Widok Znaczenie diagnozowania ekonomicznego w działalności przedsiębiorstw



IwonaȱDudkiewiczȱ

AbsolwentkaȱNMSU,ȱEkonomia,ȱDEiFPȱ

Znaczenieȱdiagnozowaniaȱekonomicznegoȱȱ wȱdziaÙalnoïciȱprzedsi¿biorstwȱ

Wst¿pȱ

Diagnozy,ȱaȱdokÙadniejȱichȱznaczenieȱwȱPolsceȱsi¿gaj­ȱpoÙowyȱXIXȱw.ȱBadaniaȱ zostaÙyȱzapocz­tkowaneȱprzezȱwybitnegoȱuczonego,ȱlekarzaȱTytusaȱChaÙubiÚskieȬ go¹.ȱPrzywoÙanyȱbadaczȱwȱswoichȱpracachȱkoncentrowaÙȱsi¿ȱnadȱmetodamiȱmedyȬ cyny,ȱ aȱjedenȱ zȱ jegoȱ uczniów,ȱ WÙadysÙawȱ BiegaÚski²,ȱ tworzeniemȱ iȱstawianiemȱ dobrejȱorazȱtrafnejȱdiagnozy.ȱȱ

Opracowaneȱwczeïniejȱrozwi­zaniaȱznajduj­ȱswojeȱzastosowanieȱwȱpojawiaȬ j­cychȱ si¿ȱ zakÙóceniachȱ weȱ wszystkichȱ dziedzinachȱ dziaÙalnoïci.ȱ Problematykaȱ zwi­zanaȱ zȱ dziaÙaniemȱ iȱ funkcjonowaniemȱ przedsi¿biorstwȱ zwi­zanaȱ jestȱ zȱrozpoznaniemȱstanuȱfaktycznegoȱiȱpostawieniuȱodpowiedniejȱdiagnozy.ȱ

CelemȱniniejszegoȱartykuÙuȱjestȱukazanieȱznaczeniaȱiȱkorzyïci,ȱwynikaj­cychȱ zȱdiagnozowaniaȱekonomicznegoȱpodmiotówȱnaȱkaČdymȱetapieȱrozwoju,ȱwȱstaleȱ zmieniaj­cejȱ si¿ȱ gospodarceȱ rynkowej.ȱ Wykorzystanaȱ wȱopracowaniuȱ metodaȱ badawczaȱobejmujeȱanaliz¿ȱliteraturyȱprzedmiotu.ȱWȱprocesieȱpisaniaȱinspirowaȬ noȱsi¿ȱksi­Čk­ȱautorstwaȱStefanaȱZiemskiego³.ȱ

1.ȱDiagnozowanieȱekonomiczneȱjakoȱprocesȱbadawczyȱ

DiagnozowanieȱekonomiczneȱjestȱzespoÙemȱczynnoïciȱzajmuj­cychȱsi¿ȱbadaȬ niemȱ stanuȱ ekonomicznegoȱ dziaÙalnoïci,ȱ którychȱ celemȱ jestȱ rozpoznawanieȱ iȱocenianieȱrzeczywistejȱsytuacjiȱprzedsi¿biorstwa⁴.ȱPoruszaȱsi¿ȱzatemȱwȱobr¿bieȱ komunikacjiȱ iȱsterowania⁵,ȱ zwi­zanychȱ zȱ procesemȱ obserwacjiȱ orazȱwyci­ganiaȱ wniosków,ȱ poȱ uprzednimȱ poznaniuȱ przedsi¿biorstwaȱ zaȱ pomoc­ȱ identyfikacjiȱ



ȱȱ T.ȱChaÙubiÚskiȱ–ȱpolskiȱlekarz,ȱspoÙecznik,ȱprofesorȱpatologii,ȱ1820–1889ȱr.ȱ

ȱȱ W.ȱBiegaÚskiȱ–ȱpolskiȱlekarzȱinternista,ȱdoktorȱmedycyny,ȱlogik,ȱfilozof,ȱspoÙecznik,ȱ1851–1917ȱr.ȱ

ȱȱ S.ȱZiemski,ȱProblemyȱdobrejȱdiagnozy,ȱWiedzaȱPowszechna,ȱWarszawaȱ1973.ȱ

ȱȱ J.ȱ Wi¿ckowski,ȱ Planowanieȱ iȱ diagnostykaȱ ekonomicznaȱ wȱ przedsi¿biorstwachȱ przemysÙowych,ȱ Warszawaȱ 2006,ȱs.ȱ71.ȱ

ȱȱ S.ȱBeer,ȱCybernetykaȱaȱzarz­dzanie,ȱPWN,ȱWarszawaȱ1966,ȱs.ȱ11.ȱ

jegoȱzachowaÚȱwȱgospodarce⁶.ȱPrzedsi¿biorstwoȱmoČnaȱprzedstawi°ȱjakoȱsystem,ȱ któryȱprezentujeȱrysunekȱ1.ȱ

ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ ȱ

Rysunekȱ1.ȱOddziaÙywanieȱpomi¿dzyȱotoczeniemȱaȱprzedsi¿biorstwemȱ

ƒródÙo:ȱO.ȱKyn,ȱP.ȱPelikan,ȱCybernetykaȱaȱekonomia,ȱPWE,ȱWarszawaȱ1967,ȱs.ȱ17.ȱ

Przedsi¿biorstwoȱjakoȱsystemȱcharakteryzujeȱïcisÙeȱpowi­zanieȱzȱotoczeniem.ȱ Tylkoȱ dzi¿kiȱ temuȱ moČeȱ trwa°ȱ iȱ rozwija°ȱ si¿,ȱ zȱ niegoȱ czerpieȱ sweȱ zasoby.ȱ Jestȱ systememȱotwartym,ȱponiewaČȱtoȱwÙaïnieȱotoczenieȱwywieraȱwpÙywȱnaȱfunkcjoȬ nowanieȱ iȱ odwrotnieȱ (sprz¿Čenieȱ zwrotne).ȱ Musiȱ takČeȱ przystosowywa°ȱ si¿ȱ doȱ zmianȱwyst¿puj­cychȱwȱgospodarce,ȱabyȱmócȱoszacowa°ȱsweȱszanseȱiȱzagroČeniaȱ naȱbazieȱsilnychȱiȱmocnychȱstronȱprzedsi¿biorstwa⁷.ȱSamaȱidentyfikacjaȱcechȱbaȬ danegoȱpodmiotuȱdajeȱpodstaw¿ȱdoȱsprawnoïciȱdziaÙania,ȱktór­ȱmoČnaȱokreïli°ȱ jakoȱreguÙyȱdoskonaleniaȱpost¿powaniaȱzeȱwzgl¿duȱnaȱskutecznoï°,ȱkorzystnoï°ȱ iȱekonomicznoï°.ȱSkutecznoï°ȱtoȱtakieȱdziaÙanie,ȱktóreȱprowadziȱdoȱzamierzoneȬ goȱcelu.ȱPoprzezȱkorzystnoï°ȱnaleČyȱrozumie°ȱróČnic¿ȱmi¿dzyȱuzyskanymȱwyniȬ kiemȱ uČytkowym,ȱ aȱkosztamiȱ dziaÙania.ȱ Ekonomicznoï°ȱ moČnaȱ zdefiniowa°ȱ ilorazemȱ wynikuȱ uČytkowegoȱ doȱ kosztówȱ dziaÙania,ȱ aȱ ichȱ wynikȱ wi¿kszyȱ odȱ wzorcaȱ (>1)ȱ toȱ dziaÙanieȱ ekonomiczne.ȱ Ponadtoȱ sprawnoï°ȱ toȱ relacjeȱ pomi¿dzyȱ podsystemamiȱprzedsi¿biorstwa,ȱwydziaÙówȱorazȱichȱfunkcji⁸.ȱ

DiagnozowanieȱekonomiczneȱmoČeȱwyst¿powa°ȱwȱuj¿ciuȱprocesuȱgospodarȬ czegoȱwyodr¿bniaj­cȱcechyȱproblemu.ȱJestȱtakČeȱefektemȱcykluȱrozpoznaniaȱrzeȬ czywistoïciȱorazȱprocesemȱpoznawczym.ȱD­Čyȱdoȱidentyfikacjiȱproblemu,ȱokreȬ



ȱȱ E.ȱSobol,ȱSÙownikȱWyrazówȱObcychȱ–ȱWydanieȱNowe,ȱPWN,ȱWarszawaȱ1995,ȱs.ȱ232Ȭ233.ȱ

ȱȱ W.ȱFlakiewicz,ȱJ.ȱOleÚski,ȱCybernetykaȱekonomiczna,ȱPWN,ȱWarszawaȱ1989,ȱs.ȱ316.ȱ

ȱȱ K.ȱObÙój,ȱStrategiaȱ organizacji.ȱWȱposzukiwaniuȱ trwaÙejȱprzewagiȱ konkurencji.ȱ Wyd.ȱ IIȱ zmienione,ȱ PWN,ȱ Warszawaȱ2007,ȱs.ȱ370.ȱ



272&=(1,(

7UDQVIRUPDFMD

SU]HWZDU]DQLH

QDNáDG\ ]DVRE\OXG]NLH

NDSLWDáRZHU]HF]RZHWHFKQR

ORJLDLQIRUPDFMDF]DV

Z\MĞFLH Z\QLNLGDQH

OLF]ERZHZQLRVNLGLDJQR]D

VSUDZR]GDQLHDXG\WUDSRUW

RSLQLD Z\MĞFLH

UHDNFMD

ZHMĞFLH

DNFMD

635=ĉĩ(1,(=:5271(



ïleniaȱaktualnejȱiȱprzyszÙejȱsytuacjiȱpodmiotuȱorazȱwyjaïnienieȱichȱprzyczyn.ȱProȬ cesȱdiagnozowaniaȱprzedstawiaȱrysunekȱ2.ȱ

ȱ ȱ

ȱ ȱ

ȱ ȱ ȱ ȱ

Rysunekȱ2.ȱProcesȱdiagnozowaniaȱ

ƒródÙo:ȱ J.ȱ Machaczka,ȱ Zarz­dzanieȱ rozwojemȱ organizacji.ȱ Czynniki,ȱ modele,ȱ strategia,ȱ diagnoza,ȱ WydawnictwoȱNaukoweȱPWN,ȱWarszawa–Krakówȱ1998,ȱs.ȱ130–131.ȱ

