Temat: Formularze.
Podstawowymi obiektami relacyjnej bazy danych są tabele wraz z łączącymi je relacjami oraz kwerendy (zapytania) pobierające z nich dane. Natomiast formularze i raporty tworzą raczej interfejs użytkownika bazy.
Formularze umożliwiają wyświetlanie danych w atrakcyjnej formie z możliwością edycji danych oraz dodawania nowych rekordów. Formularze dzielą się na związane (tzn. zawierające pola, w których wyświetlane są dane z dowolnej tabeli) oraz niezwiązane (czyli te, które nie prezentują żadnych danych, a jedynie umożliwiają wykonywanie określonych operacji). Przykładem formularza związanego jest taki formularz, za pośrednictwem którego użytkownik może odczytywad, modyfikowad czy dodawad dane zapisane w wybranej tabeli. Panel przełączania – główny formularz bazy danych pozwalający na uruchomienie pozostałych formularzy oraz raportów – jest przykładem formularza niezwiązanego.
Użytkownicy bazy danych nie powinni mied możliwości bezpośredniego modyfikowania danych zapisanych w tabelach. Wszystkie operacje powinni przeprowadzad za pośrednictwem formularzy.
Obiektem bazowym dla formularzy mogą byd tabele lub kwerendy. Formularze można projektowad poprzez kreator formularzy oraz „ręcznie” w widoku projektu.
Każdy formularz jest zbudowany z sekcji: nagłówka, stopki i szczegółów. W jego skład wchodzą formanty typu:
etykieta, pole tekstowe, przycisk polecenia i wiele innych.
Po utworzeniu formularza poprzez kreator możemy dowolnie go modyfikowad, zmieniając rozmiar, położenie i kolor formantów, a także dodając nowe formanty z przybornika.
Ćwiczenie 1
Zrób w zeszycie notatkę odpowiadając na następujące pytania:
1. Wymieo podstawowe obiekty bazy danych.
2. Co tworzy interfejs użytkownika bazy?
3. Do czego służą formularze?
4. Podaj definicję i przykład formularza związanego.
5. Podaj definicję i przykład formularza niezwiązanego.
6. Na podstawie jakich obiektów tworzymy formularze?
7. Wymieo metody projektowania formularzy.
8. Z jakich sekcji zbudowany jest formularz?
9. Jakie formanty wchodzą w skład formularza?
Ćwiczenie 2
Tworzenie formularza związany z wybrana tabelą.
Najprostszym sposobem utworzenia formularza związanego z wybraną tabelą jest utworzenie autoformularza.
Po wybraniu odpowiedniej opcji program Access automatycznie utworzy w pełni funkcjonalny formularz.
Niestety, użytkownik bazy danych nie ma większego wpływu na wygląd takiego autoformularza. Może jedynie wybrad jego typ:
kolumnowy, wyświetlający jednocześnie jeden rekord (formularze tego typu zawierają wyjustowane pola),
kolumnowy, wyświetlający jednocześnie wiele rekordów (jw. wyjustowane pola),
podzielony (formularze tego typu podzielone są na dwie sekcje — w górnej, w poszczególnych polach widoczny jest wybrany rekord, w dolnej znajduje się arkusz danych zawierający jednocześnie wiele rekordów powiązanej tabeli lub tabel),
arkusza danych (formularze tego typu przedstawiają dane w postaci arkusza, którego wygląd przypomina arkusz programu Excel),
tabeli przestawnej lub wykresu przestawnego.
Aby utworzyd autoformularz powiązany z tabelą Osoba:
1. Otwórz bazę danych Płytoteka, przejdź na zakładkę Tworzenie, w Okienku nawigacji zaznacz tabelę Osoba.
2. W sekcji Formularze znajduje się ikona Formularz — kliknij ją.
3. Formularz zostanie utworzony i wyświetlony na ekranie w Widoku układu.
4. Przełącz się do widoku formularza.
5. Kolumnowy układ pól formularza powoduje, że w górnej sekcji jednocześnie wyświetlany jest jeden rekord (wiersz) tabeli źródłowej — w tym przypadku dane jednej osoby. Zwród uwagę na:
znajdujące się w dolnej części formularza przyciski nawigacyjne, które umożliwiają zmianę aktywnego (wyświetlanego w górnej sekcji) rekordu,
dodane do wszystkich pól tekstowych pola etykiety; etykietami pól nie są nazwy kolumn tabeli źródłowej, a ich tytuły,
wyświetlane na pasku stanu opisy poszczególnych kolumn tabeli źródłowej formularza.
6. Natomiast w dolnej sekcji formularza widzimy informację o wszystkich płytach pożyczonych przez wybraną osobę. Zwród uwagę na:
znajdujące się w dolnej części formularza przyciski nawigacyjne, które umożliwiają zmianę aktywnego rekordu,
możliwośd modyfikowania, wstawiania i usuwania informacji o tym, jakie płyty pożyczyła wybrana osoba; przekonaj się, jaki będzie efekt usunięcia informacji o jednej z płyt wypożyczonych przez wybraną osobę. Dane nie zostały usunięte z tabeli Płyta, tylko z tabeli Pożyczka. Usunęliśmy z bazy informację, że dana osoba wypożyczyła określoną płytę, a nie informację o samej płycie.
