CHMURY Podstawowe pojęcia i definicje
CHMURA jest widzialnym zbiorem bardzo małych kropelek wody lub kryształków lodu, lub też kropelek wody i kryształków lodu jednocześnie, zawieszonych w swobodnej atmosferze. Zbiór ten może zawierać również kropelki wody lub kryształki lodu o większych wymiarach oraz tego rodzaju cząsteczki jakie występują w wyziewach fabrycznych, dymach i pyłach. Wygląd chmury zależy zasadniczo od charakteru, wymiarów, ilości i przestrzennego rozkładu jej cząsteczek. Zależy też od natężenia i barwy światła padającego na chmurę oraz położenia obserwatora i źródła światła względem chmury .
Biorąc za podstawę podziału chmur mechanizm ich powstawania, dzielimy je na:
- konwekcyjne,
- pochodzenia turbulencyjnego, - wślizgowe,
- orograficzne.
Uwzględniając wysokość występowania, chmury podzielono na:
- niskie, O - 2 km, - średnie, 2 - 7 km, - wysokie, 5 - 13 km.
CHMURY KONWEKCYJNE
Konwekcją nazywamy pionowe strugi wznoszącego się powietrza powstałe wskutek niejednakowego nagrzewania się od podłoża. Gdy podłoże silnie się nagrzeje, początkowo nieuporządkowana konwekcja przekształca się w potężne prądy wstępujące, sięgające nieraz aż po tropopauzę.
Chmurami konwekcyjnymi są chmury kłębiaste Cumulus i burzowe Cumulonimbus, charakterystyczne w naszych szerokościach geograficznych dla ciepłej pory roku.
CHMURY POCHODZENIA TURBULENCYJNEGO
Ruchy turbulencyjne (w meteorologii) to chaotyczne ruchy cząsteczek powietrza, po bardzo złożonych torach:
a) gdy powietrze jest bliskie stanu nasycenia, każde pionowe przemieszczanie się tego powietrza prowadzi do kondensacji - tworzą się wtedy bezkształtne, poszarpane chmury warstwowe, złej pogody, nazwane Stratus fractus - St fr.,
b) dzięki ruchom turbulencyjnym często powstaje inwersja temperatury, poniżej której powstaje zwarta pokrywa chmur niskich warstwowych - Stratus - St.
CHMURY POCHODZENIA WŚLIZGOWEGO (frontowe )
Frontem (lub powierzchnią frontową) nazywa się w meteorologii powierzchnię rozdzielającą dwie różne pod względem właściwości, masy powietrza.
Wślizgiwanie się powietrza ciepłego po klinie chłodnego to front ciepły .
Wypychanie powietrza ciepłego ku górze przez klin powietrza chłodnego nazywa się frontem chłodnym.
Na czole frontu ciepłego pojawiają się najpierw chmury zbudowane z kryształków lodu - chmury pierzaste - Cirrus - Ci. Za nimi nasuwa się zwarta masa chmur pierzasto - warstwowych - Cirro-stratus - Cs, dalej chmury średnie warstwowe - Altostratus - As, które przechodzą w chmury warstwowo - deszczowe - Nimbostratus - Ns. Poniżej As i Ns występują niskie chmury warstwowe - Stratus - St. oraz postrzępione chmury warstwowe - Stratus fractus.
Na froncie chłodnym pierwszego rodzaju układ chmur jest odwrócony w porównaniu z frontem ciepłym. Na czole występuje Cumulonimbus - Cb, a dalej Nimbostratus, Altostratus i Cirrostratus.
Front chłodny drugiego rodzaju charakteryzuje wąska strefa chmur typu Cumulunimbus i Stratocumulus. Często przed frontem występują Cirrocumulus i Altocumulus lenticularis - Ac lent.
CHMURY OROGRAFICZNE
Napływające z wiatrem masy powietrza muszą przepłynąć nad górami, a wznosząc się ochładzają się do tego stopnia, że para ulega skropleniu dając początek chmurom warstwowym - Altostratus - As, zwanym murem halnym.
Gdy powietrze przepływające nad łańcuchem górskim zaczyna falować, po stronie zawietrznej powstają tzw soczewki - Altocumulus lenticularis - Ac lent, mówią o występowaniu wiatru halnego.
Z występowaniem fali górskiej związane są także chmury rotorowe. Pojawiają się pod szczytami fal czyli pod soczewkami i przypominają poszarpany Cumulus.
MIĘDZYNARODOWY PODZIAŁ CHMUR
RODZINA RODZAJ WYSOKOŚĆ [km]
Nazwa polska Nazwa łacińska
Skrót dolna granica górna granica CHMURY
WYSOKIE
Pierzaste Cirrus CI 4 - 10 13 - 16
Pierzasto- kłębiaste
Cirrocumulus Cc 6 - 8 13 - 16
Pierzasto – warstwowe
Cirrostratus Cs 7 - 8 13 - 16
CHMURY ŚREDNIE
Średnie kłębiaste
Altocumulus Ac 2,5 - 5 5 - 6
Średnie warstwowe
Altostratus As 2,5 - 5 5 - 6
CHMURY
NISKIE Warstwowe
deszczowe Nimbostratus Ns 0,1- 2 6- 8
Kłębiasto
warstwowe Stratocumulus Sc 0,2 - 2,5 2,5
Niskie warstwowe
Stratus St 0,05- 0,6 1 - 2,5
CHMURY O ROZWOJU PIONOWYM
Kłębiaste Kłębiaste deszczowe
Cumulus Cumulonimbus
Cu Cb
0,3 - 2,5 0,6- 2
6 - 8 8 - 12
