... Bolesławiec, 9 grudnia 2004 r.
IV Powiatowy Konkurs Języka Polskiego dla
Uczniów Szkól Podstawowych
„W krainie wyobraźni”
(etap szkolny)
9 grudnia 2004 r. godz. 10.00, czas trwania – 90 minut.
Drogi Uczniu,
Witam Cię wśród najlepszych i zapraszam do podróży po Prastarej Krainie
Wyobraźni. Wyruszamy w Krainę Legend. Proponuję 15 różnego typu zadań. Jedne wymagają tylko wyboru właściwej odpowiedzi, drugie podania krótkiej informacji, w końcu są i takie, w których udowodnisz, że potrafisz posługiwać się piękną, bogatą i poprawną polszczyzną. W każdym z nich wykażesz się innego typu umiejętnościami polonistycznymi. Pisz uważnie i czytelnie. Obowiązują Cię zasady polskiej ortografii i interpunkcji. Życzę powodzenia.
Krystyna Raszka – autorka zadań konkursowych
Tekst.
Jan Pietrzak piękną pieśń „Żeby Polska była Polską”1 rozpoczyna słowami: „Z głębi dziejów, z krain mrocznych...”. Źródłem wiedzy o pradawnych czasach, gdy ludność zamieszkująca ziemie polskie była niepiśmienna, są m.in. podania zwane niekiedy
legendami. Wydarzenia istotne dla plemion były przekazywane z ust do ust, a wyobraźnia
„opowiadaczy” ubarwiała je. Dlatego w legendach, podobnie jak w baśniach, pojawiają się postacie fantastyczne, niezwykłe wydarzenia , przedmioty mające cudowne właściwości.
Badacze dziejów potrafią jednak oddzielić to, co wydarzyło się naprawdę, od tego, co stworzyła wyobraźnia. (K.R.)
1.Podanie różni się od baśni tym, że: a. występują w nim motywy magiczne, nadprzyrodzone,
b. odwołuje się do ważnych wydarzeń dla określonej społeczności, c. nie ma określonego miejsca i czasu,
d. było przekazywane z ust do ust.
2. „Dzieje” to inaczej:
a. fakty, b. historia, c. wydarzenia, d. początki.
Tekst
.Jan Pietrzak „Żeby Polska była Polską”
1 Żeby Polska była Polską to pieśń napisana w 1976 r. przez Jana Pietrzaka. W latach osiemdziesiątych XX w. pełniła rolę pieśni hymnicznej.
3. Uzupełnij poniższe zdania terminami: a. Część tekstu rozpoczynająca się od słów „Żeby Polska...” to ... b. „Odwieczny” w wyrażeniu „puszcz odwiecznych”
to ... c. „Długi łańcuch istnień ludzkich”
to ...
4. Poeta nie łączy czasów przedhistorycznych : a. z legendarnymi władcami, b. ze wspólnym celem – budową państwa, c. z terenami, na których zamieszkiwali nasi przodkowie, d. z ciemnotą i zabobonami.
5. Potwierdź znajomość jednej z najważniejszych dla naszego narodu legend i wypełnij luki poprawnymi wyrazami lub wyrażeniami.
Legenda mówi, że gdy książę Lech wędrował ze swoim plemieniem, szukając miejsca na osiedlenie dla siebie i swego ludu, ujrzał przed sobą wzgórze z potężnym starym
...,
a na nim –...
. Nad drzewem szybował....
, niosący w...
zdobycz dla swoich piskląt. Lech uznał to za znak Najwyższego. Wokół
...
zbudował gród książęcy i od
...
.nazwał go Gnieznem, przyjmując...
za godło swego ludu.Tekst .
