitetu ds.
Żywności (SCF - Scientific Committee for Food) działającego przy UE, w odniesieniu do tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu z żywnością, dla których istnieje już jednolita dla wszystkich kra
jów UE lista substancji dozwolonych i lista substancji oczekujących na taką ocenę.
Następnie lista ta zostanie przekazana do oceny ekspertom z przemysłu gumowego w celu określenia, które substancje przewidywane są do dalszego stoso
wania w produkcji wyrobów gumowych. Zostaną one przeniesione na listę B. Na końcowej liście A, czyli liście pozytywnej, zostaną umieszczone wyłącznie sub
stancje, które na podstawie przedstawionych wyników badań toksykologicznych uzyskają pozytywną ocenę SCF.
2. Podział wyrobów gu
mowych na kategorie
Zgodnie z projektem rezolucji Rady Europy doty
czącej gumy, planowany jest podział wyrobów gumo
wych na 3 kategorie, w zależności od przewidywanego ich zastosowania, z czym wiąże się wielkość migracji składników mieszanek gumowych [7]:
• Kategoria I - wyroby wymagające specjalnej uwa
gi, ze względu na przewidziane szczególne zasto
sowania, np.: smoczki na butelki, wyroby, które będą brane przez niemowlęta lub małe dzieci do ust, wyroby przewidziane do kontaktu z żywnością dla niemowląt. Wyroby te zawsze będą wymagały przeprowadzenia badań migracji.
• Kategoria II - wyroby nie należące do kategorii I, ale wymagające przeprowadzenia badania migra
cji-
• Kategoria III - wyroby, dla których badanie migra
cji można pominąć, gdyż nie ma ona istotnego zna
czenia ze względu ich zastosowanie.
3. Ocena migracji
Podstawę oceny migracji ma stanowić wielkość iloczynu czterech współczynników, nazwanego iloczy
nem wielokrotnym: względnej powierzchni kontaktu (Rl), temperatury kontaktu (R2), czasu kontaktu (R3) oraz liczby kontaktów wyrobu z produktem spożyw
czym (R4).
Współczynnik Rl odnosi się do względnej po
wierzchni (RS) wyrobu gumowego kontaktującego się z żywnością lub napojem, wyrażanej w cm /kg.
Dla powierzchni kontaktu mniejszej lub równej 100 cm2 współczynnik Rl będzie miał wartość wyli
czoną ze wzoru:
Dla względnej powierzchni większej niż 100 cm2/kg, współczynnik Rl zawsze będzie miał war
tość 1.
Współczynnik R2 odnosi się do temperatury (T), w jakiej wyrób będzie kontaktował się z produktem spożywczym. W przypadku temperatury niższej niż 130 °C, wielkość współczynnika R2 należy wyliczyć ze wzoru:
R2 = 0,05 e°’023T gdzie:
e - podstawa logarytmu naturalnego T - temperatura kontaktu, wyrażona w °C.
Dla temperatury powyżej 130 °C, współczynnik R2 zawsze będzie miał wartość 1.
Współczynnik R3 odnosi się do czasu (t) wyrażo
nego w godzinach, w którym produkt spożywczy będzie kontaktował się z wyrobem gumowym. Dla cza
su kontaktu krótszego lub równego lOh, wielkość współczynnika R3 należy wyliczyć ze wzoru:
W przypadku czasu kontaktu dłuższego niż 10 h, wartość współczynnika R3 wynosi 1.
Współczynnik R4 odnosi się do liczby (N) okre
ślającej ile razy ten sam wyrób ma kontakt z produktem spożywczym. W przypadku, gdy liczba kontaktów jest większa niż 1000, wartość współczynnika R4 obliczana jest ze wzoru:
log R4 = 6 - 2 logN
W przypadku gdy liczba kontaktów jest mniejsza lub równa 1000, współczynnik R4 zawsze ma war
tość 1.
4. Kryteria stosowane w ocenie migracji
Komisja powołana przez Radę Europy zapropono
wała, aby kryteria uwzględniały wyliczenie na podsta
wie wymienionych powyżej 4 współczynników iloczy
nu wielokrotnego Rl xR2xR3xR4, którego wartość po-
SCa& tM t& ity nr 4-5 lipiec - październik 2002 r. TOM 6
i " * 1 i ... ... .
surowce do kontaktu z żywnością
zwoli zakwalifikować wyrób do odpowiedniej kate
gorii.
Wyroby należące do kategorii I, jak już wspomnia
no, zawsze muszą być badane, bez względu na wartość iloczyn wielokrotnego.
Do kategorii II należą wyroby gumowe, dla któ
rych iloczyn współczynników RlxR2xR3xR4, jest większy niż 0,001. Oznacza to, że badanie migracji mu
si być wykonane.
Do kategorii III należą wyroby, dla których iloczyn wielokrotny jest mniejszy niż 0,001, co oznacza, że migracja składników gumy jest nieistotna i wykonywa
nie badania nie jest konieczne.
