► krótki dopisek np. z celem spotkania
R YNEK I SPOŻYCIE RYB W 2020 ROKU
Krzysztof Hryszko
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej- Państwowy Instytut Badawczy
A GENDA
R
YNEK ŚWIATOWYP
RZETWÓRSTWO KRAJOWEP
OŁOWY KRAJOWEHANDEL ZAGRANICZNY
P
OPYT I CENR YNEK ŚWIATOWY [2020]
4
ŚREDNIE SPOŻYCIE 19,8 KG/MIESZKAŃCA
(SPADEK O 3,4%)
5
SPADEK CEN RYB ŚREDNIO O 6,9%
(CENY ŻYWNOŚCI W TYM CZASIE WZROSŁY O 3,2%)
PRODUKCJA W AKWAKULTURACH
84,1 MLN T
(SPADEK O 1,4%)
2 POŁOWY 90,5 MLN T
(SPADEK O 2,2%)
1
HANDEL ZAGRANICZNY 149,4 MLN USD
(SPADEK O 7,1%)
3
O
GRANICZENIE POPYTUS
PADEK CEN I ZYSKÓWP
ROBLEMY Z CIĄGŁOŚCIĄ DOSTAWW
YSOKIE KOSZTY FRACHTUZ
AOSTRZONE WYMAGANIA SANITARNE I PROTOKOŁY KONTROLIO
GRANICZENIA W DOSTĘPIE DO SIŁY ROBOCZEJO
GRANICZENIA ŹRÓDEŁ FINANSOWANIAC
ŁA W WYMIANIE HANDLOWEJ MIĘDZYUSA
IC
HINAMI ORAZ DUŻE OPÓŹNIENIA I TRUDNOŚCI ADMINISTRACYJNE W HANDLU MIĘDZYW.
B
RYTANIĄ IUE
WYNIKAJĄCĄ Z OSTATNIEJ FAZYB
REXITUP
OZYTYWNYM ASPEKTEM ZMIAN RYNKOWYCH SĄ NATOMIASTINNOWACJE PRODUKTOWE
,
NOWE KANAŁY DYSTRYBUCJI I SKRÓCENIE ŁAŃCUCHÓW WARTOŚCI,
CO PRAWDOPODOBNIE PRZYNIESIE WYMIERNE KORZYŚCI BRANŻY RYBNEJ W NASTĘPNYCH LATACH.
O
4
B
AŁTYKP OŁOWY KRAJOWE
Połowy ryb w Polsce są w ostatnich latach stabilne i wynoszą ok. 240-260 tys. ton rocznie. Zaznacza się jednak trend spadkowy połowów bałtyckich, przy rosnącym znaczeniu akwakultury, co jest obecnie bardzo pożądanym kierunkiem zmian.
Połowy bałtyckie
iw 2020 r. wyniosły 130 tys. ton i były o 11% mniejsze niż rok wcześniej.• Niższe kwoty połowowe szprotów i śledzi,
• Zakaz połowów dorszy,
• Wartość wyładunków 152 mln PLN – spadek o 20%.
Produkcja ryb w akwakulturach
zwiększyła się w 2020 r. o 12% do rekordowego poziomu ok. 50 tys. t. Wpływ na to miał jednak, oprócz nowych inwestycji i zwiększenia zdolności produkcyjnych już funkcjonujących gospodarstw pstrągowych, także wzrost zainteresowania hodowców w przekazywaniu wyników ekonomicznych w ramach badań statystycznych.• Wartość sprzedanych ryb i ikry 563 mln PLN (wzrost o 20%),
• Wzrost cen zbytu pstrągów tęczowych (o 1,7%) i karpi (o 5,5%).
WEAKNESSES
[2020 r., w nawiasach zmiana do roku poprzedniego]
P
OŁOWY SŁODKOWODNE0 10 20 30 40 50 60 70
24,4 21,2
4,52,0
11,0 P. amatorskie (-15,4%) P. zawodowe (b. zmian) Poz. akwakult. (+19,5%) Karpie (-0,5%)
Łososiowate (+22,9%) t
y s . t o n
P
OŁOWY OGÓŁEM 030 60 90 120 150
60,6 37,6 14,7 0,5
16,9 Inne (+72,4%)
Dorsze (-88,4%) Stornie (-12,0%) Śledzie (-7,6%) Szproty (-18,8%) t
y s . t o n
0 50 100 150 200 250 300
2015 2016 2017 2018 2019 2020
134,7 138,9 137,6 154,6 146 130,3
51,6 58,3 72,4 49,6 49,2 61,3
49,4 52,3 53,3 58,5 59,8 63,1
połowy bałtyckie połowy dalekomorskie połowy i produkcja śródlądowa t
y s .