Mieszkańcami gościnnego domu byli: niejaki Piast, syn Chościska, i żona jego imieniem Rzepka; oboje oni z całego serca starali się wedle możności zaspokoić potrzeby gości, a widząc ich roztropność, gotowali się pewien poufny zamysł, jaki mieli, wykonać za ich doradą. Gdy usiadłszy wedle zwyczaju, rozmawiali tak o różnych rzeczach, a przybysze zapytali, czy mają co do picia, gościnny oracz odpowiedział: „Mam ci ja beczułkę [dobrze] sfermentowanego piwa, które przygotowałem na postrzyżyny jedynego syna, jakiego mam, lecz cóż znaczy taka odrobina? Wypijcie je, jeśli wola!”. Postanowił bowiem ów ubogi wieśniak w czasie, gdy książę jego pan będzie urządzał ucztę dla synów – bo kiedy indziej nie mógłby tego zrobić dla zbytniego ubóstwa – przyrządzić nieco lepszego jedzenia na postrzyżyny swego malca i zaprosić paru równie ubogich przyjaciół nie na ucztę, lecz raczej na skromną zakąskę; toteż karmił prosiaka, którego przeznaczał na ową potrzebę. Dziwne rzeczy opowiem, lecz któż potrafi pojąć wielkie sprawy Boże? Albo któż poważy się zagłębiać w dociekania nad dobrodziejstwami Boga, który już w tym życiu niejednokrotnie wynosi pokorę biednych i nie waha się wynagradzać gościnności nawet u pogan? Goście tedy każą spokojnie Piastowi nalewać piwo, bo dobrze wiedzieli, że przez picie nie ubędzie go, lecz przybędzie. I tak ciągle miało przybywać piwa, aż napełniono nim wszystkie wypożyczone naczynia, a natomiast ci, co ucztowali u księcia, znaleźli [swoje naczynia] puste. Polecają też zabić wspomnianego prosiaka, którego mięsem – rzecz nie do wiary – napełnić miano dziesięć naczyń, zwanych po słowiańsku
„cebry”. Piast i Rzepka tedy na widok tych cudów, co się działy, przeczuwali w nich jakąś ważną wróżbę dla syna i zamierzali zaprosić księcia i jego biesiadników, lecz nie śmieli, nie zapytawszy wpierw o to wędrowców. Po cóż zwlekać? Za radą więc i zachętą gości pan ich książę i jego wszyscy współbiesiadnicy zaproszeni zostają przez kmiotka Piasta, a zaproszony książę wcale nie uważał sobie za ujmę zajść do swojego wieśniaka. Jeszcze bowiem księstwo polskie nie było tak wielkie ani też książę kraju nie wynosił się jeszcze taką pychą i dumą i nie występował tak okazale otoczony tak licznym orszakiem wasali.
Skoro więc urządzono zwyczajową ucztę i pod dostatkiem przyrządzono wszystkiego, goście owi postrzygli chłopca i nadali mu imię Siemowita na wróżbę przyszłych losów.
Gall Anonim2 6. Piast zaprosił wędrowców ponieważ: a. miały się odbyć postrzyżyny jego syna, b. jego spiżarnie były pełne jadła i napojów, c. miał wielu przyjaciół i był gościnny, d. chciał zaimponować swemu władcy.
7. Niezwykłość gości ujawniła się, gdy:
a. w cudowny sposób rozmnożyli jedzenie i napoje, b. wybrali kmiecą chatę, a nie książęcy dwór,
c. przepowiedzieli przyszłość Siemowitowi.
d. Wszystkie odpowiedzi są poprawne.
8. Dwaj wędrowcy, którzy zjawili się w chacie Piasta, różnili się od jej mieszkańców tym, że:
a. byli bogaci, b. byli wykształceni, c. byli uczynni, d. byli pracowici.
9. Która ze opinii znajduje potwierdzenie w tekście legendy?
a. Piast trudnił się kołodziejstwem.
b. Autor negatywnie ocenia Piasta.
c. Księstwo polskie było wielkie i bogate.
d. W tekście można odnaleźć komentarz odautorski.
10. „Pycha” i „duma” to wyrazy bliskoznaczne. Pierwszy nazywa wadę, drugi zaletę.
