Jędrych Wanda

1

SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI — .. ...Lbnćla^...

m m i

o / I. Materiały dokumentacyjne

1/1 - relacja właściwa (-/

I/2 - dokumenty (sensu stricto) dot. osoby relatora

I/3 - inne materiały dokumentacyjne dot. osoby relatora [ /

II. Materiały uzupełnieniające relację

III. Inne materiały (zebrane przez „relatora”):

II1/1-dot. rodziny relatora

III/2 - dot. ogólnie okresu sprzed 1939 r. — III/3 - dot. ogólnie okresu okupacji (1939 -1945) — III/4 - dot. ogólnie okresu po 1945 r. __

III/5 - inne... [_y

IV. Korespondencja ^

-,,V. Wypisy ze źródeł [tzw.: „nazwiskowe karty informacyjne”] \s

VI. Fotografie

2

3

Schemat relacji o w ojennej służbie kobiet-żolnierzy

\v I i II A 1*111 ii Wojska Polskiego w lalach 1939-1945

< . * : »*r

Relację można również sporządzić w sposób opisowy uwzględniając punkty schematu, ale nie rozdzielając opisu na poszczególne punkty.

, * 4, . i

1. DANK OSOBOWE

I Nazwisko / także panieńskie z dalą zmiany /, imiona

T i c J Q 2 ,7 Y W i* / r w 0 i x i U n

k ^ o c ^ ( ? ą p iL 1

2.Dala i miejsce urodzenia / w przypadku wsi podać powiat /

1 *3 2. *t /r> ^ ^ - n o w k a ( ^ o u

3.Imiona rodziców, nazwisko panieńskie matki, dane o ich pracy zawodowej i społecznej

ir-C-C U>onrv. Cx irs^ ct' pjtZtc ^OLe^. cU ^ ^ ra ^ ,

• Z o i lTo cL ^

4.Obecny adres składającej relację, nr telefonu

35-1 tO

II. DANE Ś R O D O W IS K O W E

1.Wykształcenie/ nazwy szkół i lata ich ukończenia/

''P o rriz M u . \ ^ ^ o ^_ k\H K>Ce 6 V ii «

1(7 woymi. ^Lu p ^ u j -^ c f c ( r w , ^ . ^cuh^ra)

2.Miejsce zamieszkania przed 1939 rokiem

£).*>uio)La. KxCoU/vU5Uł^cc> y>ow. h%o<JrzJ-/Y>u^r». Wiyfip-t

3. Czym zajmowała się przed 1939 rokiem / nauka, praca -jaka ?/ t r-. <

( y Ua!> d /7 - v <- tv v « (jL o

" ■’ . ;; •••• a if| 11 !(.| r> :

A .Przynależność do ZHP, P W K , PCK, Związek Młodzieży Wiejskiej, Sodalicja Mariańska

?^7Xcju cLo XV\^ jL ^ ŁV< }C(s*fyv\At V C o ^ v v » o t^ rp , / . & v©v>

v; -■ d^Ł^-T^^onro 1^0^*^'' ^~Xuv©piJ/l ^i^\/inxkć>i~r

4

III. IIIM IA I, W K A M P A N II \Vlł7,HSNIOWICJ 1939 K O K I!

Pi/.ytl/.iiiI, funkcja, służba wojskowa luh udział w obronie cywilnej, służba sanitarna.

W>m>. Poim>€łvyu> ea „ i ^ /

W (jX L &bjfu<al urcwviov /yk . , , 1 ^ .- ,.- cJ^r ^-^'V4^(

. t o i n <** ^ < *• *■ »«»

o 1 dU-wa^' tuiHOAU.^ C3- /mwLo^mu OłcUct*. u ^ i . _ . ^ . c 1

oU> 3 A ^ M oW^{o y}^

IV. DANE Z O K R E SU LAT (939-1945 Nauka, praca, udział w konspiracji / jakiej ? /

7^0 j^Ua3 oW . 'Tto l(D.Luit^3 ^ <^Ho jpo-Twa^o^Ort^ VJ-

, u + t m po^>A^cJU. rroo^-ce o, 6 y ^ d>^ d^H .^6 łV c W o K T " ■ ' - * 1. Kiedy i w jakich okolicznościach znalazła się w ZSRR ? / wywiezienie, aresztowanie,

ewakuacja, miejsce pobytu - charakter pracy / ^Lywm- 4 O ‘ SJ &w'tv»'vw)

Ovcv /vuaAxt ^ p.>> Ąt.C/Ja^o

hNu.ne-i/^ / V ^ 0U> pOclM-O^OW^il, -.rrouj^-wiw IrydU* u. J i /J r t o jo ^ Ł * ' W«* bU>^(?W^ - ^ i , l^ u ic ^ i {V*±oC x a Ł ^ W ł i * *- i^ W ic ^ W* ^

-C/U^ei , »»**■ K o ^ pod. I & Ą f>o p a r ^

Zo^^oT/*-011*5 .few. ) *2<W^^U> Urcyno ę^y^^-C {, Orw^Oii-A U^*. ^

W A^eT-^i^K 1 ^ / 'u in ^ n , Ma^o^tA*. b-^<3 6 8 txk^ i /tu^Ui -fc-i^ŁŁuiTa . ' K n ' ' ^ ' ^ > i.

^ c - o e ^ n(WVVt^ , w - r ^ Z c ^ ^ * ,> .,

« (^w^ ąc ^ 0 <. / 'W n ^ k - eW yit. S^cw w ,

^>vvvę>vCcUX -VlS ,^rtvt. łOCcy^* X6,‘

>^> 5jCvC;Ci>W«vCWw i . 1 « 1

2. Moja drogatlo wojska polskiego I mobilizacja, zacic{g ochotniczy / _ ; _ o

"Tle wr^/ilCA "2a5AWTCV«\ poVT>CŁVvvt WTO/t t 6^> ^ . lo

OqĄ ek^uaŁn n v o i U 4 iK ^ i;'^ 'Tl‘\ i . ^ d ć g^poT)4^ p/t*M

a"^3C!ftiXri' _/VV^Ł P’TŁy ,'V-C inrw^ę.U-JU. WVk'’- Ł ^ YiW-Ww C>i/V, « A j - ‘ a.