Przebiegȱ procesuȱ rozpoczynaȱ si¿ȱ odȱ rejestrowania,ȱ inaczejȱ monitorowania,ȱ polegaj­cegoȱ naȱzbieraniuȱiȱgromadzeniuȱdanych,ȱustaleniuȱfaktów⁹,ȱnotowaniuȱ iȱzapisywaniuȱ wynikówȱ zȱ badaÚ.ȱ MoČnaȱ jeȱ uzyska°ȱ zaȱ pomoc­ȱ obserwacji,ȱ wyȬ wiadu,ȱ analizyȱ danychȱ liczbowych.ȱ Rejestrowanieȱ wymagaȱ równieČȱ ustaleniaȱ stosownegoȱ modelu.ȱ Wzorzecȱ tenȱ winienȱ by°ȱ odpowiednikiemȱ cechȱ badanegoȱ przedsi¿biorstwaȱ zeȱ szczególnymȱ uwzgl¿dnieniemȱ przyj¿tegoȱ celuȱ zawartoïciȱ badania¹⁰.ȱ „Cechaȱ systemuȱ toȱ wÙaïciwoï°ȱ charakteryzuj­caȱ –ȱ podȱ pewnymȱ wzgl¿demȱ–ȱjegoȱistot¿,ȱprzedmiot,ȱprocesȱlubȱstan”¹¹.ȱCechyȱ(identyfikatoryȱstaȬ nu),ȱpowinnyȱby°ȱprawdziwe,ȱrealneȱorazȱaktualne.ȱOdgrywaj­ȱpodstawow­ȱrol¿ȱ wȱprocesieȱrejestrowania.ȱIchȱidentyfikacjaȱjestȱszczególnieȱwaČna,ȱalbowiemȱzÙyȱ dobórȱ b¿dzieȱ wpÙywaÙȱ naȱ bÙ¿dneȱ wyniki.ȱ Wówczasȱ diagnoza,ȱ b¿d­caȱ kolejnymȱ procesemȱ diagnozowania,ȱ moČeȱ zosta°ȱ Ċleȱ postawiona.ȱ Zgromadzoneȱ daneȱ wȱwersjiȱ sporz­dzonegoȱ dokumentuȱ ïwiadcz­ȱ oȱ rozpoznaniuȱ stanuȱ badanegoȱ podmiotuȱ iȱ okreïlaj­ȱ wszelkieȱ odchyleniaȱ odȱ przyj¿tegoȱ wzorca,ȱ któryȱ jestȱ podȬ staw­ȱ doȱ ocenyȱ jednostki.ȱ Rozpoznanieȱ wymagaȱ odȱ diagnostyȱ wiedzyȱ iȱumiej¿tnoïciȱinterpretacjiȱotrzymanychȱinformacji,ȱgdyČȱsamoȱpostawienieȱdiaȬ gnozyȱrównieČȱmoČeȱokaza°ȱsi¿ȱbÙ¿dne,ȱpomimoȱtrafnegoȱdoboruȱcech.ȱOpracoȬ wanieȱinterwencjiȱjestȱostatnimȱetapemȱprocesuȱdiagnozowania.ȱS­ȱtoȱniezb¿dneȱ



ȱȱ StronaȱinternetowaȱPolitechnikiȱGdaÚskiej,ȱwww.eia.pg.edu.plȱ[dost¿p:ȱ30.12.2013].ȱ

ȱȱ J.ȱMachaczka,ȱZarz­dzanie…,ȱs.ȱ130.ȱ

ȱȱ A.ȱSzewczyk,ȱG.ȱWojarnik,ȱDiagnozowanieȱsystemówȱinformacyjnychȱwȱteoriiȱiȱpraktyce,ȱWNȱUniwersyȬ tetuȱSzczeciÚskiego,ȱSzczecinȱ2001,ȱs.ȱ27.ȱ

Z

/ 

LGHQW\ILNDWRU\

VWDQX

UHMHVWURZDQLH

LQWHUZHQFMDGLDJQR]D

dziaÙaniaȱwȱceluȱosi­gni¿ciaȱzmiany.ȱZmianaȱmoČeȱby°ȱwȱcharakterzeȱiloïciowymȱ iȱjakoïciowym.ȱInterwencjiȱdokonujeȱsi¿ȱwedÙugȱpotrzebȱprzedsi¿biorstwa.ȱMoČȬ liwieȱ jakȱ najrzadziej,ȱ gdyČȱ ingerencjaȱ powoduje,ȱ cho°ȱ wȱnajmniejszymȱ stopniuȱ spowolnienieȱ pracy,ȱ zamieszanieȱ wïródȱ pracownikówȱ przezȱ wdraČanieȱ czyȱ teČȱ dostosowywanieȱsi¿ȱdoȱnowychȱwarunków,ȱzaÙoČeÚ,ȱprocesów,ȱprocedurȱitp.ȱTakȱ jakȱ wczeïniejszeȱ etapyȱ procesuȱ diagnozowania,ȱ interwencjaȱ równieČȱ moČeȱ okaȬ za°ȱsi¿ȱnieskutecznaȱczyȱteČȱnietrafna.ȱWówczasȱprocesȱdiagnostycznyȱpowtarzaȱ si¿¹².ȱDiagnostykaȱnieȱjestȱwi¿cȱcelemȱsamymȱwȱsobie,ȱjestȱform­ȱszerszegoȱpost¿Ȭ powania.ȱ

Diagnozowanieȱ ekonomiczneȱ moČnaȱ zatemȱ przedstawi°ȱ jakoȱ procesȱ badawȬ czy.ȱProcesȱ–ȱprzebiegȱnast¿puj­cychȱpoȱsobieȱpowi­zanychȱprzyczynowoȱokreïloȬ nychȱ zmian,ȱ stanowi­cychȱ kolejneȱ stadia,ȱ fazy,ȱ etapyȱ rozwojuȱ czegoï,ȱ przebieg,ȱ rozwijanieȱ si¿.ȱ Jestȱ wi¿cȱ ci­giemȱ czynnoïciȱ orazȱ post¿powaniemȱ wieloetapowymȱ wȱtrakcieȱ badaniaȱ dziaÙalnoïciȱ gospodarczej¹³.ȱ WyróČniaȱ si¿ȱ pi¿°ȱ kategoriiȱ diagnozȱwȱuj¿ciuȱprocesuȱgospodarczego¹⁴:ȱ

± diagnoz¿ȱ podstawow­ȱ koncentruj­c­ȱ si¿ȱ naȱ aktualnymȱ stanieȱ przedsi¿Ȭȱ biorstwaȱiȱopisywaniemȱnajwaČniejszychȱcech,ȱ

± diagnoz¿ȱprzyczynow­ȱzajmuj­c­ȱsi¿ȱwyjaïnieniemȱprzyczynȱprzezȱbadanieȱ historii,ȱ

± ȱdiagnoz¿ȱrozwojow­ȱustalaj­c­ȱstadiumȱrozwojuȱzakÙócenia,ȱ

± diagnoz¿ȱ róČnicow­ȱ oceniaj­c­ȱ wpÙywȱ zakÙóceniaȱ naȱ ogólneȱ dziaÙalnieȱ przedsi¿biorstwa,ȱ