Które z poniższych rzeczowników są nazwami wad, a które zalet?
elegancja
...,
zarozumiałość...,
wyniosłość
...,
próżność...,
nadętość
...,
majestatyczność...,
11. Wyjaśnij znaczenie poniższych związków frazeologicznych:
a. gościnne progi
...
b. Gość w dom, Bóg w dom.
...
c. pokoje gościnne
...
d. być rzadkim gościem we własnym domu
...
12. Legendy są zwykle związane z jakimś miejscem, wydarzeniem historycznym lub znaną postacią. Ballady A. Mickiewicza wykorzystują właśnie znane legendy. Wyjaśnij krótko (trzema zdaniami), jakie motywy legendarne pojawiają się:
w balladzie
...
...
w balladzie
...
...
2 Gall Anonim, autor pisanej po łacinie ,,Kroniki polskiej”, powstającej w latach 1112-1116, a doprowadzonej do 1113 r., pracował w kancelarii książęcej Krzywoustego.
Dzieło tego, pochodzącego prawdopodobnie z Francji, benedyktyńskiego mnicha, jest uważane za najstarszy utwór narodowy literatury polskiej.
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
13. Ortografia. Brrr!!! Uzupełnij wyrazami z „u / ó”, „ż / rz”:
Kobieta, która przepowiada przyszłość to
...
, zaś mężczyzna to...
W baśniach obydwoje posługują się czarodziejską...
My też
...
sobie w...
wieczór. Niepotrzebujemy ani
...
, ani...
. Lejemy wosk przez ucho...
, z karteczek...
pod poduszkę...
, jakie imię będzie nosił przyszły...
, jakie imię będzie miała przyszła...
A potem zasypiamy,
...
o tym, by spełniły się wszystkie... ...
.Zad. 14. Na ilustracji frontowa część okładki jednego z wydań legendy o panu
Twardowskim. Zredaguj opis. Niestety, zdjęcie jest czarno-białe. Odwołaj się do własnej wyobraźni i zaproponuj własną kolorystykę. Pamiętaj o poprawnej kompozycji swojej pracy.
Uwaga: Z testu zostały wycięte ilustracje. Jeżeli kto ś z państwa chce je wykorzystać, proszę o kontakt, adres e-
mail:
tymin0@ poczta.onet.pl
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
15. Na zdjęciu Mysia Wieża w Kruszwicy. Jest dziś zabytkiem i obiektem turystycznym.
Wykorzystaj poniższe informacje i napisz tekst, który będzie zamieszczony w
przewodniku dla Twoich rówieśników z krajów Unii Europejskie. Nie przepisuj zdań ani ich fragmentów.
Tekst
.Górująca nad miastem 32-metrowa ceglana wieża to pozostałość zamku zbudowanego przez Kazimierza Wielkiego ok. 1350 roku. W 1657 roku Szwedzi zniszczyli zamek, wysadzając go w powietrze. Pozostała po nim jedynie ośmioboczna wieża zwana „Mysią Wieżą”. Na szczyt wieży dochodzi się 109 schodami. Początkowo schody wiodą na zewnątrz, jednak na wysokości murów prowadzą już wewnątrz wieży. W jej ścianach można zauważyć 14 kul armatnich. Legenda mówi ...
„ Przewodnik turystyczny po Polsce”
cz. II. Poznań – Gniezno – Kruszwica
Uwaga: Z testu zostały wycięte ilustracje. Jeżeli
kto ś z państwa chce je wykorzystać, proszę o kontakt, adres e-mail:
tymin0@ poczta.onet.pl
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
I to już wszystko.
IV Powiatowy Konkurs Języka Polskiego dla Uczniów Szkól Podstawowych
(etap szkolny)
punktacja i klucz odpowiedzi Nrzada nia
odpowiedzi punktacja
1. b 1 p.
2. b 1 p.
3. a. refren, b. epitet, c. przenośnia. 2 p.