^^•v^>ŁCJ>v- v^ I^ Y ^ C W u , O ^ a CU iveŁ- ^voLol U W / . , 1 „ , „ 7 i ,

P^d ti4*^4-Łf p-yCt^ ^ ^ X i u ^ v u S <^n/U *cM*-Z*f4

3. Data rozpoczęcia służby w wojsku i data zdemobiIizowania.p ^, mT ^T '' ^ {9 ti ^ H i QU> *1 *3 rvv<v pł^O-i)-^ >vciełW. J>U

< • I* V * I • w « ... . 4. Nazwy kolejnych jednostek, w których odbywała służbę wojskoWą

P,CoWA:a-« W i n°fŁu % vyw oei V*>wWł T

O^JXot0^ WTU^rwC.u *«4H* ^ ^ Laavi ^ ^ »i!i«!wMei*J

ioU f ^ łŁ W J O ij^ C ^rtW c ^. k| K«s^ki^ ,Ur G^wcW^. jporu^ł ivrt^<vvvw w^>

1 . A - \ W ^ ‘ i l * V i 'W > 'Ł p^j-jLŁo^tj a ^ y c V i k ^ ^O o m ‘t A A k ^ c ł - r n ^ i i p rŁ*'|

y^UJbiSi. T ftrrwvuJ, yVl^>2^Jt^C>^v»a vaW H ^o /^5^xJ-0^

CjOi/1 I^rk. T)o I^C-^ ŁCU )<-C> j M^^-tJ(^0<'>VV\ 14 t->^w\ ^JA^lc^A , 'o W^lroliAoj^ WoijUl (Tł,- We-ł/w^^

3. Jakie wykonywała zatlania i jakie zajmowała stanowiska w wojsku '( Ik^C^du^

\ j i ) j L * A r n . - J r Z , £ ^ » | 0 ^ - . ^ H ) V ł v t l ^ n x ^ - U _ | W) - W - t u - , y j ^ t O U o T ^ Ó .M i^ U ^ U V i W x e 9 x 4 1 ^ , u h Ą c ^ •

(). Jakie przeszła przeszkolenie w wojsku / szkoły, kursy, i/p. / ^

fpv^tvv.,i>e^'vv^ l^ e .re u u u W ^ r t ^ a o i ^ i i ł w GmA^W *l, )^j

\ l'JtoZ<\ ] OoU V- ąAl^Ł.6, TęAj^nrtyri^lOru^ ( -beiefCfW.OL^^i ,-rxo3Uct.;o. ,1 tS-W ^ W u 'rVrLi.. _ . ’

|0 ’ui/W/V\C/‘U.'Vv\^ r « u y , o p^Sn ■£ tic>fTv®s o*>

7. W jakicłi bitwach brała udział / miejscowość, data, odniesione rany i kontuzje, gdzie i kiedy ? /

5

6

8. Stopień wojskowy w chwili demobilizacji i obecnie / data /

C J^ S u ^ - C ł w 3uł/U3-a i^ K | t W ^ a x o s t ^ W ^ c . ^ AtiT-s- H' koJte^-C oaob- W \ X ^ v s ^ K e c \a>ap^ul1 . w i c O ' ^ a/vt^' ^ nrVŁ«^t»

9. Odznaczenia bojowe, państwowe i społeczne

.. •., i-.«... . \

" f ’| «•!• • il'-t I .

V. Ż Y C IO R Y S P O W O JEN N Y

1. Dalsze kształcenie się. Warunki rodzinne. Praca zawodowa i działalność społeczna. Wpływ

służby wojskowej na życic powojenne. - _ , 0 - , r+ *

Uf «AtrW CU. ' W^rotiM y * A \ S C r x > k s c ^ t £<Wta w ć ^ a c • ~ {fyy/^

/ W / ^ - n u - wiŁc pow^^cww p ó y * * OU! port-^ n T O to ^ c /U ^ ^ pWyD^uo>

civ»oWi- cU> ouIa lrJ^OvotAWV«. c k ^ u * . -WC'M*W- IrfŁ*^

C 7 ^ j y r o ^ , u W U W d P ( h ufrjtfrM o^ a w n a f c e w

Av ^ ^ P- ‘ u w ^ - ^ ł u T ^ W

p** f }lC id ŁŁ , tz^wo £ * T c J £ A v ^ J& ŻLźi f P 0^ _

nUTft a 2tx \-MioMfVUJi, ^TWla^uU. <V\a , ‘ 1 >3U>* •'W\c<_ pl^aA-e^

S r ^ ' « r yU ^ - u T [ 4 ^ ^ U W - W - l k ^ w W S

^ 2A^vŁVv>'i aZOA^w • |VU-«- (YM-Ot. J>tia«a>w/v^.ł«a £>poW<.«.fcu*'u - , y^ym ^ ■*

oyŚcm * ir ^ y ir * c U u ,

^ 0**p*°'*■** k * * * } t \ p ^ y > u , ^

2o r7CtvVn.ou- 'lOo tC UŁcpjCc**, psic^LtPwe. 3*on*^e. ^WraA*

H^c-irruL.. W y w W « v w . vjt^Vtacw^ w -uu/rfc+onauj. jivkopomoc bi<*r4xa',

' 1 ] ^ o U ^ ^ ^ ^ *• f t^eŁ ^ o U ^ « ^ « ^ y v *

A a ' t CY ^ J r l p ^ . o l(l^ .^ - t A»^oC»vn tfuŁsdai**, p-n^* • buTcy* w Zacrtmua 6, ^tK>. ,(j>rw>‘rov^ . n ^ tc o u ^ o ^ tvi^H>^^^Vvw^a.

(jUr^-AA r^WUK* ^SYWOI^OJU U p ^ p*tA»m*łv. H/ł-^nyttc pcl^-ĄAw. P vu'*3

; rvw>\^ 5-i50u<4 i^1 'hmow^mA. o^cau^b ,v^t^rix. /t>4 ' o-^^tinUo' r^uA^LM^

p\ >iirww\i_ pJi. pia5 ł-o^^żCwtvvui. v^-tve,vvcj^ j ^YT>7^Z^-<M^z. oMX 'Wu^Ó^ po^^Cxc,OiłU, ^' ^uTf l ^ cW(Aia A. -Mne^c (jLo p(M Co^rtiC p 1 /tóliT iw /i l^U ^ CC»

O^aC^w. , ->ooA<^ V* -^K ^aJa/^ aa , ę ru ^cCCca^ .

^5T^M, /Yvvw;t 'Woi UrTo^i^Uk , . . .