± diagnoz¿ȱprognostyczn­ȱoceniaj­c­ȱtendencjeȱrozwojoweȱlubȱzakÙócaj­ce.ȱ Diagnozowanieȱ moČeȱ nawi­zywa°ȱ doȱ jednego,ȱ kilkuȱ rodzajówȱ diagnozȱ lubȱ przejï°ȱprzezȱwszystkieȱetapy.ȱWyodr¿bniaj­cȱcechyȱproblemuȱmoČnaȱzaliczy°ȱjeȱ doȱokreïlonejȱkategorii.ȱ

2.ȱPodziaÙȱiȱbudowaȱdiagnozȱekonomicznychȱ

Diagnozyȱ ekonomiczneȱ znajduj­ȱ sweȱ ĊródÙaȱ podziaÙuȱ wȱmedycynie.ȱ Stefanȱ Ziemskiȱ wyróČniÙȱ pi¿°ȱ typówȱ diagnoz,ȱ ponadtoȱ opisaÙȱ ichȱ podziaÙyȱ wedÙugȱ inȬ nychȱautorów¹⁵,ȱwybraneȱzȱnichȱprzedstawiaȱtabelaȱ1.ȱ

ȱ



ȱȱ J.ȱMachaczka,ȱZarz­dzanie…,ȱs.ȱ130–131.ȱ

ȱȱ E.ȱSobol,ȱSÙownik...ȱs.ȱ900.ȱ

ȱȱ J.ȱGoÙuchowski,ȱInteligentneȱsystemyȱdiagnozȱekonomicznych,ȱKatowiceȱ1997,ȱs.19–20.ȱ

ȱȱ S.ȱZiemski,ȱProblemyȱdobrejȱdiagnozy,ȱWiedzaȱPowszechna,ȱWarszawaȱ1973,ȱs.ȱ66,ȱ69–70,ȱ132.ȱ



Tabelaȱ1.ȱPodziaÙȱdiagnozȱekonomicznychȱ

Autorȱ PodziaÙȱdiagnozȱ Zakresȱdiagnozyȱ

S.ȱZiemskiȱ klasyfikacyjna/typologicznaȱ wst¿pnieȱokreïlaȱdysfunkcj¿/ȱokreïlaȱstopieÚȱ nasileniaȱzjawiskaȱ

genetycznaȱ(kauzalna)ȱ przedstawiaȱhistori¿ȱzmianȱ

znaczeniaȱ(celowoïciowa)ȱ okreïlaȱstopieÚȱszkodliwoïciȱzakÙóceniaȱ

fazyȱ badaȱrozwójȱzjawiskaȱ

prognostycznaȱ(rozwojowa)ȱ wprowadzaȱwnioskiȱ

H.ȱSchultenȱ stanuȱ obejmujeȱdiagnoz¿ȱkategorialn­ȱzȱpodziaÙem,ȱ

genetyczn­ȱorazȱfazyȱ

znaczeniaȱ badaȱcelowoï°ȱzaistniaÙychȱsymptomówȱ

CZ.S.ȱNosalȱ kategorialnaȱ klasyfikujeȱobjawyȱnaȱpodstawieȱrozpoznaȬ nychȱcechȱ

przyczynȱ badaȱÙaÚcuchȱprzyczynȱzjawiskaȱ

mechanizmówȱsamoregulacjiȱ rozpoznajeȱczynnikiȱiȱwarunkiȱsamoregulacjiȱ

fazyȱ przedstawiaȱsekwencj¿ȱfazȱ

prognozyȱ ukazujeȱrezultatȱsieciȱwnioskówȱ

ƒródÙo:ȱS.ȱZiemski,ȱProblemyȱdobrejȱdiagnozy,ȱWiedzaȱPowszechna,ȱWarszawaȱ1973,ȱs.ȱ66,ȱ69–70,ȱ132.ȱ

Abyȱmócȱulepszy°ȱpozycj¿ȱnaȱrynkuȱdanegoȱprzedsi¿biorstwa,ȱwszelkieȱjegoȱ dziaÙaniaȱ przyrównujeȱ si¿ȱ doȱ funkcjonowaniaȱ Čywegoȱ organizmu,ȱ aȱ badanieȱ pojawiaj­cychȱ si¿ȱ dysfunkcjiȱ traktowaneȱ s­ȱ jakȱ rozpoznawanieȱ choróbȱ naȱ podȬ stawieȱzidentyfikowanychȱobjawów¹⁶.ȱ

Diagnozowa°ȱ moČnaȱ cele,ȱ pojawiaj­ceȱ si¿ȱ szanseȱ iȱ zagroČenia,ȱ konkretnyȱ dziaÙ,ȱ branČ¿ȱ czyȱ teČȱ bada°ȱ czynnikȱ ludzkiȱ wȱ przedsi¿biorstwie.ȱ Istniejeȱ wieleȱ podziaÙówȱ diagnoz.ȱ ZaleČyȱ onȱ przedeȱ wszystkimȱ odȱ tego,ȱ coȱ b¿dzieȱ przedmioȬ temȱbadania.ȱ