Za trzy odpowiedzi – 2 p., za dwie 1 p.
4. d 1 p.
5.
...starym dębem (drzewem), a na nim – orle gniazdo (gniazdo) Nad drzewem szybował biały orzeł, niosący w szponach (nie dziobie) zdobycz dla swoich piskląt. Lech uznał to za znak Najwyższego. Wokół dębu (drzewa) zbudował gród książęcy i od gniazda nazwał go Gnieznem, przyjmując białego orła za godło swego ludu.
3 p.
Za 6, 5 – 3 p.
Za 4, - 2 p.
Za 3, 2 – 1 p.
6. a 1 p.
7. d 1 p.
8. c 1 p.
9. d 1 p.
10. Elegancja, majestatyczność - zalety* 2 p. za poprawne wykonanie całego zadania,
1 p. za 1, 2 pomyłki.
11. a. dom życzliwy gościom (podobne),
b. przysłowie mówi o szacunku dla gości, podkreśla ich znaczenie dla gospodarzy (podobne),
c. pokoje dla gości (podobne), d. rzadko bywać w domu (podobne).*
3 p. za poprawne wykonanie polecenia,
2 p. za 3 poprawne odpowiedzi, 1 p. za 2 poprawne odpowiedzi.
12. a. motyw starego drzewa, motyw tajemniczego jeziora, zjawy pojawiające się tylko w nocy, dziwne jęki dochodzące spod drzewa, (mogą też być - motyw niewierności, kuszenia, surowej kary).
b. wszystkie motywy odwołujące się do legendy o panu Twardowskim, właściwie każde z wydarzeń, postacie itp.*
6 p. (2 razy po 3 p.) za 3 motywy 3 p.
za 2 motywy 2 p.
za 1 motyw 1 p.
13. ...to wróżka, zaś mężczyzna to wróżbita W baśniach obydwoje posługują się czarodziejską różdżką.
My też wróżymy sobie w andrzejkowy wieczór. Nie
potrzebujemy ani wróżek, ani wróżbitów (różdżek) . Lejemy wosk przez ucho klucza, z karteczek włożonych pod poduszkę wróżymy , jakie imię będzie nosił przyszły mąż, jakie imię będzie miała przyszła żona A potem zasypiamy, marząc o tym, by spełniły się wszystkie andrzejkowe wróżby. (Jeżeli uczeń użyje innego wyrazu, można go uwzględnić pod warunkiem, że będzie miało w zapisie ż, rz, u ó i będzie logicznie usytuowane w zdaniu..)
4 p. za wszystkie poprawnie zapisane wyrazy,
3p. za 9 popr. wyr.
2 p. za 8 popr. wyr.
1 p. za 7 popr. zapisanych wyrazów.
(wyrazy powtarzające się poprawiamy tylko raz) 14. 1. 1 p . temat
2. 1 p. kompozycja
6 p.
1 p. – Zadanie jest zgodne z
3. 2 p. zawartość logiczno – rzeczowa 4. 1 p. język
5. 1 p. ortografia i interpunkcja
tematem – opis.
1 p. – Wyraźnie wyróżnione części (wstęp, rozwinięcie, zakończenie)
2 p. – poprawne rzeczowo (najważniejsze elementy nawiązujące do tekstu, tytuł, wydawnictwo, kolorystyka).
1 p. – Dopuszczany jeden błąd językowy (gram., fraz., skład.).
1 p. – Dopuszczane: 1 błąd ortograficzny, dwa błędy interpunkcyjne.
15. 1. 1 p. temat.
2. 1 p. kompozycja
3. 2 p. zawartość logiczno – rzeczowa 4. 1. język
5. 1. ortografia i interpunkcja
6 p.
1 p. – Zadanie jest zgodne z tematem – tekst o
charakterze informacyjnym.
1 p. – Wyraźnie wyróżnione części (wstęp, rozwinięcie, zakończenie)
2 p. – poprawne rzeczowo (dane o wieży, nawiązanie do legendy).
