Anna Bluszcz
Politechnika Śląska
PROCES PRZEMIAN STRUKTURY ZATRUDNIENIA W GÓRNICTWIE WĘGLA KAMIENNEGO *
Wprowadzenie
Sektor górnictwa węgla kamiennego w Polsce jest sektorem strategicznym ze względu na fakt, iż aktualnie 95% energii jest produkowanej z węgla kamien- nego i brunatnego.
Jedynymi krajami producentami węgla kamiennego w Unii Europejskiej są:
Czechy (produkcja roczna rzędu 14 mln t), Hiszpania (ok. 13 mln t), Niemcy (ok.
29 mln t), Polska (ok. 100 mln t w 2003 r., ok. 99 mln t w 2004 r., ok. 97,1 mln t w 2005 r., ok. 94,3 mln t w 2006 r.), Wielka Brytania (ok. 28 mln t). Polska jest naj- większym producentem węgla kamiennego w Unii Europejskiej. Dostarcza na rynek unijny ok. 16 mln t węgla kamiennego rocznie. Produkcja węgla kamiennego w Pol- sce stanowi ponad 50% produkcji unijnej, przy czym w przypadku węgla energe- tycznego jest to ok. 59%, natomiast węgla koksowego ok. 39%. Polska jest drugim, po Niemczech, producentem węgla koksowego w Unii Europejskiej1. Celem artyku- łu jest analiza procesu zmiany stanu i struktury zatrudnienia w górnictwie węgla kamiennego w Polsce w latach 1994-2011, wskazanie skutków reformy oraz działa- nia bieżące w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi w górnictwie.
Dostosowanie górnictwa węgla kamiennego do warunków gospodarki ryn- kowej wymagało podjęcia radykalnych przemian, zwanych procesem restruktu- ryzacji górnictwa. Spadek zapotrzebowania na węgiel kamienny, w tym niższa energochłonność przemysłu oraz załamanie eksportu, wymusiły redukcję zdol- ności wydobywczych, likwidację kopalń stale nierentownych oraz związaną z tym faktem redukcję zatrudnienia w przemyśle węglowym.
* Praca powstała w ramach realizacji projektu badawczego nr N N524 341640 „Metoda wyznaczania wartości kopalni węgla kamiennego” finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki.
1 Strategia działalności górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 2007-2015 przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 31 lipca 2007 r. Warszawa 2007.
1. Analiza zmian stanu i struktury zatrudnienia w górnictwie
Od początku lat 90. w Polsce rozpoczął się proces restrukturyzacji górnic- twa węgla kamiennego, który wynikał z potrzeby dostosowywania wielkości produkcji do potrzeb rynkowych. Odbywał się on poprzez realizację trzech pro- gramów rządowych:
• Reformy górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 1998-2002.
• Programu restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 2003-2006 z wykorzystaniem ustaw antykryzysowych i zainicjowaniem prywatyzacji niektórych kopalń.
• Restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w latach 2004-2006 oraz stra- tegii funkcjonowania górnictwa węgla kamiennego na lata 2007-2015.
Realizacja kolejnych rządowych programów doprowadziła w konsekwencji do zmniejszenia wydobycia węgla kamiennego ze 147,4 mln t w 1990 r. do 75,4 mln t w 2011 r., wydobycie w sumie spadło o 72 mln t, czyli o 51%.
Redukcja wydobycia węgla kamiennego skutkowała równocześnie zmniej- szeniem liczby czynnych kopalń; w latach 1990-2006 doszło do całkowitej li- kwidacji 38 kopalń węgla kamiennego, tj. liczba czynnych kopalń zmniejszyła się o 54,3%2. Należy zaznaczyć, że zmniejszenie liczby kopalń było również skutkiem upraszczania struktury organizacyjnej przedsiębiorstw górniczych po- przez łączenie kopalń w struktury wieloruchowe.
Znacznemu obniżeniu uległo zatrudnienie w górnictwie węgla kamiennego.
