Konchoskopia Cheiloskopia Gantiskopia. Besarabow Iwona Urbanowska Julita 2RzTS

Konchoskopia Cheiloskopia Gantiskopia

Besarabow Iwona

Urbanowska Julita

2RzTS

KONCHOSKOPIA

• Należy do metod identyfikacji człowieka opartych na cechach skóry (Dermatoskopia)

• Konchospoia (łac. concha – muszla, gr. skopeo – oglądać) – dosłownie : „ oglądać muszlę”;

inaczej nazywana otoskopią kryminalistyczną

• Polega ona na identyfikacji człowieka na podstawie śladów małżowiny usznej

MAŁ ŻOWINA USZNA – WALORY

KRYMINALISTYCZNE

Najwa żniejszą kwestią dla procesu identyfikacji sprawcy przy pomocy ma łżowiny usznej jest jej:

NIEZNISZCZALNOŚĆ NIEZMIENNOŚĆ NIEPOWTARZALNOŚĆ

Małżowina uszna posiada szkielet zbudowany z chrząstki sprężystej, dzięki czemu jest ona

elastyczna, a tym samym podatna na odkształcenia – za

każdym razem powraca do pierwotnej formy. Jest ona odporna na urazy mechaniczne i

w stanie umożliwiającym identyfikację zachowuje się nawet wtedy, gdy inne części

ciała uległy zniszczeniu

Małżowina uszna kształtuje się wokresie płodowym.

Utworzony w tym okresie jej kształt pozostaje niezmieniony

przez cały okres życia osobniczego

Pomimo tego, że każdy prawidłowo rozwinięty człowiek

posiada małżowinę uszną oraz tego, że w podobnych miejscach

występują te same elementy jej budowy, to ich zróżnicowanie

jest na tyle indywidualne i bogate, że nie może powtórzyć

się u innej osoby

INDYWIDUALNO ŚĆ BUDOWY MAŁŻOWINY USZNEJ – przejawia si ę w:

Typie małżowiny usznej:

a) owalna b) okrągła c) trójkątna d) romboidalna e) wielokątna

a) b)

c)

d) e)

INDYWIDUALNOŚĆ BUDOWY

MAŁŻOWINY

USZNEJ – przejawia się w: cd.

Zespole cech pomiarowych,

obejmujących długość, szerokość i

kąt małżowiny usznej.

INDYWIDUALNO ŚĆ BUDOWY MAŁŻOWINY USZNEJ – przejawia się w: cd.

Ogólnych cechach identyfikacyjnych skoncentrowanych

na 24 polach

małżowiny usznej

INDYWIDUALNO ŚĆ BUDOWY MAŁ ŻOWINY USZNEJ –

przejawia si ę w: cd.

Szczegółowych cechach

identyfikacyjnych, czyli w zgięciach,

nierównościach, bliznach, śladach po

ozdobach

MECHANIZM

POWSTAWANIA ŚLADU

MAŁŻOWINY USZNEJ

Małżowina uszna wydziela

wydzielinę łojową z niewielką domieszką potu

oraz cząstkami woskowiny (jest

ona lepka)

Niektóre elementy budowy małżowiny usznej, stykające się

bezpośrednio z powierzchnią, przenoszą na nią cząstki substancji pokrywającej skórę

małżowiny usznej

Substancja ta odkłada się na czystej powierzchni lub

zabiera drobiny z zanieczyszczonego podłoża,

w formie i kształcie stykających się z nią elementów małżowiny

usznej, obrazując w określonych szczegółach jej

budowę – w efekcie czego powstaje jej ślad

RODZAJE ŚLADÓW MAŁŻOWINY USZNEJ

• Odbitka nawarstwiona- powstaje gdy podłoże, z którym ucho miało kontakt jest czyste. Ślad ten jest efektem przeniesienia się substancji potowo-tłuszczowej z małżowiny usznej.

• Odbitka odwarstwiona - powstaje gdy podłoże, z którym ucho miało kontakt, jest pokryte substancją pyłowo- kurzową (np. brudne drzwi czy okno) W czasie kontaktu małżowina uszna „zabiera” część tej substancji

Ślad powierzchniowy (odbitka)

Tworzy się na twardym i mało plastycznym podłożu

(np. szkoło, drewno lakierowane, tworzywa

sztuczne, stal

• Powstaje w momencie prostopadłego nacisku głowy przy kontakcie małżowiny usznej z podłożem. Jest on

wyraźnym odwzorowaniem całej małżowiny lub jej fragmentu

Ślad statyczny

• powstaje w momencie przesuwania głowy po podłożu. W tym śladzie występują smugi

zakłócające wyrazistość obrazu

Ślad dynamiczny

ŚLAD MAŁŻOWINY USZNEJ – MIEJSCA, OKOLICZNOŚCI, SYTUACJE

• Ślad małżowiny usznej powstaje w wyniku świadomego lub przypadkowego kontaktu ucha przestępcy z podłożem

• Ślady konchoskopijne są najczęściej ujawniane podczas oględzin miejsca popełnienia

przestępstwa kradzieży z włamaniem

• Sprawca przestępstwa świadomie przykłada ucho do drzwi (wejściowych zewnętrznych i wewnętrznych– głównie w okolicy wizjera lub przy podłodze) oraz szyb (okna, szyb drzwi balkonowych czy tarasowych) w celu m. in.