t o n
O
5
E
KSPORTH ANDEL ZAGRANICZNY
..Wzrost obrotów handlowych w 2020 roku
• eksport produktów rybołówstwa wyniósł 591 tys. t o wartości 10,8 mld PLN i było odpowiednio o 8% i 9% większy niż rok wcześniej
• wolumen importu zwiększył się o 7% do 652 tys. t, przy 3% wzroście wydatków (do 10,2 mld PLN)
..Poprawa salda wymiany handlowej sektora
• było ono rekordowe i wyniosło prawie 600 mln PLN wobec ujemnego odnotowanego w 2019 r. (-58 mln PLN)
..Poprawa opłacalności przetwórstwa i eksportu
• średnia cena transakcyjna uzyskiwana w eksporcie zwiększyła się w 2020 r. o 5,5%, natomiast w imporcie spadła o 0,8% (w przeliczeniu na masę żywą ryb)
• tylko w przypadku śledzi i mintajów wzrost cen surowców w imporcie był większy od uzyskiwanych w wywozie produktów gotowych
• korzystna wycena kursów walut
[2020 r., w nawiasach zmiana do roku poprzedniego, struktura wartościowa]
I
MPORTH
ANDEL OGÓŁEM[
MLD PLN]
4 5 6 7 8 9 10 11
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 import eksport 4,72
4,68
10,81
10,21 0%
20%
40%
60%
80%
100%
50%
26%
12%6%
6% pozostałe (+8%)
przetwory (+21%) mrożone (-3%) filety i mięso (+2%) świeże (+1%) 0%
20%
40%
60%
80%
100%
37%
29%
25%
9%
pozostałe (+11%)
przetwory (+7%)
filety i mięso (+3%)
wędzone (+11%)
O
E KSPORT SEKTORA RYBNEGO [2020 r., w nawiasach zmiana do roku poprzedniego] 6
6351 659
516 418 393
0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 łososie (+11,6%)
śledzie (+8,6%) dorsze (-3,5%) mintaje (+16,7%)
pstragi i trocie (-3,6%) Polska jest największym eksporterem wędzonych pstrągów na świecie (ok. 25%) i zajmujemy 5 miejsce w globalnym eksporcie tych ryb ogółem.
Najszybciej rozwijający się obecnie gatunek eksportowy w tempie kilkunastu procent rocznie. W 2020 r.
sprzedano ponad 27 tys. t produktów, głównie przetworów z mintajów.
Około 9% ograniczenie eksportu w 2020 r. (19 tys. t), pod wpływem mniejszego zapotrzebowania rynku niemieckiego. Eksportujemy głównie filety w różnych proporcjach świeże/mrożone. Poprawa opłacalności przetwórstwa.
Stabilny wolumenu sprzedaży (65 tys. t ), podstawowe znaczenie marynaty i konserwy (83%). Eksport do 46 krajów świata, ale 63% masy produktów lokowane jest na rynku niemieckim. Większa dynamika wzrostu cen zakupu surowców niż uzyskiwanych w eksporcie produktów gotowych.
W 2020 r. sprzedano blisko 125 tys. t produktów (+15%), z czego 47%
stanowiły ryby wędzone, 40% filety (świeże lub mrożone) oraz 9%
wyroby wysokoprzetworzone. Eksport głównie na rynek niemiecki (53%) oraz do Włoch, Francji, Szwecji i Czech. Wędzone łososie sprzedawane średnio po 62,05 zł/kg (spadek o 3,0%).
MLN PLN
O
I MPORT SEKTORA RYBNEGO [2020 r., w nawiasach zmiana do roku poprzedniego] 7
225,7 89,8
51,0 48,5 47,1 22,3
0 30 60 90 120 150 180 210 240
łososie (+14,4%) śledzie (+5,4%) makrele (-1,3%) mintaje (+5,6%) dorsze (+10,2%) czarniaki (-5,4%)
Spadek ceny zakupu świeżych łososi w 2020 r. o 10% (23,09 PLN/kg).
TYS. TON
masa produktu
Widoczna korelacja wielkości importu z przywozem dorszy.
Duża zmienność importu (w przedziale 40-50 tys. ton). Bardzo wysokie ceny, mimo ich spadku w 2020 r.
Import z Rosji i Norwegii.
Kontynuacja silnego trendu wzrostowego cen na rynku światowym. W okresie 3 lat mrożone filety importowane z Chin do Polski podrożały o 56%.
