Gałęzewski Eligiusz

1

SPIS ZAWARTOŚCI] r n . c v G

TECZKI .

...

k . f l f M i . . . .

I ./l. Relacja |tź. -4 0 <3. ' ~ ^ O

I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatoralł/^

I./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora f^

II. Materiały uzupełniające relację

£ a 6 III./l. Materiały dotyczące rodziny relatora ---

III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. — "

III./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945) III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 ——

III./5. Inne .TT"

IV. Korespondencja

n.oJy&.ivy^... ...JLr..Jh...^ . J . ..

.

...Jh..

V. Nazw iskow e karty informacyjne A . ^ VI. Fotografie

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

i ł a Z r/, I n w a l i d ó w ' w o j e n n y c h w E d i ń b u - Łc B i e s z c z a d , M r s . M . R o ż e n z i r a e l a ; M r s „ N a n J o n e s z V » " a lii; pV 17.

: a z a k z L o n d y n u ; k o l e d z y : Z . B u d z y ń s k i C z a r a - K r e i z a , S . D u s z k i , Z . G a ł ę z e w s k i G a s i e w i c z , v7t. G r e k , A . G r o e l e , J . H a b y

>s, T . - , H e i n r y c h , Y7a I I o j n o r , J . K o y ^ n i c l c i , J o J a . c h i m o w i c z , J » J e d w a b , YTTKay . c i ń s k i , F 3 K ę p a , V/. K o r o ł y k , A .K b w r jr s fe K o ś , Y 7 - l e i t g e b e r , L . L i c h t , T . N u d e l - xi, A t - P i o t r o w i c Z ; , A . P i p e r , Z . S a d o w a fld . S t ę p i e ń , Mc Ś w i ę c i c k i , P . S z u d e k , / T . u m a ń s k i , R« T e j ) e r e k , J . T h o m s o n , R .jfeLc- a , S s w ' a w r r y ń c z a k , A , ' J e l c e r , Z . Z a l e s -

, x L , Z a l e w s k a . /

'w d n i u 3 s t y c z n i a k o l , T . M o n s t e r z n a z ł o ż j / ł w i n i e n i u c z ł o n k ó w K i a ż y -

; e n i a P a n u P r e z y d e n t o w i R P p r o f S t a - s ł a w e w i O s t r o w s k i e m u .

CZEMIA HJJiCERZT K»L'JHDOSÓiT

K o ł o n a s z e o t r z y m a ł o ż y c z e n i a ś w i ą - c z n e i n o w o r o c z n e n a d e s ł a n o p r z e z u -

; e s t n i k ó w . I I I S p o t k a n i a p r z e d s t a w i ­ a l i D r u ż y n i S z c z e p ó w ZHP i a . B o h a - r ć w M o n t e C a s s i n o * O t o t r e ś ć :

" N i ż e j p o d p i s a n i p r z e d s t a w i c i e l e u ż y n i S z c z e p ó w n o s z ą c y c h i m i ę b o h a -

; r s l d .o h ż o ł n i e r z y w a l c z ą c y c h p o d M c n - i C a s s i n o , c z y n i ą s o b i e z a s z c z y ; z ł o - ć t ą d r o g ą n a j s e r d e c z n i e j s z e A y c z e - ą ś w i ą t e c z n e i n o w o r o c z n e . C z u w a j i"

. . N a s t ę p u j ą p o d p i s y i p i e c z ą t k i k .ZH P S z c z e p H a r c e r s k i N r 5 . im .J S o h a - r ó w M o n t e C a s s i n o - Z ł o t o r y j a . \

S z c z e p C z e r w o n y c h M alców i n . B o h a t e - w M o n t e C a s s i n o , K r a k ó w - N o w a H u t a .

H a r c e r s k i S z c z e p M i ę d z y o s i e d l o w y \i r .i f a a t e r ó w M o n t e C a s s i n o - T c z e w . \

■_ S z c z e p " C z e r w o n e M a lc i" p r z y S . p \

O p o l u . • ' \

S z c z e p H a r c e r s k i i n . B o h a t e r ó w s p o d n t e C a s s i n o " C z e r w o n e M a l c i " - L u b l i n .

„ S z c z e p D r u ż y n K o m a n d o s ó w i m . B o h a t e - W: .M o n t e C a s s i n o - p r z y T e c h n i l c u n B l e k - y c z n y m - G d a ń s k - Y f r z e s z c z .