1 p. – Dopuszczany jeden błąd językowy (gram., fraz., skład.).
1 p. – Dopuszczane: 1 błąd ortograficzny, dwa błędy interpunkcyjne.
*Uwaga: W zadaniach 10, 11 i 12 całościowo oceniamy język i ortografię.
5 p.
język 3 punkty
(dopuszczalny jeden błąd) 2 błędy – 2 punkty, 3 błędy – 1 p.
ortografia 2 punkty
(dopuszczalny jeden błąd 1 st.), 1 p. – 2 bł. 2 stopnia.
Łączna punktacja 44 punkty
* Konsultacje dotyczące oceny prac odbędą się dnia 14 grudnia 2004 r. w godzinach od 14 do 16 lub w ustalonym indywidualnie terminie (tel. 735 1864) biurze PCEiKK w
Bolesławcu.
Do nauczycieli
Koleżanki i Koledzy
Mam nadzieje, że proponowany przeze mnie pomysł na dwuetapowy konkurs języka polskiego zostanie twórczo wykorzystany.
Materiał obejmuje: dwa zestawy zadań konkursowych oraz karty oceniania wraz z kluczami odpowiedzi.
Cele konkursu
Rozbudzenie zainteresowań literaturą i językiem ojczystym.
Inspirowanie do działań twórczych.
Rozwijanie wyobraźni humanistycznej.
Rozwijanie i utrwalanie zainteresowań, potrzeb i nawyków czytelniczych z uwzględnieniem indywidualnych uzdolnień uczniów.
Stworzenie powiatowego banku uczniów uzdolnionych.
Badane obszary A. Etap szkolny
Czytanie ze zrozumieniem,
Słownictwo i frazeologia - na poziomie czynnym i biernym,
Poprawność ortograficzna i interpunkcyjna,
Umiejętność redagowania prostych pism użytkowych,
Odnajdywanie prostych sensów metaforycznych w utworach lirycznych,
Podstawowe pojęcia teoretycznoliterackie, w tym szczególnie: gatunki epiki, cechy baśni, ballady, legendy, budowa świata przedstawionego.
B, Etap powiatowy
Czytanie ze zrozumieniem.
Słownictwo i frazeologia - na poziomie czynnym i biernym,
Poprawność ortograficzna i interpunkcyjna,
Umiejętność posługiwania się dłuższymi formami wypowiedzi, zgodnie z podstawą programową,
Umiejętność redagowania prostych pism użytkowych,
Podstawowe terminy teoretycznoliterackie, w tym szczególnie: gatunki epiki, cechy baśni, ballady, legendy, świat przedstawiony, motywy obiegowe, narrator, nadawca i odbiorca.
Odnajdywanie prostych sensów metaforycznych w utworach epickich i lirycznych
Prosta analiza i interpretacja tekstu poetyckiego,
Podobieństwa i różnice między tekstami literackimi a pozaliterackimi,
Prosta analiza dzieła sztuki.
1. Legenda o założeniu Bolesławca, 2. Dwie legendy o tematyce regionalnej, 3. Legendy: o Piaście i Popielu.
4. Legenda o założeniu Gniezna,
5. A. Mickiewicz „Świteź”, „Świtezianka”, „Pani Twardowska”.
6. H. Ch .Andersen „Pięć ziarnek grochu”, „Choinka”, „Słowik”, ”Królowa Śniegu”, 7. J. Tuwim ”Ach, tworzyć, tworzyć”,
8. A.de Saint Exupery „ Mały Ksiażę”, 9. Perrault Charles: „ „Kot w butach”, „Wróżki”
10. J. W.Grimm: Czerwony Kapturek; Kopciuszek; Śnieżka;
Proponowane lektury
Krystyna Raszka Autorka i pomysłodawca całego konkursu Konkurs został przeprowadzony w roku szkolnym 2004/2005 we wszystkich szkołach podstawowych powiatu bolesławieckiego.