Diagnozaȱ ekonomiczna,ȱ abyȱ zapewniaÙaȱ wysok­ȱ jakoï°ȱ musiȱ zosta°ȱ zbudoȬ wanaȱpoprzezȱusystematyzowanyȱproces¹⁷.ȱNaȱwst¿pie,ȱnaȱpodstawieȱdokÙadneȬ goȱzdefiniowaniaȱzjawiskaȱb¿d­cegoȱprzedmiotemȱbadania,ȱzostajeȱwyznaczonyȱ cel.ȱObiektemȱmoČeȱzosta°ȱogólnieȱpostawionyȱproblem,ȱnaȱktóryȱb¿dzieȱskÙadaÙoȱ si¿ȱkilkaȱjegoȱrodzajów.ȱNast¿pnymȱkrokiemȱjestȱwybranieȱkryteriumȱoceny.ȱJestȱ onoȱistotneȱprzyȱokreïleniuȱkierunkuȱzmian,ȱocenaȱjestȱÙatwiejszaȱdoȱzrealizowaȬ nia,ȱjeïliȱbadaȱsi¿ȱzjawiskoȱzaȱpomoc­ȱwartoïciȱliczbowych.ȱNiezwykleȱpotrzebnyȱ jestȱ zatem,ȱ dobórȱ miaryȱ doȱ badanegoȱ zjawiska,ȱ któryȱ pozwoliȱ okreïli°ȱ wielkoï°ȱ odchyleÚȱodȱnormy.ȱPorównanieȱwartoïciȱnieȱobejdzieȱsi¿ȱbezȱustaleniaȱwzorca.ȱ



ȱȱ S.ȱZiemski,ȱProblemy…,ȱs.ȱ16–17.ȱȱ

ȱȱ L.ȱ Bednarski,ȱ R.ȱ Borowiecki,ȱ J.ȱ Duraj,ȱ E.ȱ Kurtys,ȱ T.ȱ Waïniewski,ȱ B.ȱ Wersty,ȱ Analizaȱ ekonomicznaȱ przedsi¿biorstwa,ȱWydawnictwoȱAkademiiȱEkonomicznejȱim.ȱOskaraȱLangegoȱweȱWrocÙawiu,ȱWroȬ cÙawȱ1996,ȱs.ȱ16–20.ȱ

Najcz¿ïciejȱs­ȱtoȱwielkoïciȱplanowaneȱb­dĊȱpoČ­dane.ȱPoȱustaleniuȱpierwowzoȬ ru,ȱokreïlanyȱjestȱstopieÚȱodchyleÚ.ȱPoprzezȱodchylenieȱrozumiemyȱstan,ȱwȱjakimȱ znajdujeȱsi¿ȱprzedsi¿biorstwo.ȱAberracje,ȱktóreȱmog­ȱwyst­pi°ȱprzybieraj­ȱform¿ȱ negatywnegoȱlubȱpozytywnegoȱzdarzenia¹⁸.ȱ

Podj¿cieȱodpowiednichȱczynnoïciȱtoȱdziaÙaniaȱracjonalizuj­ce,ȱktórychȱzadaȬ niemȱ jestȱ eliminacjaȱ ujawnionychȱ dysfunkcjiȱ lubȱ utrzymanieȱ wyst¿puj­cychȱ koȬ rzyïci.ȱOkreïlenieȱodpowiednichȱdziaÙaÚȱrealizujeȱsi¿ȱwȱporozumieniuȱzeȱspecjaȬ listamiȱ zȱ róČnychȱ dziedzinȱ tak,ȱ abyȱ celȱ naȱ ostatnimȱ etapieȱ budowyȱ diagnozyȱ ekonomicznejȱzostaÙȱosi­gni¿ty.ȱ

3.ȱZmiennoï°ȱproblemówȱwȱdziaÙalnoïciȱprzedsi¿biorstwȱ

Zmiennoï°ȱproblemówȱwȱdziaÙalnoïciȱprzedsi¿biorstwȱmoČnaȱzaobserwowa°ȱ iȱzdefiniowa°ȱnaȱpodstawieȱklasycznegoȱmodeluȱcykluȱČyciaȱpodmiotu¹⁹.ȱȱ

KaČdaȱzȱczterechȱfazȱcharakteryzujeȱsi¿ȱkonkretnymiȱsytuacjami,ȱdzi¿kiȱczemuȱ informujeȱoȱprzechodzeniuȱorganizacjiȱprzezȱkolejneȱetapyȱdziaÙalnoïci.ȱWȱfazieȱ narodzinȱpojawiaj­ȱsi¿ȱproblemyȱzeȱznalezieniemȱmiejscaȱdlaȱswojejȱorganizacjiȱ naȱ rynku²⁰,ȱ jednostkaȱ walczyȱ oȱprzetrwanieȱ iȱwejïcieȱ naȱ rynek.ȱ Cz¿stoȱ pomyȬ sÙodawcaȱ szukaȱ promotora²¹,ȱ aȱprzywództwoȱ moČeȱ przysÙoni°ȱ waČnyȱ elementȱ zarz­dzania²².ȱNiekiedyȱpojawiaj­ȱsi¿ȱtrudnoïciȱzȱuzyskaniemȱzdolnoïciȱkredyȬ towej,ȱaȱmÙodyȱprzedsi¿biorcaȱcharakteryzujeȱsi¿ȱbrakiemȱdoïwiadczenia.ȱGdyȱ nast¿pujeȱ intensywnyȱ wzrost,ȱ waČn­ȱ rol¿ȱ odgrywaȱ budowaȱ strukturyȱ organiȬ zacyjnej,ȱ specjalizacjiȱ iȱpodziaÙuȱ pracy.ȱ Cz¿stoȱ pomijanyȱ zostajeȱ potencjaÙȱ praȬ cowników,ȱaȱprzezȱtoȱzÙeȱobsadzenieȱstanowisk.ȱSkutkujeȱtoȱbrakiemȱodczuciaȱ przynaleČnoïciȱ doȱ przedsi¿biorstwaȱ orazȱ integracjiȱ zespoÙów.ȱ DojrzaÙoï°,ȱ staȬ nowi­caȱtrzeci­ȱfaz¿ȱklasycznegoȱmodeluȱČyciaȱorganizacji,ȱjestȱznacz­coȱzagroȬ Čonaȱkryzysemȱkontroli.ȱDelegowanieȱzadaÚȱpracownikomȱjestȱprocesemȱnieÙaȬ twymȱ doȱ zrealizowania,ȱ gdyČȱ niektóreȱ osobyȱ wȱ przedsi¿biorstwieȱ s­ȱ wȱstanieȱ usamodzielni°ȱsi¿ȱwȱwi¿kszymȱstopniuȱniČȱoczekujeȱtegoȱodȱnichȱkierownictwo,ȱ aȱzarazemȱpoȱpewnymȱczasieȱmoČeȱokaza°ȱsi¿,ȱiČȱdziaÙanieȱorganizacjiȱzmierzaȱ wȱwieluȱ kierunkach²³.ȱ Naȱ tymȱ etapieȱ nast¿pujeȱ stopniowyȱ zanikȱ planowaniaȱ