- Ż e g l a r s k a D r u ż y n a K o m a n d o s ó w " D y w i - 1 Ż u b r ó w " B o h a t e r ó T.v M o n t e C a s s i n o - f i e c G d a ń s k - O l i w a ,

1 D r u ż y n a K o m a n d o s ó w " D y w i z j i K a r ­ c i c i e j " S z c z e p u i m . B o h a t e r ó w M o n t e

C a s s i n o - G d a ń s k .

D r u ż y n a ZHP " 2 B r y g a d y P a n c e r n e j " - B o h a t e r ó w M o n t e C a s s i n o - G d a ń s k .

D r u ż y n a K o m a n d o s ó w i m . " P o m o c n i c z e j S ł u ż g ^ ^ f e t T i o t 11 l i c H a T o e r ó w - i i k i r d ^ C a s s i n o H j z f i e c G d a ń s k - O l i w a . ■'

w C I^ Ż CHODZI Z K_RABI1]EM

J u ż t y l e l a t m i n ę ł o o d z a k o ń c z e ­ n i a w o j n y , a k o l e g a ’. Z b y ­ s z e k G a ł c z o - w s k i n i e m o­

ż e r o z s t a ć s i ę z k a r a ­ b i n e m . N i e

c h o d z i j u ż c o p r a w d a n a w y p a d y p r z e ­

c i w n i e p r z y ­ j a c i e l o w i a - l e n a p o l o ­ w a n i a n a g r u ­ b e g o z w i e r z a P o l u j e d u ż o w G ó r a c h S k a ­

l i s t y c h i t u s p o t y k a n i e ­ d ź w i e d z i e , j e ­ l e n i e , r y s i e p u m y i i n n e

z w i e r z ę t a . F o t o g r a f i a p r z e d s t a w i a g o w ł a ś n i e n a p o l o w a n i u .

N a j b a r d z i e j l u b i p o l o w a n i a z i m o w e , g d y g r z ę ź n i e s i ę w ś n i e g u p o k o l a n a , c o p r z y p o m i n a p o l s k ą z i m ę .

0 k 3 ® S - i y i E T A KOMANDOSÓW

P r z y p a d a . j ą c e n a d z i e ń 1

3

Ś w i ę t o K o m a n d o s ó w ( 3 3 r o c z n i c a w e j ś c i a d o a k c j i w r o k u 1 9 4 - 3 ) b y ł o w u b . r o k u u r o c z y ś c i e o b c h o d z o n e w N o t t i n g h a m w n i e d z i e l ę 1 2 g r u d n i a . Ś w i ę t o r o z p o c z ę ­ ł o s i ę u r o c z y s t ą m s z ą ś w . w d u ż e j s a l i P o l s k i e g o O ś r o d k a K a t o l i c k i e g o , k t ó r ą

r - 6 0 " WIADOMOŚCI - Y.YIAD "

36

O CO WALCZYŁA ARMIA KRAJOWA

IV s ty c z n iu 1989 ro k u m ia ł m ie js c e t r a d y c y j n y o p ł a t e k K o ła Ż o łn ie r z y A r m ii K r a jo w e j w L o s A n g eles. O p ró cz c zło n ­ k ó w K o ła i ich ro d zin b y li r ó w n ie ż z a p r o s z e n i g o ście, m.

in. L u cyn a U rb a ń czyk , k tó ra n ie d a w n o p r z y je c h a ła z P o lsk i.

W y w ią za ły się in te re su ją c e d y ­ sk u sje i ro zm o w y , p ó ź n ie j w y ­ m ia n y listó w . Z e w z g lę d u na ich ogólne zn a c z e n ie o tw a r ty l i s t do p . U rb a ń c z y k z o s ta je z a m ie s z c z o n y w p ra sie. A u to ­ rem listu j e s t d r A r tu r A d a m ­ ski. L is t w y ra ża op in ię całeg o K oła, s tą d p o d p is a n y j e s t p r z e z p reze sa , p . Z b ig n ie w a G a łę ze - w skiego.

* * * D ro g a P a n i L ucyno!

P rz e ż y liś m y r a z e m n i e z a ­ p o m n ia n e p o p o łu d n ie . P a n i u c z e stn ic z y ła w n a sz y m św ię ­ conym — z e b ra n iu , s ty k a ją c się z ta k n ie d a w n ą h is to r ią P o lsk i.