Poniżej podano przykłady wyrobów gumowych i sposób zaliczania ich do odpowiedniej kategorii po dokonaniu obliczeń [7J:
• taśma gumowa do wiązania kurczaków podczas pieczenia
średnica zewnętrzna: 4 mm, długość 50 cm powierzchnia kontaktu: 20 cm2; R1 =0,2
temperatura kontaktu: 150 °C; R2 = 1,00 (> 130 °C) czas kontaktu: 2 h; R3 = 0,2
liczba kontaktów: 1; R4 = 1,00 (< 1000) iloczyn wielokrotny = 0,04 Kategoria II
• gumowa podkładka pierścieniowa zamknięcia butelek z piwem
średnica zewnętrzna: 1 8 -1 0 mm
powierzchnia kontaktu: 1,7 cm ; R1 = 0,017 temperatura kontaktu: 20 °C; R2 = 0,079 czas kontaktu: 6 miesięcy; R3 = 1,00 (> 1 Oh) liczba kontaktów: 1; R4 = 1,00 (< 1000) iloczyn wielokrotny = 0,0013 Kategoria II
• uszczelka słoika do produktów pasteryzowa
nych
powierzchnia kontaktu: 17,3 cm2; R1 =0,173 temperatura kontaktu: 121 °C; R2 = 0,8084 czas kontaktu: 0,5 h; R3 = 0,05
liozba kontaktów: 1; R4 = 1,0 (< 1000) iloczyn wielokrotny = 0,007 Kategoria II
• uszczelka pierścieniowa do piwa, wina, mleka, której kontakt z produktem jest przepływowy średnica zewnętrzna: 50 mm, długość: 10 m powierzchnia kontaktu: 805 cm2; R1 = 1,00 (>100) temperatura kontaktu: 20 °C; R2 = 0,0792
czas kontaktu: 5 s; R3 =0,006
liczba kontaktów: >1000; R4 =1,00 (< 1000) iloczyn wielokrotny = 0,00048 Kategoria III
• taśma przenośnikowa do produktów piekarni
czych
wymiary: 60 m x 0,6m, czas życia: 5 lat powierzchnia kontaktu: 50 cm"; R1 =0,5 9 temperatura kontaktu: 20 °C; R2 =0,079 czas kontaktu: 0,5 min; R3 =0,00
liczba kontaktów: 100 000; R4 = 0,0001 (< 1000) iloczyn wielokrotny = 3,16 x 10 "9 Kategoria III Zgodnie z programem prac Rady Europy nad rezolucją dotyczącą wyrobów gumowych przewidzianych do kontaktu z żywnością, w najbliższym czasie ma być przedyskutowana sprawa stosowania modeli matema
tycznych wykorzystywanych do obliczania migracji.
5. Przepisy krajowe
Krajowa lista pozytywna surowców i wymagania dla wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością podane są w Załączniku 2 do Wytycznych Minister
stwa Zdrowia i Opieki Społecznej z 1967 roku [1].
Lista ta nie jest jednak pełna. Obecnie w kraju w pro
dukcji wyrobów gumowych do kontaktu z żywnością oprócz substancji zamieszczonych w wymienionym za
łączniku mogą być stosowane również inne substancje (zarówno produkcji krajowej, jak i zagranicznej), które uzyskały na podstawie przedstawionej odpowiedniej dokumentacji pozytywną opinię i świadectwo dopusz
czenia wydane przez Państwowy Zakład Higieny.
Według załącznika 2 do Wytycznych Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, do gumy przeznaczonej do kontaktu z żywnością mogą być stosowane podane poniżej substancje (tekst przytoczono zgodnie z orygi
nałem):
Surowce wyjściowe
a) k a u c z u k n a t u r a l n y: lateks kauczuku naturalnego, krepa biała, Smoked sheets
b) k a u c z u k s y n t e t y c z n y , chloroprenowy, izoprenowy, butylowy, butadienowo-styrenowy, nitrylowy Jako stabilizatory do surowców wyjściowych mogą być stosowane wyłącznie substancje wymienione niżej w rozdziale „S u b s t a n c j e p o m o c n i c z e i d o d a t k i ” - p k t .c .
Substancje pomocnicze i dodatki
a) n a p e ł n i a c z e : kaolin, kreda strącona, kreda pławio
na, glinokrzemiany wapnia, krzemionki, krzemion
ka strącana uwodniona, krzemionka strącana uwodniona z domieszką krzemianu wapnia, uwod
niony glinokrzemian sodu, ziemia okrzemkowa, węglan magnezu, tlenek magnezu, talk, biel tytano
wa, siarczan barowy strącany wolny od rozpusz
czalnych związków baru, baryt mielony wolny od rozpuszczalnych związków baru, sadze wolne od 3,4-beznopirenu - zawartość części rozpuszczal
nych w benzenie - maksimum 0,1%;
b) z w i ą z k i p o m o c n i c z e w p r o c e s i e w u l k a n i z a c j i :
- wulkanizatory - siarka;
- przyspieszacze wulkanizacji - ortotolilodwuguani- dyna (przyspieszacz 1000), dwusiarczek czterome- tylotiuramu (przyspieszacz T) - do 05%, etyleno- dwutiokarbaminian cynku, dwumetylodwutiokar- baminian cynku (Vulkacit), dwuetylodwutiokarba- minian cynkowy - łącznie do 3%;
- opóźniacze wulkanizacji - kwas benzoesowy, kwas mlekowy;
- aktywatory przyspieszaczy - tlenek cynkowy;
c) p r z e c i w u t l e n i a c z e - styrenowany fenol (Styrofen, Montaclere); dwuhydroksydwufenyl (DOD) - łącznie do 1%;
TOM 6 lipiec - październik 2002 r. SCaAtóMt&Uf nr 4-5
swfflitye do kontaktu z żywnością
d) s u b s t a n c j e p o m o c n i c z e p r z y f o r m o w a n i u - kalafo
nia (ekstrakcyjna, balsamiczna),stearyna, parafina, olej parafinowy (wolny od rakotwórczych wielo
pierścieniowych węglowodorów), żywica fenolo- wo-formaldehydowa (pod warunkiem całkowitego związania monomerów i braku migracji z goto
wych wyrobów), gliceryna, faktysa (siarkowane i chlorosiarkowane oleje roślinne i zwierzęce) - do 20% ;
e) b a r w n i k i i p i g m e n t y - nie migrujące do żywności.