2. V. jakimi trudnościami życiowymi borykała się po wyjściu z wojska.

Y^aasMa*uJI-*- Am K (oU W /v^cXa.yaą , fc^cwn - ^ w ^ u t o urw. /vnq -kw /wvCeAT>(/

M AaTo™ Łttj^ wir rt* u '^ \^ ^ t f W ^ L u u y , '^Ą tx

(\v\aJI yiM ^ <yva-< ^ k| ^ *-) fc JV. ^ M rVto(sr^. -^VLv^ cv3f!^' ^ L u^^Oeriyvv^ ntLi^ >»'

^ t//UA ^ Jl^cee^. (Vł£»^w^m ^ a i z k a ^ e ^ . o . /nŁt

toi^ :<^*;«atv. au-x..4^5^ ^YP^P.- v« £vxi_ls.j'

m ^ \ł ' “y^V wl^C r^hAt/ /Ho OUjtyyŹt jpK^k^yO i \

.>. Obecne zroulo uirzyniania / emerytura, renta z ogolncgo stanu zdrowia, re;//a inwalidy wojennego, rento rolno, renta wdowia, proszę uwzględnić grupy inwalidztwa /

ftłłlłtt 17 C^^TApcc I u <vt/YvrvoL)

. •» •« • i 4. O b cu ity slmt z d ro w ia .'Tt'6 v'Vvo. f>&to\^ź)oLA.£<. c A *ld

.(0i|tiVV>t olwti OTL-y^ 6 ^ 0 , LOi>T< -Zaw<A.i.£<-<j Aoa> <^ł^)cA e^cu>&i^e -TWo^e 2-ćjOci,,.

U^ći C ^ i. tflic^^ćcyyw ^V t 'yu-lohzi nynvr» Ą^lry^ cls^rrt^C’

7

.*>. /. j a k ie y o r o d z a ju s llr t liy z d r o w iu k o r z y s t a ła , U w Ą 4 U

A ^l/Hi. kto p^ci en./M/a u W^raAc lA l v PO^^-LCOU', ck(j?-ćć?'1ta t M ^ k) R^o>u>w-<j vv. 6 l /V^{*uoJ>u ^- ^< ^.*^^4^-1.^ u frt^Łou-vL

6. ( V.y l»yla represjonowana po w ojnie / sam a autorka luh jc j rodzina, aresztow ania, Alethtwn, okoliczności, dala, m ie js c e / / W ' - t

7. Krótka chiiiaklcryslykn najbliższej rodziny, je j losy wojenne, n Inkżc szczególniejsze

/ Łrfl fetncct ^ &d&** n<4 pt>&. Qtu,0 ^(P^d^T^o/^y*, u L-nz*^. 0>W/t>

J^vt- C

pe ŁC?MrOoUotł at i J,'v.ŁŁin*v ' " ... ...

'i. i\ę,ArJ^.4 yn ..

I'oAqdnne zntyezenie :

* d n lm m e iiló w , w spom nień i fotografii dotyczących okresów przedw ojennego, k a m p a n ii w rześniow ej o ra z okresu w ojennego.

• w y ka zu książek i a rty k u łó w , w k tórych w z n ń n iik n jc się o siuAbie w ojskow ej nufo rk l le la r ji i o jej fo rm acji.

Czytelny podpis

^ ^ .p g ic ^ cwujtfci.

...

• I « fi

: * * ~f

^rYu^rfA kt*ie ijshaźe K '\<xU 2 1 0<i ^ ^ ^

^ » ,? 1 11, . «/ J . iJ/yi Ł,t f/n w w i- ^

!/C«srv*'l'Ł| ilo vy\'OOVyyJ^ '~ -vd^ii^<\ eh. 1 !v cy&l ? ;

^ A/UA42V,UJŁ/Vv/ li 1 kJ~l"ę/'r'> " ^Ico-^-Yn l ci<M, , /1*M) ( 9 ^ * >**• <* V*>

1 ^TsLutecrkfr*. w ly r o y ^ I ^ T o ^ e a .^.

^ ty\rj JV'/V»UcVvn kr^Ya fMA/vU «w»'> -t-^Ojrt len 4®{o-, -wi ■>M^Zcfó/vt£. |2/ n A t'vi ?'yv^

2 a X j ^ ^

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

".A-

i " .

==i_ J C ==H==A _ R _ ^ ==K ^ T ^ ; jŁ _ X =iS =:T _Y ==K==A i==___

Na kpr. JEDRYCII ftAKDA 9. ritezflfcf a

?xrr\ jgpf

*V -1 - ■ tSfc.* .

urodzonej: 1924r. oj.Rzeszów . pow.Dąbi53.:::£v.

J w. Wieżyc®

' 8 Z' • , .' ; ■:■ %

Hyktezti^cenie: 7 klas szkoły powszechne j : t- . z r i d z ł n y :ny: r o l r i k a

Bra'/a u d z ia ł w s a lk a c h z Niemcami: 1-szy

-' ii 1 • . ; j ’**■ • - • - ■ -W _ • "

. . .Uk^‘VŁsski i 1-szy B ia ło r u s k i f r a a t a ___

I ■ .

Odzjjaszsna: odznaczeniam i *" Za zdobycie - Warlisawy” " Za Odre M sse i B ałtyk " i

za |T Zwycięstw© I V/olnes® ,.l9 45 r.M Kpr.Jedryeh po£ni£a sZuzbaf.w W© ,1sku .polskim ©d 2,7.,7• i 953r*

podczas p e łn ie n ia swej s£u];by wykazana zdyscyplinow anie, pracowała s u a ię n n io , d o s a d n a , pracowita udzielona sie w pracy społeczne 3 in te le g e n tn a , obyta to w arzy sko ,lo jalna i uświadomiona "oolityeznl e r Przez caXy czas pobytu., w :^>£jsku p r o w a d ź i e ^ w z o r o w o . -ć...

I y* » / \ ( t ||

Z -i c a \ lVo j/V $ d n $ s tk i

"rs:5h‘. - V / i

$

-1

rr<TU$«»

....ŚSH , I T :..

/ V •* •!

- ,.r-v^v :łi

^ '';v :..

■■ •••” "v-

r 4' J5

r^TYt

■kyJrTS'v:

v'i£^ -V

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

K A H X A I N F O R M A C Y J N A

jP .tK . ...

1. Nazwisko i im ię . 2. Nazwisko rodowe . .

3. Imiona r o d z i c ó w ...'h j 7-iC^. jj. . K V . . ' i . . .V£*Vi...

4. Stan cywilny obecny . Ia -L^TTĄ-* . X.Vi . . / i .'. V. ^ ...

5. Czy powtórnie wychodziła za mąż - kiedy? podać nazwisko męża

... / y y i ź .'...

6. Data i m iejsce urodzenia .^.4

itfrrA1:* * . .t t - ł r & f c . J>QH; M i . ę i f M k u .

7. Pochodzenie społeczne /c h ło p s k ie , ro b o tn ic ze , i n t e l i g e n c k i e /

. L K s ... ... ... • ' • • •

8. Miejsce zamieszkania przed 1939

9. Czym zajmowała s ię przed 1939 r /nauka, praca/ . . ...

... y U c < y y u ^ v . ...

10. Obecne m iejsce zamieszkania /dokładny adres, ewent. te le f o n /

' " , / . V ; £ ; . 3 5 r . 2 .

M u m , . ^ ... . . . . 11. W ykształcenie . ,ŁJ .A : A ?i\ JA- f:\ jV 1.V 'rV .iC ? r,. . . 12. Kiedy i w ja k ic h o k o lic z n o ś c ia c h z n a l a z ł a się w ZSRR ?