nasłuchiwania czy z mieszkania dochodzą

głosy rozmów, szczekania psa, audycji radiowej lub telewizyjnej

• Przypadkowo sprawca pozostawia ślad małżowiny usznej przy wyważaniu drzwi z użyciem siły lub narzędzi, przemieszczania dużych i ciężkich przedmiotów w mieszkaniu czy sięgania ręką po torebkę, telefon itp. przez wybity otwór w szybie lub otwarte okno

samochodowe

Nasłuchiwanie,

wyważanie drzwi Przemieszczanie przedmiotów

Sięganie po przedmiot przez otwarte lub wybite okno samochodu

METODY UJAWNIANIA ŚLADÓW KONCHOSKOPIJNYCH

W zależności od podłoża, na którym został utrwalony ślad, lokalizuje się je za pomocą metody:

OPTYCZNEJ:

 Służy do ujawniania śladów na szybie okiennej

Występuje w dwóch wariantach:

 Metoda optyczna wstępna – polega na wzrokowym ujawnieniu śladu z

wykorzystaniem lupy oraz odpowiedniego światła. Badaną powierzchnię należy badać pod kątem (ok. 45 stopni) lub w

oświetleniu skośnym

 Metoda optyczna samoistna – stosowana w przypadku, gdy zostanie pozostawiony barwny ślad małżowiny usznej, np.

zakrwawionego ucha lub będzie to ślad odwarstwiony

MECHANICZNEJ:

 Służy do lokalizowania śladu na

lakierowanych drewnianych drzwiach

 Lokalizuje się je za pomocą proszków daktyloskopijnych(na bazie aluminium – podłoże ciemne, szyby, proszki

ferromagnetyczne – podłoże jasne, które maksymalnie przylegają do substancji śladu, natomiast

minimalnie do podłoża – nanosi się je

pędzlem lub rozpylaczem

METODY ZABEZPIECZANIA ŚLADÓW KONCHOSKOPIJNYCH

PROCESOWE FOTOGRAFICZNE TECHNICZNE

Zabezpieczenie procesowe śladów małżowiny usznej polega na dokładnym ich opisie w protokole oględzin.

Opis powinien zawierać:

 Miejsce znalezienia śladu

 Metody jego lokalizacji

 Miejsce umiejscowienia śladu na przedmiocie

 Miejsce umiejscowienia przedmiotu, na którym ślad został ujawniony

 Sposób zabezpieczenia

 Powinno być dokonywane zawsze, nawet wtedy, gdy ślad zabezpiecza się

innymi metodami

 Fotografię należy wykonać po ujawnieniu śladu

metodą mechaniczną i przed technicznym zabezpieczeniem

 Fotografię wykonuje się prostopadle do śladu, obok śladu należy

umieścić skalówkę, aby w pełni oddać wymiary śladu

 Zabezpieczenie

techniczne stosuje się aby ślad mógł pozostać w

niezmienionym stanie przez długi czas

 Utrwalenie techniczne następuje przy użyciu folii daktyloskopijnej

żelatynowej czarnej lub przeźroczystej

 Wybór folii zależy od rodzaju proszku

daktyloskopijnego użytego

do ujawnienia śladu

WYKORZYSTANIE KRYMINALISTYCZNE

Pod względem kryminalistycznym małżowina uszna może być wykorzystana jako element:

1. Podstawowy w postaci śladu do identyfikacji człowieka 2. Pomocniczy przy opisie cech wyglądu człowieka

3. O dużej wartości przy identyfikacji człowieka na podstawie

zdjęć fotograficznych

WNIOSKOWNIE NA PODSTAWIE MA ŁŻOWINY

W procesie wnioskowania ważne są elementy charakteryzujące ślad tj.:

- Umiejscowienie śladu małżowiny usznej na przedmiocie, na którym się znajduje oraz wysokość od poziomu podłoża

- Wymiary, rodzaj, kształt oraz stan śladu - Rozmieszczenie cech budowy anatomicznej

W zależności od kierunku wnioskowania używa się albo wszystkie elementy albo wybrane z nich

WNIOSKOWANIE- na podstawie śladu małżowiny usznej można wnioskować o : czynności wykonywanej przez przest ępcę, wzroście osoby, która przykładała ucho do podłoża, wieku osoby

• Odległość od środka małżowiny usznej do czubka głowy (kobiety, mężczyźni) wynosi 14 cm. Przy nasłuchiwaniu w pozycji stojącej dla wygody pochyla się głowę o 6 cm. Aby zatem obliczyć

prawdopodobny wzrost osoby z

dokładnością +/- 5 cm to do wartości pomiaru należy dodać: 14cm + 6𝑐𝑚

• Dla człowieka w wieku średnim charakterystyczne są zmarszczki przyuszne, pojawiające się ok 35.

roku życia. Później pogłębiają się, a ich liczba się zwiększa. Na

małżowinie usznej (szczególnie u mężczyzn) pojawia się silniejsze

owłosienie. Te cechy odwzorowane w śladzie mogą być podstawą do

wnioskowania o wieku osoby.

MA ŁŻOWINA USZNA- IDENTYFIKACJA

OSOBY

Identyfikacja osoby na podstawie małżowiny usznej odbywa się poprzez porównanie materiału

dowodowego (zebrane ślady) z materiałem

porównawczym – odnajduje się na ich podstawie cechy wspólne, łączące i identyfikujące ślad do konkretnej osoby.

W ten sposób ustala się potencjalnego sprawcę

przestępstwa

POBIERANIE MATERIAŁU PORÓWNAWCZEGO

Pobieranie materiału porównawczego odbywa

się przy pomocy otometru

POBIERANIE MATERIAŁU

PORÓWNAWCZEGO cd.

