• Nie Znaleziono Wyników

pracowników w UE

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "pracowników w UE"

Copied!
32
0
0

Pełen tekst

(1)

Wspieranie mobilności pracowników w UE

Barbara Polańska-Siła

Departament Rynku Pracy, MRPiPS Warszawa 9 października 2017 r.

(2)

Europejska Klasyfikacja Umiejętności, Kompetencji i Zawodów - ESCO

Europejski Urząd Pracy - ELA Raport o mobilności w UE 2017

Europejskie Służby Zatrudnienia - EURES Jednolity Portal Cyfrowy

(3)

Raport o mobilności w UE 2017

Komisja Europejska co roku wydaje raport o mobilności pracowniczej w UE.

W styczniu 2018 r. opublikowano raport za 2017 r.

(dane obejmują okres do 2016 r.)

Pełna wersja raportu w języku angielskim dostępna na:

http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=738&langId=pl&pubId=8066&furtherPubs=yes

(4)

Raport o mobilności w UE 2017

GŁÓWNE WNIOSKI

W 2016 r. liczba przemieszczających się obywateli państw

członkowskich UE/EFTA wyniosła 11,8 mln. W porównaniu do 2015 r.

ta liczba osób przemieszczających się wzrosła w podobnym tempie.

Pracownicy przygraniczni stanowili - 1,4 mln.

Wśród wszystkich cudzoziemców w państwach członkowskich obywatele państw trzecich stanowili nieco większą grupę niż osoby

przemieszczające się będące obywatelami UE/EFTA.

(5)

Raport o mobilności w UE 2017

Kraje docelowe

Niemcy oraz Wielka Brytania

są głównymi krajami docelowymi - prawie 50% wszystkich osób przemieszczających się

W Wielkiej Brytanii znajduje się największa liczba osób

przemieszczających się z państw UE/EFTA, które przybyły w ciągu ostatnich dziesięciu lat (1,8 mln osób przemieszczających się w ostatnich latach) Roczny napływ obywateli UE do Niemiec wzrósł o ponad 250 % w latach

2009-2015, podczas gdy w Wielkiej Brytanii wzrósł o 60 %. Mając to na uwadze Niemcy wyprzedziły Wielką Brytanię pod względem liczby

napływów obywateli państw UE/EFTA już w 2012 r.

(6)

Raport o mobilności w UE 2017

Hiszpania i Włochy to kolejne kraje docelowe po Niemczech i Wielkiej Brytanii – jednak nie są już tak popularne jak były przed kryzysem

ekonomicznym.

Kolejne kraje docelowe to: Francja, Belgia, Austria, Holandia i Szwecja.

Polska jest głównym krajem docelowymi wśród obywateli państw, które przystąpiły do UE w latach 2004-2013.

Republika Czeska jest drugim najważniejszym krajem docelowym wśród państw, które przystąpiły do UE w latach 2004-2013 - napływy utrzymują

się na stabilnym poziomie od 2009 r.

(7)

Raport o mobilności w UE 2017

Przepływ obywateli UE/EFTA w wieku 20-64 lat

.

(8)

Raport o mobilności w UE 2017

Kraje wysyłające

Prawie połowa osób przemieszczających się w państwach UE/EFTA stanowili obywatele Rumunii, Polski, Włoch i Portugalii.

Obywatele Niemiec i Francji również stanowią istotną grupę.

Największy odpływ obywateli występuje w Rumunii, Polsce oraz w Wielkiej Brytanii.

Wśród nowo przyjętych państw UE wskaźnik emigracji powyżej średniej UE utrzymuje się na Litwie, Łotwie oraz w Rumunii.

W 2015 r. utrzymywał się wzrost odpływu obywateli w: Estonii, Chorwacji, na Węgrzech i Słowenii.

(9)

Raport o mobilności w UE 2017

Najmniejszy odpływ obywateli obserwowano w Czechach i na Słowacji. Spowodowane jest to małą liczbą obywateli tych

państw oraz może być związane dużym zainteresowaniem zatrudnieniem transgranicznym między Słowacją,

Czechami i Austrią.

(10)

Raport o mobilności w UE 2017

Migracje powrotne:

 Zmniejszony wskaźnik w UE – 3% w 2015 r. w porównaniu do 2014 r.

(najmniejszy wskaźnik od 2009 r.) – wynika to głównie ze spadku migracji powrotnej wśród obywateli nowo przyjętych państw członkowskich.

