Zawadzka Krystyna

1

S P IS Z A W A R T O Ś C I T E C Z K I

^ ^ c U t < C

^ d . i ^ o ^ r o j

I. Materiały dokumentacyjne

1/1 - relacja właściwa

/

I/2 - dokumenty

dot. osoby relatora

I/3 - inne materiały dokumentacyjne dot. osoby relatora ~

II. Materiały uzupełnieniające relację —

III. Inne materiały

111/1-dot. rodziny relatora .—

III/2 - dot. ogólnie okresu sprzed 1939 r.

III/3 - dot. ogólnie okresu okupacji (1939 -1945) III/4 - dot. ogólnie okresu po 1945 r.

III/5 - inne...

IV. Korespondencja —

V. W ypisy ze źródeł

VI. Fotografie

2

3

Zaw adzka Krystyna

U l .

02-134 W arszawa

SCHEMAT RELACJI WOJENNEJ SŁUŻBY KOBIET - ARCHIWUM WSK W TORUNIU

Nazywam się ZAW ADZKA KRYSTYNA, W ACŁAW A. Nazwisko rodowe KONDRACKA. Rok zawarcia m ałżeństwa 1952. W czasie Powstania W arszaw skiego nosiłam pseudonim u „Krysia", „Krystyna".

Urodziłam się 9 w rześnia 1925 r. w Mławie, woj. w arszaw skie, powiat Mławski.

Ojciec W acław, mama Maria z domu Trzcińska. Ojciec m aszynista kolejow y, później dyżurny ruchu.

Mama nie pracowała.

Mam dwoje rodzeństwa: siostra Alina - urodzona w 1924 r. i brat Tadeusz urodzony 1928 r.

Mój obecny adres: 02-134 W arszawa, ul.

Mam w ykształcenie wyższe ekonom iczne. Szkołę powszechną nr 4 (lata 1932-1938) oraz I klasę gim nazjum (rok 1938-1939) ukończyłam w Mławie. W latach tych należałam do drużyny harcerskiej w tejże szkole, pełniąc funkcję Zastępow ej. Tam otrzym ałam edukację harcerską, która głosiła hasło:

„Ojczyzna, Nauka i Cnota". Uczestniczyłam w dwóch obozach harcerskich szkoleniow o - w ychow aw czych w Sław ogórze k/M ławy i w Chełstach - Pojezierze Lidzbarskie.

W pierwszym dniu w ojny w 1939 r. nasz rodzinny dom w M ławie został doszczętnie zniszczony przez w ybuch bom by i nie nadawał się do zam ieszkania. W związku z tym w yjechaliśm y do rodziny w W arszaw ie (Żoliborz). W kam panii w rześniow ej nie brałam udziału, m iałam w tedy 14 lat. W latach 1939 - 1947 m ieszkałam z Rodziną na Żoliborzu w W arszawie, ul. Toeplitza 2 m 30 i uczyłam się na tajnych kompletach prowadzonych przez Gim nazjum i Liceum O gólnokształcące im. Aleksandry Piułsudskiej. W ierna harcerstwu, w trzecim roku okupacji postanow iłam (rok 1942) - za pośrednictwem koleżanek z kom pletów i znajomych rów ieśników - w stąpić do konspiracji i podjąć w alkę z okupantem . Do Szarych Szeregów w stąpiłam w lutym 1942 r. Tu uczęszczałam na intensyw ny kurs sanitarny w zakresie pierwszej pom ocy rannym i chorym. Ponadto zajm ow ałam się małym sabotażem , kolportażem prasy podziem nej np. Niemcy rozw ieszali plakaty z napisem „Deutschland Siegt an alien Frontem " (Niem cy zw yciężają na wszystkich frontach) - w ystarczyło zm ienić literę „S"

na literę „L" i w tedy napis brzm iał Niem cy leżą na wszystkich frontach.

4

Do Szarych Szeregów (tajne harcerstwo) zw erbowana zostałam przez naszą instruktorkę Alicję Głod - Gołębiow ską pseudonim „Lusia". W raz ze mną w stąpiły również: Lidka M arkiewicz (Ziental), Barbara Skw arska, Danuta Sidorow icz, Ala Kondracka - moja siostra, M onika M ierzejewska.