Zaleca się pobieranie dwóch rodzajów materiału

porównawczego:

PODSTAWOWEGO UZUPEŁNIAJĄCEGO

WARUNKI POBIERANIA

OPTYMALNE:

 Jakość podłoża: gładkie i twarde

 Ilość substancji potowo- tłuszczowej: należy posmarować kremem

 Jakość środków do utrwalenia materiału porównawczego: powinny być czyste i dobrane pod względem barwy i

granulacji do podłoża

 Pozycja głowy osoby:

wyprostowana lub pochylona pod wymaganym kątem

Materiał powinien być zebrany w warunkach możliwie

podobnych do warunków powstaniaśladu

dowodowego:

 Na takim samym podłożu

 Przy podobnej ilości substancji potowo-

tłuszczowej na małżowinie

 Przy zbliżonej pozycji ciała i głowy podczas

powstawania śladu porównawczego

 Przy zbliżonej sile nacisku głowy na podłoże

 Przy zbliżonej pozycji sylwetki osoby podczas pozostawiania śladu

Cechy mał żowiny

uwzgl ędniane w rysopisie

1. Płatek uszny 2. Przeciwskrawek 3. Muszla

4. Grobelka 5. Obrąbek 6. Skrawek

A także: wielkość, kształt, wyprofilowanie, odstawanie, urzeźbienie oraz cechy

charakterystyczne ucha

BIBLIOGRAFIA ORAZ NETOGRAFIA

• G. Kędzierska, W. Kędzierski – Kryminalistyka: wybrane zagadnienia techniki, Szczytno 2011

• K. Osiak-Krynicka, K. Kagan – Otoskopia kryminalistyczna jako nietypowa metoda identyfikacji człowieka [w:] Kryminalistyka i

kryminologia – najnowsze doniesienia, K. Maciąg, M. Maciąg, Lublin 2019

• B. Węgrzyn – Otoskopia Kryminalistyczna

https://www.arslege.pl/1745/materialy-edukacyjne/3694/otoskopia-

kryminalistyczna/

CHEILOSKOPIA

• Cheiloskopia (gr. Cheilos – warga, skopeo - oglądam)

• Dziedzina kryminalistyki zajmująca się badaniem tzw. czerwieni

wargowej – inaczej mówiąc – śladów odcisków ust

• Każdy człowiek posiada swoistą i niepowtarzalną kombinację bruzd na powierzchni czerwieni

wargowej

• Jest względnie nie-zmienna, gdyż bruzdy pozostają w niezmienionej formie przez maksymalnie 10 do 20 lat – jej stały układ może zmienić się w wyniku urazów lub chorób

• Wyróżnia się ponad 1000

rozróżnialnych cech na czerwieni wargowej

CZERWIE Ń WARGOWA

Cechy biologiczne czerwieni wargowej odgrywają istotną rolę w procesie identyfikacji kryminalistycznej

Linie obserwowane na śladzie czerwieni wargowej są w rzeczywistości bruzdami w tkance.

Czerwień wargowa jest tkanką przejściową między skórą a błoną śluzową.

Na wzory rysunku czerwieni wargowej mają wpływ zmiany patologiczne, wady rozwojowe, urazy, wiek, znamiona zawodowe, przyzwyczajenia, oparzenia, a także zabiegi operacyjne.

W wielu wypadkach doprowadzają one do destrukcji wargi.

Kształt czerwieni wargowej jest cechą grupową osoby, natomiast za indywidualny uznaje się rysunek bruzd czerwieni wargowej - Najbardziej charakterystycznym wycinkiem jest środkowy fragment czerwieni wargi dolnej

Na podstawie tak wyodrębnionego pola środkowego wargi dolnej dokonuje się określenia wzoru linii czerwieni wargowej dla konkretnej osoby.

WZORY LINII CZERWIENI

WARGOWEJ

KILKA CECH INDYWIDUALNYCH CZERWIENI WARGOWEJ

POWSTAWANIE ŚLADU CZERWIENI WARGOWEJ

Ślad czerwieni wargowej tworzy się w momencie jej kontaktu z podłożem.

Według założeń kryminalistycznych czerwień wargowa jest przedmiotem tworzącym ślad

Oprócz kontaktu, warunkiem powstania śladu jest istnienie na czerwieni

wargowej śliny lub obcej substancji składającej się najczęściej z tłuszczu pochodzącego z resztek jedzenia i ze środków kosmetycznych.

Istnienie śladu na podłożu dowodzi bezpośredniego kontaktu osoby z

przedmiotem. Ślady czerwieni wargowej, które pozwalają bezpośrednio

identyfikować człowieka, mają znaczną wartość dowodową

MIEJSCA

WYSTĘPOWANIA ŚLADÓW CZERWIENI

WARGOWEJ

Ślady czerwieni wargowej występują na przedmiotach, które zgodnie ze swoim

przeznaczeniem mogły mieć kontakt z ustami przestępcy oraz na innych, czasem dosyć nietypowych: zalicza się do nich:

 naczynia lub sztućce (szklanki, kieliszki, butelki, talerze, łyżki itp.),

 żywność (czekolada, owoce, sery twarde),

 używki (ustniki papierosów, fajek),

 odzież,

 dokumenty (listy, znaczki pocztowe, koperty, fotografie),

 elementy pomieszczeń (drzwi, szyby okienne),

 elementy wyposażenia mieszkania (lustra),

 skóra ludzka,

 inne (chusteczki higieniczne, popularne foliowe „reklamówki”, wizerunki religijne).