 Zwiększony napływ obywateli państw trzecich oraz obywateli państw UE/EFTA do Niemiec, Francji, Hiszpanii, Włoch.

(11)

Raport o mobilności w UE 2017

Informacje dodatkowe

 W 2016 r. około połowa wszystkich osób przemieszczających się w państwach członkowskich UE/EFTA przeniosła się do obecnego kraju zamieszkania w

ciągu ostatnich dziesięciu lat

 Włochy, Hiszpania i Grecja straciły na znaczeniu jako kraje docelowe

w okresie ostatnich pięciu lat, podczas gdy kraje takie jak Niemcy, Wielka Brytania, Dania, Słowenia, Austria i Szwecja stają się coraz ważniejszymi krajami docelowymi

 W Wielkiej Brytanii mieszka najwięcej osób przemieszczających się.

Pozostałymi głównymi krajami zamieszkania osób przemieszczających się w ostatnich latach są to: Włochy, Hiszpania i Francja, Austria i Belgia

 Znaczna większość osób przemieszczających się w ostatnich latach w państwach UE/EFTA miała średnie lub wyższe wykształcenie

 Kobiety i mężczyźni stanowią dwie równe grupy osób przemieszczających się

 Kobiety mają wyższe wykształcenie niż mężczyźni i częściej posiadają wyższe kwalifikacje niż wymagania na stanowisku pracy

(12)

ELA ma stanowić zdecentralizowaną agencję UE, która będzie służyć rozwiązywaniu takich problemów jak:

 brak odpowiedniego wsparcia i doradztwa dla obywateli i przedsiębiorstw

w sytuacjach transgranicznych, w tym niepełne lub niewystarczające informacje na temat ich praw i obowiązków;

 niewystarczający dostęp do informacji i ich wymiana między organami krajowymi odpowiedzialnymi za poszczególne dziedziny mobilności pracowników

i koordynację systemów zabezpieczenia społecznego;

 niewystarczające zdolności organów krajowych do zorganizowania transgranicznej współpracy z innymi organami;

 brak lub niewystarczająca skuteczność mechanizmów wspólnych transgranicznych działań w zakresie egzekwowania prawa;

 brak specjalnego mechanizmu mediacji transgranicznej między państwami

członkowskimi we wszystkich dziedzinach mobilności pracowników i koordynacji zabezpieczenia społecznego;

 niewystarczające struktury współpracy na szczeblu UE w tej dziedzinie.

Europejski Urząd Pracy - ELA

(13)

Co zapewnić ma ELA?

 poprawa dostępności informacji dla obywateli i pracodawców na temat ich praw i obowiązków w dziedzinie mobilności pracowników

i koordynacji zabezpieczenia społecznego, a także dostęp do odpowiednich usług;

 usprawnienie współpracy operacyjnej między organami w zakresie transgranicznego egzekwowania odnośnych przepisów prawa Unii, w tym ułatwianie wspólnych inspekcji;

 zapewnianie mediacji i pomocy w rozstrzyganiu sporów między

organami krajowymi oraz łagodzeniu transgranicznych zakłóceń na rynku pracy, np. wynikających z restrukturyzacji przedsiębiorstw działających w kilku państwach członkowskich.

Europejski Urząd Pracy - ELA

(14)

Dotychczasowe struktury i instrumenty w dziedzinie transgranicznej mobilności pracowników i koordynacji zabezpieczenia społecznego mają zostać zintegrowane z ELA lub uzupełnione dzięki jego działaniu, zaś sama ELA ma dostarczyć państwom członkowskim wsparcia operacyjnego i technicznego.

Działalność ELA ma obejmować osoby podlegające unijnym przepisom w dziedzinie transgranicznej mobilności pracowników i koordynacji zabezpieczenia społecznego, a konkretnie pracowników, osoby samozatrudnione i innych obywateli Unii lub państw trzecich, legalnie przebywających w UE i znajdujących się w sytuacjach transgranicznych (pracownicy delegowani, posiadacze niebieskiej karty UE, pracownicy przenoszeni wewnątrz przedsiębiorstw i rezydenci długoterminowi).

ELA przejmie zadania koordynacji sieci EURES w UE.

Europejski Urząd Pracy - ELA

(15)

Projektowane Rozporządzenie PE i Rady ws. ELA ma zostać zatwierdzone do końca 2018 r.