Nasza harcerska jednostka - przed przydziałem do Batalionu „ZO ŚKA", tj. 03.08.1944 r. prowadzona przez instruktorkę Alicję Gołod - Gołębiow ską, miała kontakty w domu jednorodzinnym przy ul.

Nowolipki 90 - m ieszkanie rodziców Lidki M arkiewicz oraz na Dzikiej 8, w m ieszkaniu moich rodziców przy ul. Toeplitza 2 m 30. Taką działalność, w dużym skrócie, prow adziłyśm y jako harcerki do wybuchu Powstania.

Przysięgę na w ierność Ojczyźnie składałyśm y w małym kościółku na ul. Gdańskiej. Odbierała ją Alicja Gołod - Gołębiow ska „Lusia" - nasza instruktorka oraz ksiądz proboszcz. Daty nie pam iętam .

W dniu wybuchu Powstania W arszawskiego, tj. 1.08.1944 r. jako punkt koncentracyjny dla nas w yznaczony został budynek przy ul. Dzikiej 8. Stam tąd skierow ano nas do Szpitala Karola i Marii przy ul. Leszno 136 na W oli i później, gdy okazało się, że jest duże zapotrzebow anie na personel m edyczny i pom ocniczy w Batalionie „Zośka" - skierowano nas na ul. M ireckiego - Fabryka Telefunken, gdzie m ieścił się punkt koncentracyjny dla tego Batalionu. Od tej chw ili, tj. 3.08.1944 r., stałam się żołnierzem Batalion „Zośka". Jako przydział w ojskow y dołączyłam do form ującej się III kompanii

„GIEW ONT", którą dowodził p. por. W ładysław Cieplak, do plutonu II pchor. Michała Glinki „M ichał".

Jako członek patrolu sanitarnego przeszłam cały szlak bojowy Batalionu „Zośka" na W oli i Starym Mieście.

Po upadku Starego Miasta, pozostałam wierna moim podopiecznym ciężko rannym żołnierzom w szpitalu przy ul. Długiej 23 róg M iodowej, rezygnując z przejścia kanałam i do Śródm ieścia. Szpitalem kierow ał dr Zygm unt Kujawski pseudonim „BROM ".

W dniu 1 w rześnia 1944 r. um ilkły działania bojowe na terenie Starego Miasta. Niem cy w sposób bestialski w yrzucali z ruin szpitali (tak było i w moim szpitalu przy ul. Długiej 23) rannych i chorych, dobijając jeszcze żywych, paląc w szędzie i w szystko co się dało. Taki los spotkał rów nież całą ludność cywilną. W ypędzając nas ze Starego Miasta kierowali nas poprzez Ogród Krasińskich w kierunku obozu w Pruszkowie (obóz przejściowy).

Ja osobiście znalazłam się rów nież w tym obozie, a stam tąd udało mi się znaleźć schronienie u rodziny w Radomiu.

Reasum ując, jako sanitariuszka w Sanitariacie dr „BROM A" - Zygm unt Kujawski udzielałam pom ocy i opieki rannym nie tylko w szpitalach, jak np. Szpital Długa 7, Długa 23, lecz także udzielałam pom ocy

5

rannym biorącym udział w akcjach bojowych Batalionu na terenie W oli i Starego Miasta. Nie sposób w ym ienić w szystkich. Z ważniejszych w spom nę chociażby: zdobycie obozu przy ul. „Gęsiej", atak na kom pleks budynków Fabryki Schichta i Majdego (między ul. Żytnią i Lesznem), walki na cm entarzu żydow skim , odbieranie zrzutów sam olotowych od aliantów, zdobycie kom pleksu budynków szkolnych przy ul. Okopowej 55A tzw. „TW IERDZY", akcja na m agazyn na Stawkach, w alki w rejonie Jana Bożego ul. Bonifaterska, Franciszkańska, Konwiktorska (kościół Jana Bożego oraz klasztor Bonifratrów i Szpital), Stadion Klubu Sportow ego „Polonia" - natarcie wspom agające przebicie pow stańców z Żoliborza na Starów kę, w alki w rejonie północno - w schodnim miasta - ul.

Zakroczym ska budynek nr 7 całkowicie zbom bardow any, pod gruzam i którego poniosła śm ierć prawie cała moja III Kompania „Giewonta" w liczbie 27 osób, w tym jej dowódca „Giew ont" i wielu innych, udzielanie pom ocy rannym po wybuchu czołgu „pułapki" przy ul. Kilińskiego.