Wymagania dla wyrobów gumowych zawarte w Załączniku 2 wyżej wymienionych wytycznych ok
reślają:
a) utlenialność wyciągu wodnego z gumy może wy
nosić dla gum stykających się z żywnością powy
żej lh - 1,5 mg O2/ 1 g gumy; dla gum stykających się krócej niż 1 h - 3,0 mg 02/lg gumy;
b) sucha pozostałość wyciągu wodnego z gumy - do 0,6% ;
c) obecność przyśpieszaczy w wyciągach z gumy otrzymanych przy użyciu zakwaszonego roztworu soli fizjologicznych oraz wody destylowanej - nie
dopuszczalna;
d) obecność przeciw utleniaczy w wyciągach jw. - niedopuszczalna;
e) obecność metali ciężkich w wyciągach kwasem oc
towym w przeliczeniu na cynk - do 0,05%;
Powyższe zalecenia i metody badań opublikowane są w Polskiej Normie [9].
6. Przepisy niemieckie
Lista pozytywna substancji dozwolonych w Niem
czech do gumy przeznaczonej do kontaktu z żywnością zamieszczona jest w Zaleceniu XXI B g W [2]. Zawiera ona substancje, które w normalnych, możliwych do przewidzenia warunkach stosowania wyrobów, w któ
rych skład wchodzą, nie migrują do artykułów spożyw
czych w ilościach stanowiących zagrożenie dla zdrowia ludzkiego.
W celu umieszczenia na liście pozytywnej nowej substancji jej producent musi złożyć wniosek do korni-
sji odpowiedzialnej za tworzenie przepisów B g W przedstawiając obszerne dane dotyczące warunków stosowania tej substancji, jej właściwości toksycznych oraz danych dotyczących migracji. Po dokonaniu oceny przedstawionych danych komisja podejmuje decyzję, czy substancja może być dozwolona do stosowania i określa dopuszczalny jej limit, jeśli jest to konieczne ze względów bezpieczeństwa dla zdrowia. Brak okre
ślenia dopuszczalnego limitu dla danej substancji ozna
cza, że może być ona stosowana zgodnie z zasadami dobrej praktyki produkcyjnej, w minimalnych ilościach niezbędnych do uzyskania wymaganego efektu techno
logicznego.
W Zaleceniu XXI B g W dotyczącym gumy roz
różnia się podział wyrobów gumowych przeznaczo
nych do kontaktu z żywnością na 5 kategorii [2j.
Kategoria 1: Wyroby, których kontakt z artykuła
mi spożywczymi jest dłuższy niż 24 h (nawet do kilku miesięcy), np.: pojemniki do przechowywania żywnoś
ci, wykładziny zbiorników, uszczelki o dużej powierz
chni, uszczelki do puszek, butelek, słoików.
Kategoria 2: Wyroby, których kontakt z artykuła
mi spożywczymi nie jest dłuższy niż 24 h, np.: węże do przesyłania żywności, korki i zamknięcia do butelek, uszczelki szybkowarów, uszczelki baniek do mleka, elementy gumowe do zaworów.
Kategoria 3: Wyroby, których kontakt z artykuła
mi spożywczymi wynosi maksymalnie 10 min, np.:
węże do dojarek, uszczelki do maszyn mleczarskich, przepony, tłoki, łączniki, rękawice.
Kategoria 4: Wyroby, których kontakt z artykuła
mi spożywczymi jest bardzo krótki lub na bardzo małej powierzchni, np.: taśmy przenośnikowe, okładziny walców, przewody ssące i tłoczące do zbiorników z żywnością.
Kategoria specjalna: Wyroby, które mogą być wkładane do ust., np.: baloniki, zabawki, smoczki, gry- zaczki, ochraniacze szczęk.
Dla każdej kategorii wyrobów określone są wielkoś
ci dopuszczalnej migracji globalnej oznaczonej grawi
metrycznie z zastosowaniem płynów modelowych w ok
reślonych warunkach badania (tabela 1). Wymagania dla innych badanych substancji szkodliwych dla zdrowia do
tyczące migracji lub zawartości podano w tabeli 2.
Tabela 1. M a k s y m a l n a d o p u s z c z a l n a m i g r a c j a g l o b a l n a d o p ł y n ó w m o d e l o w y c h z w y r o b ó w g u m o w y c h w o k r e ś l o n y c h w a r u n k a c h b a d a n i a ( w g Z a l e c e n i a X X I B g W )
Kategoria 1 Kategoria 2 Kategoria 3 Kategoria 4 Kategoria specjalna
Warunki badania migracji 10 d 24 h 10 min 24 h
globalnej 40°C 40°C 40°C 40°C
Woda destylowana, m g/dm 2 50 20 10 brak wymagań 202)
Etanol 10%, m g/dm 2 50 20 10 brak wymagań brak wymagań
Kwas octowy 3%, m g/dm 2 150 (50)1*
100 (20)1}
50
(lO )1* brak wymagań brak wymagań
1] substancje organiczne, 2) dla baloników i zabawek 50 mg/dm2
nr 4-5 lipiec - październik 2002 r. TOM 6
r
surowce do kontaktu z /.iiinwśriu
Tabela 2. P o z o s t a ł e w y m a g a n i a d l a w y r o b ó w g u m o w y c h ( w g Z a l e c e n i a X X I B g V V )
Wymagania dla wyrobów gotowych Kategoria
1
Kategoria
2
Kategoria
3
Kategoria 4
Kategoria specjalna
Maksymalna zawartość cynku, % 3 3 3 brak wymagań 1
Maksymalna zawartość ołowiu, % 0,003 0,003 0,003 brak wymagań 0,001
Migracja N-nitrozoamin, pg/dm 2 IA IA < 1 1} brak wymagań 10 Mg/kg
wyrobu Migracja l-rzęd. amin aromatycznych i/lub
ll-rzęd. amin N-alkiloarylowych, pg/dm2
lD i 1» l 1) brak wymagań 0,5 2)
Zawartość amin alifatycznych i cyklo- alifatycznych
nie wykrywalne
nie wykrywalne
nie
wykrywalne brak wymagań nie wykrywalne
Migracja formaldehydu do wody, pg/dm2 3 3 3 brak wymagań 3
2)
’ Czas trwania badania w 40°C: Kat. 1:10 dni; Kat.2: 24h, Kat. 3: 10 min; woda, kwas octowy 3% i etanol 10%
Czas trwania badania w 40°C: lh; płyn modelowy: sztuczna ślina
Do produkcji wyrobów w poszczególnych katego
riach zaleca się stosowanie surowców wymienionych dalej, przy czym do produkcji wyrobów kategorii spe
cjalnej mogą być stosowane tylko niektóre z nich, po
dane w Załączniku 1. Większość wyrobów należących do kategorii specjalnej, to wyroby lateksowe: smoczki, baloniki, zabawki.