RODZAJE ŚLADÓW CHEILOSKOPIJNYCH

Ślina, pomadka lub substancje tłuszczowe z resztek jedzenia powodują, że najczęściej ślady czerwieni wargowej są śladami nawarstwionymi. Raczej rzadko ślady czerwieni wargowej

spotyka się jako odbitki

odwarstwione i odciski. Ślady czerwieni wargowej mogą

powstawać w stanie statycznym lub dynamicznym. Pierwsze gwarantują wyraźne

odwzorowanie cech czerwieni

wargowej, drugie natomiast są w

zasadzie plamą.

METODY UJAWNIANIA ŚLADÓW CHEILOSKOPIJNYCH

OPTYCZNA

Występuje w dwóch wariantach:

 Metoda wstępna – obserwacja wzrokowa śladu przy pomocy lupy pod kątem ostrym lub przy użyciu światła skośnego lub

przechodzącego. Jeżeli ślad tworzą resztki pokarmu to używa się

promieni ultrafioletowych, gdyż niektóre substancje tłuszczowe wykazują właściwości

fluorescencyjne w takim świetle

Metoda samoistna – stosowana jest w przypadku, gdy ślad

czerwieni wargowej pokryty jest jakąś substancją barwiącą, np.

pomadką – wtedy wykonuje się natychmiast jego fotografię

MECHANICZNA

 ujawnianie przy użyciu proszków daktyloskopijnych i zawiesin drobnocząsteczkowych

 Substancje te działają poprzez łączenie się z cząsteczkami pozostawionymi przy

odbiciu czerwieni na określonej powierzchni i tworzenie kontrastu pomiędzy nią a uzyskanym obrazem

 Prawidłowe zastosowanie zasady

kontrastu, nakazującej używanie proszku o barwie przeciwnej do barwy podłoża, zapewnia sukces w poszukiwaniu śladów czerwieni wargowej. Dobre wyniki

uzyskuje się, stosując proszki magnetyczne oraz fluoryzujące

METODY ZABEZPIECZENIA ŚLADÓW

CHEILOSKOPIJNYCH

ZABEZPIECZENIE PROCESOWE

UTRWALENIE TECHNICZNE ZABEZPIECZENIE FOTOGRAFICZNE

 opis śladu w

protokole oględzin oraz wykonanie metryczki śladu;

 Na metryczce

zamieszcza się dane dotyczące śladu, takie jak jego numer, nazwę i sposób zabezpieczenia oraz dane osoby

zabezpieczającej ślad.

 polega na dokonaniu takich czynności, które pozwolą zachować ślad w stanie pozwalającym na jego dalsze badanie tj. poprzez

zastosowanie: folii daktyloskopijnej, mas silikonowych, bądź też przetransportowaniu w miejsce dalszych czynności śladu wraz z podłożem, na którym się znajduje

 Dla zabezpieczenia samego śladu istotny jest kolor folii, by kontrastowała ona z kolorem substancji, którą uprzednio pokryto ślad w celu jego ujawnienia, na przykład:

odbicie koloru czarnego lub ciemnego pokrywa się folią białą lub przezroczystą.

 czasami zdarza się ze zabezpieczenie fotograficzne jest jedyna możliwa metoda, np. gdy ślad jest ujawniony na zatłuszczony, lepkim przedmiocie, nie wolno stosować proszków. Fotografia będzie podstawowa forma utrwalenia śladu

 dokonuje się zawsze, nawet gdy ślad zostaje utrwalony również w inny sposób.

CZERWIE Ń WARGOWA – IDENTYFIKACJA OSOBY

• Aby zidentyfikować osobę, która pozostawiła na

miejscu zdarzenia ślad w postaci odbicia czerwieni wargowej, należy porównać materiał dowodowy,

zabezpieczony na miejscu zdarzenia z materiałem pobranym od osoby, mogącej mieć związek ze sprawą (materiał ten zwany jest dalej porównawczym).

• Porównawcze odbitki czerwieni wargowej od osoby lub ze zwłok umieszcza się na druku

zwanym kartą cheiloskopijną

Odnalezienie 9 tożsamych bruzd dla obu źródeł pozwala potwierdzić tożsamość

danej osoby

SPOSOBY POBIERANIA MATERIAŁU

PORÓWNAWCZEGO

 Metoda podstawowa -Użycie wałka cheiloskopijnego– osobie od której pobiera się materiał porównawczy pokrywa się usta cienką warstwo kremu kosmetycznego, następnie przykłada się wałek cheiloskopijny do ust osoby

badanej wraz z umieszczonym na nim paskiem papieru. Potem ślad ujawnia się za pomocą proszku

ferromagnetycznego i utrwala folią daktyloskopijną

Metoda uzupełniająca -materiał uzupełniający powinien być pobrany z takiego samego podłoża jak ślad dowodowy, przy podobnym pokryciu ust jakościowo zbliżoną substancją i ze zbieżnym naciskiem. Sposób ujawnienia i utrwalenia śladów pobranych jako materiał porównawczy uzupełniający powinien być taki sam, jak śladów dowodowych

BADANIA IDENTYFIKACYJNE – metody porównywania materiału dowodowego z porównawczym

Metoda wyznaczania cech wspólnych – między materiałem dowodowym a porównawczym, należy wyznaczyć cechy wspólne, do których zaliczają się cechy indywidualne z opracowanego katalogu 23 rodzajów cech –7 wspólnych cech stanowi minimum identyfikacyjne

Metoda montażu fotograficznego - Posiadając zarówno materiał dowodowy, jak i porównawczy, podstawowym zadaniem biegłych jest wyznaczenie na obu odciskach warg bruzd o charakterze liniowym. Następnie należy dokonać montażu obu obrazów, wskazując na cechy, które są tożsame dla obu obrazów, bądź też na brak identyczności w wyodrębnionych cechach.