7. Zamknij okno formularza i zapisz go pod nazwą Osoba. (Formularze, inaczej niż kwerendy, mogą mied takie same nazwy jak tabele).
8. Utwórz jeszcze jeden, prostszy autoformularz:
w Okienku nawigacji zaznacz tabelę źródłową formularza, tym razem będzie to tabela Płyta, przejdź na zakładkę Tworzenie i kliknij ikonę Wiele elementów.
9. Utworzony formularz wyświetl w widoku formularza.
10. Zapoznaj się z funkcjonalnością tak utworzonego formularza i zapisz go pod nazwą Płyta.
Ćwiczenie 3
Praca z formularzem związanym.
Utworzone w poprzednim dwiczeniu autoformularze pozwalają nie tylko przeglądad dane o osobach, ale również modyfikowad istniejące informacje i wprowadzad nowe dane do powiązanych z nimi tabel źródłowych.
1. Dwukrotnie kliknij formularz Osoba.
2. Formularz zawiera sześd pól tekstowych: w jednym wyświetlane są imiona, w drugim nazwiska itd.
Z lewej strony tych pól znajdują się pola etykiet. W przeciwieostwie do pól tekstowych, pola te nie umożliwiają modyfikowania czy wpisywania wyświetlanych danych.
3. Na pasku stanu formularza (jest on zawsze wyświetlany w dolnej części okna) znajduje się zbiór pięciu przycisków nawigacyjnych, pole tekstowe, w którym wyświetlany jest numer bieżącego rekordu (czyli tego, który jest wyświetlany w polach formularza) oraz pole etykiety, w którym wyświetlana jest liczba wszystkich rekordów powiązanej tabeli.
4. Aby przejśd do ostatniego rekordu tabeli (wyświetlid dane ostatnio wprowadzonej osoby), kliknij ikonę , aby wrócid do pierwszego rekordu, kliknij ikonę .
5. Jeżeli aktywny rekord nie jest ostatnim ze zbioru rekordów, możliwe jest wyświetlenie danych kolejnej osoby. W tym celu kliknij ikonę .
6. Jeżeli aktywny rekord nie jest pierwszym ze zbioru rekordów, możliwe jest wyświetlenie danych poprzedniej osoby. W tym celu kliknij ikonę .
7. Aby zmienid nazwisko osoby, należy wyświetlid jej dane w formularzu, a następnie wpisad w polu tekstowym powiązanym z kolumną Nazwisko nowe dane. Po kliknięciu jakiegokolwiek aktywnego przycisku nawigacyjnego nasza zmiana zostanie na stałe wprowadzona do bazy.
8. Aby dodad dane nowej osoby, należy kliknąd ikonę . W ten sposób aktywnym rekordem zostanie nowy rekord, a powiązane pola tekstowe będą puste. Teraz wystarczy wpisad jej nazwisko, a następnie przejśd do innego rekordu.
Wszystkie określone podczas tworzenia tabeli źródłowej warunki integralności danych, takie jak automatyczne generowanie kluczy podstawowych, maksymalna długośd zapisanych w poszczególnych kolumnach informacji, typ wprowadzanych danych obowiązują również wtedy, gdy modyfikujemy zawartośd tabeli źródłowej za pomocą formularza.
1. Przekonaj się, że:
a) Niemożliwe jest wpisanie lub zmiana danych w polu Identyfikator osoby — o błędzie informuje nie tylko sygnał dźwiękowy, ale również komunikat wyświetlany na Pasku stanu formularza.
Spróbuj zapisania dane nowej osoby bez podania jej imienia i nazwiska. Spowoduje to wyświetlenie komunikatu o błędzie. Po jego wyświetleniu kliknij przycisk OK, aby wrócid do widoku formularza.
Następnie cofnij wprowadzone informacje, naciskając klawisz ESC – tyle razy, aż wszystkie pola aktywnego rekordu zostaną puste, a w polu Identyfikator osoby zostanie wyświetlony tekst (Autonumerowanie).
b) Niemożliwe jest zapisanie danych niewłaściwego typu, np. numeru telefonu składającego się z liter.
c) Niemożliwe jest zapisanie danych przekraczających rozmiar powiązanej kolumny tabeli, np. nazwisk liczących ponad 20 znaków.
2. Aby przejśd do rekordu o określonym numerze, należy wpisad jego numer w polu tekstowym, które znajduje się pomiędzy przyciskami nawigacyjnymi, a następnie kliknąd klawisz Enter lub Tab.