Podczas gdy średnioroczne zatrudnienie w 1994 r. wynosiło blisko 292 tys.
osób, to na koniec 2011 r. kształtowało się na poziomie 110 tys. osób. Spadek zatrudnienia wynosił 181 676, osób w tym na dole spadek zatrudnienia wynosił 130 153 osób (co stanowiło 72%), a stan pracowników zatrudnionych na po- wierzchni uległ zmniejszeniu o 51 523 osób (co stanowiło 28% spadku zatrud- nienia w latach 1994-2011).
Tabela 1 Zatrudnienie ogółem, pod ziemią i na powierzchni w latach 1994-2011
Lata Zatrudnienie ogółem
Zatrudnienie
pod ziemią % Zatrudnienie
na powierzchni %
1 2 3 4 5 6
1994 291 862 217 494 74,52 74 368 25,48
1995 274 851 209 416 76,19 65 435 23,81
1996 259 062 200 500 77,39 58 562 22,61
2 A. Gumiński, A. Karbownik, K. Wodarski: Analiza zmian wskaźników technicznych, ekono- micznych i finansowych w polskim górnictwie węgla kamiennego w latach 1990-2006. „Wia- domości Górnicze” 2008, nr 1.
Proces przemian struktury zatrudnienia… 105
cd. tabeli 1 1 2 3 4 5 6
1997 244 497 190 994 78,12 53 503 21,88
1998 224 519 175 265 78,06 49 254 21,94
1999 187 753 144 571 77,00 43 182 23,00
2000 159 618 123 912 77,63 35 706 22,37
2001 146 344 113 483 77,55 32 861 22,45
2002 139 863 108 627 77,67 31 236 22,33
2003 135 785 105 797 77,92 29 988 22,08
2004 128 737 100 172 77,81 28 565 22,19
2005 122 646 95 270 77,68 27 376 22,32
2006 118 935 92 604 77,86 26 331 22,14
2007 114 999 89 944 78,21 25 055 21,79
2008 115 061 90 381 78,55 24 680 21,45
2009 112 442 89 394 79,50 23 048 20,50
2010 109 337 86 915 79,49 22 422 20,51
2011 110 186 87 341 79,27 22 845 20,73
Źródło: Na podstawie danych ARP S.A.
Analizując stan zatrudnienia w górnictwie węgla kamiennego w latach 1994-2011, należy podkreślić fakt, iż największy spadek zatrudnienia przypadał na lata 1994-2002 i wynosił blisko 151 999 osób, natomiast od 2003 r. do 2011 r.
nastąpiło zmniejszenie zatrudnienia o 29 677.
Wykres 1 Zatrudnienie ogółem w górnictwie węgla kamiennego w latach 1994-2011
292275
259244 225
188
160146 140 136
129 123 119 115 115 112109 110
0 50 100 150 200 250 300 350
Tabela 2 Spadek zatrudnienia ogółem, w tym pod ziemią i na powierzchni w latach 1994-2011
Lata Zatrudnienie ogółem
Zatrudnienie pod ziemią
Zatrudnienie na powierzchni
1994 291 862 217 494 74 368
2011 110 186 87 341 22 845
Różnica 181 676 130 153 51 523
Struktura zatrudnienia na dole kopań w 1994 r. wynosiła 74,52% ogółu za- trudnionych, natomiast w 2011 r. − 79,27%. Udział pracowników na powierzch- ni zmalał z 25,48% w 1994 r. do 20,51% w 2011 r.
Tabela 3 Nakłady budżetowe na restrukturyzację zatrudnienia w latach 1994-2011
Rodzaj świadczenia [tys. zł] Rodzaje i okresy reform
1994-1997 1998-2003 2004-2006 2007-2011
Górniczy Pakiet Socjalny 166 026 4 860 439 745 520 0
Świadczenia górnicze 0 0 405 830 0
Roszczenia pracownicze 117 100 340 282 156 386 262 138 Ekwiwalenty wypłacane przez ZUS 0 440 389 258 126 549 329
Ogółem 283 126 5 641 110 1 565 862 811 467
8 301 565
Źródło: J. Grzybek: Restrukturyzacja zatrudnienia w górnictwie węgla kamiennego – nakłady budżetowe, efekty podjętych działań. „Przegląd Górniczy” 2012, nr 9, s. 66.