 Metoda konturowa - Opiera się ona na wyznaczeniu na obu obrazach cech najbardziej widocznych, bądź też charakterystycznych. Oprócz samego ich wyodrębnienia, dokonuje się również rysunku konturu ust. Następnie nakreśla się na przeźroczystej płytce zarysu bruzd wraz z konturem, z uwzględnieniem położenia ich względem obrysu ust. Taką płytkę nakłada się na drugą z badanych fotografii, w celu porównania obu materiałów

WNIOSKOWANIE Ślad czerwieni wargowej przede wszystkim umożliwia wnioskowanie o osobie, jej płci, używanych

kosmetykach, zmianach

patologicznych i znamionach

zawodowych czerwieni wargowej.

W wypadku większej liczby śladów czerwieni wargowej można

wnioskować o liczbie osób

obecnych w czasie zdarzenia

BIBLIOGRAFIA I NETOGRAFIA

• B. Zdunek, K. Maciąg, Kryminalistyka w ujęciu naukowym, Wyd.

TYGIEL sp. z. o. o., Lublin 2016

• G. Kędzierska, W. Kędzierski – Kryminalistyka: wybrane zagadnienia techniki, Szczytno 2011

• E. Jakubowska, A. Lewna, Wykorzystanie cheiloskopii w praktyce śledczej, [w:] Innowacyjne metody wykrywania sprawców

przestępstw – materiały z konferencji, M. Szostak, I. Dembowska,

Wrocław 2014

Gantiskopia

Jest to metoda identyfikacji rękawiczek na podstawie pozostawionych przez nie

śladów. Wprowadzenie terminu „gantiskopia” ma na

celu przede wszystkim odróżnienie badania śladów

rękawiczek i rękawiczek od badania śladów

daktyloskopijnych ze względu na ich odmienność oraz różną

metodykę i zakres badania.

POJĘCIE

RĘKAWICZKI W KRYMINALISTYCE

Rękawiczki są używane przez przestępcę jako okrycia rąk w czasie popełniania czynu zabronionego. Niewątpliwie ułatwiają one działanie przestępcy, który zakłada je w celu:

• uniknięcia pozostawienia śladów linii papilarnych2

• ochrony przed skaleczeniem,

• ochrony przed zimnem,

• ochrony przed ciepłem,

• ochrony przed pozostawieniem substancji znajdującej się na rękach (np. krwi),

• ochrony przed zebraniem na ręce substancji znajdującej się na miejscu zdarzenia (np. znakującej substancji pułapkowej).

Rękawiczki są także stosowane przez

kryminalistyków oraz inne osoby zajmujące się wykrywaniem i zwalczaniem przestępczości (prokurator, policjant służby dochodzeniowo- śledczej). Okrycie dłoni jest konieczne podczas czynności dowodowych, takich jak:

• oględziny miejsca zdarzenia,

• przeszukanie, oględziny rzeczy,

• oględziny osoby, zabezpieczanie śladów,

• badania w ramach ekspertyzy.

W czasie tych czynności rękawiczki pozwalają uniknąć pozostawienia śladów linii papilarnych i innych rodzajów śladów przez osoby wykonujące czynności procesowe.

Nowe ślady, pozostawione na skutek nieuwagi przez kryminalistyka za pomocą rękawiczki, mogą być później traktowane jako ślady sprawcy.

Rękawiczki, ograniczając wrażliwość czuciową osoby pracującej na miejscu zdarzenia lub w laboratorium, nie mogą być przyczyną zatarcia śladów dowodowych

ŚLADY

RĘKAWICZEK (GANTISKOPIJNE)

N ie są typowymi śladami dermatoskopijnymi, poniewa nie

pochodzą od skóry – ale są z dermatoskopią nierozerwalnie związane. Również zaliczane są do

śladów nadających się do badań indywidualnych, są śladami dającymi tylko identyfikację pośrednią. Najważniejsze jest to, że wbrew powszechnemu przekonaniu

założenie przez sprawcę rękawiczek

nie wyklucza pozostawienia przez

niego śladów kryminalistycznych.

KRYTERIA KLASYFIKACYJNE I

KLASYFIKACJE R ĘKAWICZEK

Zgodnie z kryminalistyczną definicją, podstawowymi okryciami dłoni osoby w czasie popełniania

przestępstwa są:

• rękawiczki,

• fragmenty tkanin, dzianin itp.,

• chusteczki do nosa,

• skarpety, pończochy,

• inne wyroby odzieżowe,

• inne przedmioty (na

przykład woreczki foliowe).

ELEMENTY BUDOWY

RĘKAWICZEK I ICH ODWZOROWANIE W ŚLADZIE

• Rękawiczka ma dwie strony:

grzbietową i dłoniową. Elementy rękawiczki to: gryf (jedna duża część lub dwie części zszyte razem), strzałki,

palce, kciuk z języczkiem, ściągacz, rozporek (rodzaj rozporka pozwala

rozróżnić rękawiczki: wciągane, zapinane na zatrzaski, rzepy, guziki,

zamek itd.).

Elementy są połączone szwami:

• zewnętrznym (mizdra do mizdry),

• wewnętrznym (lico do lica),

• stebnowanym (lico do mizdry).

Każdy z tych szwów może być wykonany:

• ręcznie (1–2 ściegi na cm),

• maszynowo (5–6 ściegów na cm).