3. Ponieważ tabela Osoba jest tabelą nadrzędną (czyli jest powiązana związkiem typu jeden do wiele, co oznacza, że jednemu rekordowi z tabeli Osoba może odpowiadad wiele rekordów powiązanej tabeli) dla tabeli Pożyczka, w dolnej sekcji autoformularza znajduje się arkusz danych tej tabeli. Za jego pomocą możemy, jak to już sprawdziliśmy, odczytywad, modyfikowad, dodawad i usuwad rekordy tej tabeli. Ta sekcja ma również własny Pasek stanu z umieszczonymi na nim przyciskami nawigacyjnymi.
Ćwiczenie 4
Wyszukiwanie, filtrowanie i usuwanie danych.
Sekcja Sortowanie i filtrowanie znajdująca się na zakładce Narzędzia główne pozwala m.in. na ograniczanie liczby rekordów do tych, które spełniają podane kryteria (filtrowanie danych), wyszukiwanie rekordu na podstawie danych oraz kasowanie bieżącego rekordu.
1. Jeżeli formularz Osoba został zamknięty, uruchom go.
2. Kliknij ikonę Nowy rekord, a następnie wpisz imię i nazwisko osoby. Podaj imię, które już znajduje się w bazie np. Eleonora.
3. Ustaw kursor w polu Imię i kliknij ikonę Zaznaczenie znajdującą się na Wstążce w sekcji Sortowanie i filtrowanie.
4. Z listy możliwych do przeprowadzenia operacji wybierz Równa się
„Eleonora”.
5. Lista wszystkich rekordów zostanie ograniczona do danych o osobach noszących imię, które znajdowało się w polu Imię w momencie kliknięcia ikony Filtruj według wyboru. Wyświetlony na pasku narzędzi komunikat Filtrowane świadczy o ograniczeniu zbioru rekordów tabeli źródłowej.
6. Aby wyłączyd filtr, kliknij podświetloną ikonę Wstążki o nazwie Usuo filtr. Zwród uwagę, że ikona nie jest już podświetlona, a kolejne jej kliknięcie z powrotem włączy zdefiniowany filtr.
7. Podobny efekt możemy uzyskad, klikając ikonę Filtruj. Jeżeli w tym momencie kursor ustawiony był w polu Imię, wyświetlone zostanie menu kontekstowe pozwalające na zaznaczenie imion osób, których dane ma zawierad formularz.
8. Usuo zaznaczenie pola wyboru widoczne przy dwóch ostatnich imionach i kliknij OK.
9. Wyłączyd filtr możemy w ten sam sposób, co poprzednio, klikając ikonę Usuo filtr.
10. Możemy filtrowad wyświetlane dane również za pomocą ikony Opcje filtru zaawansowanego/Filtruj według formularza. Po jej kliknięciu zmieniony zostanie wygląd formularza.
11. Aby ograniczyd listę osób do Maurycych lub Eleonor:
a) kliknij ikonę strzałki skierowanej w dół, która znajduje się z prawej strony pola tekstowego Imię i z listy imion wybierz Maurycy,
b) kliknij znajdującą się na dole formularza zakładkę Lub,
c) raz jeszcze rozwio listę imion wszystkich osób i wybierz z niej imię Eleonora,
d) kliknij ikonę Zastosuj filtr znajdującą się na Wstążce.
Filtrowanie według formularza pozwala na wybór danych spełniających złożone, składające się z kilku warunków logicznych, kryteria filtrowania.
12. Wyłącz utworzony filtr.
13. Aby znaleźd określony rekord (np. osobę na podstawie adresu e-mail):
a) ustaw kursor w polu e-mail dowolnej osoby,
b) kliknij ikonę Znajdź znajdującą się z prawej strony Wstążki, zostanie wyświetlone okno dialogowe Znajdowanie i Zamienianie,
c) w polu Znajdź: wpisz adres e-mail szukanej osoby, w polu Szukaj w: określ, której kolumny pola będą przeszukiwane, w polu Uwzględnij określ, czy mają zostad wyszukane teksty odpowiadające adresowi e-mail, czy jedynie zawierające podany adres i ewentualnie w polu Wyszukaj: określ porządek wyszukiwania,
d) po kliknięciu przycisku Znajdź następny SZBD Access wyszuka rekordy spełniające podane kryteria;
jeżeli w tabeli Osoba znajdowały się poszukiwane przez nas osoby o podanym adresie e-mail, dane te zostaną wyświetlone w formularzu, a z lewej strony paska stanu zostanie wyświetlony komunikat Wyszukiwanie udane, w takim przypadku, aby zamknąd okno dialogowe Znajdowanie i Zamienianie, kliknij przycisk Anuluj; ponowne kliknięcie przycisku Znajdź następny spowoduje wyszukanie kolejnej osoby o danym adresie e-mail,
e) jeżeli szukany rekord nie zostanie znaleziony, wyświetlone zostanie okno dialogowe informujące o tym fakcie.
14. Zamknij okno formularza Osoba.
Ćwiczenie 5
Kreator formularzy – tworzymy formularz związany z wybraną tabelą.