M y o d k ry liśm y — d z ię k i P a n i o b ecn o ści — rzecz y w isto ść , o k tó re j w ie lu z n a s w ą tp iło , alb o n ie w id ziało . Z a d a w a liś m y P a ­ n i sze reg p y ta ń . O d p o w ie d z i P a n i, w y ra ż o n e p ię k n y m p o l-

^ sk in i ję zy k ie m (p ię k n y m ta k p o d w z g lę d e m s ty lu , ja k i d o b o ru i m e lo d ii słów ), b y ły d la n as re w e la c ją , a d la w s z y stk ic h g łęb o k im p rz eży c ie m .

S łu c h a ją c P a n i z d a w a liśm y so b ie s p ra w ę , że n a s z a d z ia ła l­

n o ść n ie o g ra n ic z y ła się do w o jsk o w y c h o sią g n ię ć w cz a sie II w o jn y św ia to w e j, a te r a ź ­ n ie jsz o ść n ie z a m y k a się w a k c ji p o m o c y k o leg o m w K ra ju i w e F ra n c ji, z b ie r a n iu p a m ią ­ t e k i p r z y g o to w a n iu ź r ó d e ł h is to ry c z n y c h d la p rz y sz ły c h p o k o leń .

N a s z a w a lk a z n a je ź d ź c ą n ie m ie c k im to n ie b y ł ty lk o ro m a n ty c z n y zry w , a le w y ra z ś w ia d o m e g o o p o ru c a łe g o s p o ­ ł e c z e ń s t w a p o ls k ie g o , k t ó r e s p rz e c iw iło się p rz e m o c y i b a r ­ b a rz y ń s tw u . W y stą p iliś m y nie ty lk o p r z e c iw p o lity c z n e m u g w a łto w i, a le ta k ż e p rz e c iw m o rd e rs tw u , lu d o b ó js tw u i p o -

tiiy, kiedy zawierają nie sobie prawo skrón ' g w a łc e n iu w s z y s tk ic h z a s a d

cy w iliz o w a n e g o ś w ia ta , p rz e ­ ciw c o fa n iu c y w iliz a c ji i u n ic e ­ s tw ie n iu z d o b y c z y k u l t u r a l ­ n y c h n ie ty lk o P o lsk i, a le całej lu d z k o śc i.

Z o sta w m y p rz y sz ły m h is to ­ ry k o m do o cen y fa k t, czy P o ­ w s t a n i e W a r s z a w s k ie m ia ło sen s, czy n ie, czy m ia ło k o n ­ k r e tn e s z a n se n a p o w o d z e n ie , czy te ż — ja k tw ie rd z ą n ie k tó ­ rzy , p o d o b n ie d o p o w s ta n ia sty c z n io w e g o — ty c h sz a n s n ie m iało . Z d a je m y so b ie s p ra w ę , że b ro n iliś m y n ie ty lk o W a rs z a ­ w y, n ie ty lk o P o lsk i, a le ta k ż e i p rz e d e w s z y s tk im p o d s ta w o ­ w y c h w a rto ś c i lu d z k ic h , k tó re b a r b a rz y ń c a n ie m ie c k i w n o ­ w o c zesn ej z b ro i X X w ie k u , z czo łg am i, s a m o lo ta m i b o m b o ­ w y m i i c ię ż k ą a r ty le rią , d e p ta ł i n iw ec zy ł, i c h c ia ł tw o rz y ć n o ­ w ą, p rz e ra ż a ją c ą cy w iliza cję.

D y w iz je w o jsk a ‘d e c y d u ją o w ie lu s p r a w a c h , a le n ie o w sz y stk ic h . M ilita r n a siła, p o ­ z b a w io n a w a rto ś c i c y w iliz a c y j­