• Rękawiczki mogą mieć wkłady:

bawełniany,

wełniany, flanelowy lub futrzany

Zwykle stosowane dla polepszenia jej

właściwości

termoizolacyjnych.

CECHY GRUPOWE I INDYWIDUALNE RĘKAWICZEK

• Większość cech rękawiczek powstaje w trakcie ich produkcji. Jednak dla powstania niektórych cech indywidualnych istotne znaczenie ma czas i sposób

użytkowania rękawiczek.

Grupowe cechy

rękawiczki to przede

wszystkim:

Barwa, budowa, oznaczenia firmowe, zapięcie, ściągacz, surowiec, szew i ścieg, rozmiar, rodzaj splotu tkaniny lub dzianiny, wzór protektora, wzór tłoczenia. Największe zainteresowanie kryminalistyków wzbudzają ślady rękawiczek skórzanych, gdyż mają największą liczbę różnych cech indywidualnych.Są to cechy:

• poletkowej budowy skóry

• poletka o kształcie trójkątów, rombów, trapezów, kwadratów, prostokątów oraz o kształcie nieokreślonym,

• zmarszczeń skóry

• rozwidlenia: dwuramienne, dwuramienne zamknięte, wieloramienne, układ krzyżowy ostrokątny, układ krzyżowy prostokątny, pojedynczy płotek, układ rozwiniętego płotka, układ gwiaździsty, mostek, oczko pojedyncze, oczko podwójne,

• bruzd zgięciowych skóry

• ze względu na miejsce występowania: bruzdy zgięciowe części palcowej oraz części dłoniowej gryfu; w drugiej grupie główna bruzda (zwana bruzdą małpią) może mieć kształt konaru drzewa z rozgałęzieniami lub warkocza z przeplatających się linii,

• uszkodzeń skóry — ubytek, nacięcie, nadpalenie, rozerwanie, zszycie

W rękawiczkach z innych materiałów mogą występować cechy indywidualne takie same jak w rękawiczkach skórzanych:

• uszkodzenia surowca (ubytek, naderwanie, rozerwanie, nadpalenie),

• rozdarcie, rozprucie, rozdwojenie, nadpalenie, nieregularność w przebiegu szwu,

• ubytki ściegów,

• zmarszczenia i załamania surowca powstałe na skutek powtarzających się ruchów dłonią,

• starcia surowca,

• naprawy (zszywania, łaty, cery).

Mogą też powstawać cechy inne, właściwe dla danego typu surowca, na przykład:

• nieregularności w strukturze powstałe w procesie tkania lub dziania (w rękawiczkach z włókien),

• pęcherzyki powietrza, pocienienia, zgrubienia, zanieczyszczenia (w rękawiczkach z lateksu),

• defekty wzoru protektora powstałe w procesie produkcji (w rękawiczkach gumowych flokowanych

Wartość cech indywidualnych jest różna i zależy od miejsca znajdowania się ich na rękawiczce.

Wartość takich cech, jak rozdarcia na zgięciach falangowych, jest z reguły mniejsza, ponieważ są to miejsca szczególnie podatne na zniszczenie.

Podobnie same starcia surowca nie są zbyt

wartościowe. Niektóre cechy określa się jako

indywidualizujące obiekt, od którego pochodzą,

ale jeszcze niepozwalające na identyfikację

indywidualną rękawiczki.

MATERIAŁ DOWODOWY W BADANIACH GANTISKOPIJNYCH

Koniecznym warunkiem powstania śladu rękawiczki jest jej kontakt z podłożem oraz zaleganie na jej powierzchni substancji, która tworzy ślad. Substancja ta jest najczęściej mieszaniną tłuszczy, białek, kwasów, potu i różnego rodzaju zabrudzeń. W czasie noszenia rękawiczek na powierzchni zewnętrznej i wewnętrznej osadzają się różne substancje, np.

wydzielina potowo-tłuszczowa z rąk, kurz, różne smary, farby, pożywienie. Możliwość powstania, a następnie trwałość i jakość śladu są uzależnione od: czasu eksploatacji rękawiczek, stopnia ich zabrudzenia, rodzaju podłoża, wielkości i kierunku działania siły nacisku, sposobu przyłożenia ręki do podłoża, czasu kontaktu rękawiczki z podłożem, temperatury otoczenia, ciepłoty i wilgotności ręki oraz rodzaju i elastyczności materiału rękawiczek18. Ślad rękawiczki powstaje w czasie chwytania, naciskania, opieraniasię, uderzania; w zależności od wykonywanej czynności odwzorowują się różne części rękawiczki

Właściwości podłoża oraz siła nacisku ręki na podłoże

decydują o rodzaju odwzorowania są to: odbitka lub odcisk.

Na kształt oraz wygląd cech śladu ma wpływ budowa dłoni.

Właściwie nigdy podczas oględzin nie ujawnia się śladu całej rękawiczki. Z reguły jest odwzorowany tylko jej fragment, w którym, niestety, nie ma wszystkich cech.

W procesie karnym jako dowód może występować:

• ślad rękawiczki (odwzorowanie) w postaci odbitki lub odcisku,

• rękawiczki — jedna lub para,

• fragment rękawiczki,

• rękawiczka jako nośnik innych śladów, takich jak:

- zapach,

- ślad linii papilarnych,

- plamy substancji tłustych, lotnych, włókna, fragmenty tafli szklanych, powłok lakierniczych,

- plamy krwi, pot.

Ślady rękawiczek ujawnia się i zabezpiecza z wykorzystaniem metod daktyloskopijnych.