Jeżeli chcemy mied większy wpływ na wygląd i funkcjonalnośd formularza, to utworzymy go za pomocą kreatora formularzy. Będziemy mogli między innymi wybrad kolumny tabeli (autoformularz umożliwiał pobieranie danych tylko z całej tabeli).
1. Przejdź na zakładkę Tworzenie.
2. Kliknij ikonę Więcej formularzy/ Kreator for mularzy.
3. Określ tabelę źródłową formularza — tabelę Płyta.
4. Z listy pól tabeli wybierz kolumny Tytuł, CzasTrwania, Uwagi, Gatunek i Typ.
5. Kliknij przycisk Dalej.
6. Jako układ pól formularza wybierz Wyjustowany. Zwród uwagę, że w lewej części okna wyświetlany jest schematyczny wygląd formularza wybranego typu.
7. Kliknij przycisk Dalej.
8. Wybierz odpowiadający Ci styl formularza.
9. Kliknij przycisk Dalej.
10. Zmieo domyślną nazwę utworzonego formularza (na PłytaKreator) i zakoocz pracę kreatora, otwierając formularz.
11. Utworzony formularz zawiera wybrane informacje o poszczególnych płytach. Zwród uwagę, że typ i ga- tunek płyty są wyświetlane na listach rozwijanych, a nie polach tekstowych.
12. Zamknij utworzony formularz.
Ćwiczenie 6
Kreator formularzy – tworzymy formularz związany z połączonymi tabelami.
Dzięki kreatorom utworzenie formularza związanego zarówno z wybraną tabelą, jak i z połączonymi tabelami jest nieskomplikowane. W tym drugim przypadku wystarczy jedynie wskazad odpowiednie pola połączonych tabel. Na ekranie wyświetlane są wszystkie potrzebne w danym momencie informacje, niezależnie od tego, w ilu tabelach zostały one zapisane. Przy użyciu formularzy tego typu praca użytkownika bazy danych staje się znacznie prostsza.
1. Utwórz nowy formularz za pomocą kreatora.
2. Jako pierwszą tabelę źródłową wybierz tabelę Płyta i zaznacz pola Tytuł, Cena, DataWyd, CzasTrwania i Uwagi.
3. Na drugą tabelę źródłową wybierz tabelę Zespół i dodaj pola Nazwa i Opinia.
4. Kliknij przycisk Dalej.
5. Zaakceptuj sposób prezentowania danych na przez Płyta.
6. Kliknij przycisk Dalej.
7. Wybierz tabelaryczny sposób prezentowania danych.
8. Kliknij przycisk Dalej.
9. Wybierz odpowiadający Ci styl formularza i kliknij przycisk Dalej.
10. W ten sposób utworzyliśmy formularz prezentujący dane z dwóch powiązanych tabel. Zmieo jego domyślną nazwę na PlytaZespół i kliknij przycisk Zakoocz.
11. Tabelaryczny układ formularza pobierającego dane z połączonych tabel przypomina trochę tabelę pro- graniu Word lub arkusz programu Excel. Niektóre dane powtarzają i się wielokrotnie, a na ekranie wy- świetlanych jest jednocześnie wiele rekordów.
12. Zamknij okno formularza.
Ćwiczenie 7
Zmiana definicji formularza.
Dotychczas utworzone formularze były bardzo uniwersalne. Pozwalały zarówno przeglądad, wprowadzad, usuwad, jak i modyfikowad informacje. W bazach danych uprawnienia do wykonywania tych operacji są często podzielone pomiędzy różnych użytkowników. Przykładowo pracownicy sekretariatu mogą jedynie wprowadzad nowe dane, pracownicy księgowości przeglądad i modyfikowad istniejące informacje, a kie- rownicy — usuwad je. Jednym ze sposobów na wprowadzenie zabezpieczeo dla tak wykorzystywanej bazy jest utworzenie oddzielnych formularzy (każdy z nich będzie umożliwiał wykonanie wyłącznie operacji określonego typu), a następnie przygotowanie kilku wersji programu klienckiego (każda będzie zawierała inny zbiór formularzy).
Formularze programu Access, tak jak tabele czy kwerendy mogą zostad wyświetlone w widoku projektu.
Zmodyfikowanie projektu gotowego formularza jest łatwiejsze niż jego utworzenie w widoku projektu, dwa kolejne dwiczenia poświęcimy temu zagadnieniu.
Aby utworzyd formularz, który pozwoli jedynie na wprowadzanie danych do tabeli Gatunek:
1. Utwórz nowy formularz za pomocą kreatora.
2. Jako źródłową wybierz tabelę Gatunek.
3. Z listy dostępnych pól tej tabeli wybierz kolumnę Nazwa.
4. Jako układ formularza wybierz Wyjustowany. Następnie określ styl formularza.
5. Podaj nazwę formularza (Gatunek) i zaznacz pole wyboru Modyfikuj projekt formularza. W efekcie, po zakooczeniu pracy kreatora formularz zostanie wyświetlony w Widoku projektu.