ELA powinna rozpocząć działalność w 2019 r.

i osiągnąć pełną zdolność operacyjną do 2023 r.

Więcej informacji: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1414&langId=pl#navItem-3

Europejski Urząd Pracy - ELA

(16)

Jednolity Portal Cyfrowy

Komisja Europejska stworzy tzw. JEDNOLITY PORTAL CYFROWY (SINGLE DIGITAL GATEWAY)

Unijne rozporządzenie PE i Rady w tej sprawie jest na ostatnim etapie procedowania.

Docelowo Jednolity portal cyfrowy będzie przyjaznym użytkownikowi pojedynczym punktem dostępu, który pomoże obywatelom i firmom szukać informacji niezbędnych na unijnym jednolitym rynku.

Da on pełny dostęp do wielu procedur on-line, które pomogą im, kiedy będą chcieli się przeprowadzić, podjąć pracę, przejść na emeryturę, zacząć studia lub też kiedy postanowią założyć firmę lub prowadzić działalność w innym kraju.

(17)

Jednolity Portal Cyfrowy

Jednolity portal cyfrowy skorzysta z już istniejącego portalu „Twoja Europa”

https://europa.eu/youreurope/index.htm i obejmie wspólne interfejsy użytkownika połączone z istniejącym portalem o tej właśnie nazwie.

Dostępny będzie we wszystkich językach urzędowych UE.

Nowy portal zintegruje kilka sieci i usług, które powstały na szczeblu krajowym i unijnym, by pomóc obywatelom i firmom prowadzić działalność transgraniczną.

Należą do nich: europejskie centra konsumenckie, portal „Twoja Europa” – Porady, SOLVIT, Punkt Informacyjny IPR, Europe Direct oraz sieć Enterprise Europe Network.

Nowy portal pomoże zmniejszyć obciążenie administracyjne obywateli i firm.

W znacznym stopniu będzie się opierał na zasadzie jednorazowości, tzn. osoby i firmy będą musiały dostarczyć administracji publicznej tych samych informacji tylko raz.

Funkcjonowanie portalu będzie bazować na narzędziach technicznych opracowanych przez Komisję we współpracy z organami administracji krajowej.

(18)

Aby dać administracji krajowej, regionalnej i lokalnej więcej czasu na dostosowanie, docelowa data umieszczenia

wszystkich stosownych procedur w internecie przypadnie 5 lat po wejściu rozporządzenia w życie.

Jednak wiele procedur jest dostępnych on-line już teraz lub zostanie udostępnionych wcześniej.

(19)

Europejska Klasyfikacja Umiejętności, Kompetencji i Zawodów - ESCO

ESCO to wielojęzyczna europejska klasyfikacja umiejętności, kompetencji, kwalifikacji i zawodów. ESCO jest częścią strategii „Europa 2020”.

W klasyfikacji ESCO określono i uszeregowano umiejętności, kompetencje, kwalifikacje i zawody istotne dla unijnego rynku pracy oraz kształcenia i szkolenia.

Klasyfikacja pokazuje w

sposób systematyczny relacje między różnymi pojęciami.

(20)

Europejska Klasyfikacja Umiejętności, Kompetencji i Zawodów - ESCO

DO CZEGO SŁUŻY KLASYFIKACJA ESCO?

Pośrednictwo pracy i dopasowanie oferty pracy do osoby poszukującej pracy (automatyczne dopasowanie na portalu EURES KE, w systemach informatycznych innych organizacji np. agencji zatrudnienia czy bezpośrednio pracodawców, dopasowanie oferty do osoby z uwzględnieniem jego kompetencji i umiejętności) Zarządzanie karierą zawodową (tworzenie CV, wyszukiwanie możliwości szkoleniowych, identyfikowanie potrzeb szkoleniowych)

Analizy rynku pracy (statystyki, duże bazy danych)

Gdzie do tej pory wykorzystano lub planuje się wykorzystać ESCO:

EURES, CEDEFOP, EU Skill Profile Tool for Third Country Nationals, EUROPASS, PSZ w Irlandii, PSZ w Islandii, OPENSKIMR, TALQ – Transparency in Art Levels and Qualifications, E-Skills Match, ACROSS project, BOOST.rs, DOCEBO, Textkernel, Milch

& Zucker (JobStairs)

(21)

Europejska Klasyfikacja Umiejętności, Kompetencji i Zawodów - ESCO

KORZYŚCI Z ESCO?