W wyniku realizacji programów rządowych nastąpiła drastyczna redukcja zdolności produkcyjnych poprzez likwidację bezpośrednią stale nierentownych kopalń lub pośrednią poprzez łączenie kopalń. Redukcja zdolności wydobyw- czych powodowała w konsekwencji spadek zatrudnienia. Realizacja programów rządowych wymagała nakładów finansowych, które zostały rozdysponowane na świadczenia górnicze. W latach 1994-2011 wydatkowano ogółem 8 301 mln zł, przy czym 67,95% tej sumy zostało wydatkowane w latach 1998-2003, następ- nie 18,86% przypada na lata 2004-2006, 9,77% środków wydatkowano w latach 2007-2011 oraz 3,41% środków przypadało na lata 1994-1997.
g s z s
−
−
−
3
go p stru z kt stru
− u
− z
− j 2
3 A
m
N przy ume
tóre ume
urlo zasi jedn 29 7
A. G mienn
10%
Świ
Świ
Najw ypa entó ego enty opy iłki nor 745
umi nego
41
% 1
iadc
iadc
więk adał ów
sk y:
y gó i so razo 5 os
iński o w
1%
26%
16%
czen
czen
ksza ła n os korz
órni cjal owe sób3
i, A lata
nia w
nia w
a re na l
łon zyst
cze lne, e o
3.
A. K ach 1
59
48%
w lata
w lata
eduk lata now
tało
e, z , z k odpr
arbo 1998
9%
Pro
ach
ach
kcj 19 wych
o 67
któ któr raw
own 8-20
oces
199
199
a p 998- h i 7 02
óryc ryc wy
ik: R 006.
G So
Św gó
Ro pr
Ek w ZU
s prz
94-19
98-20
pozi -20 ak 26 o
ch s h sk
pie
Rest
„Wi
Górn Socja Rosz praco
órnicz ocjaln
wiadcz órnicz
oszcze racow
kwiwa wypłac
US
zem
W 997
W 003
iom 02, ktyw osó
skor kor enię
truk iado
niczyPa alny
czenia ownic
zyPaki y
zenia e
enia wnicze
alenty ane p
mian Wykr
Wykr
mu z w wiz ób. W
rzys rzys
ężn
ktury omoś
akiet
a cze
iet
rzez
stru res 2
res 3
zatr któ zują W
stał stało
e b
yzacj ści G
uktu 2
3
rudn órym ącyc
skła
ło 3 o 4 bez
cja z Górn
ury z
nien m to ch ad
36 8 19 zwa
zatru nicz
zatr
Św
Św
nia o o Gó pak
862 osó run
udni ze” 2
6%
6
rudn
wiadc
wiadc
w g okre
órni kiet
oso ób, nkow
enia 2010
8%
68%
nien
czen
czen
gór esie
icze tu w oby
we,
a w 0, nr
8
%
nia…
nia w
nia w
rnic naj ego wch y,
, z
pol r 9, s
86%
32%
…
w lat
w lat
ctwi ajwy o P hodz
z kt
skim s. 16
tach
tach
ie w yższ Paki
ziły
tóry
m gó 69.
h 200
h 200
węg zy b ietu y na
ych
órni 04-2
07-2
gla k był u S astę
h sk
ctwi
Górn Socja
Roszc praco
Ekwiw wypła ZUS
Roszc praco
Ekwiw wypła ZUS
W 2006
W 2011
kam ł ud Socj ępuj
kor
ie w
iczyPa alny
czenia ownic
walen acane
czenia ownicz
walen acane
Wyk 6
Wyk 1
mien dzia
aln jące
rzys
węgl
akiet
a ze
nty e przez
a ze
nty e przez
10
kres 4
kres
nne ał in nego e in
stał
a ka
z
z
07
4
5
e- n- o, n-
o
a-
Pozostała redukcja zatrudnienia odbywała się m.in. poprzez odejścia na emerytury (23 097 osób), odejścia do podmiotów powstałych na podstawie ma- jątku kopalń (6380 osób) oraz pozostałe odejścia.
