GRZYBY I ROŚLINY
Zadanie 1 ZBIÓR ZADAŃ CKE
Na rysunkach A–E, bez zachowania prawidłowej kolejności,
przedstawiono przekroje poprzeczne strefy granicznej między korzeniem i łodygą w roślinie okrytonasiennej, z uwzględnieniem rozmieszczenia
tkanek przewodzących w różnych warstwach tej strefy.
GRZYBY I ROŚLINY
GRZYBY I ROŚLINY
Wskazówki do rozwiązania zadania
W rozwiązaniu tego zadania pomocna jest wiedza dotycząca budowy pierwotnej korzenia i łodygi roślin, w tym przypadku dwuliściennych.
Następnie pod tym kątem przeanalizuj rysunki i odpowiednio je ułóż, zaczynając zgodnie z poleceniem od rysunku budowy pierwotnej
korzenia (C), a kończąc na rysunku budowy pierwotnej łodygi (D)
GRZYBY I ROŚLINY
Poprawna odpowiedź C, B, E, A, D
GRZYBY I ROŚLINY
Zadanie 2 ZBIÓR ZADAŃ CKE
Na rysunkach przedstawiono wybrane rośliny lądowe.
GRZYBY I ROŚLINY
a) Podaj, na czym polega rozmnażanie bezpłciowe przedstawionych roślin.
GRZYBY I ROŚLINY
a) Podaj, na czym polega rozmnażanie bezpłciowe przedstawionych roślin.
Na wytwarzaniu i rozsiewaniu zarodników
GRZYBY I ROŚLINY
b) Określ funkcję biologiczną każdego z rodzajów pędów skrzypu
polnego (I) i podaj ich cechy budowy, które umożliwiają pełnienie tych funkcji.
GRZYBY I ROŚLINY
b) Określ funkcję biologiczną każdego z rodzajów pędów skrzypu
polnego (I) i podaj ich cechy budowy, które umożliwiają pełnienie tych funkcji.
– Pęd letni: prowadzenie fotosyntezy dzięki występowaniu
chloroplastów (chlorofilu / miękiszu asymilacyjnego) oraz gromadzenie jej produktów dzięki wykształceniu części podziemnej (kłączy).
– Pęd wiosenny: rozmnażanie (bezpłciowe) przez zarodniki dzięki wykształceniu kłosów zarodnionośnych (występowaniu zarodni).
GRZYBY I ROŚLINY
c) Podaj nazwę podziału komórkowego, który zachodzi w strukturze A rośliny przedstawionej na rysunku II oraz określ jego rolę w cyklu
rozwojowym roślin I–III.
GRZYBY I ROŚLINY
c) Podaj nazwę podziału komórkowego, który zachodzi w strukturze A rośliny przedstawionej na rysunku II oraz określ jego rolę w cyklu
rozwojowym roślin I–III.
– Mejoza, w wyniku której powstają haploidalne zarodniki (spory /
mejospory), mejoza kończy fazę diploidalną, a rozpoczyna haploidalną w cyklu rozwojowym.
– Mejoza, w wyniku której powstają haploidalne zarodniki (spory / mejospory), a z nich wyrasta gametofit.
GRZYBY I ROŚLINY
Zadanie 3 ZBIÓR ZADAŃ CKE
Na rysunku przedstawiono przekrój poprzeczny liścia rośliny okrytonasiennej.
GRZYBY I ROŚLINY
GRZYBY I ROŚLINY
• a) Ustal, czy przedstawiony na rysunku liść jest
charakterystyczny dla rośliny jednoliściennej, czy –
dwuliściennej. Odpowiedź uzasadnij, wskazując cechę budowy liścia potwierdzającą wybór.
GRZYBY I ROŚLINY
a) Roślina jednoliścienna, ponieważ w liściu występuje miękisz jednorodny (niezróżnicowany / występują wiązki przewodzące zamknięte).
GRZYBY I ROŚLINY
b) Wymień dwie funkcje liścia i korzystając z rysunku, podaj, na czym polega przystosowanie w jego budowie anatomicznej do pełnienia każdej z nich.