POSZUKUJĄCY PRACY

 zrozumienie oczekiwań pracodawcy

 zrozumienie, w jakim kierunku rozwijać swoją karierę poprzez uczenie się przez całe życie;

 ułatwienie w opisywaniu nabytych umiejętności, wiedzy i kompetencji PRACODAWCY

 zrozumienie pojęć z zakresu kwalifikacji, umiejętności i kompetencji zdobytych podczas edukacji i doświadczenia zawodowego przez kandydata do pracy

 lepsze/łatwiejsze opisanie wymagań oczekiwanych od kandydata na stanowisku pracy/

ofercie pracy

 lepsze dopasowanie kandydata do stanowiska pracy INSTYTUCJE SZKOLENIOWE

 lepsze dostosowanie programów szkoleń w oparciu o informacje zwrotne z rynku pracy

 przejrzyste/ zrozumiałe opisy ofert szkoleniowych oraz przyznawanych kwalifikacji

 możliwość wykorzystania i wzrost znaczenia narzędzi cyfrowych w tym ESCO w dokonywaniu porównań programów kształcenia zawodowego w Europie

(22)

Europejska Klasyfikacja Umiejętności, Kompetencji i Zawodów - ESCO

KORZYŚCI Z ESCO?

PORADNICTWO ZAWODOWE

 poprawa e-usług - bazując na informacji o zawodzie ESCO „podpowiada”

umiejętności, które wiążą się z tym zawodem i pozwala na wzbogacenie e-profilu o wpisanie dodatkowych umiejętności, zwiększenie czytelności prezentowanych umiejętności i lepsze komunikowanie ich potencjalnym pracodawcom

 możliwość usług dla klientów w różnych językach

 budowanie partnerstw z innymi usługodawcami i wymiana danych - wzmocnienie współpracy instytucji sektora publicznego i prywatnego w zakresie pośrednictwa pracy oraz z instytucjami edukacyjno-szkoleniowymi

(23)

ESCO została usankcjonowana prawnie 18 lipca 2018 r. w postaci dwóch decyzji wykonawczych Komisji nr 2018/2020 oraz nr 2018/2021.

(pełna treść aktów: https://eures.praca.gov.pl/o-nas/podstawy-prawne)

ESCO obejmuje około:

 14 tys. umiejętności

 3 tys. zawodów

 2 tys. kwalifikacji

Klasyfikacja dostępna jest w 26 językach (w 24 językach UE, islandzkim i norweskim).

Państwa członkowskie muszą przygotować mapowanie klasyfikacji krajowych do ESCO do lipca 2020 r.

Więcej informacji: https://ec.europa.eu/esco/portal

Europejska Klasyfikacja Umiejętności, Kompetencji i Zawodów - ESCO

(24)

Aktualności – główne prace na poziomie KE styczeń - wrzesień 2018 Europejskie Służby Zatrudnienia - EURES

Prawo UE

Systemy Informatyczne

Finanse

Grupy i Komitety Raporty

Portal EURES

zakończenie prac i wydanie 3 decyzji wykonawczych KE ws. systemu monitorowania EURES i ESCO, współpraca przy procedowaniu dwóch projektów rozporządzeń PE i Rady ws. ELA i Jednolitego Portalu Cyfrowego

Prace nad zapewnieniem interoperacyjności systemami IT KE i PSZ w UE/EFTA przełączeniami baz ofert pracy i baz CV, uruchomienie w lipcu bazy ofert pracy wg nowych standardów, prace nad kwestiami ochrony danych osobowych

Administracja portalu i uruchomienie nowego nowoczesnego Extranetu dla kadry EURES

Współpraca przy projektowaniu nowej perspektywy finansowej 2021-2027 (EASI, ESF+), ogłaszanie naborów i obsługa grantów na programy Twoja 1 praca z EURES oraz EURES-T

Wydanie Raportu mobilności pracowniczej w UE 2017, prace nad Raportem z działań EURES dla Parlamentu Europejskiego i Rady za lata 2016-2018

Organizacja kilkunastu posiedzeń Grup koordynacyjnych, roboczych i Komitetu EURES

(25)

Aktualności – główne prace na poziomie KE styczeń - wrzesień 2018 Europejskie Służby Zatrudnienia - EURES