W latach 2003-2006 ze świadczeń górniczych i stypendiów na przekwalifi- kowanie skorzystało 5425 osób, na emerytury odeszło 17 418 osób.
2. Wpływ reformy górnictwa na strukturę wiekową pracowników
Realizacja działań restrukturyzacyjnych w górnictwie węgla kamiennego skutkowała drastyczną redukcją stanu zatrudnienia. Działania te spowodowały niekorzystny wpływ na strukturę wiekową zatrudnionych pracowników. Poprzez wieloletnie ograniczenia przyjęć nowych osób narastała tzw. luka pokoleniowa, której skutki są odczuwane w chwili obecnej. Pracownicy w wieku 20-30 lat stanowią jedynie 7% wszystkich pracowników zatrudnionych w górnictwie, w wieku 31-40 lat stanowią 43% a w wieku 41-60 lat 47% wszystkich pracow- ników. Przewiduje się, że zgodnie z obowiązującymi przepisami emerytalnymi w górnictwie do 2015 r. z branży górniczej może odejść 65 tys. pracowników.
Szacuje się, że w latach 2007-2015 z kopalń węgla kamiennego może odejść z przyczyn naturalnych około 64,9 tys. osób, w tym 62,8 tys. pracowni- ków zatrudnionych pod ziemią i 2,1 tys. pracowników zatrudnionych na po- wierzchni. Przeprowadzone analizy wykazują, że odejścia pracowników z ko- palń tylko z przyczyn naturalnych mogą spowodować wystąpienie znacznych niedoborów w zatrudnieniu pod ziemią. Szacuje się, że do 2015 r. w zatrudnie- niu pod ziemią wystąpi niedobór w liczbie około 40 tys. osób. Są to dane ogólne, natomiast przepisy górnicze wymagają od pracowników zatrudnionych w ruchu zakładu górniczego szczególnych kwalifikacji. Uzyskanie kwalifikacji górnika wymaga kilkuletniego stażu pracy pod ziemią niezbędnego do ukończenia kur- sów zawodowych. Osobnym zagadnieniem jest uzupełnianie zatrudnienia wśród pracowników przeróbki mechanicznej węgla. Szczegółową analizę problematyki
„starzenia się załogi” zakładów górniczych przedstawiono na przykładzie Kom- panii Węglowej S.A., która jest największym przedsiębiorstwem górniczym w Unii Europejskiej.
Ź
k d c p o p 4 m l z o
a n p w
4
Źród
kow do 3 cow pie oko prac 46-5 mia lu p zna oko
a w nam przy wod
4 ht -k
dło: M t
O wej 35 wało
wie oło
cow 50 ast w
prze czn oło 5
K w 20 mi p
ycz dow
ttp://
kolej M. K
tom
d 2 od lat o ok eko
14 t wnik lat w g eciw ne p
5 ty Kom 014 prow zyni wym
/wie jni,i
Kugie 5, z.
2003 26 i w koło owej tys ków
lic grup wdz przy ys.
mpan już wad i się m, te
elun.
id,t.h el: E . 3. G
3 r.
lat wyno
o 1 j w . (sp w st czba pach ział yjęc
nia ż po dzą ę do ech
nasz html
Stru
fekty Gliw
do t do
osił 6 ty 20 pad tan a p h w łani cia n
W onad ącym o w hnic
zemi l [15
uktu
y pro ice 2
20 o 45 ł ok ys.
003 dek owi rac wiek ia p now
Węgl d ty mi wzro
czny
iasto 5.06
Pro
ura w
ocesó 2010
009 5 lat koło
osó r. o wy iły cow kow pogł wyc
low ysią szk ostu ym
o.pl/
.201 oces
wiek
ów r , s. 6
r. n t, n o 10 ób a od 3 yno
oso wnik
wych łębi ch p
wa 2 ąc. K koły u po i w
/arty 13].
s prz
kowa
restru 64.
nast ajw 0 ty a w 36 l
sił o oby ków h po iani prac
201 KW y i opu wyżs
ykul/
zem
a pra
uktur
tąpi więk ys.