Wzrost cen w 2020 r. od 5 do 15% (w zależności od asortymentu) pod wpływem rosnącego popytu światowego w okresie pandemii oraz niższych kwot połowowych.
Stabilny popyt krajowy. Import z Holandii, Islandii, Holandii i Wysp Owczych. Rosnące znaczenie importu ryb filetowanych. Wzrost cen importowych ryb mrożonych o 3,5% (6,90 PLN/kg).
O
P RZETWÓRSTWO RYB 8
Z
YSK NETTO [MLNPLN]S
TRUKTURA PRODUKCJI [ZMIANY WIELKOŚCI PRODUKCJI2020/2019]0%
20%
40%
60%
80%
100%
45,4%
19,2%
15,9%
14,2%
2,8%
2,5% pozostałe wyroby (+8%) ryby solone (-22%)
ryby, filety i mięso mrożone (-12%) ryby wędzone (+15%)
ryby świeże i chłodzone (+25%) przetwory i konserwy (+3%)
100 150 200 250 300 350 400 450
2016 2017 2018 2019 2020
317
159
261 209
352
Wzrost wielkości produkcji o 4,7% do 616 tys. ton Wzrost wartości produkcji o 13,7% do 13,69 mld PLN
Liczba firm 236 (ogółem), w badaniach uczestniczy ok. połowa Poprawa sytuacji ekonomiczno-finansowej
Wzrost wartości sprzedaży ryb w kraju o 6,4%, za granicę o 13,3%
wzrost zysk netto o 68% do 352 mln PLN
rentowność netto przychodów z 1,58 do 2,43%
płynność bieżąca z 1,23 do 1,28
wzrost kosztów materiałowych o 7,4% do 9,76 mld PLN
6,6% udział przetw. rybnego w wartości przemysłu spożywczego spadek zadłużenia ogółem z 62,9 do 61,5%
stabilizacja inwestycji (267 mln PLN)
O
S POŻYCIE RYB I OWOCÓW MORZA 9
2,73 2,04
1,16 1,09 0,70
1,01 0,96 0,58
0,68 0,66 0,31
0,35 0,28 0,22
0,54
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0
śledzie (+3,4%) mintaje (+0,5%) makrele (-12,8%) szproty (+18,5%) czarniaki (-17,6%) łososie (+21,7%) dorsze (+26,3%) karpie (+3,6%) tuńczyki (+25,9%) pstrągi i trocie (+26,9%) miruny (-38,0%) morszczuki (-27,1%) owoce morza (-39,1%) tilapia (-15,4%) pozostałe (+11,9%)
[2020 r., w nawiasach zmiana do roku poprzedniego, masa żywa ryb]
!
Podaż produktów rybołówstwa na rynek krajowy wyniosła w 2020 r. 509,6 tys. t i była o 1,3% większa niż rok wcześniej.
Nieco większy był przyrost wielkości spożycia, które wyniosło 13,32 kg/mieszkańca.
W konsumpcji dominują ryby morskie (80,1%), a ich spożycie w 2020 r. zwiększyło się o 3,9%.
Konsumpcja ryb słodkowodnych stanowiła 17,8%, a owoców morza 2,1%.
W 2020 r. przeciętne wydatki gospodarstw domowych na zakup ryb i owoców morza wyniosły 130,32 PLN/osobę i były o 9,7% wyższe niż w roku poprzednim. Stanowiło to 3,2% wydatków na żywność i napoje bezalkoholowe ogółem.
Przeciętne wydatki na zakup mięsa i jego przetworów są ponad 7-krotnie wyższe.
W strukturze wydatków gospodarstw domowych przeważają przetwory i konserwy (34%), ryby wędzone, suszone i solone (23%), ryby świeże (23%) i ryby mrożone (17%).
KG/mieszkańca
Spożycie ogółem w Polsce 13,32 KG
+1,6%
O
C ENY DETALICZNE RYB I OWOCÓW MORZA 10
!
104,7
106,7 103,7
104,2 101,2
106,4 103,2
107,0 103,7
105,2
98 100 102 104 106 108
Żywność i napoje bezalk.
Mięso i przetowry Nabiał Ryby i owoce morza ogółem Ryby świeże lub chłodzone Ryby mrożone Owoce morza świeże/chłodzone Owoce morza mrożone Produkty suszone/wędzone/solone Pozostałe przetwory i konserwy
2019=100
W 2020 r. wzrost cen produktów rybnych był niższy niż żywności i napojów bezalkoholowych ogółem.
Spośród produktów substytucyjnych ryby potaniały głównie względem mięsa wieprzowego, którego ceny wzrosły o 7,2%.