W wyrobach kategorii 1 można stosować jedynie surowce znajdujące się na liście pozytywnej BgW . Określona jest również ich maksymalna zawartość w wyrobie.
W wyrobach kategorii 2 i 3 można stosować nie
wielką liczbę substancji dodatkowych.
7. Porów nanie polskiej i niem ieckiej listy sub
stancji dozwolonych
Kauczuki
Kauczuk naturalny
Dla wyrobów kategorii 1,2, 3 i 4 według zalecenia XXI B g W dopuszcza się stosowanie tylko jasnych ga
tunków, np. krepę jasną, gatunki o ulepszonych właści
wościach przetwórczych SP 20, SP 40(T), SMRL. Nie zaleca się, w przeciwieństwie do listy pozytywnej kra
jowej, stosowania gatunku Smoked Sheets. Można również stosować gatunki kauczuku naturalnego o sta
łej lepkości pod warunkiem, że w wyrobie finalnym nie jest wykrywalna hydroksyloamina. Ponadto ekstrakt acetonowy nie może być większy niż 3,5% wag. Więk
szość gatunków kauczuku naturalnego o wysokiej ja
kości spełnia to ostatnie wymaganie.
Kauczuki syntetyczne
Lista niemiecka dla wyrobów Kategorii 1 (patrz Załącznik 2 na s. 49) wymienia większą liczbę kauczu
ków niż podaje lista krajowa. Dodatkowo wymienione
są: kauczuk butadienowy, etylenowo-propylenowo- dienowy i chlorosulfonowany polietylen (tylko do gu
mowania tkanin i wykładzin). Uwzględnione są rów
nież kopolimery blokowe butadienu ze styrenem i buta
dienu z izoprenem.
Dopuszcza się także stosowania kauczuków siliko
nowych (zalecenie XV B gW ) oraz kopolimeru etyle
nu i octanu winylu (EVA) jako składnika mieszaniny kauczuków (zalecenie XXXV B gW ).
Zalecane kauczuki syntetyczne mogą zawierać nas
tępujące stabilizatory:
• tetra-[metyleno-(3,5-di-tert. butylo-4-hydroksy- hydrocynamonian)] metanu, maks. 0,25%,
• tio-bis-(dodecylopropionian), maks. 0,25%,
• fosforyn tri-(2,4-di-tert, butylofenylowy), maks.
0,2%,
• amid kwasu erukowego, maks. 0,1 %.
Napelniacze
Obydwie porównywane listy dla wyrobów Katego
rii 1 obejmują szeroki zakres napełniaczy. Na liście kra
jowej znajduje się uwodniony glinokrzemian sodu, któ
rego nie ma na liście BgW . W wyrobach Kategorii 1, 2 i 3 wg B g W nie można stosować talku, który jest na liście krajowej. Natomiast zgodnie z listą B g W można stosować grafit, pył aluminiowy i brąz aluminiowy, włókno szklane, celulozę, włókno bawełniane i węglo
we, mączkę drzewną i politetrafluoroetylen.
Różnice dotyczą również wymagań, które muszą spełniać sadze. Według wymagań krajowych nie mogą zawierać 3,4-benzopirenu, a zawartość części rozpusz
czalnych w benzenie nie może być większa niż 0.1%.
Według listy niemieckiej B g W ekstrakt toluenowy nie może być większy niż 0,15%. Określona jest również dopuszczalna ekstynkcja przesączu zawiesiny 1 g sadzy w 100 cnr cykloheksanu po 24 h utrzymywania w tem
peraturze pokojowej w kuwecie oraz części rozpuszczal
nych w 0,1 HC1. W wyrobach Kategorii 1 sadza może być stosowana jedynie w przypadku wykładzin.
TOM 6 lipiec - październik 2002 r. £ćadt< w iefiy nr 4-5
surowce do kontaktu z żywnością
Jednakowe wymagania stawiane są wobec siarcza
nu baru, który nie może zawierać rozpuszczalnych soli baru.
Pewna różnica istnieje w przypadku napelniaczy mineralnych, takich jak: kaolin i kreda. Nie są one wy
mienione na liście B gW . Podane są tylko nazwy odpo
wiadających im związków chemicznych. Niezbędna jest więc informacja o czystości tych napelniaczy.
W tabeli 3 podano niektóre napełniacze dozwolone do stosowania w wyrobach Kategorii 1 - 4, wymienione na liście niemieckiej.
Tabela 3. W y b r a n e n a p e ł n i a c z e d o z w o l o n e d o s t o s o w a n ia w w y r o b a c h K a t e g o r i i 1 - 4 ( w e d ł u g Z a l e c e n i a X X I
BgVV)
Plastyfikatory i środki ułatwia
jące przetwórstwo
Zalecenia B g W dopuszczają stosowanie większej liczby substancji niż lista krajowa oraz określają ma
ksymalną ilość dodawanych substancji. W przypadku listy krajowej dopuszczalna ilość faktysy i innych sub
stancji wynosi 20%.