Zainteresow anych tą tem atyka zapraszam do literatury licznej i bogatej.

* * * *

1. Po wojnie nie ujawniłam przynależności do AK BATALION „ZOŚKA" III Kompania „Giew onta".

2. Maturę otrzym ałam po w ojnie w 1945 r. w Gim nazjum i Liceum O gólnokształcącym im. Stefanii Sem połow skiej.

3. W 1945 r. rozpoczęłam studia na SGH (Szkoła Główna Handlowa) - w ydział Ekonom ika Przedsiębiorstw i w roku 1950 uzyskałam stopień m gr ekonom ii. Zgodnie z uzyskanym nakazem pracy podjęłam pracę w Komisji Planowania przy Radzie M inistrów na stanow isku starszego, a później głównego specjalisty do spraw Planowania Inwestycji.

4. W roku 1952 wyszłam za mąż za kolegę z Uczelni Zdzisław a Zaw adzkiego ostatnio Dyrektora w Fabryce Pras Autom atycznych we W łochach k/W arszaw y. Zm artw 1993 r.

5. Mam dwóch synów Marka (ur. 1953 r.) i W ojciecha (ur. 1956 r.) - obaj m gr inżynierow ie Politechniki W arszaw skiej, W ydział M echaniczno - Technologiczny. Mam dwoje w nuków (Ania i Dawid) legitym ujących się studiam i w yższym i.

6. Brat Tadeusz Kondracki „GRYF" uczestnik powstania na M okotowie i w Śródm ieściu jako żołnierz pułku AK „BASZTA" - jeniec w ojenny nr 221447 w obozie Stalag X-B Sandbostel - Krzyż W alecznych.

7. Ojciec W acław Kondracki brał udział w I W ojnie Św iatowej - Krzyż W alecznych.

6

8. Ciocia Jadw iga Bayerowa (z domu Kondracka) - dyplom owana pielęgniarka oraz jej mąż Stanisław Bayer dr chirurg - ginekolog całą okupację i Powstanie pracowali w szpitalu Ujazdow skim będąc w konspiracji świadczyli usługi m edyczne rannym w czasie akcji bojowych przeciw najeźdźcom . Całą tą działalność Wuj mój opisał w książce pod tytułem „Nie byłem Kolum bem ". W czasie Powstania był kom endantem Szpitala na ul. W ilczej 61. Po upadku Powstania byli jeńcam i w szpitalu obozowym Zeithaim i jako jeńcy tam pracowali.

9. Krótkie inform acje lub wzm ianki o m nie zam ieścili m.in. w książkach: Andrzej Czarski pod tytułem

„Najm łodsi żołnierze W alczącej W arszawy"; Anna Borkiewicz Celińska „Batalion ZOŚKA";

W łodzim ierz Trojan: „Ci, którzy przeżyli"; Dr Stanisław Bayer w książce „Nie byłem Kolum bem ". Na 50-lecie Powstania brałam udział w reportażu Zbigniew a W awra i Tadeusza Kondrackiego, em itow anym w Telew izji „VOT".

W ARCHIW UM HISTORII M ÓW IONEJ MUZEUM POW STANIA W ARSZAW SKIEG O znajduje się zapis na taśm ie przeprow adzonego ze mną wyw iadu na tem at m ojego udziału w Powstaniu W arszawskim jako eksponat w form ie m ówionej. Jestem Członkiem Honorowym Klubu Przyjaciół Muzeum W arszawskiego. Po Powstaniu otrzym ałam stopień W ojskow y Porucznika. Obecnie jestem od roku 1983 na em eryturze.

10. Odznaczenia i m edale:

Srebrny Krzyż Zasługi (1973 r.), Brązowy Medal za Zasługi dla Obronności Kraju (1980 r.), W arszaw ski Krzyż Powstańczy (1996 r.), Rozeta Miecze do Krzyża za zasługi dla ZHP (1990 r.), Odznaka Batalionu „ZOŚKA" nr 104 (1996 r.), Patent nr 9574 - W eteran W alk o W olność i Niepodległość Ojczyzny, Medal „Godnem u Chw ały" za M ęstwo i Poświęcenie dla Powstańczych Służb Sanitarnych (2004 r.).

Zaw adzka Krystyna

31.03.2012 r.

7

8

9

10

11

12

13