Wyższe od wzrostu cen detalicznych ryb i ich przetworów było także tempo wzrostu cen wędlin, które podrożały przeciętnie o 9,5%.
Pogorszyły się natomiast relacje cen ryb do mięsa drobiowego (spadek cen o 1,0%) i nabiału (wzrost o 3,7%).
O
R YNEK PSTRĄGÓW I TROCI [
TYS.
TON MASY ŻYWEJ RYB] 11
• wielkość produkcji – 23,5 tys. t
• wartość produkcji – ok. 289 mln PLN
• liczba producentów – 134
• liczba pracowników – 850
• średnia cena zbytu pstrągów tęczowych w 2020 r. – 13,04 zł/kg (wzrost o 1,7%)
• 12 miejsce w produkcji na świecie i 4 w UE (akwakultura ogółem)
WEAKNESSES
PRODUKCJA PSTRĄGÓW I TROCI [TYS. T]
15 17 19 21 23 25
2016 2017 2018 2019 2020 +23,7%
IMPORT PSTRĄGÓW I TROCI[TYS. T]
13 14 15 16 17 18
2016 2017 2018 2019 2020 +4,6%
EKSPORT PSTRĄGÓW I TROCI[TYS. T]
11 12 13 14 15 16
2016 2017 2018 2019 2020 -0,2%
PODAŻ PSTRĄGÓW I TROCI NA RYNEK[TYS. T]
16 18 20 22 24 26
2016 2017 2018 2019 2020 +26,5%
• ważny element rynku (17,1 tys. t i 259 mln zł w 2020 r.)
• import głównie ryb świeżych i chłodzonych realizowany z Norwegii, Danii, Włoch i Turcji
• ceny świeżych pstrągów tęczowych wynosiły w 2020 r. ok. 18 zł/kg, tj.
ok. 15 zł/kg w przeliczeniu na masę żywą ryb
• mrożone pstrągi z Turcji sprowadzano po 11,13 zł/kg (masy żywej), co stanowi dużą konkurencję dla krajowych producentów
WEAKNESSES
• w 2020 r. wyeksportowano z Polski, 15,5 tys. t ryb (393 mln zł)
• sprzedajemy głównie produkty wędzone (53% wolumenu i 73%
wartości) oraz ryby świeże i filety
• głównym rynkiem zbytu pozostają od lat Niemcy (58% wolumenu i 68%
wartości eksportu) oraz Francja, Czechy, Szwecja i Słowacja
• jesteśmy największym eksporterem wędzonych pstrągów na świecie (ok.
25%) i zajmujemy 5 miejsce w globalnym eksporcie tych ryb ogółem
• silna tendencja wzrostowa (25 tys. t)
• działania marketingowe
• całoroczna dostępność
• bardzo dobry wizerunek
WEAKNESSES
O
12
PSTRĄGI TĘCZOWE
[
ZŁ/
KG]
12,4 12,4
12,6
12,8 22,8 13,0
23,4 23,7
24,8
25,8
21 22 23 24 25 26
12 13 14
2016 2017 2018 2019 2020
cena zbytu cena detaliczna
W ostatnim pięcioleciu udział ceny zbytu w cenie detalicznej zmniejszył się z 54 do 51%. Notowania cen detalicznych GUS dotyczą jednak prawdopodobnie ryb patroszonych, a realna marża jest o 10 p.p wyższa.
Ceny pstrągów wykazują trwała tendencję wzrostową, niezależnie od poziomu rynku.
W latach 2016-2020 (w odniesieniu do 2015 r.) ceny zbytu wzrosły o 10,5%, a ceny detaliczne o 15,6%, przy wzroście cen detalicznych ryb i owoców morza ogółem w Polsce o 17,6%.
M ARŻE NA RYNKU PSTRĄGÓW TĘCZOWYCH
!
R YNEK KRAJOWY W 2021 [ PODSUMOWANIE I PÓŁROCZA ]
4
WZROST PRODUKCJI W ZAKŁADACH PRZETWÓRCZYCH O 5%
ZYSK NETTO 203 MLN PLN WOBEC STRATY
ROK WCZEŚNIEJ
5
SZACUNKOWY WZROST PODAŻY NA RYNEK O
OK. 7%
WZROST WARTOŚCI EKSPORTU O 10%
3
SPADEK POŁOWÓW BAŁTYCKICH DOBRE WARUNKI PRODUKCYJNE W AKWAKULTURZE
1
WZROST WIELKOŚCI IMPORTU O 9%
2 6
WZROST CEN DETALICZNYCH O 3,5%
IMPORT PSTRĄGÓW +12%
7
EKSPORT PSTRĄGÓW -7%