W tabeli 4 podano plastyfikatory i substancje ułat
wiające przetwórstwo, dopuszczone do stosowania w wyrobach Kategorii 1,2, 3 i 4.
Tabela 4. P l a s t y f i k a t o r y i s u b s t a n c j e u ł a t w i a j ą c e p r z e t w ó r s t w o ( w e d ł u g B g W )
Kategoria i/..;,; , : , ■
Napełniacz i 2 3 4
Siarczan glinu V V V V
Siarczan baru va) va) V a ) va)
Sadza piecowa lub . ,c )
V maks. e )
kanałowa b) V '
30% d) V '
Grafit V V V
Węglan wapnia V V V V
Siarczan wapnia V V V V
Tlenek wapnia V V V V
Glinosiarczan wapnia V V V V
Krzemian wapnia V V V V
Krzemian glinu V V V V
Wodorotlenek glinu
(Apyral B) V V V V
Węglan magnezu V V V V
Wodorotlenek magnezu V V V V
Krzemian magnezu V V V V
Krzemionka (Perkasil
300, 408, vulkasil S, N V V V V
i C, Ultrasil)
Tlenek tytanu f) V V V V
Mączka drzewna V V V V
a)nie może zawierać rozpuszczalnych soli baru
h)musi spełniać wymagania dotyczące wielkości ekstraktu to
luenowego
L)sadza może być stosowana tylko do wykładzin
d)maksymalna zawartość sadzy 30%, wyłączając wyroby kontaktujące się z tłuszczami: okładziny wałków, taśmy prze
nośnikowe, rękawice i fartuchy
L)mieszanka gumowa zawierająca sadzę może być stosowana do taśm przenośnikowych, węży próżniowych i wałków kon
taktujących się z suchymi i nie zawierającymi tłuszczu arty
kułami spożywczymi, jeżeli ścieralność jest mniejsza niż 225 mm3 (DIN 53516)
1’tylko jako pigment
Kategoria
Nazwa chemiczna 1 2 3 4
Faktysaa), maks. 20% V V V V
Lecytyny0*, sumarycznie maks. 5% V V V V
Żywice melaminowo-rezorcynowo-
-formaldehydowe, maks. 5% V V V V Ciekła parafina b,c) , maks. 5% V V V V
Olej palmowy0* , maks. 5% V V V V
Kalafonia, maks. 3% V V V V
Poli(glikol etylenowy) i jego etery z alkoholami tłuszczowymi alki
lowymi, maks. 2%
V V V V
Sól cynkowa pentachloro-
tiofenolu, maks. 0,3% V V V V
Sole cynkowe nasyconych i/lub nienasyconych kwasów tłuszczo
wych, maks. 3%
V V V V
Ftalan di-2-etyloheksylowy, maks.
10% — — V V
Adypinian di-2-etyloheksylowy,
maks. 10% — — V V
Ester fenolu i kwasu alkilosulfo-
nowego, maks. 10% — V V V
otrzymywano z naturalnych i/lub uwodornionych olejów roślinnych i/lub zwierzęcych
b) temp. zapłonu min. 10°C, musi spełniać wymagania DAB (Niemiecka Księga Leków)
L) łączna zawartość tych substancji wraz z olejem parafino
wym w faktysie maks. 5%.
P rzy sp iesza cze w u lk a n iza cji i środki sieciujące
Krajowa lista pozytywna zawiera tylko pięć przys
pieszaczy wulkanizacji: orto-tolilodiguanidynę, disiar- czek tetrametylotiuramu (Vulkafil TMTD) - do 0,5%
oraz trzy ditiokarbaminiany cynku: dimetyloditiokar-
SC<z&t<U4tefity nr 4-5 lipiec - październik 2002 r. TOM 6
surowce do kontuktu z żywnością
baminian cynku, dietyloditiokarbaminian cynku i ety- lofenyloditiokarbaminian cynku. Łączny udział przys
pieszaczy wulkanizacji nie może być większy niż 3%.
Zalecenie XXI B g W dla wyrobów Kategorii 1 og
ranicza wybór przyspieszaczy również do orto-tolilodi- guanidyny, siarczków tiuramu i ditiokarbaminianów cynku, ale dopuszcza większą liczbę siarczków tiuramu i ditiokarbaminianów. Ponadto można stosować nie
wielką ilość 2-merkaptobenzotiazolu i disiarczku di-2- benzotiazylu do 0,05% oraz donor siarki disiarczek kaprolaktamu do 1%. Łączny udział wszystkich przys
pieszaczy nie może przekroczyć 3%, a ditiokarbami
nianów 1,2%.
W przypadku wyrobów Kategorii 3 można stoso
wać większą ilość disiarczku di-2-benzotiazylu do 1% oraz dodatkowo sól cynkową 2-merkaptobenzotiazolu do 1%, difenyloguanidynę do 0,3%.
W wyrobach Kategorii 4 można stosować wszyst
kie przyspieszacze wulkanizacji i środki sieciujące.
Zarówno lista krajowa jak i Zalecenia B g W nie podają ograniczeń odnośnie do ilości stosowanej siarki.
Przyspieszacze wulkanizacji i środki wulkanizu
jące znajdujące się na liście B g W podano w tabeli 5.
