Scenariusz lekcji – Struktura narodowościowa. Grupy etniczne
1. Cele lekcji
a. Wiadomości- uczeń zna terminy: naród, państwo wielonarodowościowe, jednolite narodowościowo, mniejszość narodowa, grupa etniczna i folklor,
- zna najważniejsze grupy etniczne Polski,
- uczeń omawia i opisuje strukturę narodowościową Polski.
b. Umiejętności
- uczeń potrafi wskazać na mapie i nazwać obszary zamieszkałe przez mniejszości narodowe w Polsce,
- uczeń analizuje przyczyny zmniejszania się stanu liczebnego mniejszości narodowych w Polsce,
- potrafi porównać liczebność mniejszości narodowych w Polsce przed II wojną światową z obecnym stanem.
2. Metoda i forma pracy
Formy pracy:
praca w grupach.
Metody:
Pogadanka, prezentacja teczek z dokumentami tzw. portfolio.
3. Środki dydaktyczne
Mapa Polski, Atlas geograficzny „Polska, kontynenty, świat”, podręcznik „Planeta 3”, teczki pracy ucznia (portfolio)
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza (zadanie domowe)
Uwaga: Na 2–3 tygodnie przed planowana lekcją nauczyciel prosi uczniów o zgromadzenie dostępnej literatury na temat grup etnicznych w Polsce, ilustracji, zdjęć ze strojami ludowymi, wytworami kultury regionalnej. W tym celu:
- nauczyciel dzieli klasę na grupy tak, aby otrzymał 7 grup. Grupa wybiera lidera, który będzie odpowiedzialny z pracę grupy – zgromadzenie materiału.
- nauczyciel proponuje zgromadzenie wiadomości na temat 6 najbardziej znanych grup etnicznych oraz grupy etnicznej zamieszkującej region, w którym mieszka uczeń (tematy losują liderzy grup)
Ślązacy
Górale podhalańscy
Kurpie
Kaszubi
Łowiczanie
Krakowiacy
Grupa etniczna regionu... (Ziemia Częstochowska)
- każda grupa ma zgromadzić foldery, wycinki z prasy, materiały z internetu w formie wydruków, zdjęcia, ilustracje, widokówki itp. dotyczące zagadnień związanych z folklorem wylosowanej grupy, które będą przydatne do prezentacji. Każda grupa przygotuje swoją teczkę z dokumentami tzw. portfolio.
- nauczyciel określa termin obowiązkowej konsultacji z materiałem zgromadzonym przez grupę (po 1 tygodniu) i podaje czas na przygotowanie portfolio – 3 tygodnie. W czasie konsultacji nauczyciel doradza, podpowiada jak można wykonać prezentację, pomaga dokonać selekcji materiału zgromadzonego przez grupy.
b. Faza wprowadzająca
- część organizacyjna (powitanie, sprawdzenie obecności).
- nauczyciel zadaje pytania powtarzające wiadomości o migracji i nawiązujące do nowego tematu np. czy ruchy migracyjne wewnętrzne i zewnętrzne mogą wpłynąć na strukturę narodowościową państwa?
c. Faza realizacyjna
Faza realizacji tematu głównego:
- nauczyciel wprowadza klasę w temat lekcji: Struktura narodowościowa. Grupy etniczne. Podaje i wyjaśnia cele lekcji.
- nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie wiadomości z wiedzy o społeczeństwie zadając pytania: Co nazywamy narodem? Co to jest państwo wielonarodowościowe?
Co to jest państwo jednolite narodowościowo?
- nauczyciel omawia historię kształtowania się struktury narodowościowej Polski w poszczególnych okresach historycznych.
- nauczyciel wymienia mniejszości narodowe zamieszkujące współcześnie w Polsce.
- uczniowie analizują wykres w podręczniku „Mniejszości narodowe w Polsce” (rys. 82 str. 79), odczytują liczbę najliczniejszych i najmniejszych mniejszości.
- nauczyciel wyjaśnia pojecie grupa etniczna, folklor.
- uczniowie lokalizuje na mapie rozmieszczenie najbardziej znanych grup etnicznych str. 80-81.
- Nauczyciel prosi kolejno przedstawicieli poszczególnych grup o zaprezentowanie materiału zgromadzonego na temat swej grupy etnicznej (portfolio), o języku, zwyczajach, strojach, kulturze, stylu budownictwa.
- Prezentacje grup.
d. Faza podsumowująca
- nauczyciel ocenia prezentacje grup Przy ocenie zwraca uwagę, czy uczniowie wychwycili najistotniejsze cechy grup np.:
Kaszubi – język kaszubski, kaszubskie abecadło do nauki języka.
Ślązacy – gwara śląska, kuchnia śląska, koniakowskie koronki, duże zróżnicowanie regionalne wśród Ślązaków.
Łowiczanie – łowickie wycinanki, stroje – pasiaki łowickie.
Podhalanie – strój góralski, styl zakopiański w budownictwie.
Kurpie – kurpiowskie wycinanki, palmy wielkanocne/
Krakowiacy – strój, Lajkonik.
Ziemia Częstochowska – używanie słowa „kaj”, wpływ innych kultur (tradycje zaczerpnięte i od Ślązaków, Krakowiaków i mieszkańców Ziemi Kieleckiej) - uczniowie wykonują zadnia nr 2 i 3 str. 46 z zeszytu ćwiczeń do geografii „Planeta 3”.
5. Bibliografia
a. Atlas geograficzny – „Polska, kontynenty, świat”. Wydawnictwo Nowa Era Redakcja Kartograficzna Wrocław 2005.
b. Ćwiklińska Ewa, Wawrzkiewicz Anna „Zeszyt ćwiczeń do geografii Planeta 3 Geografia fizyczna i społeczno-ekonomiczna Polski”. Wydawnictwo M. Rożak Gdańsk-Straszyn 2004.
c. Czekańska Zdzisława, Wojtkowicz Zofia. „Aktywne metody w edukacji geograficznej. Propozycje metodyczne do pracy z uczniem w gimnazjum część
I i II. SOP” Toruń 1999.
d. Flis Jan. “Szkolny słownik geograficzny”. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa 1982.
e. „Ilustrowany Atlas Świata dla gimnazjum”. Wydawnictwo Rożak. Straszyn k.
Gdańska 2006.
f. Książka nauczyciela zintegrowana z podręcznikiem „Planeta 3” Wydawnictwo M. Rożak. Gdańsk-Straszyn 2004.
g. Szubert Mariusz. „Podręcznik do geografii Planeta 3 .Geografia fizyczna i społeczno-ekonomiczna Polski”. Wyd. M. Rożak Gdańsk-Straszyn 2004.
Opr. Urszula Różycka-Nocuń