n y c h i m o ra ln y c h m o że i n a j ­ częściej je s t siłą d e s tr u k ty w n ą i n e g a ty w n ą . K o n c e p c je p o l i ­ ty c z n e i sp o łe c z n e m a ją sw o ją siłę i p r a k ty c z n e z n a c z e n ie , n a w e t je śli są p o z b a w io n e p o ­ p a r c i a k a r a b i n ó w m a s z y n o ­ w y ch , s a m o lo tó w i p o c isk ó w m ię d z y k o n ty n e n ta ln y c h . S ły n ­ n e p o w ie d z e n ie S ta lin a o d n o ­ śn e d o z d a n ia p a p ie ż a “ ... a ilo m a d y w iz ja m i w o js k a on d y s p o n u je ” z o b r a z o w a ło (n a p rz e k ó r in te n c ji a u to ra ) tę rz e ­ cz y w isto ść . R u n ę ła p o tę g a n ie ­ m ie c k a , p o k o n a n a p rz e z a l i a n ­ tó w . D o te g o z w y c ię stw a p rz y ­ c z y n iły się w d u ż e j m ie rz e w s z e lk ie ru c h y o p o ru , z o r g a n i­

z o w a n e w ca łe j E u ro p ie o k u p o ­ w a n e j p rz e z N iem cy , ra z e m z k lę s k ą N iem iec z o s ta ły p o k o ­ n a n e ic h z w y ro d n ia łe k o n c e p ­ c je n a r o d o w e g o s o c ja liz m u , p rz e p o jo n e lu d o b ó js tw e m , u c i­

sk iem , w y z y sk ie m i b a r b a r z y ń ­ s tw e m . M o ra ln e z w y c ię s tw o n a d R zesz ą je s t z r e s z tą n ie z a le ­ żn e od k lę s k i m ilita r n e j T rz e ­ ciej R zeszy.

T e w a lk ę o w a rto ś c i lu d zk ie w y g ra liśm y n a p ew n o . T u ta j je s t z a w a r ta n a jp ra w d o p o d o b ­ n iej ą u i n t e sse n c ja n asz ej d z ia ­ ła ln o ś c i, z k tó re j m o żem y by ć słu s z n ie d u m n i, a k tó r a n ie z o s ta ła jeszcze n a le ż y c ie o c e ­ n io n a i z id e n ty fik o w a n a . M iej­

m y n a d z ie ję ł, że p rz y śli h is to ­ ry cy w y p e łn ią tę lu k ę i że o b o k celó w p o lity c z n o -w o jsk o w y c h , w a lk a o c z ło w ie k a , o w a rto ś c i c y w iliz a c y jn e X X w ie k u , z o s ta ­ n ie n a le ż y c ie o ce n io n a .

P rz e z f a k t n a sz e g o is tn ie n ia d a je m y c ią g le ś w ia d e c tw o ty m w a rto ś c io m , o k tó r e w a lc z y li­

śm y. N ie je s t w a ż n e , k to ko go m ia n o w a ł p o r u c z n ik ie m czy g e n e ra łe m . W a żn e je st, że n a s z ą p o s ta w ą i sa m y m is tn ie n ie m d a je m y m o ra ln e p o p a r c ie P o la ­ ko m w K ra ju , o p a rc ie , o k tó ry m t a k w z ru s z a ją c o P a n i m ó w iła.

O p a rc ie to n ie je s t a n i h is to rią , a n i p rz y sz ło śc ią . J e s t to k o n ­ k r e tn a , re a ln a rz e c z y w isto ść , ro z g ry w a ją c a się w P o lsc e i n a c a ły m św iecie.

W szyscy lu d z ie d o b re j w o li (n ie k tó rz y z rz e sz e n i w z w ią z k i p is a r z y , in n i w o r g a n iz a c je o b ro n y p r a w c z ło w ie k a , jeszcze in n i w o rg a n iz a c je w e te r a ń - skie) w y s tę p u ją c y p rz e c iw t o ­ ta liz m o w i, n iew o li, n ie s p ra w ie ­ d liw o śc i p o lity c z n e j i k u l t u r a l ­ nej, je d n o c z ą się, w s p ie r a ją i tw o rz ą w s p ó ln ie k u ltu r ę X X w ie k u .

Z a p r a s z a m y p a n ią ja k o h o ­ n o ro w e g o g o śc ia n a w sz y s tk ie n a s z e u ro c z y s to śc i i im p re z y i m a m y n a d z ie ję , że o ile czas po zw o li, z e c h c e P a n i s k o rz y ­ s ta ć z te g o z a p ro s z e n ia .