ȱȱ J.ȱGoÙuchowski,ȱInteligentne…,ȱs.ȱ33.ȱ

ȱȱ B.ȱKoČuch,ȱNaukaȱoȱorganizacji,ȱWydawnictwoȱCeDeWu,ȱWarszawaȱ2007,ȱs.ȱ97,ȱ99.ȱ

ȱȱ A.ȱLetkiewicz,ȱProcesowaȱczyȱbiznesowaȱkoncepcjaȱprzedsi¿biorstwaȱ[w:]ȱDylematyȱiȱperspektywyȱrozwojuȱ wspóÙczesnychȱ przedsi¿biorstwȱ red.ȱ J.ȱ Fryca,ȱ D.ȱ Wach,ȱ Polskieȱ Towarzystwoȱ Ekonomiczne,ȱ GdaÚskȱ 2007,ȱs.ȱ8.ȱ

ȱȱ A.K.ȱKoĊmiÚski,ȱD.ȱJemielniak,ȱZarz­dzanieȱodȱpodstaw,ȱWydawnictwoȱAkademickieȱiȱProfesjonalne,ȱ Warszawaȱ2008,ȱs.ȱ450.ȱ

ȱȱ J.ȱMachaczka,ȱZarz­dzanie…,ȱs.ȱ122.ȱ

ȱȱ S.ȱFlaszewska,ȱK.ȱSzymaÚska,ȱOrganizacjaȱwȱrozwojuȱ–ȱodȱnarodzinȱdoȱdojrzaÙoïciȱorganizacjiȱ[w:]ȱNaukaȱ oȱorganizacjiȱred.ȱA.ȱAdamik,ȱWydawnictwoȱOficyna,ȱWarszawaȱ2013,ȱs.ȱ278.ȱ



iȱrozwojuȱkarieryȱorazȱzapowiadanychȱawansów.ȱSpowalniaȱrozwójȱpodmiotu,ȱ pojawiaj­ȱ si¿ȱ problemyȱ zȱutrzymaniemȱ zainteresowaniaȱ klientów,ȱ ujawniaȱ si¿ȱ produkcjaȱ wadliwa,ȱ aȱspadekȱ sprawnoïciȱ powodujeȱ koncentracj¿ȱ tylkoȱ naȱ sprawachȱ najpilniejszych.ȱ Fazaȱ schyÙkuȱ iȱ upadkuȱ jestȱ poprzedzonaȱ kryzysemȱ biurokracji.ȱ Chc­cȱ oddali°ȱ zbliČaj­cyȱ si¿ȱ upadekȱ nadmiernieȱ analizowaneȱ s­ȱ formalneȱprocesyȱdecyzyjne.ȱIloï°ȱpracyȱzwi­zanaȱzȱpresj­ȱprowadziȱdoȱpoczuȬ ciaȱ wypaleniaȱzawodowegoȱ wȱprzedsi¿biorstwie²⁴.ȱ Organizacjaȱkorzystaȱ zȱ wyȬ pracowanychȱrezerwȱcoȱpowodujeȱzanikȱcechyȱprzedsi¿biorczoïci²⁵.ȱȱ

WpÙywemȱ naȱ funkcjonowanieȱ przedsi¿biorstwaȱ s­ȱ nieȱ tylkoȱ zasobyȱ rzeczoȬ we,ȱ finansoweȱ orazȱ ludzkie,ȱ znajduj­ceȱ si¿ȱ wewn­trzȱ podmiotu,ȱ aleȱ równieČȱ czynniki,ȱ któreȱ s­ȱ niezaleČneȱ odȱ wÙaïcicieliȱ organizacji.ȱ Wyst¿puj­ȱ oneȱ pozaȱ przedsi¿biorstwem,ȱnp.ȱzmieniaj­ceȱsi¿ȱtrendy,ȱgustaȱklientów,ȱpopyt,ȱwzrastaj­Ȭ caȱkonkurencja.ȱProwadzenieȱbadaÚȱpozaȱprzedsi¿biorstwemȱjestȱrównieȱwaČneȱ jakȱiȱwȱjegoȱwewn¿trznymȱïrodowisku.ȱ

4.ȱWykorzystanieȱdiagnozȱekonomicznychȱwȱdziaÙalnoïciȱprzedsi¿Ȭ biorstwȱ

Stawianieȱ diagnozȱ ekonomicznychȱ wȱ dziaÙalnoïciȱ przedsi¿biorstwȱ jestȱ nieȬ zwykleȱwaČnymȱelementem,ȱponiewaČȱwartoïciȱpoznawcze,ȱktóreȱniesieȱzaȱsob­ȱ procesȱdiagnozowania,ȱpozwalaj­ȱniejednokrotnieȱnaȱosi­ganieȱsukcesów.ȱȱ