Szczególne zastosowanie znajdują tu metody mechaniczne, w których podstawowe środki to proszki i folie

daktyloskopijne. Przy zabezpieczaniu śladu na folii daktyloskopijnej strzałką należy oznaczyć jego ułożenie: góra — dół. Jest to ważne przy wykonywaniu odbitek

porównawczych, a potem ocenie, który fragment rękawiczki został odwzorowany w śladzie dowodowym. Ślad rękawiczki może być, po zlokalizowaniu na małym

przedmiocie, zabezpieczony razem z tym przedmiotem. Ujawniony ślad należy sfotografować, bezwzględnie zachowując skalę 1:1. Obiektyw aparatu powinien być ustawiony prostopadle do płaszczyzny

śladu, aby cechy nie uległy zdeformowaniu.

MATERIAŁ

PORÓWNAWCZY I DOWODOWY

Materiał porównawczy do badania większości gantiskopijnych materiałów dowodowych stanowi zawsze oryginalna rękawiczka. Jedynie w sytuacji, gdy

rękawiczka jest tylko nośnikiem innych śladów, materiał porównawczy musi być odpowiednio dobrany. I tak: do badania osmologicznego materiałem

porównawczym jest zapach, przy badaniu daktyloskopijnym zaś — odbitki linii

papilarnych. Porównanie tak zwanych niezidentyfikowanych śladów rękawiczek z różnych miejsc zdarzeń pozwala

wnioskować, że sprawca przestępstwa używał tych samych rękawiczek. Jest to element łączenia zdarzeń w serie. Używanie rękawiczek przez przestępcę, i to rękawiczek określonego rodzaju, jest znakiem modus operandi.

CECHY ŚLADU

DOWODOWEGO

Ukierunkowują typowanie materiału porównawczego, które opiera się na wnioskowaniu. Podstawą

wnioskowania są cechy rękawiczki odwzorowane w śladzie. Na ich podstawie można określić surowiec, z jakiego została wykonana rękawiczka, rodzaj szwów łączących poszczególne elementy, wkład ocieplający, rzadziej: budowę i rodzaj cech indywidualnych. Jednak gdy materiał dowodowy stanowi rękawiczka o specjalnej budowie lub wykonana z kombinacji szczególnych

surowców, to na jego podstawie można czasem

wnioskować o przynależności zawodowej przestępcy, jego kontaktach zawodowych lub towarzyskich albo miejscu dystrybucji rękawiczek, na przykład:

• drelichowe — użyteczne na budowach,

• drelichowo-brezentowe — stosowane przez strażaków,

• bawełniane białe — używane przez marynarzy,

• bawełniane zielone — używane w wojsku.

• Porównawcze odbitki wykonuje biegły, najpierw ustalając fragment rękawiczki, z którego pochodzi ślad. Biegły uzyskuje porównawcze odbitki w warunkach optymalnych, czyli najlepszych lub

zbliżonych do dowodowych. Czasem można porównawcze odbitki rękawiczek zrobić na miejscu zdarzenia, wykorzystując oryginalne podłoże.W sytuacjach wyjątkowych, np. w wypadku zniekształcenia dłoni osoby,

materiał porównawczy pobiera się z udziałem tej osoby. Ślady porównawcze zabezpiecza się takimi samymi środkami, jak ślad dowodowy.

• Z reguły wykonuje się dużą liczbę porównawczych odbitek rękawiczki, ponieważ każda pojedyncza odbitka jest inna. Eksperymenty pokazały, że dynamika tworzenia dowodowego śladu i

porównawczej odbitki tych samych

rękawiczek może je różnić nawet o 20%.

MOŻLIWOŚCI BADANIA

Na efekt pracy organów ścigania ma także wpływ stopień wykorzystania możliwości badania. Ślady rękawiczek nie są zbyt często zabezpieczane na miejscach zdarzeń i pod względem liczby ustępują śladom daktyloskopijnym i na przykład

mechanoskopijnym. Jest kilka przyczyn takiej

sytuacji.

• Po pierwsze — liczba sprawców stosujących

rękawiczki w czasie popełniania przestępstwa nie jest zbyt wielka, co ma przełożenie na liczbę

pozostawianych śladów.

• Po drugie — zdarza się, że ślad rękawiczki jest uznawany za plamę lub zabrudzenie podłoża i ignorowany w dalszym postępowaniu

oględzinowym.

• Trzecim powodem — wprost pomijania śladów rękawiczek — jest przekonanie o niskiej wartości tego dowodu, albowiem ślady takie pozwalają tylko na identyfikację pośrednią osoby.

• Czwarta przyczyna małej liczby śladów rękawiczek wynika z warunków ich powstania. Utworzenie się śladu rękawiczki wymaga bardzo sprzyjających okoliczności, z których najważniejsze to prawie idealnie gładkie i czyste podłoże, silne zabrudzenie rękawiczki oraz duży nacisk na podłoże.

Badania gantiskopijnesą wykonywane przeważnie przez biegłych z dziedziny

daktyloskopii. Nie jest to sytuacja najlepsza, gdyż ekspertyza śladów rękawiczek wymaga, podobnie jak inne rodzaje badań, rzetelnej podbudowy teoretycznej, która znacznie różni się od wiedzy daktyloskopijnej. Porównanie liczebności ekspertyz daktyloskopijnych z gantoskopijnymiwypada na korzyść tych

pierwszych. Gdy jednak porównać skuteczność wymienionych rodzajów badań, okaże się, że wynik pozytywny w przypadku badań

daktyloskopijnych osiąga się w około 10%, podczas gdy ślady rękawiczek dają go w znacznej większości przypadków. Wynik

dziesięcioprocentowy oznacza, że w takiej skali udało się zidentyfikować przestępcę. Pozostałe ślady linii papilarnych z reguły pochodzą od domowników, znajomych lub osób zupełnie niezwiązanych ze zdarzeniem.