Tabela 5. P r z y s p i e s z a c z e w u l k a n i z a c j i i ś r o d k i w u l k a n i z u j ą c e w g B g W
Nazwa chemiczna
Kategoria
1 2 3
Disiarczek dimetylodifenylotiuramu V V V
Tetrasiarczek dipentametyleno-
tiuramu V V V
Disiarczek tetraetylotiuramu V V V
Monosiarczek tetrametylotiuramu V V V
Disiarczek tetrametylotiuramu V V V
Dibenzyloditiokarbaminian cynku,
maks. 0,5% V V V
Dibutyloditiokarbaminian cynku,
maks. 0,4% V V V
Dietyloditiokarbaminian cynku,
maks. 0,4% V V V
Dimetyloditiokarbaminian cynku,
maks. 0,4% V V V
Etylofenyloditiokarbaminian cynku,
maks. 0,4% V V V
Dimetyloditiokarbaminian sodu a) V V V
Dietyloditiokarbaminian sodu a) V V V
Dibutyloditiokarbaminian sodu a) V V V
Etylofenyloditiokarbaminian sodu a),
maks. 0,4% V V V
Disiarczek kaprolaktamu, maks. 1% V V V
N,N'-difenyloguanidyna, maks. 0,3% V V V
o-tolilodiguanidyna, maks. 1% V V V
2-merkaptobenzotiazol, maks. 0,05% V V V
Disiarczek-di-2-benzotiazylu, maks.
0,05%, Kat.3, 1% V V V
Sól cynkowa 2-merkaptobenzo
tiazolu, maks. 1% — — V
Mieszanina przyspieszaczy do EPDM
(Perkacit 2) V V V
^ do lateksów
Aktywatory przyspieszaczy
Na liście krajowej znajduje się tlenek cynku oraz w grupie substancji pomocniczych stearyna i gliceryna, która jest stosowana jako aktywator w mieszankach za
wierających krzemionkę. Nie ma ograniczeń co do iloś
ci tlenku cynku, a dopuszczalna ilość stearyny i/lub gliceryny wynosi 20%.
Zalecenie XXI B g W dopuszcza stosowanie nastę
pujących związków cynku: tlenek, węglan, stearynian, sole kwasów tłuszczowych, nadtlenek w takich iloś
ciach, aby zawartość cynku w gotowych wyrobach Ka
tegorii 1, 2, i 3 nie była większa niż 3%, a w wyrobach Kategorii Specjalnej - 1%. Ponadto można stosować glikol dietylenowy, poli(glikol etylenowy) w łącznej ilości do 2%. Te dwie ostatnie substancje wymienione są w grupie środków ułatwiających przetwórstwo. Do
puszczone w B g W aktywatory podano w tabeli 6.
Tabela 6. A k t y w a t o r y p r z y s p i e s z a c z y s p e ł n i a j ą c e w y m a g a n i a B g W
Nazwa chemiczna
Kategoria
1 2 3
Tlenek cynku V V V
Stearynian cynku V V V
Sole cynkowe kwasu tłuszczowego V V V
Glikol dietylenowya) V V V
Poli(glikol etylenowy)a) V V V
^Łącznie glikol dietylenowy i poli(glikol etylenowy) maks.
2%
Opóźniacze wulkanizacji
Zgodnie z krajową listą pozytywną jako opóźnia
czy wulkanizacji można używać: kwasu benzoesowego i nie stosowanego w przemyśle gumowym kwasu mle
kowego. Nie ma ograniczeń ilościowych. Lista pozy
tywna B g W (tabela 7) oprócz kwasu benzoesowego, który można dodawać w ilości nie większej niż 1%, zawiera dodatkowo bezwodnik kwasu ftalowego - maks. 0,5% i kwas stearynowy - maks. 1,5%. Łączna ilość opóźniaczy wulkanizacji nie może być większa niż 2,5%.
TOM 6 lipiec - październik 2002 r. nr 4-5
wmgm
, , _ , 4surowce do kontaktu z żywnością
Tabela 7. O p ó ź n i a c z e w u l k a n i z a c j i s p e ł n i a j ą c e w y m a g a n i a B g W D o p u s z c z a l n a ł ą c z n a z a w a r t o ś ć 2 , 5 %
Nazwa chemiczna
Kategoria
1 2 3
Bezwodnik kwasu ftalowego, V/ V/ w
maks. 0,5% V V V
Kwas benzoesowy, maks. 1% V V V
Kwas stearynowy, maks. 1,5% V
■
V V
Substancje przeciwstarzeniowe
Krajowa lista pozytywna zawiera tylko dwa prze- ciwutleniacze: styrenowany fenol i nie mający prak
tycznego znaczenia dihydroksydifenyl. Łączna ilość tych przeciwutleniaczy nie może być większa niż 1%.
Można również stosować parafinę wolną od rakotwór
czych wielopierścieniowych węglowodorów aroma
tycznych. Ponadto niedopuszczalna jest obecność prze- ciwutleniaczy w wyciągach z gumy wykonanych z uży
ciem zakwaszonego roztworu soli fizjologicznej oraz wody destylowanej.
Zalecenie XXI B g W dopuszcza stosowanie całej gamy fenoli i bisfenoli, w tym najpopularniejszych i naj
skuteczniejszych przeciwutleniaczy, polifenoli i fosfory
nu trinonylofenylowego w łącznej ilości 1%. Ponadto można stosować woski w ilości do 3%. W wyrobach kategorii 3 dopuszczone jest stosowanie p-fenylenodia- miny 6PPD. Listę substancji przeciwstarzeniowych spełniających wymagania B g W podano w tabeli 8.