ReakcjaȱnaȱpodstawieȱuzyskanychȱwynikówȱpozwalaȱnaȱniwelowanieȱzakÙóȬ ceÚȱiȱzmniejszenieȱryzyka,ȱktóreȱprzekÙadaj­ȱsi¿ȱnaȱatrakcyjnoï°ȱprzedsi¿biorstwaȱ naȱrynkuȱorazȱstabilnoï°ȱ organizacji.ȱSzybkoï°ȱiȱracjonalnoï°ȱpodejmowaniaȱdeȬ cyzjiȱzapewniaȱsprawniejszeȱzarz­dzanieȱorazȱdziaÙanieȱjednostki.ȱBadanieȱzainȬ teresowaniaȱkonsumentówȱprzyczyniaȱsi¿ȱdoȱuwzgl¿dnianiaȱpotrzebȱrynkuȱprzyȱ moČliwieȱjakȱnajsprawniejȱreakcjiȱnaȱzmiany.ȱWȱtakiȱsposóbȱuzyskujeȱsi¿ȱrównieČȱ poczucieȱ bezpieczeÚstwa,ȱ przynaleČnoïciȱ orazȱ speÙnienia.ȱ Pracownicyȱ czuj­ȱ si¿ȱ docenieniȱpoprzezȱzaangaČowanejȱkoncentracjiȱnaȱichȱpracyȱiȱdziaÙaniu.ȱZdobyȬ waj­ȱwówczasȱdoïwiadczenieȱiȱniekiedyȱdodatkoweȱkompetencje.ȱCaÙoï°ȱprzedȬ si¿biorstwaȱ polepszaȱ wi¿ziȱ pomi¿dzyȱ poszczególnymiȱ komórkamiȱ organizacyjȬ nymi.ȱ

Takȱwypracowanieȱumiej¿tnoïciȱdiagnozowaniaȱekonomicznegoȱumoČliwiaj­ȱ przewidywanieȱiȱplanowanie.ȱCoȱwi¿cej,ȱmoČnaȱunikn­°ȱponoszeniaȱniepotrzebȬ nychȱ kosztów,ȱ aȱ zarazemȱ ïrodkiȱ finansoweȱ zostaj­ȱ wÙaïciwieȱ wykorzystywane.ȱ Niew­tpliwieȱ zdobywaneȱ jestȱ zaufanieȱ wïródȱ takiejȱ grupyȱ jakȱ klienci,ȱ nabywcyȱ



ȱȱ Ibidem,ȱs.ȱ278–280.ȱ

ȱȱ J.ȱMachaczka,ȱZarz­dzanie…,ȱs.ȱ114.ȱ

iȱdostawcy,ȱaȱtakČeȱwïródȱbankówȱorazȱinnychȱinstytucjachȱmoČeȱokaza°ȱsi¿ȱbarȬ dzoȱistotne.ȱ

Toȱwszystkoȱsprawia,ȱČeȱprzedsi¿biorstwaȱbuduj­ȱswójȱprestiČ,ȱs­ȱotwarteȱnaȱ noweȱwyzwania,ȱdoïwiadczeniaȱorazȱrozwój.ȱMog­ȱotworzy°ȱsi¿ȱnaȱdodatkoweȱ badaniaȱ dzi¿kiȱ dobrejȱ gospodarceȱ finansowejȱ dzi¿kiȱ sukcesywnymȱ kontrolomȱ organizacji.ȱȱ

Naȱ kaČdymȱ etapieȱ dziaÙalnoïciȱ pojawiaj­ȱ si¿ȱ problemyȱ mniejȱ lubȱ bardziejȱ uci­Čliwe.ȱ Czujnoï°ȱ iȱ analizowanieȱ reakcjiȱ orazȱ zachowaÚȱ przedsi¿biorstwȱ poȬ zwalaȱ naȱ realizacj¿ȱ wieluȱ zadaÚȱ bezȱ zakÙóceÚ.ȱ WaČneȱ jestȱ rozpoznawanieȱ tychȱ problemów,ȱ któreȱ koÚcz­ȱ si¿ȱ postawieniemȱ diagnozy,ȱ zaïȱ naȱ ichȱ podstawachȱ moČnaȱwȱpor¿ȱuruchomi°ȱkonkretneȱdziaÙania.ȱ

Podsumowanieȱ

Diagnozowanieȱ ekonomiczneȱ jestȱ zȱ jednejȱ stronyȱ niew­tpliweȱ pomocnymȱ zjawiskiem,ȱ aleȱ zarazemȱ wymagaj­cymȱ czasuȱ iȱzaangaČowania.ȱ ZagÙ¿bienieȱ si¿ȱ wȱowyȱprocesȱniesieȱzaȱsob­ȱsporoȱkorzyïciȱwizualnychȱorazȱfinansowych.ȱSi¿gaȬ nieȱpoȱtegoȱtypuȱrozwi­zaniaȱprzezȱprzedsi¿biorcówȱdajeȱszans¿ȱnaȱpolepszenieȱ funkcjonowaniaȱ dziaÙalnoïci,ȱ coȱ wi¿cej,ȱ niekiedyȱ pozwalaȱ przetrwa°ȱ naȱ rynku.ȱ DoȱkaČdegoȱwÙaïcicielaȱnaleČyȱwybórȱsposobuȱrozwi­zywaniaȱproblemówȱb­dĊȱ d­Čeniaȱ doȱ postawionychȱ celów.ȱ Jedn­ȱ zȱtakichȱ moČliwoïciȱ jestȱ diagnozowanieȱ ekonomiczneȱ naȱ kaČdymȱ etapieȱ rozwojuȱ przedsi¿biorstwa,ȱ aȱ wi¿cȱ pewnegoȱ roȬ dzajuȱ kontrolowanieȱ wszelkichȱ procesów.ȱ Wartoïciȱ poznawcze,ȱ któreȱ niesieȱ zaȱ sob­ȱ cyklȱ diagnozowaniaȱ pozwalaȱ niejednokrotnieȱ naȱ odbiórȱ profitów,ȱ wȱ tymȱ przedeȱwszystkimȱstabilnoïci.ȱ

Bibliografiaȱ

Beerȱ S.,ȱ Cybernetykaȱ aȱ zarz­dzanie,ȱ Podstawoweȱ Wydawnicwtoȱ Naukowe,ȱ Warszawaȱ 1966.ȱ

