Nycz Bolesław

1

SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI

% Ł : 3 A l A M . i R o/k

O k b .

I./1. Relacja

I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora —

*11. Materiały uzupełniające relację '

III./1. Materiały dotyczące rodziny relatora —

III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. ~ III./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945) III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 —-

III./5. Inne ...*--- IV. Korespondencja

1./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora

V. Nazwiskowe karty informacyjne V \ j •

VI. Fotografie

2

3

i W ą b r z e ź n o , d n i a 1 7 . V I I . 1 9 46 r o k u .

\

Od

S z e f a PUBP.

w W ą b r z e z n i e

Do

S z e f a WUBP.

w B y d g o s z c z y

R a p o r t d e k a d o w y

Za o k r e s o d d n i a 8 . V I I . 56 r o k u do d n i a 1 8 . V I I . 1 9 4 6 roku. .

D z i a ł a *

1

Na p o d s t a w i e ' p r z e s ł u c h y w a n i a p o d e j r z a n e g o a r e s z t o w a n e g o p r z e z P u B r . r. W a r c z a k a , zam. w T i e k i m R yc h n o w i e p o w i a t ' tf ą b r z e z n o , t e n ż e D r z ą d do s t a ­ da n e , ż e w d n i a 1 5 . V I I . 4 6 r w g o d z i n a c h n o c n y c h w m i e j s c o w o ś c i J aw or : p o w . T ą b r z e z n o u g o s p o d a r z a Nic a^ m i a ł a - s i ę o d b y ć o d p r a w a 1 0 - c i u d-cć-.

g r u p y d y w e r s y j n y c h .

Na p o d s t a w i e p o w y ż s z e g o 3 f u n k c j o n a r i u s z y F0BP. w T o r u n i u p r z y b y ł n a s . w da ii u 1 5 . V I I . 4 6 r w g o d z i n a c h r a n n y c h i po p o b i e ż n i e o m ó w i o n e j wsi

a k c j i

P r z e n i e s i o n o na s t r .

8

4

-8 - Vi> i *<_

p o s t a n o w i l i ś m y n a j p i e r w u s t a l i ć d o k ł a d n i e p l a n o b i e k t u , w k t ó r y m m i a ł o s i ę o d b y ć z e b r a n i e .

W tym c e l u dwóch n a s z y c h z d o l n i e j s z y c h p r a c o w n i k ó w o p e r a t y w n y c h , p r z e ­ b r a l i ś m y za r z e ź n i k ó w s k u p u j ą c y c h b y d ł o i c i na r z e ź n i c z y m w o z i e , ź a p r z e ż ą - nym w j e d n e g o k o n i a , w c z a s i e o b j e ż d ż a n i a w i o s k i J a w o r z e b y l i r ó w n i e ż w i n t e r e s u j ą c y m n a s o b i e k c i e , s p o r z ą d z a j ą c d o k ł a d n y p l a n t e g o ż .

Po s p o r z ą d z e n i u p l a n u , r e f e r e ń c i w y s ł a n i z T o r u n i a w r ó c i l i tam spowr t e m , o g o d z i n i e o k o ł o

2

6

1 0

1 . Gr upa o p e r a t y w n a z ł o ż o n a z f u n k c j o n a r i u s z y t o r u ń s k i c h u d a s i ę do o p i s y w a n e g o o b i e k t u , w e j d z i e n i e s p o s t r z e ż o n a do m i e s z k a n i a M i c a i tara u r z ą d z i z a s a d z k ę n a m a j ą c y c h o g o d z i n i e

1 2

2 . Grupa f unkc j o n a r i u s z y KO. T o r u ń , p o d cłowSdztwem Kom. unO. z T o - Z g o d n o ś p u n i a o r a z g r u p a z ł o ż o n a z 9 - c i u l u d z i , f u n k c j o n a r i u s z y PUBP.

l ą b r z e z n o z a j m i e s t a n o w i s k a w o k o ł o z a bu d o w a ń o b i e k t u .