Tabela 8. S u b s t a n c j e p r z e c i w s t a r z e n i o w e s p e ł n i a j ą c e w y m a g a n i a B g W . D o p u s z c z a l n a ł ą c z n a z a w a r t o ś ć 1 %
Nazwa chemiczna
Kategoria
1 2 3
2 ,2 ’-metyleno-bis-(4-metylo-6-t-buty-
lofenol)3' V V V
2 ,2 ’-metyleno-bis-(4-metylo-6-cyklo-
heksylofenol) V V V
2 ,2 ’-metyleno-bis-[6-(a-metylo-cyklo-
heksylo)-p-krezol] V V V
Tetra[(metyleno-(3,5-di-t-butylo-4-hvd-
roksy- hydrocynamonianojmetanp V V V 2,2 ’ - m ety 1 e n o-b i s-(4-ety 1 o-6-t- b u ty 1 o-
fenol) V V V
bis(3,5-dimetylo-2-oksyfenylo)
izobutan V V V
2,6-di-t-butylo-4-metylofenolc) V V V
Produkty reakcji fenoli i/lub krezoli
ze styrenem i/lub olefinami C3 - C12 V V V
Fosforyn trinonylofenylowy V V V
Produkt reakcji 4-metylofenolu z izo-
butylenem i dicyklopentadienem V V V N-fenylo-N’-(l,3-dimetylobutylo)-p-fe-
nylenodiamina, m aks.l,5% d) — — V
Stearynowana difenyloamina V V V
Woski, maks. 3% V V V
ajMoże być stosowany do wyrobu smoczków i gryzaczków z lateksu kauczuku naturalnego w ilości do 0,4%
b) Maks. 0,2% w wyrobach z EPDM stykających się z tłusz
czem
c) Może być stosowany do produkcji smoczków i gryzaczków z kauczuków syntetycznych w ilości do 1%
d^Z wyjątkiem wyrobów stykających się z artykułami spo
żywczymi zawierającymi duże ilości tłuszczu lub oleistymi.
Pozostałe surowce
W krajowej liście pozytywnej wymienione są tylko ogólnie barwniki i pigmenty nie migrujące do żywnoś
ci, bez podania ograniczeń.
Zgodnie z Zaleceniem XXI BgW , obok pigmen
tów organicznych i nieorganicznych dopuszcza się sto
sowanie poroforów: hydrazydu kwasu benzenosulfono- wego i diamidu kwasu azomrówkowego w ilości do 3%
(tabela 9).
Dopuszcza się również środki pomocnicze do la
teksów i środki antyadhezyjne.
Tabela 9. P o z o s t a ł e s u r o w c e s p e ł n i a j ą c e w y m a g a n i a
B g W
Nazwa chemiczna
Kategoria
1 2 3
Hydrazyd kwasu benzenosulfono-
wego, maks. 3% V V V
Diamid kwasu azomrówkowego,
maks. 3% V V V
Organiczne i nieorganiczne pig
menty nie migrujące do artykułów spożywczych
V V V
W załączniku 1 do niniejszego artykułu podano listę substancji dopuszczonych do produkcji wyrobów gumowych należących do kategorii specjalnej wg BgW . Załącznik 2 zawiera wykaz substancji dozwolo
nych do gumy, z uwzględnieniem nazw handlowych, które zgodnie z deklaracją producenta spełniają przepi
sy ustawodawstwa niemieckiego BgW , przygotowany na podstawie dostępnych katalogów producentów.
8. Podsumowanie
Opracowana w 1967 roku krajowa lista substancji dozwolonych do gumy, zamieszczona w Załączniku 2 do Wytycznych Ministerstwa Zdrowia i Opieki Spo-
SCaA tw t& U f nr 4-5 lipiec - październik 2002 r. TOM 6
surowce do kontaktu z żywnościu
łecznej, określająca, które surowce mogą być stosowa
ne do produkcji wyrobów gumowych stykających się z artykułami spożywczymi, nie odpowiada obecnemu stanowi wiedzy i ze zrozumiałych powodów nie uwz
ględnia wielu surowców, chociaż wiadomo, że w prak
tyce znacznie większa liczba substancji jest stosowana na podstawie dopuszczenia Państwowego Zakładu Hi
gieny. Niezbędne zatem było przygotowanie nowej lis
ty substancji, poszerzonej o dodatkowo dopuszczone, z uwzględnieniem list substancji istniejących w przepi
sach innych krajów.
Obecnie przygotowana została wspólnie przez Ins
tytut Przemysłu Gumowego i Państwowy Zakład Hi
gieny propozycja krajowej listy substancji dozwolo
nych do stosowania w wyrobach gumowych, oparta na liście pozytywnej niemieckiej wg BgW , z uwzględnie
niem podziału wyrobów na 4 kategorie [10]. Lista ta zostanie poddana otwartej dyskusji w przemyśle gumo
wym, a także dyskusji resortowej i międzyresortowej.
W przyszłości po opublikowaniu jednolitej (zhar
monizowanej) listy pozytywnej dla państw członkow
skich Unii Europejskiej, co jak przewiduje się, może jeszcze jakiś czas potrwać, konieczne będzie dostoso
wanie listy krajowej do wymogów Unii Europejskiej.
Należałoby rozważyć, czy już obecnie nie można było
by uwzględnić zaproponowanej przez grupę ekspertów Rady Europy klasyfikacji wyrobów gumowych przewi
dzianych do kontaktu z żywnością z podziałem na trzy kategorie.
Literatura
1. W y t y c z n e M i n i s t e r s t w a Z d r o w i a i O p i e k i S p o ł e c z n e j z d n i a 2 5 l u t e g o 1 9 6 7 r w s p r a w i e w y r o b u t w o r z y w s z .tu c z .n y c h p r z e z n a c z o n y c h d o p r o d u k c j i n i e k t ó r y c h p r z e d m i o t ó w u ż y t k u o r a z w y r o b u t y c h p r z e d m i o t ó w .