/w yw iezienie, aresztowanie, ewakuacja, m iejsce pobytu -

charak ter pracy/ i1. . . h flA C. . .1C . . { 'W t^ r ^ C .. K ^ b ? X . ^ ^ 7 'K ^ . .

.w .rrY:r. .z.. m c ia ^{. c k} ł&.tfp.&w.kn. pw .. .9&d^{. .}

tó/. f - k A .(f.C i cLt t*. .6 % «y? /h v fc .W ł/ ^ $ )'•

13. Moja droga do wojska / m o b i liz a c ja , z a c ią g o c h o tn ic zy /

l 2>c) o t & L i /Pin c l 1

14. Data rozpoczęcia służby wojskowej w LWF i data zdem obilizow ania

M ■ (W.}*ęw(eoyięiti-k2cj<ę\?’Av. ifo p A & i. J M .5 *

I b . Nazwy kolejnych jed noste k, w których odbywała służbę wojskową

CA tiy iw i A:f<a .<&.'*&. w . k w a im , J.°ⁱ t e * ty k * *°y

J M , M to t 1 p > M ^

H. . H / \<Jt.Qls

Av§T J9.H1 .4ę.i?j£l J.-«k

ft «**”-<*

16. Jakie^ wykonywała zadania i ja k ie zajmowała stanowiska w wojsku

r. .v

. ^ . 1C)1V . u lufa

i A & fe u .

li h Ho<viX»’ ^ico i ^{& łi}

^ C c u - U C u V u ^ ^ (^ U > ^ U A - p ^ i o v ł w : - L r v . U w > v o v w l 1 5 * $ , ( 9 9 ź j= f c v r ')-u^ 33

- 2 ^-

17. J a k ie p r z e s z ła p rze szk o le n ie w wojsku / s z k o ły , kursy i t p . /

18. W ja k ic h bitwach b r a ła u d z i a ł /m iejscowość, d ata, odniesione rany, ko n tu zj e, kiedy, gdzi e/ . h ? .Z rĄ ^ .

f t & s , $ y * . t e i M i i J s $ . i f e . .<?& # * • / e- ...

19. Stopień wojskowy w c h w ili d e m o b iliz a c ji i obecnie / data /

. odznaczenia bojowe, państwowe i społeczne V

21. t r m ' l >

w i s k o / M M m . W K ^ j j w W w W f c

A H & fe z ? ? . ,

b/ p o lit y c z n a V/ ^

c / społeczna K p f f i f i t p . ,p V i\ ( h m . l l c U k W f t . J??W . A Cś i V k l ' ś - Ą . .

t> J . ą k . C U i . i i & i f r . . & * A ...

22. Przynależność do o r g a n i z a c ji p o lity c z n y c h i społecznych

. Ż . *. >]{>$ ---

. . f p s i t y 5. & * V *. . ... .J...

23. Obecne ź r ó d ło utrzym ania /em erytura, re n ta z ogólnego stanu

zdrowia, re n ta in w a lid y wojennego, re n ta wyjątkowa, re n ta r o ln a , re n ta s p e c ja ln a , re n ta wdowia /uw zg lędn ić grupy in w a lid z tw a /

. $ U 0 v h k . -

. K v ) J . *?y .. . o ^ X .* ^ (

24. Obecny stan zdrowia . f i V V - J f

? r J l % Ą n t e ł t i t i w * J t Ą s t m . . W M ^ p

25. Z ^ ja V ie g j ro^dla^u s i u ^ f z (T ? o ^ ła ^ § ? z y s ta / le c z n ic tw o rejonowe, przychodnia MON, przychodnia MSW, przychodnia kombatancka/

.? h . f łU .- O A P n k ...

34

2b. Z ja k im i trudnościami życiowymi borykała s ię po wyjściu z woj ska . .

... ...

27. Czy była prześladowana przed wojną . . . ... ..

- 3 -

28. Gzy była represjonowana po wojnie .

29. J a k i ej jpomocy oczekuje od o r g a n i z a c ji zbo widowskie j ...

(~W eCtu ' ^ ^ u u /Vk ,łlU j ,^v'l y u u

J& k ć lb f iió d jf t Z te U ; ...

30. Krótka charakterystyka n a j b l i ż s z e j ro d zin y , j e j lo s y wojenne, a także s z c z e g ó ln ie js z e s y tu acje życiowe rodziców, rodzeństwa, męża, d z ie c i - ic h zawody, w ykształcenie, zajmowane stanowiska/

. . . » i r i , '„U r... A.*. I i'

6aA ^ A v J p L e ^ iU ^ c , p lo k j i ą d ^ c w

G^tY.^.pAH C ^ . v4 v A }^?T i

i W ; /w e U - , g,,Ą fUl-1^ t-»wt i - h © * ^ H j * £ . * £ ! '

- J l e a i L u U k u j^ . < ( i « t U lq ^ 5 y . u , J l £ » ■ **

. L<yVCo ^l jM/CHw. Y-r^ii ób-cceZ U/r>u^U\ «> j) lo. \

r M e ^ ^ K tlAŻC.&M.t • l\ i f e <? iw^ k as^^c^c^ U ^ ę iy c U ^ h ^4uA^l-<i t ^ I f c U r f . h$*i&W '-'W ^

H w » '< * I^A 4^lAi V o-O ^ WiT J-> «

^ L) J^b^\A. Ł^Xa^ {/■* t ^VVvic /t /^A. CV^Ct'Vvt C-'CiAr> t/V><u ^

Data. .i.® i ..J3L&0 . .b t C k w i^...

N l^/loli j podpis czy|eln y osoby

w y p e łn ia jąc e j an kietę /

Uwaga: w r a z ie potrzeby można u zu p e łn ia ć damę na dodatkowych kartkach.

35

36

IAf/i

.^.W spom nienia—nakłada ją~ się—jedno- na dru-.

gie. Kobiety, które odpowiedziały na apel zarządów . w ojewódzkich: Ligi 1 ■ Kobiet, ZB oW iD , T PPR, W ydziału K u ltu ry Prez.

W R N 'i w zięły udział w konkursie 'na wspom nienia związane z w a lk ą kobiet o n a­

rodowe i społeczne wyzwolenie, um ocnienie

■władzy ludow ej w samym zaraniu i przez pozostałe lata — piszą prosto, bez patosu.

Los narodu, k raju — był ich w łasnym lo-/

śem: Nie, szczędziły sił i zdrowia, byle tyłk a Polska była wolna, niepodległa — silna. W tym", \widziały bowiem / spokojną przyszłość\

swoiph rodzin.