3 . Z a d a n i e m g r u p y N r . 1 b y ł o l i k w i d o w a n i e w c h o d z ą c y c h do m i e s z k ' n i a b a n d y t ó w .

i

4 . Z a d a n i e m g r u p y N r . 2 b y ł o w p u s z c z a ć do o b i e k t u w s z y s t k i c h , n i e w y p u s z c z a ć z a ś n i k o g o , u t r z y m y w a ć ś c i s ł y k o n t a k t , z g r u p ą b ę d ą ­ c ą w e w n ą t r z m i e s z k a n i a i w r a z i e k o n i e c z n y m , n a t y c h m i a s t o w e j dr t e j ż e p o m pc y .

PAŹ. 1997

W s z y s t k i e g r u p y o w y z n a c z o n y m c z a s i e u d a ł y s i ę n a m i e j s c e i n i e z a u w a ż o n p r z e z n i k o g o z a j ę ł y w y z n a c z o n e s t a n o w i s k a .

Grupa N r . 1 o d s w eg o a g e n t a j u ż w samym o b i e k c i e d o w i e d z i a ł a s i ę , ż e z e r a n i e ma s i ę n i e o d b y ć i d l a t e g o n i e p o w i a d a m i a j ą c g r u p y N r . 2 o p u ś c i ł a o b i e k t u d a j ą c s i ę po d w s k az an y m p r z e z a g e n t a a d r e s y do o d d a l o n y c h i o 5 km K s i ą ż e k , c e l e m a r e s z t o w a n i a p o s z c z e g ó l n y c h c z ł o n k ó w z g r u p y m a j ą c e j s i ę

z e b r a ć c e l e m a r e s z t o w a n i a i c h .

7} t y m ż e c z a s i e K ome nd ant M10. T o r u ń w r a z z j e d n y m z m i l i c j a n t ó w , c h c n a w i ą z a ć k o n t a k t z g r u p ą m a j ą c ą b y ć w e w n ą t r z m i e s z k a n i a u d a ł s i ę w k i e r u n k domu i w c h o d z ą c na s c h o d y m i e s z k a n i a s p o t k a ł s i ę z dwoma b a n d y t a m i , k t ó r z y z p i s t o l e t ó w o d d a l i dwa s t r z a ł y , z a b i j a j ą c t o w a r z y s z ą c e g o Kom. f u n k c j o n a ­ r i u s z a . K o m en d an t w y c o f a ł s i ę . ---

W tym samym c z a s I g ^ T t y ł u z a b u d o w a ń g r u p a z ł o ż o n a z n i e s t w i e r d z o n e j i l o ś c i l u d z i p o c z ę ł a o s t r z e l i w a ć o t a c z a j ą c y c h dom f u n k c j o n a r i u s z y Wąbr ze ­ s k i go UB. i T o r u ń s k i e j MO, w w y n i k u r a n i ą c ś m i e r t e l n i e j e d n e g o z m i l i c j a ­ n t ó w .

W 1 5 m i n u t po o p i s y w a n y m w y p ad k u t j . o g o d z i n i e 2 3 - c i e j 4 5 m i n u t p r z j e c h a ł do n a s z e g o U r z ę d z w y s ł a n y g o n i e c , k t ó r y p o w i a d o m i ł n a s o w y p a d k u , n a s k u t e k c z e g o z e b r a n ą g r u p g

20

p r z e s t r a s z o n y c h z b i t y c h w j e d n ą g r u p ę f u n k c j o n a r i u s z y w y s ł a n y c h p o p r z e d n i Po ponownym r o z s t a w i e n i u w s z y s t k i c h p o s t a n o w i l i ś i n y z d o b y ć z a g r o ż o n y o b i e k t . W tym c e l u p o d c z o ł g a l i ś m y s i ę p o d dom i po o b s t a w i e n i u

w s z y s t k i c h o k i e n ' i d r z w i , c h r o n i ą c s i ę p t z e d e w e n t u a l n y m o b s t r z a ł e m , z a ż a d a l i ś m y o t w a r c i a d r z w i . W tym c z a s i e z m i e s z k a n i a w y b i e g ł w ł a ś c i c i e l t e g 5 0 - l e t n i N y c z , s t a r a j ą c s i ę z b i e c . Wtedy o d d a n o do . n i e g o s d r i ę s t r z a ł ó w

a u t o m a t u , n a s k u t e k c z e g o N y c z , p o z a o b i e k t e m p a d ł m a r t w y . .