Kampanie Monitoring

Prowadzenie szkoleń stacjonarnych i wirtualnych dla kadry EURES w UE i EFTA

Przygotowanie kampanii z okazji 50-tej rocznicy swobodnego przepływu pracowników, kampanie EURES w mediach społecznościowych

Przygotowanie instrukcji, narzędzi on-line dla państw członkowskich w celu ich wsparcia w przygotowaniu mapowania klasyfikacji krajowych do ESCO

Szkolenia

Europejskie Dni Pracy

Prowadzenie platformy IT obsługującej Europejskie Dni Pracy zorganizowane przez EURES w UE (przeprowadzono 21 takich Dni / Targów Pracy)

Programy

mobilnościowe Współpraca z programem REACTIVATE (osoby 35+) i Europejskie Korpusy Solidarności

ESCO

Przygotowanie podręczników i instrukcji dla państw członkowskich w celu ich wsparcia w prowadzeniu nowego monitoringu EURES

(26)

Europejskie Służby Zatrudnienia - EURES

Prawo UE Udział w unijnym procesie legislacyjnym 4 aktów prawnych (dot. systemu monitorowania EURES, ESCO i ELA)

Prawo PL Przygotowanie nowych przepisów prawnych z zakresu EURES w projekcie ustawy o rynku pracy i właściwych rozporządzeniach wykonawczych

Systemy Informatyczne

Współpraca z DI w zakresie uruchomienia transferów ofert pracy i CV do systemów IT KE na portalu EURES, prace nad stworzeniem nowego narzędzia IT do obsługi monitoringu EURES

Monitoring Uruchomienie nowego systemu monitorowania EURES w Polsce, przygotowanie raportu do KE za I półrocze

Plany i sprawozdania

Przygotowanie sprawozdania z Krajowego Planu Działań EURES w Polsce za 2017 r., prace nad Krajowym Planem Działań EURES w Polsce w 2019 r., przygotowanie wsadów do Raportu KE dla Parlamentu Europejskiego i Rady za działania EURES w latach 2016-2018

Aktualności – główne prace na poziomie DRP, MRPiPS styczeń - wrzesień 2018

(27)

Aktualności – główne prace na poziomie DRP, MRPiPS styczeń - wrzesień 2018 Europejskie Służby Zatrudnienia - EURES

Strona www Prowadzono merytorycznie krajową stronę internetową www.eures.praca.gov.pl (ok. 310 tys. odwiedzin)

EFS i finanse

Analiza i zaopiniowanie 2 projektów na dofinansowanie działań EURES z RPO 2014-2020, rozliczenie grantu dla EURES-TriRegio (w toku) ,współpraca z DWF w MRPiPS w związku z 2 projektami szkoleniowymi EURES finansowanymi z PO WER 2014-2020 (dla OHP i PSZ)

Szkolenia Zorganizowano w Warszawie szkolenie dla nowej kadry EURES z OHP i WUP. Analiza i przekazanie kandydatur na szkolenia unijne stacjonarne i wirtualne do KE (koordynacja)

Publikacje Wydano 7 rodzajów publikacji EURES, które przekazano do WUP, PUP i OHP (nakład ok. 532 tys. szt.)

Grupy i Komitety

Udział w 3 posiedzeniach (Grupa Koordynacyjna EURES, Komitet EUERS) w Brukseli oraz 4 wydarzeniach za granicą. Współpraca z przedstawicielami MRPiPS biorącymi udział w posiedzeniach Grupy Roboczej ds. Interoperacyjności i Grupy Roboczej ds.

ESCO.

Organizacje pracodawców

Zorganizowano w Warszawie spotkanie z przedstawicielami głównych organizacji pracodawców w Polsce w celu zaangażowania ich w promocję EURES

Współpraca międzynarodowa

Wzmocniono współpracę z EURES z Niemiec (planowanie na 2019 r.) i z Francji – (2 spotkania w Warszawie)

(28)

Osiągnięcia WUP, PUP, WK OHP oraz CEiPM OHP w I półroczu 2018 r. (statystyki) Europejskie Służby Zatrudnienia - EURES

Liczba pracowników WUP, PUP, OHP świadczących usługi sieci EURES 1 745 Liczba ww. pracowników w przeliczeniu na pełne etaty 863

Liczba poszukujących pracy, którzy

skorzystali z usług informacyjnych EURES

ok. 71 tys.