6. Formularz Gatunek jest bardzo prosty. Zawiera tylko jedno pole tekstowe i jedno pole etykiety. Powiększ sekcję szczegółów formularza. W tym celu:
a) dostosuj wielkośd okna projektu formularza,
b) ustaw kursor tuż poniżej linii Stopka formularza, przytrzymaj lewy przycisk myszy i przesuo ją w dół
c) ustaw kursor na prawej krawędzi formularza, przytrzymaj lewy przycisk myszy i przesuo ją w prawo.
7. Kliknij prawym przyciskiem myszy wolny obszar formularza i z menu kontekstowego wybierz opcję Właściwości.
8. Ponieważ, chcemy zmodyfikowad właściwości całego formularza, anie wybranej jego sekcji, rozwio listę obiektów i wybierz Formularz.
9. Przejdź na zakładkę Format, a następnie:
a) w polu Paski przewijania wybierz pozycję Żaden (skoro za pomocą formularza możliwe będzie wyłącznie wstawianie nowych danych, a nie ich przeglądanie, to paski przewijania są zbędne),
b) wyłącz przyciski nawigacyjne (nie będą potrzebne z tych samych powodów),
c) wyłącz również selektory rekordów (nie ma powodu wyróżniad aktywnego rekordu, skoro i tak wyświetlany będzie tylko jeden rekord),
d) przejdź na zakładkę Dane i zmieo wartośd atrybutu Wprowadzanie danych na Tak. W ten sposób użytkownicy będą mogli jedynie wprowadzad nowe dane do tabeli źródłowej formularza.
10. Zamknij okno właściwości i wyświetl widok formularza.
11. Jak widad, możemy wpisad nazwę nowego gatunku, ale jedynym sposobem na zapisanie tych danych w powiązanej tabeli jest zamknięcie formularza.
Uwaga! Możemy dopasowad rozmiar formularza do umieszczonych na nim pól, wybierając z menu Narzędzia główne/Okno opcję Dopasuj do rozmiaru formularza. Aby zapisad nowy rozmiar formularza, wystarczy kliknąd znajdującą się z lewej strony paska narzędzi ikonę Zapisz.
12. Raz jeszcze wyświetl Widok projektu formularza.
13. Po przełączeniu dowolnego formularza do tego widoku na Wstążce jest wyświetlany zestaw kontrolek (Formanty). Pozwala on na dodawanie do formularza dodatkowych obiektów, np. pól tekstowych czy przycisków polecenia.
14. Upewnij się, że ikona Użyj kreatorów formantów jest zaznaczona, a następnie kliknij ikonę Przycisk.
15. W pustym obszarze znajdującym się pod polem tekstowym narysuj myszą obrys dodawanego do formularza przycisku polecenia. Jeśli ikona Użyj kreatorów formantów została wcześniej zaznaczona, to uruchomimy w ten sposób Kreator przycisków poleceo.
16. Na liście kategorii wybierz Operacje na rekordach i z listy dostępnych czynności wybierz Dodaj nowy rekord.
17. Kliknij przycisk Dalej.
18. Wybierz ikonę (np. Obraz/Przejdź do nowego) lub opis dla dodawanego przycisku i zakoocz pracę kreatora. Ostatnie pytanie kreatora będzie dotyczyd nazwy tworzonego przycisku polecenia. Zostaw nazwę domyślną (Polecenie 1).
19. Po uruchomieniu formularza przetestuj jego działanie:
a) wpisz nazwę nowego gatunku, b) kliknij przycisk polecenia,
c) zamknij okno formularza i zapisz wprowadzone w nim zmiany, d) otwórz tabelę Gatunek i sprawdź, czy znajdują się w niej nowe
dane.
20. Nowością w programie Access 2007 jest widok układu formularza. Za jego pomocą możemy w łatwy sposób za pomocą myszy rozmieścid dodane do formularza kontrolki i dostosowad ich widok do własnych potrzeb. Wyświetl w tym widoku formularz Gatunek.
21. Zaznacz pola etykiety i tekstowe (żeby zaznaczyd jednocześnie kilka kontrolek, przytrzymaj wciśnięty klawisz Shift).
22. Zmieo kolor czcionki obu kontrolek na czerwony.
23. Zaznacz wszystkie trzy kontrolki formularza i przejdź na zakładkę Rozmieszczanie.
24. Wyrównaj wszystkie kontrolki formularza do lewej.
25. Uruchom formularz i zwiększ jego szerokośd i wysokośd. Zwród uwagę, że rozmiar kontrolek pozostał taki sam.
26. Raz jeszcze wyświetl widok układu formularza.
27. Zaznacz wszystkie trzy kontrolki i przejdź na zakładkę Rozmieszczanie.
28. Kliknij ikonę Kotwiczenie i wybierz opcję Rozciągnij w poprzek u dołu.
29. Uruchom formularz i zobacz, jak teraz zachowają się kontrolki podczas zmieniania jego wielkości.
30. Zamknij formularz Gatunek i zapisz wprowadzone w nim zmiany.
Ćwiczenie 8
Formularz do przeglądania danych.