Ślady rękawiczek najczęściej są tworzone przez sprawcę. Zabezpieczane są bowiem w

miejscach, w których domownik lub inna znajoma osoba nie mają potrzeby działania w rękawiczkach oraz w okresie, gdy bezcelowe jest noszenie rękawiczek, np. podczas letnich miesięcy w roku.

W zakres typowych badań

gantiskopijnych wchodzą:

1) ustalenia rękawiczki, która pozostawiła ślad,

2) łączenie śladów rękawiczek pochodzących z różnych miejsc zdarzeń,

3) ustalenie rękawiczki, która mogła stanowić parę z inną, 4) odtworzenia rękawiczki jako całości na podstawie

przynajmniej dwóch fragmentów,

5) typowanie osoby, która

użytkowała daną rękawiczkę.

• Klasycznym śladem rękawiczki jest odwzorowanie struktury surowca w postaci odbitki lub odcisku na podłożu. Bez względu na formę, powstanie śladu nie narusza kształtu i innych cech samej rękawiczki. Do śladu rękawiczki jako materiału dowodowego materiał porównawczy zawsze stanowi rękawiczka. Badania przeprowadza się jednak na śladach porównawczych, które biegły wykona rękawiczką będącą materiałem porównawczym.

• Badanie gantiskopijne może być także prowadzone w celu ustalenia, czy zabezpieczone ślady dowodowe z co najmniej dwóch miejsc lub większej liczby zdarzeń pochodzą od tej samej rękawiczki. W wypadku

pochodzenia śladów z większej liczby miejsc jest to tzw.

nieklasyczne badanie porównawcze, ponieważ ustalenia prowadzi się tylko na śladach dowodowych bez

materiału porównawczego. Ten rodzaj badania pozwala łączyć zdarzenia w serie, co oznacza typowanie jako sprawcy tej samej osoby. Cennym śladem jest

rękawiczka porzucona na miejscu zdarzenia. W

wypadku znalezienia u podejrzanego drugiej rękawiczki, będzie ona materiałem porównawczym — istnieje

możliwość ustalenia, że rękawiczki stanowiły parę.

Zadaniem biegłego jest wyszukanie takich samych cech w obu rękawiczkach, co pozwala sformułować sąd o ich przynależności do jednej pary.

• Kolejną możliwością badawczą jest ustalenie całości na podstawie fragmentów. Materiał dowodowy zabezpieczony na miejscu zdarzenia może być fragmentem rękawiczki oddzielonym od niej w jakiś sposób. Materiałem porównawczym jest wtedy przynajmniej jeden inny fragment znaleziony u podejrzanego. Zdarza się, że na miejscu zdarzenia pozostanie fragment gryfu rękawiczki, a u podejrzanego zostanie znaleziona rękawiczka z ubytkiem właśnie na tej głównej części okrycia dłoni. Przy takiej identyfikacji są analizowane jednostkowe cechy geometryczno-makrostrukturalne części powstałych w wyniku rozdzielenia.

• Badania typujące osobę, która użytkowała daną rękawiczkę, polegają na wyszukaniu w rękawiczce dowodowej i porównawczej z tej samej ręki, ale innej pary, takich samych cech używania, szczególnie tych związanych z budową anatomiczną dłoni.

• Ślady rękawiczki lub rękawiczka zabezpieczone jako materiał dowodowy dają biegłemu jeszcze inne możliwości badawcze.

Barwne odwzorowanie jest podstawą do badania identyfikującego substancję tworzącą ślad rękawiczki. Z kolei rękawiczka może być źródłem zapachu do rozpoznania przez psa. Szczegółowe oględziny rękawiczki pozwalają czasem uzyskać zaskakujący materiał do

dalszych badań. Strona zewnętrzna rękawiczki może być nośnikiem drobin różnych substancji, z którymi osoba miała kontakt (złoto, ołów, pozostałości powystrzałowe, włókna),

badanych metodami fizykochemicznymi, lub płynów ustrojowych (krew, wydzieliny, wydaliny), którymi najefektywniej zajmuje się biologia kryminalistyczna. Podobne bogactwo substancji jest z reguły na wewnętrznej stronie rękawiczki. Dodatkowo można tam czasem znaleźć fragment paznokcia, okruchy pożywienia, pyłki roślinne oraz jeszcze inne drobiny wymagające identyfikacji.

Najkorzystniejsza sytuacja z punktu widzenia dowodowego jest jednak wtedy, gdy surowiec rękawiczki sprzyja powstawaniu

śladów linii papilarnych na jej wewnętrznej stronie jak w wypadku rękawiczek lateksowych.

• Praktyka kryminalistyczna pokazuje, że ślady rękawiczek są często pomijane zarówno w czasie oględzin, jak i później, w czasie

wykrywania sprawcy przestępstwa. Odgrywają jednak ważną rolę we wskazaniu prawdopodobnej osoby biorącej udział w zdarzeniu lub używania przez przestępcę określonych przedmiotów.

BIBLIOGRAFIA

• G. Kędzierska, W. Kędzierski –

Kryminalistyka: wybrane zagadnienia techniki, Szczytno 2011

• B. Zdunek, K. Maciąg, Kryminalistyka w ujęciu naukowym, Wyd. TYGIEL sp.

z. o. o., Lublin 2016

DZI ĘKUJEMY ZA

UWAG Ę