20 at d oko y w w ks owy iu s cow
2 r W S
zag ularn szy
/1319 mian
acow
ryza
ił sp kszy osó 009 do 4 oło w w szta yże się wnik
r. p .A.
gwa noś m4.
9475 stru
wnik
cyjn
pad y sp ób (
r. o 40 p 9 ty ieku ałtow ej 50
luk ków
potr naw aran ści .
5,rad uktu
ków
nych
dek pad (w 2 oko prac
ys.
ku o wał 0 la ki p w w
rzeb wią ntow szk
dzio ury z
w Ko
w K
udz dek
200 ło 6 cow osó od 4
ła s at li pok w gru
bow ązał
wał koln
onko zatr
mpa
Komp
ział wy 03 r 6 ty wało ób) 41 się iczb kole
upi
wała ła w ła s nictw
w-p rudn
anii
panii
u p ystąp
r. w ys. o o ok i w do na ba p enio
e w
a 7 wsp staż wa
odpi nien
Węg
i Wę
prac pił w tej
osó koło w 20 45 po prac owej wiek
760 ółp że i gór
isze nia…
glow
ęglow
cow w g j gr ób).
o 23 009
lat odob
cow ej w kow
os prac i pr
rnic
-um
…
wej
wej S
wnik grup rupi
W 3 ty r. n t. W bny wnik w ko wej d
sób, cę z racę cze
mowe S.A
S.A.
ków pie ie w
naj ys. o najl W g ym
ków opa do
, w dz ę a go
e-z-k .
Górn
w w wi w K
jlicz osób licz grup
poz w w
alni 25
w 2 iesi abso na
komp nictw
gru eko Kom zni b, a znie pie ziom wzro
ach lat
013 ięci olwe
poz
pani W
wo i
upa owe mpa ejsz a w ejsz
wi mie osła h na
− b
3 r.
iom ento ziom
ia-w Wyk
Geo
ch w ej o anii zej 20 ą gr ieko e, n a. W astą było
. 1 ma o
om mie
weglo
10
kres
ologi
wie d 3
pra gru 09 rup owe nato W ce ąpił o ic
000 orga m. T e za
owa
09
6
ia,
e- 1 a- u- r.
pę ej o- e- ły ch
0, a- To
a-
p
Ź
w ł p g w t z a g o K g u w c
5
prze
Źród
w g ła s prac glow w s tało z lo aliz górn oko KW górn ucz w s cod
5 ht ko
Za eds
dło: Ib
Zm grup
ię o cow wa
am owej okal zuje nicz ołog W S.
nicz nió szko daw
ttp:/
omp
atru taw
bid.,
mia pie p
oko wnik
jes mej K
ej K lneg e wę zyc górn .A.
zym ów),
ołac cy5
//ww pania
udn wion
, s. 6
any pra oło p
ków st z Kom KW
go r ęgie ch.
nicz a s m (w
, w ch ś .
ww.s awe
nien no n
64.
w acow
pon w z znac mpa S.A rynk el d
Pon zym sam w 2 w kt śred
senat glow
nie na w
w st wni nad
naj czą anii A.).
ku depu
nad m (w morz
201 tóry dnic
t.gov wasa
pra wyk
truk ków
20 jniż ącym
i or . Re
pra utat dto
wed ząda 2:
ych ch i
v.pl/
a.pd
acow kres
Zat
ktur w z 0 tys
ższy m p raz
ekru acy
tow dz dłu ami 14 h je i wy
/gfx df [1
wni sie
trudn
rze e st s. o ym prac pon utac (we wy i
iała g s i są szk est
yżs
x/sen 5.06
ików 7.
nien
zat taże osób sta cod nad cja edłu i św alno
szac ą ur kół
mo szyc
nat/u 6.20
w
nie w
trud em b. B ażem
awc d 5 t
zew ug z wiad ość
cun ruch
TG ożliw
ch o
userf 13].
wed
w KW
dnie od Bież m d cą tys.