Poprzedni formularz pozwalał tylko na dodawanie danych. Wykonując bieżące dwiczenie, zmienimy projekt utworzonego za pomocą kreatora formularza tak, aby umożliwiał jedynie przeglądanie znajdujących się w tabeli źródłowej danych.
1. Za pomocą kreatora utwórz nowy formularz powiązany z tabelą Osoba.
2. Na liście dostępnych pól zaznacz wszystkie kolumny, z wyjątkiem kolumny IdOsoby.
3. Wybierz tabelaryczny układ pól formularza i określ styl formularza.
4. Zmieo domyślną nazwę formularza na OsobaOdczyt i otwórz go w Widoku projektu.
5. Dostosuj rozmiar formularza i poszczególnych pól do wyświetlanych w nich danych.
6. Wyświetl właściwości formularza (całego formularza, a nie sekcji Szczegóły) i przejdź na zakładkę Dane.
7. Zablokuj możliwośd modyfikowania, usuwania i dodawania danych przez ten formularz. W tym celu na zakładce Dane:
a) zmieo wartośd atrybutu Edycja dozwolona na Nie, b) zmieo wartośd atrybutu Usuwanie dozwolone na Nie, c) zmieo wartośd atrybutu Dodawanie dozwolone na Nie.
8. Zamknij okno właściwości formularza i wyświetl go w widoku Formularz.
9. Upewnij się, że wyświetlane dane o poszczególnych osobach nie mogą byd w żaden sposób modyfikowane. Niemożliwe jest też usuwanie istniejących i dodawanie nowych rekordów. Zamknij okno formularza i zapisz wprowadzone w nim zmiany.
Ćwiczenie 9
Tworzymy formularz z podformularzem.
Wiemy już, że tabele bazy danych mogą łączyd związki typu jeden do wielu (np. jedna płyta może należed do jednego gatunku muzycznego, ale do tego samego gatunku możemy zaklasyfikowad dowolną liczbę płyt) lub wiele do wielu (np. jeden zespół może nagrad wiele płyt i jedna płyta może zostad nagrana przez wiele zespołów). Wygodnym sposobem na zaprezentowanie danych zapisanych w połączonych tabelach jest utworzenie formularza z podformularzem. Ten dodatkowy formularz będzie zawierał informacje z tabeli podrzędnej.
Aby utworzyd formularz prezentujący dane o zespołach i płytach, które nagrały te zespoły:
1. Utwórz za pomocą kreatora nowy formularz.
2. Jako tabele źródłowe wybierz tabele Płyta i Zespół.
Tym razem wybierz wszystkie kolumny obu tabel, łącznie z kolumnami przechowującymi identyfikatory wierszy. Za ich pomocą zobaczymy, w jaki sposób podformularz zostanie powiązany z formularzem głównym.
3. Odpowiadając na kolejne pytanie kreatora, określ sposób prezentowania danych (przez Zespół) i typ powiązania formularzy (Formularz z podformularzem(ami)).
4. Kliknij przycisk Dalej.
5. Jako układ pól formularza wybierz Tabelaryczny.
6. Określ wygląd formularza i podaj nazwy obu utworzonych formularzy: Zespół i Płyta Podformularz.
7. Po uruchomieniu formularza przekonasz się, że chociaż jest on w pełni funkcjonalny (umożliwia przeglądanie oraz modyfikowanie danych o zespołach i płytach nagranych przez te zespoły), to jednak wymaga jeszcze dopracowania.
Uwaga! Tworząc formularz z podformularzem, w rzeczywistości kreujemy dwa formularze, z których jeden (formularz Płyta Podformularz) wyświetlany jest w obrębie drugiego (formularz Zespół).
8. Wyświetl formularz w Widoku projektu:
a) W pierwszej kolejności usuo pola zawierające identyfikatory wierszy. Ponieważ za pomocą tych pól powiązane są oba formularze (po wybraniu zespołu automatycznie wyświetlane są dane o nagranych przez ten zespół płytach), we wcześniejszych wersjach programu Access nie można było ich usunąd i należało je ukryd przed użytkownikiem programu.
b) Zaznacz pole tekstowe Identyfikator Zespołu.
c) Zaznacz również odpowiadające mu pole etykiety i usuo obie kontrolki, naciskając klawisz Del, albo z menu kontekstowego wybierając Wytnij.
9. W ten sam sposób usuo z podformularza pole Identyfikator Płyty. Zwród uwagę, że pozostałe kontrolki automatycznie zostały przesunięte w wolne miejsce formularza.
10. Zmieo kolejnośd pól podformularza tak, aby pierwszą kolumną była kolumna Tytuł. Możesz to zrobid, zaznaczając pole Tytuł i przeciągając je myszą na nowe miejsce.