GRZYBY I ROŚLINY
b) Wymień dwie funkcje liścia i korzystając z rysunku, podaj, na czym polega przystosowanie w jego budowie anatomicznej do pełnienia każdej z nich.
– Fotosynteza, która zachodzi w chloroplastach występujących w komórkach miękiszu asymilacyjnego liścia
– Transpiracja, która ułatwiona jest przez aparaty szparkowe (wymiana gazowa niezbędna do oddychania i fotosyntezy jest ułatwiona przez
występowanie aparatów szparkowych) w skórce.
GRZYBY I ROŚLINY
Zadanie 4 ZBIÓR ZADAŃ CKE
Na rysunkach A–H przedstawiono cechy budowy organów roślin jednoliściennych i dwuliściennych
GRZYBY I ROŚLINY
GRZYBY I ROŚLINY
a) Zapisz wszystkie oznaczenia literowe rysunków, które ilustrują cechy budowy organów roślin jednoliściennych.
GRZYBY I ROŚLINY
a) Zapisz wszystkie oznaczenia literowe rysunków, które ilustrują cechy budowy organów roślin jednoliściennych.
a) B, C, F, H
GRZYBY I ROŚLINY
b) Podaj, w którym z organów – B czy G – zachodzi przyrost wtórny.
Uzasadnij odpowiedź.
GRZYBY I ROŚLINY
b) Podaj, w którym z organów – B czy G – zachodzi przyrost wtórny.
Uzasadnij odpowiedź.
W organie G (łodydze G), ponieważ na jej przekroju widać (w jej budowie występuje)
pierścieniowy układ otwartych wiązek przewodzących.
Obecność miazgi (kambium) umożliwia
odkładanie na całym obwodzie łodygi kolejnych warstw drewna i łyka (wtórnego), wskutek czego
następuje przyrost wtórny na grubość.
GRZYBY I ROŚLINY
Zadanie 5 ZBIÓR ZADAŃ CKE
Na schematach przedstawiono w uproszczeniu budowę anatomiczną korzenia i łodygi rośliny okrytonasiennej.
GRZYBY I ROŚLINY
GRZYBY I ROŚLINY
a) Podaj nazwy tkanek oznaczonych na schematach cyframi 1–4 i określ funkcję tkanki oznaczonej cyfrą 4.
GRZYBY I ROŚLINY
a) Podaj nazwy tkanek oznaczonych na schematach cyframi 1–4 i określ funkcję tkanki oznaczonej cyfrą 4.
a) 1. Skórka (ryzoderma – korzeń; epiderma – łodyga).
2. Łyko (floem). 3. Drewno (ksylem). 4. Miazga (kambium).
Tkanka 4. (tkanka twórcza) występująca pomiędzy łykiem i drewnem (u roślin mających przyrost wtórny) warunkuje (wtórny) przyrost korzenia i łodygi na grubość. Podziały komórek kambium (tkanki 4.) prowadzą do powstania drewna wtórnego i łyka wtórnego.
GRZYBY I ROŚLINY
b) Określ, czy roślina okrytonasienna, której organy przedstawiono na schematach, należy do roślin dwu-, czy jednoliściennych. Uzasadnij odpowiedź.
GRZYBY I ROŚLINY
b) Określ, czy roślina okrytonasienna, której organy przedstawiono na schematach, należy do roślin dwu-, czy jednoliściennych. Uzasadnij odpowiedź.
b) Jest to roślina dwuliścienna, gdyż na rysunku przekroju poprzecznego łodygi widać: – wiązki przewodzące ułożone koncentrycznie (w
pierścień, w okręgu), – otwarte wiązki przewodzące (miedzy łykiem i drewnem występuje tkanka twórcza – miazga / kambium).
GRZYBY I ROŚLINY
• c) Określ, która z tkanek korzenia zaznaczonych na schemacie zabarwi się na czerwono, jeżeli korzeń rośliny, na kilka godzin przed
wykonaniem preparatu, zostanie zanurzony w wodzie zawierającej czerwony barwnik.