2. K u n s t s t o j f e im L e b e n s m i t t e l v e r k e h r , E m p f e h l u n g e n d e s B u n d e s i n s t i t u t e s f u r g e s u n d h e i t l i c h e n V e r b r a u - c h e r s c h u t z u n d V e t e r i n d r m e d iz i n , t e i l A , X X I B a - d a r f s g e g e n s t a n d e a u f B a s i v o n N a t u r - u n d S y n t h e s e k a u ts c h u k .
3 . D e c r e t N u m e r o 9 0 - 9 2 - 6 3 1 d u 0 8 / 0 7 / 1 9 9 2 r e l a t i f a u x m a t e r i a u x e t o b j e c t s a e n t r e r e n c o n t a c t a v e c l e s d e n r e e s , p r o d u i t s e t b o i s s o n s p o u r V a l i m e n t a t i o n d e r h o m m e o u d e s a n i m a u x . J . O . d u J 0 / 0 7 / 1 9 9 2 , A r r e t e d u 0 9 / 1 1 / 1 9 9 4 r e l a t i f a u x m a t e r i a u x e t o b j e c t s e n c a o u t c h o u c a n c o n t a c t d e s d e n r e e s , p r o d u i t s e t b o i s s o n s a l i m e n t a i r e s m i s o u d e s - t i n e e s a e t r e m i s a u c o n t a c t d e s d e n r e e s , p r o d i u t s e t b o i s s o n s a l i m e n t a i r e s . J .O . d u 0 2 / 1 2 / 1 9 9 4 .
4 . L a w N o 2 8 3 o f 3 0 . 0 4 . 1 9 6 2 L e g i s l a t i v e D e c r e e N o 1 0 8 o f 2 5 . 0 1 . 1 9 9 2 T h e M i n i s t e r i a l D e c r e e o f 2 1 M a r c h 1 9 7 3 . G a z .e tta U f f i c ia le d e l l a R e p u b l i c a I t a li a m i .
5 . C o d e o f F e d e r a l R e g u l a t i o n . 2 1 F o o d a n d D r u g s . F o o d a n d D r u g A d m i n i s t r a t i o n W a s h in g to n , U S A , 1 9 9 7 .
6. D y r e k t y w a R a d y 8 9 / 1 0 9 / E E C z d n i a 2 1 g r u d n i a 1 9 8 8 r o k u w s p r a w i e u j e d n o l i c e n i a p r z e p i s ó w
p a ń s t w c z ł o n k o w s k i c h w z a k r e s i e m a t e r i a ł ó w i w y r o b ó w p r z e z n a c z o n y c h d o k o n t a k t u z. ż y w n o ś c i ą . O .J . N o L 4 0 z 1 1 . 0 2 . 1 9 8 9 , p . 3 8 .
7. C u y p e r s R A . : ,, F o o d c o n t a c t r e g u l a t i o n s ”, R e f e r a t w y g ł o s z o n y n a T A 1 E X W o r k s h o p , W a r s z a w a , 1 9 - 2 0
, l i s t o p a d a 2 0 0 1 .
8. I n f o r m a c j a u z y s k a n a o d d r P e t e r a B a u m a z D y r e k t o r i a t u G e n e r a l n e g o II I - S p ó j n o ś ć S p o ł e c z n a -
R a d y E u r o p y
9. P N - 8 1 / C - 0 4 2 4 1 G u m a , B a d a n i a s u b s t a n c j i t o k s y c z n y c h i b a d a n i a s e n s o r y c z n e . M e t o d y p o d s t a w o w e .
10. Ć w i e k - L u d w i c k a K ., K a r ł o w s k i K ., S t e l m a c h A ., J u r k i e w i c z . M ., R a j k i e w i c z M ., K l e p s T , P y s k ł o L .:
M a t e r i a ł y i w y r o b y p r z e z n a c z o n e d o k o n t a k t u z ż y w n o ś c i ą . G u m a . P r o p o z y c j a k r a j o w e j l i s t y s u b s t a n c j i d o z w o l o n y c h d o p r o d u k c j i g u m y . Z a k r e s b a d a ń i k r y t e r i a o c e n y w y r o b ó w g u m o w y c h . W y d a w n i c t w a M e t o d y c z n e P a ń s t w o w e g o Z a k ł a d u H i g i e ny, W a r s z a w a 2 0 0 2 .
Załącznik 1
Lista surowców dopuszczonych do produkcji wyrobów gum o
wych należących do kategorii specjalnej (wg B g W )
Kauczuki
• kauczuk naturalny: jasne gatunki, niewędzony, cis- 1,4-poliizopren;
• lateksy kauczuku naturalnego oraz kopolimerów blokowych butadienu, względnie izoprenu ze sty
renem. Nie dopuszcza się stosowania lateksów utr
walanych kwasem ortoborowym i pentachlorofe- nolanem sodu.
• mieszanina kopolimerów blokowych butadienu względnie izoprenu ze styrenem lub uwodornio
nych kopolimerów blokowych butadienu i styrenu, zawierająca nie więcej niż 50% ciekłej parafiny i w kombinacji z polietylenem, polistyrenem i kopoli
merami styrenu i propylenu w ilości nie większej niż 20%.
Stabilizatory
• tetra-[metyleno-(3,5-di-tert butylo-hydroksy-hyd- rocynamonian)] metanu, maks. 0,1%;
• tio-bis-(dodecyloprppionian), maks. 0,25;
amid kwasu erukowego, maks. 0,25%.
Napelniacze
• krzemionka;
• mączka kwarcowa;
• krzemiany lub mieszanina krzemianów: sodu, po
tasu, wapnia, magnezu i glinu;
• tlenki lub mieszanina tlenków: wapnia, magnezu, glinu i krzemu;
• wodorotlenki lub mieszanina wodorotlenków:
wapnia, magnezu i glinu;
TOM 6 lipiec - październik 2002 r. Sta& totPtenxf nr 4-5