Z a łą c z a m m o c se rd e c z n y c h p o z d ro w ie ń ,

Z b ig n ie w G a lę z e w sk i

37

W O JE N N A B IO G R A F IA W Y C H O W A N K A K A S P R O W IC Z A

E L IG IU SZ ZBIG N IEW G A Ł E Z E W S K I

— ŻO ŁN IER Z SZ A R Y C H SZEREGÓW . ZWZ i A K

U ro d z ił się 11 v 1923 T.v C h e łm n ie w ro d z in ie Józefa, p o w s ta ń c a w ie lk o p o l­

skiego. zaw od ow e go chorążego W o js k a P o lskie g o , p o d h a rc m is trz a , i H e le n y z O rło w s k ic h . O d 1936 r. b y l u c z n ie m g im n a z ju m J a n a K a s p ro w ic z a . W e w rz e ś n iu 1939 r., ja k o 1 6 - ie in i h a rc e rz -o e iio tn ik . ro z p o c z ą ł sw ą w o je n n ą tu ła c z k ę , w re ­ z u lta c ie k t ó r e j w 1945 r. z n a la z i się na Z acho dzie. O d 1951 r. m ie s z k a w S ta ­ nach Z je d n o c z o n y c h . N a U n iw e rs y te c ie w M ic h ig a n u k o ń c z y ł rozpoczęte ju ż w L o n d y n ie s tu d ia in ż y n ie rs k ie . Jest c e n io n y m k o n s tru k to re m a m e ry k a ń s k im , m a ­ ją c y m w ie le lic z ą c y c h się osiąg nię ć z a w o d o w y c h . P ozo staje s ta le a k ty w n y w ś ro d o w is k u P o io n ii k a lif o r n ijs k ie j. O d 1987 r. p e łn i fu n k c ję prezesa K o la Ż o ł­

n ie rz y A K w Los A ngeles.

W c z a sie w o jn y o b ro n n e j 1939 r. z n a la z ł się w b a ta l io n i e z a p a s o w y m 59 p u ł­

k u p ie c h o ty i b r a ł u d z ia ł w p o ty c z k a c h z w o js k a m i n ie m ie c k im i i s o w ie c k im i n a w o je n n y m s z la k u In o w ro c ła w — W a rs z a w a — L u b lin — K o w el. W k o ń c u p a ź d z ie r ­ n ik a 1939 r. p o w ró c ił z W o ły n ia do In o w ro c ła w ia . J u ż w g r u d n iu te g o ż r o k u z o rg a n iz o w a ł 5 -o s o b o w ą g ru p ę k o n s p ir a c y jn ą , w s k ła d k tó r e j w c h o d z ili je g o k o ­ le d z y g im n a z ja ln i. P o s ia d a ł p is to le t „ W a lth e r ” k a li b e r 7,65 m m . O jc ie c , ż o łn ie rz P o ls k ie g o Z w ią z k u P o w s ta ń c z e g o , w y k o rz y s ty w a ł go do p rz e n o s z e n ia m e ld u n k ó w i p r a s y p o d z ie m n e j. W p a ź d z ie rn ik u 1940 r. w r a z z c a łą ro d z in ą z o s ta ł a re s z to -

38

•vanv i o s a d z o n " w lo o z ie .litłe ro w s k im n a 3 ło n ia c n . S ta d w y s ie d lo n y z o sta ł do G G . W lu ty m .941 w M iń sk u M a z o w ie c k im . K a z im ie rz A n isz e w sk i z a ­ p rz y s ią g ł go do 3 z a rv c h S z e re g ó w O b w o d u Z W Z -A K o k o le jn y c h k ry p to n im a c h ..M ew a ’ J a m n ik " . .K a m ie ń ’". O d .ej :h w ili p o u p se u d . „ G ro m " słu ż y ł w p lu - :o n ie d y w e rs y jn y m , k o n ty n u u ją c ró w n o c z e ś n ie n a u k ę n a ta jn y c h k o m p le ta c h m iń sk ie g o g im n a z ju m . W m a ju 943 p o m y ś ln ie u k o ń c z y ł .półroczne s z k o le n ie w p o d c h o rą ż ó w c e Z W Z -A K . ;uż ;a k o k a p r a l p c h o r. o tr z y m a ł p rz y d z ia ł do D y ­ w e rs ji O b w o d u ..M e w a ’. B r a ł u d z ia ł w sz e re g u a k c ja c h n a u rz ę d y n ie m ie c k ie j a d m in is tr a c ji, im e e ie fo n ic z n e 1 m n ie js z e z a k ła d y p rz e m y sło w e . K ilk a k r o tn ie p rz y jm o w a ł z rz u ty '. z a b e z p ie c z a ł z rz u to w is k a w re jo n ie M iń s k a M az. W 1942 r.