K ażda z nadesłanych" prac zasługuje na uwagę, zawiera sporo ciekawych inform acji o trudnej, zroszonej krioią i potem drodze, którą przeszedł cały naród — zanim kraj nasz z kopciuszka gospodarczego i politycz­

nego :stal, się partnerem, z którego zdaniem , opinią i-' pozycją — liczą się*, na świecie. I w tym,:.wielkim dziele — nie brakło kobiet rzeszowskich.

/

W O JE N N Y M S Z L A K IE M A Z D O Z W Y C IĘ S T W A

...Chodziłam do I I klasy gim nazjum , kie­

dy w ojna przerwała moje m arzenia o d a l­

szej nauce, pracy — pisze DA N U T A ZY G A - D ŁO , obecnie m ieszkanka Przeworska. Z a ­ w ierucha—w ojenna rzuciła-‘ mnie^na-.. daleki_

acscM d -.■Kra-ju'-2ladi■ Nie -zapomnę n ig d y S y ­ biraków, którzy okazywali nam 'w iele serca i pomocy tak niezbędnych, gdy tęsknota za krajem , siuoimi — .nie pozwalała nawet spać spokojnie. Tam doszła nas wiadomość o two­

rzeniu się I D y w izji im . Tadeusza Kościusz­

ki. Zgłosiłam się na ochotnika. Podobnie po­

stąpiło kilka innych osób...

,W ładze radzieckie u łatw iły nam przejazd, otrzymałyśmy odpowiednie skierowania, su­

chy • prowiant (z żywnością było bardzo krucho).

T rudy uciążliw ej podróży, odbywane) głównie nocą... Wreszcie polski obóz w •Siel- cach nad Oką. Ogrom na radość, że jest się wśród swoich-, że .trochę bliżej kraju, trochę bliżej wyzwolenia... B ył czerwiec 1943 roku.

Nastały tygodnie intensywnego szkolenia bojowego. A potem począwszy od Lenino — walka i wałka... A ż do rozgrom ienia h itle ­ rowskich Niemiec.

Podobny szlak bojowy przeszła rów nież W A N D A [F ILIPE K , obecnie m ieszkanka Rze­

szowa, b. żołnierz 1 Samodzielnego P u łk u Łączności przy sztabie I A rm ii W ojska P o l­

eskiego.:

Opisuje ona długi okres, szkolenia w obo- ,si'e nad Oką. Dziewczęta uczyły się strzelać, prowadzić\samochody, posługiwać się k rót­

kofalów kam i i obsługiw ać połow ą sieć tele­

fon ic z n a ':_

a łączności p u łk u ciążył duży obowiązek^

pisze W. F ilipek. Trzeba było utrzym ać\

fta łą .łączność sztabu arm ii, że w szystkim i ]

pozwalało-rzucić~się~-bcz opam iętania w radość i wesele./ Pozwalało zapom n’*ć trudy wojennego , m arszu. O puchnięte i ov- tarte do k rw i nogi — rw a ły się wprost do ł . tanc

Spotkanie z ziem ią ojczystą... Oto co opi-

;suje M A R IA B IG D A , b. żołnierz sanitarne}

jednostki I A rm ii W ojska Polskiego.

— R am io n a m i ogarnęłam ziemię... W d y • ćhałam je j zapach. Garść je j w zięłam , w ło^

, żyłam, do plecaka, ja k talizm an, który m ia t : i m nie chronić przed k u lam i wroga. D w a ra ­

zy byłam ranna — i choć to nierozsądne — wierzę, że ' właśnie ziem ia ojczysta pozw oli­

ła m i wrócić "szczęśliwie) do .domu, do jzwolonego k raju. -

—Uiąda_pł^miaunta*~w szpitalu palo­

w ym nr 4234. N ikt chyba nie m ógł być bli^

żej okrucieństw a w ojny. Dzień i noc z pól bitewnych przywożono rannych, u m ie ra ją ­ cych żołnierzy. Personel szpitalny — ra ­ dzieccy i polscy lekarze, sanitariuszki — ro­

biły wszystko, aby uratow ać im życie. Te­

go się ■ nie da opisać. Tego nie wolno rdz jeszcze przeżywać.

Jaśniejsze chw ile? Sylwester 1944 rokiii -Na sali ozdrowieńców urządziłyśm y choin*

kę — pisze H. Bigda. Co kto m ia ł w w ę­

zełku w y jął, aby ją przystroić. B iedn iu tk a byłą, ale dla nas... najpiękniejsza. Pachniała lasem, życiem. Przygotow aliśm y ucztę: su-. •

'Z C k . i ' kci ł.u.'?

Ktoś przyniósł... mrnber : (dóśłałb nam się za ten b im b e r— od przełożonej, ■ dostało).__ Ł Przygotow aliśm y „część artystyczną” z deJ klam acjam i, śpiew am i. Sam a nawet u ło ży ­ łam okolicznościowy wiersz. O statnia zw rot*

ka brzm iała

.... R oku Nowy okaż seret*

połóż konieo tej udręce Z b rata j ludy, połącz stany Za to będziesz uw ielbiany”.

TJCZYĆ M OW Y OJCZYSTEJ

— W 1932 roku ukończyłam średnią szkoły pedagogiczna w Lesznie — pisze Maria Łazow­

ska, mieszkanka Nowej Deby. Na swoja pierw­

szą posadę czekałam. 5 lat i siedem miesięcy.

Otrzymałam ją dopiero 1 stycznia 1938 r. We wrześniu następnego roku szkół już nie ptwar- 1 to. Była. wojna.

• . Po licznych perypetiach wróciła Maria Ła- ■ zowska do wsi Lewniów, pow. Brzesko, gdzie w marcu 1940 roku rozpoczęła tajne nauczanie..

Siedzibą ,\szkoły” .— był rodzinny dom, gdzie oprócz tego znajdowali zawsze schronienie lu­

dzie ścigani przez okupanta, partyzanci. W krót­

ce też znalazł się on w kręgu zainteresowania policji niemieckiej. Trzeba było zaostrzyć środki ostrożności.

Dom w ciągu dnia był zamknięty. Obiady go­

towano wieczorami. Dzieci wpuszczano tylko na umówiony znak. Maria Łazowska realizo­

wała program z zakresu szkoły . powszechnej, z czasem rozszerzając go o język łaciński, dzię­

ki czemu niektóre z dzieci pomyślnie zdały

r-~i

37

rżeniu się 1 D y w izji im . Tadeusza Kościusz­

ki. Zgłosiłam się na ochotnika. Podobnie po­

stąpiło kilk a innych osób...

Władze radzieckie u łatw iły nam przejazd, otrzymałyśmy odpowiednie skierowania, su­

chy ; prow iant (z żywnością było bardzo krucho).