GRZYBY I ROŚLINY
c) Określ, która z tkanek korzenia zaznaczonych na schemacie zabarwi się na czerwono, jeżeli korzeń rośliny, na kilka godzin przed
wykonaniem preparatu, zostanie zanurzony w wodzie zawierającej czerwony barwnik.
c) Zaobserwujemy czerwone zabarwienie tkanki 3. (drewna / ksylemu)
GRZYBY I ROŚLINY
d) Podaj nazwę strefy korzenia, z której pochodzi przedstawiony na schemacie przekrój poprzeczny. Uzasadnij odpowiedź.
GRZYBY I ROŚLINY
d) Podaj nazwę strefy korzenia, z której pochodzi przedstawiony na schemacie przekrój poprzeczny. Uzasadnij odpowiedź.
d)Przekrój poprzeczny korzenia zilustrowany na schemacie pochodzi ze strefie włośnikowej (strefy różnicowania korzenia), o czym świadczy
obecność włośników widocznych na rysunku (obecność zróżnicowanych tkanek).
GRZYBY I ROŚLINY
Zadanie 6 Matura Maj 2018, Poziom rozszerzony (stary)
Dla grzybów saprofitycznych źródłem substancji pokarmowych są związki organiczne, które grzyby pobierają z martwych szczątków organizmów całą powierzchnią ciała. W tym
procesie u grzybów wielokomórkowych ważną rolę odgrywają: budowa morfologiczna (długie, cienkie strzępki grzybni, które się szybko rozrastają) oraz enzymy (celulazy, proteazy, chitynazy, enzymy rozkładające ligninę).
Wykaż, że budowa grzybni oraz zdolność wytwarzania enzymów uwalnianych do otoczenia są przystosowaniem do sposobu odżywiania się wielokomórkowych grzybów.
GRZYBY I ROŚLINY
Wykaż, że budowa grzybni oraz zdolność wytwarzania enzymów uwalnianych do otoczenia są przystosowaniem do sposobu odżywiania się wielokomórkowych grzybów.
Przykładowe odpowiedzi
• Grzybnia zbudowana z cienkich i długich strzępek zapewnia dużą powierzchnię wchłaniania, a enzymy uwalniane do otoczenia rozkładają złożone związki organiczne.
• Długie i cienkie strzępki grzybni umożliwiają penetrację dużego obszaru środowiska, co zwiększa szanse znalezienia odpowiedniego substratu, który trawią dzięki działaniu enzymów wydzielanych do środowiska.
• Dzięki temu, że wytwarzają celulazy trawiące substancje budujące ściany komórkowe roślin, mogą łatwiej uzyskać dostęp do substancji odżywczych, a cienkie i długie strzępki zwiększają powierzchnię ich wchłaniania.
GRZYBY I ROŚLINY
Zadanie 7 Matura Maj 2016, Poziom rozszerzony (stary)
Na rysunku przedstawiono budowę anatomiczną liścia rośliny okrytozalążkowej.
GRZYBY I ROŚLINY
• a) Podaj nazwy elementów budowy liścia oznaczonych na rysunku numerami 1 i 2.
GRZYBY I ROŚLINY
• a) Podaj nazwy elementów budowy liścia oznaczonych na rysunku numerami 1 i 2.
1. – naczynia / tracheje / ksylem / drewno 2. – aparat szparkowy / komórki
szparkowe / szparka Uwaga: Uznaje się w punkcie 1. określenie „tkanka przewodząca wodę”. Nie uznaje się odpowiedzi zbyt ogólnych: w punkcie 1. – tkanka
przewodząca, wiązka przewodząca w punkcie 2. – skórka.
GRZYBY I ROŚLINY
• b) Wyjaśnij, w jaki sposób współdziałanie elementów budowy liścia (1 i 2) wskazanych na rysunku sprawia, że możliwy staje się transport wody w roślinie.
GRZYBY I ROŚLINY
• b) Wyjaśnij, w jaki sposób współdziałanie elementów budowy liścia (1 i 2) wskazanych na rysunku sprawia, że możliwy staje się transport wody w roślinie.
Przykładowe odpowiedzi
Przez aparaty szparkowe zachodzi transpiracja / parowanie wody, co powoduje obniżenie potencjału wody w komórkach liścia i jej przemieszczanie się z komórek głębiej położonych, a w konsekwencji podciąganie wody w naczyniach. W wyniku wyparowywania wody przez szparki / transpiracji wzrasta siła ssąca liści, co powoduje podciąganie wody w naczyniach.