Potym. z m i e s z k a n i a d a ł y s i ę s ł y s a e ć g ł o s y d a m s k i e , z a c h w i l ę o t w a r j s i ę d r z w i i z domu w y s n ł y ; ż o n a N y c z a i j e g o d w i e d o r o s ł e c ó r k i .

D a l i ś m y r o z k a z j e d n e j z k o b i e t z a p a l i ć ś w i a t ł a w m i e s z k a n i u , p o c z ; p r o w a d z ą c p r z e d s o b ą d w i e c ó r k i N y c z a w e s z l i ś m y do ś r o d k a , p r z e g l ą ­

d a j ą c d o k ł a d n i e w s z y s t k i e p o k o j e . N i k o g o j e d n a k z b an d y w m i e s z k a n i u n i

z as t a l i ś m y . -

W c h w i l ę po z a j ę c i u p r z e z n a s z a g r o ż o n e g o o b i e k t u p r z y s z l i t o r u ń s c y f u n k c j o n a r i u s z e , p r z y p r o w a d z a j ą c z e s o b ą t r z e c h a r e s z t o w a n y c h .

P ' z e n i e s i o n o n a s s t r . A )^ - t ą

5

W c z a s i e z a ł a d o w y w a n i a s a m o c h o d u rannym m i l i c j a n t e m a r e s z t o w a n y m i o r a z ^X k o n w o j e m , a r e s z t o w a n y w K s i ą ż k a c h P a l u c h Z b i g n i e w u s i ł o w a ł z b i e c , n a ^{^} s k u t e k c z e g cr j e d e n z n a s z y c h f u n k c j o n a r i u s z y o d d a ł s t r z a ł j c z p i s t o l e t u z a b i j a j ą c go na m i e j s c u .

D n i a 1 6 . VII #4 6 r o g o d z i n i e

8

Grupa t a p o m o g ł a nam p r z e j r z e ć t e r e n i w g o d z i n a c h w i e c z o r n y c h , t e g o ż s a m e g o d n i a wraz z f u n k c j o n a r d u s z a m i PUBP, T or uń o d j e c h a ł a na m i e j s c e s w e j p r a c y .

W w y n i k u p r z e p r o - ^ a d z a n e j w c z a s i e d n i a o b ł a w y a r e s z t o w a n o

6

p r z e c h o d z ą c y c h p r z e z s p r a w ę " B r a c i a " p o ł ą c z o n ą z z l i k w i d o w a n ą b a n d ą 4 o s o b y .

Razem a r e s z t o w a n o o s ó b 2 2 ,

Z t y c h w t e j c h w i l i d i k ł a d n i e n i e u s t a l i l i ś m y , l e c z z d a j e s i ę , ż e

8

Z p o z o s t a ł y c h 14 o s ó b w a ż n i e g z ą w a r t o ś ć o p e r a t y w n ą p r z e d s t a w i a j ą :

•

1 . Maj t y k a ' V ł ^ d y s ł a w , p s e u d o " S i e r ż a n t E i a ł y " .

B y ł om j e d n y m z a k t y w n i e j s z y c h c z ł o n k ó w p l a c ó w k i w K s i ą ż k a c h " f f o l o "

Ma on na s u m i e n i u dwa z a b ó j s t w a o r a z n a p a d y n a ba n k " S p o ł e m " w Wąb­

r z e ź n i e , w d n i u £ 9 . ¥ V . 4 6 r o k u o r a z 2 m a j a , 4 6 r .

Z n a l e z i o n o p r z y nim d o k u m e n t y s t w i e r d z a j ą c e , ż e w n a j k r ó t s z y m c z a s i e m i a ł o n z l i k w i d o w a ć k i l k u c z ł o n k ó w PPRu o r a z z d e k o n s p a r o w a n y

3

s z y c h i n f o r m a t o r ó w . Z n a l e z i o n o p r z y n i m r ó w n i e ż p i s t o l e t c a l . 9 mm o r ° z g r a n a t .