{Trudy uciążliw e] podróży, odbywane]

głównie nocą... Wreszcie polski obóz w Siel- cach nad O ką. Ogrom na radość, że jest się wśród swoich-, że .trochę bliżej kraju, trochę bliżej w yzw olenia... Był czerwiec 1943 roku.

Nastały tygodnie intensywnego szkolenia bojowego. A potem począwszy od Lenino — t w alka i walka... Aż do rozgrom ienia hitle-

1 rowskich Niemiec. ■ , ,

Podobny szlak bojowy przeszła rów nież W A N D A F IL IP E K , obecnie m ieszkanka Rze­

szowa, b. żołnierz 1 Samodzielnego P u łk u Łączności przy sztabie I A rm ii W ojska P o l­

eskiego.:

i Opisuje ona długi okres, szkolenia w obo- i zic nad O ką. Dziewczęta uczyły się strzelać, prowadzić ’ samochody, posługiwać się k rót­

kofalów kam i i obsługiw ać połow ą sieć tele- fom oznru, ________________ 1----„-- -

T m C łączności p u łk u ciążył duży oboioiązelw i— pisze W. Filipek. Trzeba było u trzym ać\

stałą , łączność sztabu arm ii, że w szystkim i /s ztab am i,d y w izji_ i sztabem frontu. A front ptalę się posuwał. My za nim , przez Równe, ''hopniów , Łuck... Przyszło forsowanie Bu-

|p«..;: Do d i i i pam iętam ziemię przed i za 'i Bugiem zrytą okopami, zam inow aną, . pełną Idolów. Studnie zatrute. Z abudow ania kom-

!pletnie zniszczone.

j "Potem front nad Odrą... W alk i toczyły się za .rzeką. - My w piw nicy zainstalow ałyśm y nasię aparaty. G ruz się sypał na głowy. Bez chw ili'.w ytchnienia' słałyśmy w eter w yw o­

ławcze hasła...

Przeprawa przez rzekę, pod silnym ob­

strzałem wroga. Nalot lotniczy... Co robićj zwyczajne, żołnierskie ż y c ie /w ła d o m ó ś ć o

"ŹMlWSt^sfime "ZftstatayTTT^źltoefc' w Wandlit.z.

Nie chciała 'Wierzyć, że nastał czas pokoju, W listopadzie 1945 roku została zdemobili- * zowana. .. ;■ ' ,

Podobną drogę przeszła rów nież B R O N I­

S Ł A W A K O Ł C Z - N O W A K O W A , . mieszkań-, ka Zatębek, pow. Kolbuszowa, żo łn ie rz, B a­

talionu Kobiecego im . ■Emilii Plater. ^ je j pam ięci; szczególnie mocno u tk w ił szlak Ż y ­ tomierz ;— Równe — Sarny. Wreszcie pew­

nego. lipcowego dnia znalazła się w Chełmie Lubelskim , na wyzw olonej spod okupanta tieini polskiej. W izja niepodległej ojczyzny stawała się . jasna i realna.

-^--- *-‘

łam okolicznościowy wiersz. Ostatnia-ziurot«

ka brzm iała

.... R oku Nowy okaż serco połóż koniec tej,udręce Z b rata j ludy, połącz stany Z a to będziesz uw ielbiany”.

UCZYĆ M OW Y OJCZYSTEJ

— W 1932 roku ukończyłam średnia szkoły pedagogiczną w Lesznie — pisze Maria Łazow­

ska, mieszkanka Nowej Deby. Na swoją pierw­

szą posadę czekałam. 5 lat i siedem miesięcy.

Otrzymałam ją dopiero 1 stycznia 1938 r. Wa wrześniu następnego roku szkól już nie ptwar- 1 to. Była. wojna.

Po licznych perypetiach wróciła Maria Ła­

zowska do wsi Lewniów, pow. Brzesko, gdzie w marcu 1940 roku rozpoczęła tajne nauczanie.^

Siedzibą ,\szkoły” .— był rodzinny dom, gdzie oprócz tego znajdowali zawsze schronienie lu­

dzie ścigani przez okupanta, partyzanci. W krót­

ce też znalazł się on w kręgu zainteresowania policji niemieckiej. Trzeba było zaostrzyć środki ostrożności. •

' Dom w ciągu dnia był zamknięty. Obiady go­

towano wieczorami. Dzieci wpuszczano tylko

• na umówiony znak. Maria Łazowska realizo­

wała program z zakresu szkoły . powszechnej, z czasem rozszerzając go o język łaciński, dzię­

ki czemu niektóre z dzieci pomyślnie zdały egzaminy do I I klasy gimnazjum otwartego za- - raz po wyzwoleniu w Okocim iu.. 1

Swojej, pasji',-pedagogicznej ipozosiala wierci;

do dnia dzisiejszego. >“

DN I CODZIENNE, TRUDEM W YPEŁNIONE Potem kobiety spotkać można było w Milicji, Służbie Bezpieczeństwa, w różnych instytu­

cjach. Niektóre .wróciły, na wieś. gospodarza na roli. Wspólnie z całym społeczeństwem'praco- • wały nad odbudowa zniszczonego kraju, orga­

nizowały nowe życie.

- Nie zmarnowały ani jednego dnia, nie u- ćhylaly się od obowiązków, brały udział w za­

siedlaniu Ziem Zachodnich, zachęcały kobiety do zdobywania kwalifikacji zawodowych, u- .czyły trudnej, sztuki prowadzenia gospodarstw,

domowych, wychowywania dzieci, współżycia'

‘ z-ludźmi.

Ogół kobiet rzeszowskich, w tym kombatant- ki I I wojny światowej, działaczki Ligi Kobiet, innych organizacji społecznych, • pracujące i nio pracujące zawodowo rzetelną, sumienną pracH wypełniły wszystkie 9 125 dni, z których skła­

dało się pierwsze .ćwierćwiecze Polski Ludowej.

Ich wspołmnienia są ciekawym przyczynkiem wiedzy o trudzie, wyrzeczeniach, .ogromnym wysiłku państwa i całego'społeczeństwa, o.tym : wszystkim, co stało się fundamentem i gwa­

rantem dalszego rozwoju Rzeszowszczyzny.

« / - ■ V '' ■*

, E. CIASTONIOWA

I ? y / i l L

, . ■ iyĄfti":-

■■■i- v|\:

38

J ^ i / ^ rv<Tna<Tixp<!,'Ł^Uł- f/y. I ^ ^ ii->t.> <9#6

---... .. ■ i ... -....— ... ... ^ -itr. 3

Pani myśli,, że ja jestem bohaterką? Ja jestem a w dzień kul i bomb.

'../ t:--i OT i S i i łisl. ."fi-Mijiji -<^S . ft’Tł . D ZIE C IŃ ST W O . Dom w Kalinów c*. O trzech poko­

jach i obszernej kuchni, przesyconej zapachem drożdżo- wego ciasta, \v której skupiało się codzienne życie. Z portretów patrzyły twarze Tadeusza Kościuszki i księ­

cia Józefa. Ojciec m iał dla :nich sentyment szczególny.