wnę zało dcz
gó nków
ham G –
wa o ki
files .
dłu
W S
enia 11d żące do 5 w . os ętrz oże zeni órni w mian
951 ref ieru
s/_pu
ug s
.A.
a w do 2 e pr 5 la reg sób zna eń st ia s icza
1:4 ne s 1 u fun unk
ublic
staż
wed
wed 26 l rzyj at o gion w p po trat ocj a ge 4) W
szk uczn ndow kach
c/k8
żu
dług
dług lat, yjęci ok nie
poz zwa tegi
aln ene W koły
niów wan h zo
8/kom
pra
staż
g st licz ia s koło (za zost ala ii ro e d eruj ram y ks
w, 1 na p orie
misj
acy
żu p
tażu zba spow o 5 atru tały na oczn dla p e z mac szta 12 s
prz ento
je/20
w
racy
u p a z t wod
tys dni ych po nie pon zatr ch w ałcąc
szk zez owa
012/
Ko
y
prac tym dow s. os ia p spó ozys ok nad rudn wsp ące w
ół Z pra anyc
/kgn
omp
cy b m sta wały sób pon ółka skan . 5,
16 nien półp w k ZSG aco ch n
n/pre
pan
były aże y w b. K nad
ach nie 5 ty 60 ty nie
prac klas G 3 daw na p
ezen
nii
y n m z wzro Kom 60 Gr now ys.
ys.
w cy sach 3 le wcę pot
ntacj
Wę
W
najw zmn ost mpan
ty rupy
wej osó em oto po h o
tnia ę ed trze
je07
ęglo
Wyk
więk niej
udz nia s. o y K j za ób).
mery ocz omię
pro a – duk eby
7111
owe
kres
ksz jszy ział
wę osó Kapi
ałog Re ytów zeni
ędz ofil 68 kacj pra
2/
ej
7
ze y- łu ę-
b i- gi e- w iu zy
lu 7 ja a-
Proces przemian struktury zatrudnienia… 111
3. Proces zarządzania zasobami ludzkimi w górnictwie
Zasoby ludzkie są jednym z najważniejszych „aktywów” przedsiębiorstwa wpływających na jego rozwój, jednak ich wartości nie da się jednoznacznie wyce- nić. Ze względu na znaczenie potencjału ludzkiego w funkcjonowaniu przedsię- biorstw górniczych niezbędny jest właściwy ilościowy i jakościowy dobór pra- cowników. Zarządzanie zasobami ludzkimi należy traktować jako strategiczne zadanie ze względu na problematykę starzenia się załogi i odejścia z pracy do- świadczonych fachowców. Stopniowe zastępowanie tych miejsc młodymi osoba- mi wymaga ogromnego wkładu w ich odpowiednie, praktyczne przygotowanie i wdrażanie do wykonywania w sposób bezpieczny i efektywny działań na stano- wiskach pracy oraz zapewnienie możliwości ciągłego doskonalenia posiadanych kompetencji i umiejętności. Bieżący monitoring zmian w strukturze zatrudnienia umożliwia tworzenie operacyjnych strategii działań w celu zapobiegania pogłę- biania się luki pokoleniowej i kompetencyjnej, co mogłoby mieć bardzo negatyw- ny wpływ na bezpieczeństwo ruchu zakładów górniczych. Zarządy spółek węglo- wych będą zwracać szczególną uwagę na problemy zarządzania zasobami ludzkimi, a także podejmować działania, które zapewnią zatrudnianie w kopal- niach osób w pełni do tego przygotowanych. W celu pozyskiwania dobrze wy- kształconych i przygotowanych kadr dla sektora górnictwa węgla kamiennego bę- dzie kontynuowana współpraca przedsiębiorstw sektora górniczego z wyższymi uczelniami, co pozwala uczelniom kształtować ofertę na potrzeby kopalń. Podob- na współpraca będzie kontynuowana ze szkołami średnimi i zawodowym6.