S i e r ż a n t

11

z a ł a m a ł s i ę , p r z y z n a j ą c s i ę do w s z y s t k i e g o , p o d a j ą c j e d n o c z e ś n i e m i e ­ j s c e p o b y t u k i l k u z p o s z u k i w a n y c h b a n d y t ó w o r a z m i e j s c a k w a t e r k o n s p i ­

r a c y j n y c h , P o d a j e r ó w n i e ż j s k o b y w m i e s z k a n i u z b i e g ł e g o p r z e d a r e s z ­ t o w a n i e m P a l u c h a M i c h a ł a , n a s t r y c h u n a s z o p i e z n a j d o w a ć s i ę r z e k o m o p o w i n n o s k r z y n k a z t a j n y m i d d k u m e n t a m i i c h o r g a n i z a c j i .

P o d a j e o n r ó w n i e ż j a k o b y w m i e j s c o w o ś c i K r u s z y n p o w i a t B r o d n i c a z n a j d o w a ć m i a ł s i ę k a r a b i n mas zyno wy .- M i e j s c e j e d n a k j e g o p r z e c h o w a n i o n sam t y l k o o s o b i ś c i e w s k a z a ć m o ż e , w tym^e j e d n a k j e g o z e z n a n i u p o d e j r ż e w a m y c h ę ć u c i e c z k i w c z a s i e ' z d e j m o w a n e g o k a r a b i n u p r z e z o s k a ­ r ż o n e g o .

2 . D ru gi m p r z e d s t a w i a j ą c y m w a r t o ś ć o p e r a t y w n ą j e s t K l o c W ł a d y s ł a w ,

p s e u d o d o t y c h c z a s n i e z n a n e . Z w y n i k u . z e z n a ń w y m i e n i o n e g o w y n i k a j a k o K l o c b y ł t u p r z y s ł a n y z R z e s z o w a d l a o b j ę c i a s t a n o w i s k a K o m e n d a n t a Obwodowego n a m i e j s c e z a b i t e g o w c z a s i e a k c j i p r z e z PUBP: w B r o d n i c i " R u c z a j a " .

W y m i e n i o n y K l o c w e d ł u g z e z n a n i a Maj t y k i b y ł t u p r z y s ł a n y n a w y ż e j o p i s a n e s t a n o w i s k o w s t o p n i u p o r u c z n i k a i z e b r a n i e j a k i e m i a ł o s i ę o d b y ć u N y c z a b y ł o z w o ł a n e c e l e m o b r a n i a , t e g o ż k o m e n d a n t e m .

Z a Z^odnośd^ T r z e c i ą o s o b ą p r z e d s t a w i a j ą c ą w a r t o ś ć o p e r a t y w n ą j e s t a r e s z t o w a n a n a p o d s t a w i e z e z n a ń Maj t y k i , P i o t r o w s k a S t e f a n i a l a t 2 4 , z am. w W ą b r z e z n i e , W y m i e n i o n a p r z e p r o w a d z a ł a w y w i a d z r o z k a z u " R u c z a j a"

p r z e d nap ade m n a ba n k

11

u ’ w y m i e n i o n e j p r z e d n a p a d e m i po n a p a d z i e b y ł a k w a t e r a b a n d y t ć b i o r ą c y c h w n im u d z i a ł .

D a l s z e p r z e s ł u c h y w a n i e p o d e j r z a n y c h t r w a b e z p r z e r w y . P r z y p u s z c z a m y , ż e da naifi o n o a r e s z t o w a n i * j e s z c z e w i e l u w i n n y c h o s ó b .

r r z e n i e s i o n o n a s t r , ^lO- t ą

6

S t a n a r e s z t o w a n y c h :

I i-r

V a r e s z c i e p r z y PUBP. p r z e b y w a o s ó b 2 7 .

-y tym b e z s a n k c j i " " 2 3 , g d y ż s ą a r e s z t o w a n i w o s t a t n i m d n i u d e k a d y .

1 c i ą g u o s t a t n i e j d e k a d y a r e s z t o w n n o o s ó b 2 3 .

1 . C z ł o n k ó w AK.

2 . " N3Z.

3

4 . Za n i e l e g a l n e p o s i a d a n i a b r o n i 5 . S S . i SA.

6

1 23

rtazem: 2 3

7

8

9

Wąbrzeźno, dnia 24 marca 1 9 5 2 r .