Kiedy podrosła, zrozumiała dlaczego.'. Tak to .już u nich szło /- pokolenia na pokolenie. Pradziadek, dziadek 1 ojciec walczyli, w różnych okresach^ o niepodległość Polski. Ojciec na ochotnika zaciągnął się do legionów Piłsudskiego. Otrzyma} za to gospodarstwo rolne ,koło W łodzim ierza . Wołyńskiego. Tam właśnie urodziła się

W anda. ; ' ' . .. _ J

— Rosłam otoczona, opieką ojca,' przyjaciela {' n au ­ czyciela oraz wymagającej' surowej aczkolwiek troskli­

wej m atki. Ojciec brał mnie za ręką i prowadzał w po­

la. Pokazywał łany pszenicy, tłumaczył, że z tego bidzie chleb. Um iejętnie dobierał dzieciom lekturę. I tak po­

znałam twórczość Sienkiewicza, Mickiewicza. Do dzisiaj dobra książka zawsze’ wyelim inuje z planu zakupów najm odniejszą sukienkę. ’ „

G im n azju m im. M ikołaja K opernika we W łodzim ie­

rzu. Wychowawcą klasy był, nieżyjący już, prze-kochany nauczyciel biologii.- Z ap o m n ia ła1 jakie m iał imię. Z apa­

m iętała nazwisko — M artyniuk. I przezwisko: bielinek- kapustnik. Była w d ru g ie j'“klasie gim nazjum ;'kiedy- w y­

buchła wojna. Miała, .dopiero 15 lat,- a przćd sobą- c a le , życie. Skąd mogła wiedzieć; ie czasami będzie-bardzo gorzkie i łzawe. — as—sł ...i-'// >j /- &

ftfsb&yrft -W, ... V.- . «>i* ' ;■

i •’ llctrłsŚ jłofco # 0

WANDA MOŁOm ;

zwyczajną kobietą, która bala się nocnych wart,

pach. Garść jej wzięłam, w łożyłam do plecaka ja k talizm an, który m iał mnie ochronić przed k ulam i wroga.

Dwa razy byłam ranna — i choć to nierozsądne. — wierzę, że właśnie ziem ia ojczysta pozwoliła mi wrócić szczęśliwie do dom u do wyzwolonego k ra ju ”. — Tak opisywała ten moment M aria Bigda, m oja wojenna ko­

leżanka, ówczesny żołnierz jednostki sanitarnej I A rm ii ■

Wojska Polskiego. . . . .

; Przez D ublin szły do Warszawy. -

— Wcześniej, na Kresach jeszcze, poprosiłam o przy­

jęcie do Podoficerskiej Szkoły Łączności. W wolnej ju ż Zielonej nadaw ałam i odbierałam telegramy alfabetem Morse’a ..

Patrzyła na płonącą w powstaniu Warszawę, potem

w yzw alała stolicę. , . -j

: — Przeżyłam szok na -widok doszczętnie wypalonego i wykrwawionego miasta.

Po W arszawie było wyzwalanie W ilgi, K alw arii, Pia­

seczna, Pruszkowa, Sochaczewa, Brześcia Kujawskiego, Inowrocławia, Bydgoszczy. .1 front nad Odrą.

— W alki toczyły się za rzeką. W piwnicy zainstalo­

wałyśmy aparaty. G ruz sypał się nam na głowy, a my bez chwili wytchnienia słałyśmy w eter wywoławcze hasła. Nieco dalej żołnierze wkopywali pierwszy na granicy biało-czerwony słup, z białym orzełkiem.

r Kiedy przeprawiałyśmy się ze sprzętem przez. Odrę ' zaczęłam się bać. Zabrakło mi pod stopami rodzinnej;, , ziemi. Teraz, kiedy tak bliski był powrót do ; d o m u ,;

M Ł O D O Ś Ć I W O JN A , i /Polska , w ym azana z , m apy zlękłam się, że nie przeżyję. Niemcy gonili resztkam i

Europy. . ’ sił, ale nawet z samolotów cięli z karabinów maszyno--

Internow anie z rodziną a i na Ural . do osady Ko- wych po głowach. \ - stausowo w powiecie Reż, woj. Swierdłowsk. Tutaj, z . i) m aja dotarła do nich wiadomość o końcu wojny.

. w k „ otrzv- — Stacjonowaliśm y w W andlltz. 10 m aja zapadła

39

wi u<, X. vjv,r.m, • i\«i. *,<£>; px/•$ -. '<

jęto. Miał uszkodzoną„ źrenicę. ■; O n a , pojechała do Swierdłowska, gdzie form ow ał aię transport do., Sielc

nad Oką. ■ :- ;. -, . .. . .

— W podróżny kuferek kochane matczysko spakowało m i tyle rzeczy, że w drodze sprzedałam niepotrzebny płaszcz gim nazjalny. W, Sielcach .skierowano mnie do I Samodzielnego Batalionu Kobiecego, im. Em ilii Plater.

Obcięłam dziewczyński warkocz, pożegnałam cywilne szatki. Nałożyłam za duży m undur żołnierski i za sze­

rokie buty — saperki^ T rzym ałam w rękach krótki k a­

rabin radziecki, nie przypuszczając nawet, że dojdę z n im prawie do Berlina, a oddam dopiero po zdem obili­

zowaniu.

Póki co ze strachem trzym ała w rękach ten karabin, obaw iając się, że każda część może wystrzelić. Po fyil- ku dniach ćwiczyła już na strzelnicy.

Powoli przyzwyczajała się do żołnierskiego życia, dni wypełnionych rozkazami: zbiórka, prezentuj broń, pad­

n ij, powstań i wieczorów, kiedy ledwie powłócząc no­

gam i m usiały śpiewać w racając do namiotów.

-— Po trzech miesiącach nad Oką, kiedy ju ż przyzw y­

czaiłam się nosić m undur, jak sukienkę, ogłoszono pier­

wszy nabór do szkoły,' szoferskiej w B ronkach k/M osk­

wy. Pojechało nas razem 36 dziewcząt.

Ciepło wspomina szkołę w Bronicach, ojcowskie trak ­ towanie przez dowódcę — kapitana, mającego córkę w

Ich wieku. , , ■,

— Z praw em jazdy I I I kategorii w róciłam nad, Okę do Samodzielnego P ułk u Łączności W ojska. Polskiego.