(60% mężczyzn i 40% kobiet) (40 % osób młodych 15-34 lat i 60% osób powyżej 35 r.ż.) Liczba indywidualnych kontaktów z

poszukującymi pracy nt. EURES

ok. 76 tys.

(1,7% z cudzoziemcami i 98,3% z Polakami)

Liczba pracodawców, którzy skorzystali z

usług informacyjnych EURES ok. 6,7 tys.

Liczba indywidualnych kontaktów z pracodawcami nt. EURES

ok. 11,7 tys. (79% z pracodawcami polskimi i 21% z pracodawcami UE/EFTA)

(29)

Europejskie Służby Zatrudnienia - EURES

Liczba wydarzeń (grupowych) rekrutacyjnych i informacyjnych, w tym targów pracy

2 215 (67% wydarzeń czysto informacyjnych, 1,5% wydarzeń czysto rekrutacyjnych;

1,5% wydarzeń rekrutacyjno- informacyjnych)

Liczba uczestników ww. wydarzeń 55 883

Liczba odwiedzin strony www.eures.praca.gov.pl

ok. 310 tys.

(30)

Europejskie Służby Zatrudnienia - EURES

Liczba obsłużonych przez WUP i WK OHP wakatów polskich pracodawców

zainteresowanych rekrutacją cudzoziemców z wybranych państw UE/EFTA 502

Liczba CV cudzoziemców - obywateli UE/EFTA otrzymana w wyniku naborów WUP i

WK OHP do pracy w Polsce 137

Liczba zatrudnionych cudzoziemców z UE/EFTA w Polsce w ramach obsłużonych przez

WUP i WK OHP wakatów polskich (potwierdzonych) 41

Liczba obsłużonych przez WUP i WK OHP wakatów zagranicznych pracodawców z

UE/EFTA zainteresowanych rekrutacją Polaków 3 671

Liczba CV Polaków przesłana za granicę w ramach naborów WUP i WK OHP do

pracy za granicą w UE/EFTA 1 624

Liczba zatrudnionych Polaków za granicą w UE/EFTA w ramach obsłużonych przez WUP

i WK OHP wakatów zagranicznych (potwierdzonych) 279

(31)

Europejskie Służby Zatrudnienia - EURES

Średni wskaźnik satysfakcji klienta z usług

informacyjnych i doradczych EURES 92%

Średni wskaźnik satysfakcji klienta z usług

rekrutacyjnych EURES 95%

Średni wskaźnik satysfakcji klienta z usług wsparcia

w poszukiwaniu pracy 93%

Satysfakcja klienta z usług polskiej sieci EURES w I półroczu 2018 r.

35 badań zrealizowanych przez PSZ na grupie 581 respondentów

(32)

Dziękuję za uwagę

Cytaty

Powiązane dokumenty

Dzięki temu można komunikować się z kimś, kto jest bardzo daleko lub w bardzo niedo- stępnych miejscach, np.. na Międzynarodowej

W ramach Europejskiej Inicjatywy dla Demokracji i Praw Cz³owieka odby³y siê w latach 2001–2003 liczne seminaria, na których, w ramach kontaktów akademic- kich, prowadzone s¹

Założenia statutowe uczelni oraz misja Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu sprawiają, że jest ona przygotowana do prowadzenia działalności naukowej, za- równo w zakresie

Bardzo potrzebna jest szeroka dyskusja na temat duszpasterstwa osób żyjących w związkach niesakramentalnych i dzielenia się doświadczeniami w tej kwestii. W ten sposób

20 Tabelaryczne porównanie prezydencji, UKIE, Departament Koor- dynacji Przygotowań i Obsługi Przewodnictwa Polski w Radzie Unii Europejskiej.. Europejski Sezon

Zgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego w wyborach przeprowadzanych na zasadzie proporcjonalnej (do rad gmin powyżej 3500 mieszkańców, rad regionalnych, do Senatu

oraz stopniowe otwieranie rynków pracy przez kraje starej Unii sprawiło, że już ponad 2,1 mln Polaków wyemigrowało do innych krajów UE (migracja czasowa). W

Niekwestionowanym liderem wymiany wewnątrzgałę- ziowej spośród krajów EŚW-10 okazały się Czechy, dla których wyrażający ten ro- dzaj powiązań handlowych wskaźnik