Średni zarobek absolwentów szkół górniczych zatrudnianych w górnictwie wynosi 2000 zł, lecz będzie on wzrastał z biegiem czasu, aktualnie średnie wy- nagrodzenie w górnictwie wynosi 6000 zł brutto. Sytuacja na lokalnym rynku pracy sprawia, że zawód górnika i praca na kopalni staje się popularna ze względu na możliwość podjęcia pracy na umowę o pracę (bezpieczeństwo i gwarancja zatrudnienia), a także ze względu na atrakcyjny poziom zarobków.
Podsumowanie
Restrukturyzacja przemysłu węgla kamiennego, począwszy od lat 90. do dnia dzisiejszego, wywierała ogromny wpływ na rynek pracy w regionie. Zmia- ny w przemyśle dotyczyły przede wszystkim redukcji nadmiernych zdolności
6 Strategia działalności górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 2007-2015 przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 31 lipca 2007 r. Warszawa 2007.
produkcyjnych, co było związane z drastycznym ograniczeniem zatrudnienia w górnictwie. Skutki tych działań wywołały tzw. lukę pokoleniową w kopal- niach, ale strategie spółek węglowych są ukierunkowane na minimalizację tych negatywnych skutków poprzez coroczne przyjęcia nowych pracowników. Wielo- letnie wstrzymywanie przyjęć w górnictwie spowodowało likwidację szkolnic- twa zawodowego i średniego o kierunku górniczym, jednak bieżące zapotrze- bowanie skutkuje wznawianiem przyjęć uczniów na kierunki górnicze nawet z gwarancją zatrudnienia w zakładach górniczych. Problem zatem starzenia się załogi poprzez odejścia wykwalifikowanych i doświadczonych fachowców po- winien w najbliższych latach być łagodzony poprzez pozyskanie znacznej grupy pracowników młodych. Grupa ta wymaga jednak szczególnej opieki pod kątem przyuczenia do wymagań zawodu oraz zdobycia niezbędnego doświadczenia w celu otrzymania dalszych uprawnień górniczych.
Literatura
Grzybek J.: Restrukturyzacja zatrudnienia w górnictwie węgla kamiennego – nakłady budżetowe, efekty podjętych działań. „Przegląd Górniczy” 2012, nr 9.
Gumiński A., Karbownik A.: Restrukturyzacja zatrudnienia w polskim górnictwie węgla kamiennego w latach 1998-2006. „Wiadomości Górnicze” 2010, nr 9.
Gumiński A., Karbownik A., Wodarski K.: Analiza zmian wskaźników technicznych, ekonomicznych i finansowych w polskim górnictwie węgla kamiennego w latach 1990-2006. „Wiadomości Górnicze” 2008, nr 1.
http://www.senat.gov.pl/gfx/senat/userfiles/_public/k8/komisje/2012/kgn/prezentacje071 112/kompaniaweglowasa.pdf [15.06.2013].
http://wielun.naszemiasto.pl/artykul/1319475,radzionkow-podpisze-umowe-z-kompania- weglowa-kolejni,id,t.html [15.06.2013].
Kugiel M.: Efekty procesów restrukturyzacyjnych w Kompanii Węglowej S.A. „Górnic- two i Geologia”, t. 5, z. 3, Gliwice 2010.
Program restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 2003-2006 z wykorzystaniem ustaw antykryzysowych i zainicjowaniem prywatyzacji niektó- rych kopalń. Przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 20.11.2002.
Scenariusze rozwoju technologicznego kompleksu paliwowo-energetycznego dla za- pewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju. Red. K. Czaplicka-Kolarz. GIG, Katowice 2007.
Strategia działalności górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 2007-2015 przyję- ta przez Radę Ministrów w dniu 31 lipca 2007 r. Warszawa 2007.
Proces przemian struktury zatrudnienia… 113
THE PROCESS OF CHANGING AN EMPLOYMENT STRUCTURE IN MINING COMPANIES
Summary
This article contains the analysis of employment structure in mining companies from 1994 to 2011. It also portrays the condition of polish mining restructuring process based on government programs, as well as the effects of conducted activities in relation to the regional labour market. Finally, the article shows the perspectives and intentions of the mining companies’ management boards in the field of directing human resources.