11. Zmniejsz szerokośd pola Uwagi tak, aby odpowiadała szerokości pozostałych pól podformularza (prawdopodobnie będzie to wymagało przewinięcia formularza za pomocą jego wewnętrznego paska poziomego przewijania).
12. Z menu kontekstowego pola Uwagi wybierz Właściwości.
13. Zmieo typ pola ze Zwykły tekst na Tekst sformatowany.
14. Zostanie wyświetlone ostrzeżenie – poprzez formularz użytkownicy będą mogli wprowadzad formatowania (np. zmienid czcionkę czy kolor tekstu), które nie zostaną zapisane w tabeli. Kliknij przycisk Tak.
15. Zamknij projekt formularza i wyświetl projekt tabeli Płyta.
16. Zmieo sposób formatowania tekstu w polu Uwagi na Tekst sformatowany.
17. Zostanie wyświetlony komunikat. Kliknij przycisk Tak i zamknij okno projektu tabeli, zapisując wprowadzone zmiany.
18. Ponownie wyświetl projekt formularza Zespół.
19. Zamieo etykiety pól podformularza na krótsze (np. etykietę Identyfikator typu na Typ) i zmniejsz długośd pól podformularza.
20. Usuo pole Zespoły.Value.
21. Całkowicie zmniejsz szerokośd etykiety podformularza, a następnie zmniejsz wielkośd samego podformularza, tak, aby mieścił się całkowicie na formularzu głównym.
22. Przesuo podformularz tuż pod ostatnie pole formularza głównego.
23. Uruchom zmodyfikowany formularz.
24. Zwród uwagę na pola pozwalające na wybór gatunku i typu. Zamiast pól tekstowych Access wykorzystał do tego listy rozwijane. Za ich pomocą nie można dodad nowych danych do tabel powiązanych, ale wybór istniejących danych jest o wiele prostszy niż w przypadku każdorazowego ich wpisywania.
25. Po uruchomieniu formularza przetestuj jego działanie.
26. Zamknij okno formularza i zapisz wszystkie zmiany.
Ćwiczenie 10
Korzystanie z formularza z podformularzem.
W poprzednim dwiczeniu utworzyliśmy dwa powiązane ze sobą formularze: główny Zespół i podrzędny Płyta Podformularz. System zarządzania bazami danych Access pozwolił na automatyczne synchronizowanie wyświetlanych w podformularzu danych. Dzięki temu po zmianie zespołu automatycznie zmieni się zawartośd podformularza.
Korzystanie z formularza z podformularzem wymaga od użytkowników bazy danych zrozumienia, że skoro na ekranie wyświetlane są jednocześnie dwa formularze, to każdy z nich ma własne przyciski nawigacyjne i paski przewijania. Pasek narzędzi jest jednak jeden, a efekt kliknięcia np. ikony Usuo rekord zależy od tego, który formularz jest formularzem aktywnym, czyli w polu którego formularza ustawiony jest kursor myszy.
1. Otwórz formularz Zespół.
2. Korzystając z przycisków nawigacyjnych formularza głównego, wyświetl dane zespołu Emerson, Lake
& Palmer.
3. Korzystając z paska przewijania podformularza, wyświetl informacje o płycie test.
4. Zmieo cenę tej płyty na 33,3 zł.
5. Ustaw kursor w polu tytułu wybranej płyty.
6. Kliknij ikonę Znajdź i wyszukaj płytę Vrooom wybranego zespołu.
7. Zamknij okno wyszukiwania.
8. Ustaw kursor na górze formularza w polu Nazwa zespołu.
9. Kliknij ikonę Znajdź i wyszukaj informacje o zespole Pink Floyd.
10. Zamknij okno wyszukiwania.
11. Ustaw kursor w dowolnym polu płyty Animals i skasuj ją, klikając ikonę Usuo rekord.
12. Zamknij formularz Zespół.
Ćwiczenie 11
Panel przełączania jako przykład formularza niezwiązanego z żadną tabelą użytkownika.
Każda baza danych powinna mied formularz główny. Pozwala on na wyświetlanie pozostałych formularzy i raportów bez konieczności wyświetlania użytkownikom głównego okna bazy danych programu Access.
W ten sposób możemy ukryd przed innymi użytkownikami strukturę bazy danych i ułatwid im korzystanie z programu. W przygotowaniu takiego formularza pomoże Menedżer panelu przełączania.
Aby utworzyd panel przełączania:
1. Przejdź na zakładkę Narzędzia bazy danych i kliknij ikonę Menedżer panelu przełączania.
2. Ponieważ w bazie nie istnieje żaden panel przełączania, na pytanie, czy utworzyd nowy, odpowiedz Tak.
3. Zostanie wyświetlone okno z listą stron panelu przełączania. (Ponieważ na panelu sterowania można umieścid tylko określoną liczbę przycisków, aby umożliwid uruchomienie wszystkich formularzy, kwerend czy raportów, został on podzielony na kilka stron. Zależnie od wybranej strony, kliknięcie tego samego przycisku spowoduje inną akcje programu).