Z an im usiadłam z a .kierownicą pełniłam służbę w k uch­

ni, sztabie, pilnow ałam magazynu żywnościowego.. Wre- '■tiecits przysłano samochody.,, ; Otrzymałam- ciężarowy

„Gaz”. ‘ Dokręcałam śruby, sm arow ałam , czyściłam i por znaw ałam maszynę. Kiedy nadszedł rozkaz, wyruszyłam

z długą kolum ną wozów w kierunku Smoleńska.

Pam ięta swój służbowy biały kożuszek i futrzaną czapkę. Takie cudo, aż oczy się śmiały. W sam raz na spacer w puszystym śniegu, a nie do leżeniR pod cię­

żarów ką, kiedy trzeba było spuścić olej.

Przez pewien czas, kwaterowały w smoleńskiej wsi, okolicy doszczętnie zniszczonej i zrabowanej przez Niem ­ ców. Tu właśnie chleb i konserwy zam ieniała na k a r­

tofle z kapustą. ■ „

. W Żytom ierzu niespodziewanie pożegnała się z. kie­

rownicą. Dojechała szczęśliwie, ale szoferki m iała ser­

decznie dosyć. ■ ■

— Przed każdym w jazdem n a ' most oddaw ałam kie­

rownicę komuś innem u. Nie potrafiłam przemóc strachu.

Rozpoczęła pracę, jak o pisarz kom panii. rtr

— Nie zapomnę 1 M aja 1944 roku. Stacjonow aliśm y"

akurat w Trojanowie. 2 m aja . wypadało Zygmunta.

Chcieliśmy połączyć akademię z im ie n in a m i, generała Berlinga. Przygotowałyśmy uroczysty program. .W y ­ szłam na podium z wierszem Słonimskiego „A larm ”.

M ów iłam juk czułam, prosto od stres. Generał siedział w pierwszym rzędzie, łz y .. ciekły mu po twarzy. Żoł­

nierze kochali go bardzo. Serdecznego, dobrego, a za­

razem wielkiego człowieka.

W niespełna trzy miesiące po tyra forsowali Bug.

— Ludzie w italj nas Chlebem, kw aśnym m lekiem i kw iatam i. Nieśliśmy, im wolnośi. Pam iętam , , jakby i to , było wczoraj,, ziemię przed i xa Bugiem, zrytą okopa­

mi, zam inow aną, pełną dołów, * satrutą w irtudniach wodą. Ze spalonych domów rt*rc**ły ty^iko kikuty ko­

m inów. ,

Płakały. Bozłdaiiły się tak po b * M n . . ; C . -•»•••

JR am ionam i ogarnęłam ai«rrft?<5_ Wdrcł«a$Mn j e j sa-

: o u c ^ w :t a u m ć i j c i C ć i, u u w a ą i ; * w u s /*m ;.u u c z* j c u a i c ^ y

wystrzału. , (

Okrężną drogą przez Bicodorf i Cottbus wracała 3 pułkiem do W rocławia, a potem Katowic. Z m undurem '

■ 1 karabinem rozstała się 24 listopada czterdziestego piątego roku.

Papier nie przetrwał próby czasu. Pożółkł, zmatowiał.

Czarne jak smoła litery nie zblakły:

„Naczelny Dowódca Marszałek M ichał Żym ierski roz­

kazem nr 141 przyznał W am ob. kpr. Jędrych W anda (obecnie Filipek — przypis autora), 10 hektarów ziemi w raz z domem i zabudow aniam i gospodarczymi w po­

wiatach Chojnice nad Odrą, G ryfin, G ubin, Ż uraw ”.

— Zrezygnowałam, choć m ogłam wybierać. Nie chcia­

łam jechać w nieznane. Tym bardziej że najbliżsi mieszkali w Iwierzycach.

M O J DOM . 1 lutego czterdziestego szóstego roku za­

m ieszkałam w Rzeszowie. Podjęłam pracę w Okręgo­

w ym Oddziale Zw iązku Spółdzielni Mleczarsko-Jajczar- skich, jako pomoc biurowa. Cała pierwsza pensja w y­

starczyła na domowe pantofle. Płaszcz dostałam z'

„Caritasu”. K uzynka jakoś go na m nie dopasowała. Z a­

pisałam się do wieczorowego gim nazjum . Męża pozna­

łam u rodziny w Iwierzycach w czterdziestym p iąty m roku. W cztery lata później braliśm y ślub cywilny.

Bez pompy i marsza Mendelssohna.

Zw olniłam się na godzinę z pracy, m ia ła m na sobia zwyczajną koszulową bluzkę z podw iniętym i rękaw am i oraz granatową spódnicę. Przyszły m ąż zgśrnął z ulicy znajomego i poprosił na świadka. Uroczysty obiad m ia ł się odbyć beze mnie. Nie odbył się. Świadek kolejarz śpieszył się do pociągów. K iedy urodziła się najstarsza Urszjula, m usiałam wybrać między dzieckiem a pracą.

Bez w ahania w ybrałam d7iecko.

Potem urodzili się W iesław i Leszek. Stworzyła im dóro, do którego chętnie w racają. Dom 7. okrągłym stołem w dużym pokoju, wokół którego gromadzą się dzieci i wnuki. Patrzy n a tę swoją rodzinę i przytula m yślam i do serca.

W ykształciła wszystkie dzieci. M a w rodzinie w ykw a­

lifikow anego robotnika, technika budowlanego 1 inży­

niera chemika.

.i Po dwudziestu ośmiu latach pojechała na, pierwszy zjazd byłych „platerówek” do Platerów ki koło Lubania Śląskiego.

— Jechałam o kuli. Cztery dni wcześniej zdjęto mi gips. M iałam pękniętą kość strzałkową nogi. Nie zde­

cydow ałabym się na tę podróż, gdyby nie ojciec i sio­

stra. — Jedź, spotkasz swoich. Możesz nie mieć drugiej

1 takiej okazji. n

W drodze pomogły koleżanki z Batalionu. -Wróciła

! z Krzyżem K aw alerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Czasem proszą wnuczęta. — Babciu, opowiedz o „!woj je j” wojnie.

— A m nie z tak im trudem przychodzi to wspom ina­

nie. Pani myśli, że ja jestem bohaterką? Ja jestem zwyczajną kobietą, która bała się nocnych wart, a w dzień k ul i bomb.

— Kiedyś dopadło nas wnęczenie. Dwie dziewczyny na patrolu. Oparłyśm y się o stóg słomy. Na m inutę ogarnął nas jakiś pół sen, pół jawa. Nagle zobaczyłam, ( że m ó j szef wyciąga, rękę po m ó j karabin.-: Ocknęłam,

się przerażona. To byl tylko sen. Do końca w ojny nie przysnęłam wtedy, kiedy pow innam czuwać.

W spom nień byłej „platerów ki”, st. . sieri. w -; stanie, spoczynku,. W andy F ilipek z Rz®s,zowa, wysłuchała i za-,

notow ała . . i

40