C h a r a k t e r y s t y k a

Obyw. N y c z E o l e s ł a w - s y n J ó z e f a i M a r i i z d . S z u b a r t , ur. 5 I I 1 9 2 0 r . K r z e m i e n i c a , pow. Ł a ń c u t , n a r o d o w o ś c i p o l ­ s k i e j , obyw. p o l s k i e , po c h o d z e n i e s p o ł e c z n e c hł ops k i e , wyks z t a ł c en ie

7

Wą

W)wym. p r z y b y ł w 1 9 2 9r . wraz z r o d z i c a m i z t e ­ r e n u wojew. r z e s z o w s k i e g o do m i e j s c o w o ś c i Jawor ze , pow . "'ąbr z e ź n o , g d z i e o j c i e c wymienionego z a k u p i ł g o s po ś a r c t w o r o l n e o o b s z a r z e 17 ha ziemi."Po u k o ń c z e n i u 7 l a t z a c z ą ł u cz ęs zcz ac; do s z k o ł y pow­

s z e c h n e j , g d z i e ukońc zył

7

s a n i cy.]- n e j , jak i' organ i z a c j i n i e n a l e ż a ł . Do ó w c z e s n y c h r z ą i t w

nych był p r z y c h y l n i e u s t o s u n k o w a n y .

Po wk r o c z e n i u o kupant a na t e r e n y t u t . w) w^n. wraz z c a ł ą r o d z i n ę z o s t a ł w y s i e d l o n y p rz ez niemców na t e r e n w o j e w . r z e ­ s z o w s k i e g o , gdz i e p r z eb y wa ł do- c h w i l i w y z w o l e n i a . C z y w powyższym o k r e s i e na t e r e n i e wojew. r z e s z o w s k i e g o n a l e ż a ł do o r g a n i z a c j i podziemnej , t e g o n i e s t w i e r d z o n o .

Po w y z w o l e n i u t u t . t e r e n ó w t j . w 1 9 4 5 r . przyb ył wraz z r o ­ d z i c a m i na g o s p o d a r s t w o do mie jscowo ś c i Jawor ze ,pow.Wąbr z e ź n o . P o p r z y b y c i u na t e r e n t u t . w y m i e n i o n y wraz z ojce~i swym n a w i ą z a ł k o

-'/1

11

c i e a m n e s t i i , uk ryw aj ąc s i ę u swych krewnych.W 1947r . p o w r ó c i ł do Jaworza .Dodać n a l e ż y , że w c z a s i e l i k w i d a c j i p o w y ż s z e j o r g a n i - ^ z a c j i o j c i e c w ) w y m . z o s t a ł z a b i t y , za t o ż e b i o r ą c u d z i a ł z c z ł . t e j ż e o r g a n i z a c j i w t r a k c i e u c i e c z k i z o s t a ł z a s t r z e l o n y .

Nadmienia s i s - . ś e w spornia ny po z o r i e n t o w a n i u s i ę p o s t a n o ­ w i ł sw:- d z i a ł a l n o ś ć jako c z ł o n e k bandy z a k o n s p i r o w a ć i do c h w i l i . o becng.i ".e a.t—n i e ui awn iony. I. ’I

194

Gospodarstwa w ł a s n e g o ża dne go n i e p o s i a d a . J e s t on w p o s i a d a n i u j ednego k o n i a , którym t o ba r dz o c z ę s t o w y j e ż d ż a dc ob .Kowal s k i e go'’

w Wąbrzeźnie p o s i a d a c z a ś r u t o w n i k a , z k t ó r y n t o u t r ^ y m u ^ s t o ­ s u n k i k o l e ż e ń s k i e . N i e z a l e ż n i e od p o w y ż s z e g o ut rz ymu je on s t o s u n k k o l e ż e ń s k i e z b. c z ł . bandy "Ruc za j a " , kt< r z y s i ę u j a w n i l i / ' / sto-rJ s unku do o be c n e j r z e c z y w i s t o ś c i w P o l s c e j e s t u s to s u n k o w a n y wrogo

PA1 1997 : ₁

; podziemnej o r g a n i z a c j i . J e s t on po gl ądó w s a n a c y j n y ch . P o z a g r a n i c a