4. Dodaj nowa stronę panelu przełączania, klikając przycisk Nowa… i wpisując jej nazwę (Raporty bazy Płytoteka).
5. Kliknij przycisk OK.
6. Aby zmodyfikowad wygląd pierwszej (domyślnej) strony panelu sterowania, zaznacz ją i kliknij przycisk Edytuj…
7. Wpisz nazwę pierwszej strony panelu przełączania (Formularze bazy Płytoteka).
8. W ten sposób utworzyliśmy dwie strony panelu przełączania. Następnym etapem będzie dodanie do nich przycisków poleceo.
9. Dodaj przycisk polecenia, klikając pole Nowy…
10. Wpisz nazwę nowego przycisku polecenia (Przełącz do widoku raportów), określ typ wykonywanej po jego kliknięciu akcji (Przejdź do panelu przełączania) i wpisz nazwę wyświetlanej po jego kliknięciu strony (Raporty bazy Płytoteka).
11. Kliknij przycisk OK. W ten sposób przycisk polecenia zostanie dodany do panelu sterowania.
Uwaga! Aby zmodyfikowad istniejący formularz panelu sterowania, np. dodad kolejne przyciski poleceo, należy ponownie uruchomid Menedżera panelu przełączania, a nie wyświetlad widok projektu tego formularza.
12. Dodaj nowy przycisk do głównej strony panelu przełączania.
13. Jako nazwę przycisku wpisz Przeglądanie informacji o osobach, jako typ polecenia wybierz Otwórz formularz w trybie edycji i z listy formularzy wybierz formularz OsobaOdczyt.
14. Kliknij przycisk OK.
15. Zamknij stronę formularzy.
16. Wyświetl stronę Raporty bazy Płytoteka i dodaj do niej nowy przycisk polecenia.
17. Jako nazwę przycisku wpisz Przełącz do widoku formularzy, określ typ wykonywanej po jego kliknięciu akcji (Przejdź do panelu przełączania) i wybierz nazwę wyświetlanej po jego kliknięciu strony (Formularze bazy Płytoteka).
18. Zamknij wszystkie otwarte okna Menedżera panelu przełączania i na liście wszystkich formularzy znajdź Panel przełączania.
19. Po uruchomieniu tego formularza przetestuj jego działanie.
20. Zamknij okno głównego formularza bazy danych.
21. Program Access umożliwia automatyczne wyświetlanie wybranego formularza po otwarciu bazy danych. Aby użytkownik nie musiał samodzielnie uruchamiad głównego formularza bazy danych:
a) Kliknij przycisk Office/Opcje programu Access, b) przejdź na zakładkę Bieżąca baza danych,
c) wpisz tytuł bazy danych (Płytoteka) i korzystając z listy rozwijanej Wyświetl formularz, z listy formularzy bazy danych wybierz Panel przełączania,
d) po zakooczeniu prac nad bazą danych należałoby ponownie wyświetlid to okno dialogowe i usunąd zaznaczenie pola wyboru Wyświetl okienko nawigacyjne, w ten sposób nie tylko zostanie automatycznie wyświetlony formularz Panel przełączania, ale lista obiektów bazodanowych zostanie ukryta przed innymi użytkownikami programu,
e) kliknij przycisk OK i zamknij bazę danych. Następnie jeszcze raz ja otwórz – spowoduje to uruchomienie bazy danych i wyświetlenie na ekranie głównego formularza bazy danych.
Ćwiczenie 12
Zależności pomiędzy obiektami bazy danych.
Skoro baza danych składa się z powiązanych obiektów różnego typu, to powinniśmy poznad istniejące między nimi zależności. Wiedza o nich przyda się, gdy będziemy chcieli np. szybko znaleźd formularz pobierający dane z wybranej tabeli czy uniknąd usunięcia kwerendy lub tabeli, która zwraca dane wykorzystywane w kilku raportach.
Aby wyświetlid listę obiektów zależnych od danego obiektu:
1. Kliknij widoczną na Pasku nawigacyjnym ikonę strzałki skierowanej w dół.
2. Zaznacz pozycję Tabele i powiązane widoki.
3. Zostanie wyświetlone ostrzeżenie, że zbudowanie listy zależności może byd procesem długotrwałym.
Kliknij przycisk OK.
4. Zostanie wyświetlona lista wszystkich obiektów bazy danych pogrupowanych według istniejących między nimi zależności.
5. Aby wyświetlid informacje o obiektach zależnych od konkretnej tabeli, jeszcze raz kliknij widoczną na pasku nawigacyjnym strzałkę i zaznacz nazwę tabeli Gatunek.
Uwaga! Zanim usuniesz obiekt bazy danych, sprawdź, czy poprawne działanie innych obiektów bezpośrednio lub pośrednio nie zależy od jego istnienia.