GRZYBY I ROŚLINY
Zadanie 8 ZBIÓR ZADAŃ CKE
Kropidlak czarny (Aspergillus niger) wydziela zewnątrzkomórkowo enzymy, m.in. glukoamylazę, która hydrolizuje skrobię do glukozy. Glukoamylazy nie występują ani u zwierząt, ani u roślin. Pozyskany z grzyba enzym wykorzystuje się w piekarnictwie, przemyśle cukierniczym, owocowo-warzywnym, mleczarskim, farmaceutycznym i fermentacyjnym. Obecnie glukoamylazę pozyskuje się głównie z transgenicznych szczepów Aspergillus niger. Otrzymany z nich enzym cechuje się dużą odpornością na zmiany pH i temperatury. Na wykresach przedstawiono wpływ temperatury (I) i wartości pH (II) na aktywność glukoamylazy zawartej w jednym z preparatów stosowanych w przemyśle
fermentacyjnym.
GRZYBY I ROŚLINY
GRZYBY I ROŚLINY
Enzym wydzielany do środowiska przez kropidlaka umożliwia mu
odżywianie się wielocukrami zawartymi w martwej materii organicznej, które wymagają rozłożenia na cukry proste, aby grzyb mógł je
wchłonąć.
Kropidlak wydziela enzym do środowiska, aby rozłożyć wielocukry (cukry złożone / polisacharydy) do cukrów prostych, które może wchłonąć.
GRZYBY I ROŚLINY
Zadanie 9 Matura Czerwiec 2014, Poziom rozszerzony (stary)
Poniżej zacytowano opis efektów zastosowania szczepionki mikoryzowej w pewnym ogrodzie, podany na forum internetowym. „Wiosną 2011 r.
zmikoryzowałam drzewa owocowe i nie tylko. Grusza, która nam ciągle chorowała, już pod koniec lata się rozrosła, a w tym roku pierwszy raz po latach obsypana była pięknymi, wielkimi owocami. Jabłoń również ma mnóstwo pięknych, dużych jabłek. Azalie, różaneczniki i róże świetnie przetrwały zimę i rosną doskonale”. Na podstawie: www.tvn.pl
GRZYBY I ROŚLINY
a) Podaj, na czym polega mikoryza.
GRZYBY I ROŚLINY
a) Podaj, na czym polega mikoryza.
Mikoryza polega na obustronnie korzystnym współżyciu grzybów z korzeniami roślin / drzew Mikoryza polega na symbiozie grzybów z korzeniami roślin/ drzew.
GRZYBY I ROŚLINY
Wyjaśnij, w jaki sposób mikoryza przyczyniła się do polepszenia stanu drzew owocowych i innych roślin opisanych w wypowiedzi.
GRZYBY I ROŚLINY
Wyjaśnij, w jaki sposób mikoryza przyczyniła się do polepszenia stanu drzew owocowych i innych roślin opisanych w wypowiedzi.
Mikoryza / grzyby mikoryzowe ułatwiają roślinie pobieranie soli
mineralnych (azotanów i fosforanów) / dostarczają (antybiotykowej) obrony / ochrony przed bakteriami
GRZYBY I ROŚLINY
Zadanie 10 Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (stary)
GRZYBY I ROŚLINY
Na podstawie dwóch cech widocznych na rysunku wykaż dwa
przystosowania budowy anatomicznej łodygi moczarki do środowiska wodnego.
GRZYBY I ROŚLINY
Na podstawie dwóch cech widocznych na rysunku wykaż dwa
przystosowania budowy anatomicznej łodygi moczarki do środowiska wodnego.
Obecność aerenchymy – ułatwia unoszenie się w toni wodnej/transport gazów oddechowych.
Tkanka wzmacniająca i wiązki przewodzące umieszczone w centralnej części łodygi – zapewniają łodydze większą giętkość, co nadaje roślinie odporność na prądy wody i uszkodzenia mechaniczne w wodzie.
Skórka bez kutykuli – umożliwia pobieranie jonów/różnych substancji ze środowiska wodnego