Bednarskiȱ L.,ȱ Borowieckiȱ R.,ȱ Durajȱ J.,ȱ Kurtysȱ E.,ȱ Waïniewskiȱ T.,ȱ Werstyȱ B.,ȱ Analizaȱ ekonomicznaȱ przedsi¿biorstwa,ȱ Wydawnictwoȱ Akademiiȱ Ekonomicznejȱ im.ȱ Oskaraȱ LangegoȱweȱWrocÙawiu,ȱWrocÙawȱ1996.ȱ

FlakiewiczȱW.,ȱOleÚskiȱJ.,ȱCybernetykaȱekonomiczna,ȱPWE,ȱWarszawaȱ1989.ȱȱ

FlaszewskaȱS.,ȱSzymaÚskaȱK.,ȱOrganizacjaȱwȱrozwojuȱ–ȱodȱnarodzinȱdoȱdojrzaÙoïciȱorganizacjiȱ wȱNaukaȱoȱorganizacji,ȱred.ȱA.ȱAdamik,ȱWydawictwoȱOficyna,ȱWarszawaȱ2013.ȱ GoÙuchowskiȱJ.,ȱInteligentneȱsystemyȱdiagnozȱekonomicznych,ȱKatowiceȱ1997.ȱȱ

KoČuchȱB.,ȱNaukaȱoȱorganizacji,ȱWydawnictwoȱCeDeWu,ȱWarszawaȱ2007.ȱ

KoĊmiÚskiȱ A.ȱ K.,ȱ Jemielniakȱ D.,ȱ Zarz­dzanieȱ odȱ podstaw,ȱ Wydawnictwoȱ Akademickieȱ iȱProfesjonalne,ȱWarszawaȱ2008.ȱ



Letkiewiczȱ A.,ȱ Procesowaȱ czyȱ biznesowaȱ koncepcjaȱ przedsi¿biorstwaȱ [w:]ȱ Dylematyȱ iȱperȬȱ spektywyȱ rozwojuȱ wspóÙczesnychȱ przedsi¿biorstwȱ red.ȱ J.ȱ Fryca,ȱ D.ȱ Wach,ȱ Polskieȱ TowarzystoȱEkonomiczne,ȱGdaÚskȱ2007.ȱ

Machaczkaȱ J.,ȱ Zarz­dzanieȱ rozwojemȱ organizacji.ȱ Czynniki,ȱ modele,ȱ strategia,ȱ diagnoza,ȱ WydawnictwoȱNaukoweȱPWN,ȱWarszawa,ȱKrakówȱ1998.ȱ

ObÙójȱ K.,ȱ Strategiaȱ organizacjiȱ [w:]ȱ poszukiewnaniuȱ trwaÙejȱ przewagiȱ konkurencji.ȱ Wyd.ȱ IIȱ zmienione.ȱPWN,ȱWarszawaȱ2007.ȱ

SobolȱE.,ȱSÙownikȱWyrazówȱObcychȱ–ȱWydanieȱNowe,ȱPWN,ȱWarszawaȱ1995.ȱȱ StronaȱinternetowaȱPolitechnikiȱGdaÚskiej,ȱwww.eia.pg.edu.pl.ȱȱ

Szewczykȱ A.,ȱ Wojarnikȱ G.,ȱ Diagnozowanieȱ systemówȱ informacyjnychȱ wȱteoriiȱ iȱ praktyce,ȱ WydawnictwaȱNaukoweȱUniwersytetuȱSzczeciÚskiego,ȱSzczecinȱ2001.ȱ

Wi¿ckowskiȱ J.,ȱ Planowanieȱ iȱ diagnostykaȱ ekonomicznaȱ wȱprzedsi¿biorstwachȱ przemysÙowych,ȱ PWE,ȱWarszawaȱ1983.ȱ

ZiemskiȱS.,ȱProblemyȱdobrejȱdiagnozy,ȱWiedzaȱPowszechna,ȱWarszawaȱ1973.ȱ

Streszczenieȱ

ArtykuÙȱ maȱ naȱ celuȱ ukazanieȱ znaczeniaȱ diagnozowaniaȱ ekonomicznegoȱ dlaȱ przedsi¿Ȭ biorstw.ȱ Autorȱ opisujeȱ podziaÙȱ iȱ budow¿ȱ diagnoz,ȱ aȱ takČeȱ pojawiaj­ceȱ si¿ȱ problemyȱ wȱ cykluȱ Čyciaȱ podmiotu.ȱ Wȱostatniejȱ cz¿ïciȱ skupionoȱ si¿ȱ naȱ korzyïciachȱ wynikaj­cychȱ zȱprocesuȱ badawczego.ȱ Pracaȱ zostaÙaȱ przygotowanaȱ wȱ oparciuȱ oȱ literatur¿,ȱ aȱ gÙównymȱ ĊródÙemȱjestȱopracowanieȱStefanaȱZiemskiego.ȱ

SÙowaȱ kluczowe:ȱ diagnoza,ȱ diagnozowanieȱ ekonomiczne,ȱ znaczenieȱ diagnozowaniaȱ ekonomicznego,ȱdziaÙalnoï°ȱprzedsi¿biorstwȱ

MEANINGȱOFȱECONOMICȱDIAGNOSISȱINȱTHEȱACTIVITYȱOFȱ COMPANIESȱ

Summaryȱ

Theȱ articleȱ showsȱ meaningȱ ofȱ economicȱ diagnosisȱ forȱ companies.ȱ Theȱ authorȱ describesȱ theȱ divisionȱ andȱ theȱ structureȱ ofȱ diagnoses,ȱalsoȱ emergingȱ problemsȱ inȱ theȱ lifeȱ cycleȱ ofȱ theȱentity.ȱInȱtheȱlastȱpartȱconcentratedȱonȱbenefitsȱfromȱtheȱresearchȱprocess.ȱTheȱarticleȱ hasȱbeenȱpreparedȱonȱtheȱgroundsȱonȱliterature.ȱTheȱmainȱsourceȱisȱtheȱdevelopmentȱofȱ StefanȱZiemski.ȱ