1

Matka w y m i e n i o n e g o j e s t na u t r z y m n i u swego z i ę c i a n a z w i s k ; Szna jnera J ó z e f a .W)wym. p o s i a d a s i o s t r y J ó z e f ę , k t ó r a to n a l e ż a ł ? do o r g a n i z a c j i m ł o d z i e ż o w e j "Wici" , w powyższym o k r e s i e z a c z ę ł a ,:

u c z ę s z c z a ć na k u r s ma s z y n o p i s a n i a , po u k o ń c z e n i u t e g o ż k u r s u ot ii mała pr a cę w ZSL, w o b e c n i e p r a c u j e w PZUW w Wąbr zeź nie ja ko .mas:

n i s t k a . J e s t wrogo us tosunkowana do obe c n e g o ^j

... ^{. r}... ^t'*‘

10

11

URZ^D OCHRONY PAŃSTWA B I U R O E W I D E N C J I I A R C H I W U M

Wa r s z a w a , dn. • 10 • 1 9 9 2

/I

E c - 1 0 7 9 / 9 2

S z a n o w n a P a n i S t a n i s ł a w a MARZEC

8 7 - 2 2 0 WĄBRZEŹNO

W o d p o w i e d z i na P a n i p i s m o w s p r a w i e u d o k u m e n t o w a n i a o k o l i c z n o ś c i ś m i e r c i P a n i o j c a u p r z e j m i e i n f o r m u j e , ż e a r c h i ­ wum U r z ę d u O c h r o n y P a ń s t w a n i e p o s i a d a o d r ę b n y c h m a t e r i a ł ó w d o t y c z ą c y c h J ó z e f a NYCZA.

D y s p o n u j e m y n a t o m i a s t p o j e d y n c z y m i d o k u m e n t a m i , k t ó r e d o ­ t y c z ą m i e d z y i n n y m i o k o l i c z n o ś c i ś m i e r c i P a n i o j c a .

P o n i e w a ż , z g o d n i e z o b o w i ą z u j ą c y m i n a s w tym z a k r e s i e p r z e p i s a m i , d o k u m e n t y t e mogą b y ć u d o s t ę p n i o n e j e d y n i e s ądom

l u b p r o k u r a t o r o m , p r z e s y ł a m P a n i n a s t ę p u j ą c ą i n f o r m a c j e s p o ­ r z ą d z o n ą na i c h p o d s t a w i e :

W n o c y z 15 na 16 l i p c a 1 9 4 6 r o k u P o w i a t o w y U r z ą d B e z ­ p i e c z e ń s t w a P u b l i c z n e g o w T o r u n i u w p o r o z u m i e n i u z U r z ę d e m w W ą b r z e ź n i e p r z y s t ą p i ł d o l i k w i d a c j i g r u p y " R u c z a j a " , o d b y ­ w a j ą c e j z e b r a n i e o r g a n i z a c y j n e w domu NYCZA ( b r a k i m i e n i a ) . P o d c z a s o p i s a n e j a k c j i z o s t a ł z a b i t y w ł a ś c i c i e l m i e s z k a n i a , w k t ó r y m o d b y w a ł o s i e s p o t k a n i e g r u p y - NYCZ ( b r a k i m i e n i a ) .

I n n y c h d a n y c h d o t y c z ą c y c h t e g o z d a r z e n i a n i e p o s i a d a m y . J e d n o c z e ś n i e i n f o r m u j ę , ż e n i e p o s i a d a m y d o k u m e n t ó w a n i i n f o r m a c j i , , na p o d s t a w i e k t ó r y c h mo żna b y ł o b y p o t w i e r d z i ć f a k t , i ż P a n i o j c i e c b y ł ż o ł n i e r z e m A r m i i K r a j o w e j .

P r o p o n u j ę w i ę c , a b y w t e j s p r a w i e z w r ó c i ł a s i ę P a n i do Ar ch iwum A k t N o w y c h , A l . N i e p o d l e g ł o ś c i 1 6 2 , 0 2 - 5 5 4 W a r s z a w a , a t a k ż e do C e n t r a l n e g o A rch iw um W o j s k o w e g o , 0 0 - 9 0 7 W a r s z a w a - R e m be r t ó w .

Z p o w a ż a n i e m

NACZELNIK WYDZIAŁU

mgr K r y s t y n a PIETRZYK

KP/WT

12

13

14

15

16

17

18