u c z e stn ic z y ł w z n iszczen iu m a g a z y n ó w W e h rm a c h tu o ra z A r b e its a m tu w M iń sk u , w y sa d z a ł też jo r z e in ie w K r u b k a c h ; w 1943 r. z n a ia z i się w g ru p ie n isz c z ą c e j po ra z w tó r y m ińsK i A rb e its a m t. b r a ł u d z ia ł w w y s a d z a n iu ta r t a k u w M ien i, lik w id a c ji g e sta p o w c a w D o b re m , n a p a d z ie n a m a g a z y n y sp ó łd z ie lc z e w M iń ­ sk u re k w iz y c ja .miodu a u k ru j. w y s a d z e n iu g a r b a r n i w K a łu s z y n ie , o d b ic iu W ik to ra T a rc z y ń sk ie g o ze s z p ita la w M iń s k u . W c ią g u 1944 r. u c z e stn ic z y ł jeszcze w 16 in n y c h z n a c z n ie js z y c h a k c ja c h d y w e rs y jn y c h i s a b o ta ż o w y c h , w rym s ie d m io k ro tn ie n a te r e n ie s a m e j W a rs z a w y . O d lu te g o do k w ie tn ia 1944 r.

b y ł z - c ą d o w ó d cy o d d z ia łu esn e g o ..D ęb o ro g a ’. R a n n y w je d n e j z a k c ji, w k o ń ­ cu k w ie tn i a 1944 r. o d k o m e n d e r o w a n y z o s ta i do W a rs z a w y d la ro z p o z n a n ia i z lik w id o w a n ia ..b a n d y A n d rz e ja " . ? o w y k o n a n iu tego z a d a n ia o d z n a c z o n y z o sta ł K rz y ż e m W ale czn y ch . Jako d o w o a c a p lu to n u u c z e s tn ic z y ł w k o n c e n tr a c ji o d d z ia łó w AK P o d o k rę g u W sc h o d n ie g o .3 ia io w ie z a ’ w r a m a c h a k c ji .,B u r z a ”.

B ył o c h o tn ik ie m w k o m p a n i s p e c ja ln e j, k tó r a n ie d a ła się ro z b r o ić p rz e z w o js k a so w ie c k ie i pod d o w ó d ztw em r o tm is tr z a K o śc ie s z y -C h o a k ie w ic z a p o s z ła n a p o ­ m oc w a łc z ą c e j W a rs z a w ie . ? o n ie u d a n y c h p r ó b a c h p rz e b ic ia się o d d z ia ł p o w ró ­ cił do M iń sk a , by p o n o w n ie z n a le ź ć się w p o d z ie m iu . W s ie r p n iu 1944 r. G a - łę z e w sk i o tr z y m a ł a w a n s do s to p n ia p o d p o ru c z n ik a o ra z n o m in a c ję n a S zefa D y w e rs ji O b w o d u . Z o rg a n iz o w a ł d y w e rs ję w c e lu sa m o o b ro n y p rz e c iw k o r e p r e ­ s jo m w y m ie rz o n y m w ż o łn ie rz y A K . W e w r z e ś n iu 1944 r. z o s ta ł r a n n y i ży w c e m s c h w y ta n y p rz e z N K W D . P o sz c z ę śliw e j u c iec zce, ponow m ie, b ę d ą c b e z d o k u ­ m e n tó w , z o s ta ł a re s z to w a n y p rz e z U B w K a łu s z y n ie i... w c ie lo n y do 1 b ry g a d y z a p o ro w e j L W P s ta c jo n u ją c e j n a jp i e r w w C h e łm ie , p o te m n a M a jd a n k u . Z A K - -o w c ó w z n a jd u ją c y c h się w te jż e je d n o s tc e u tw o r z y ł o rg a n iz a c ję p o d z ie m n ą w w o js k u , n a w ią z u ją c ró w n o c z e ś n ie k o n ta k t z d o w ó d z tw e m A K n a L u b e lsz c z y ź - n ie , W s ty c z n iu 1945 r. w ra z ze sw ą b r y g a d ą w k ro c z y ł do W a rs z a w y , o b e jm u ją c s łu ż b ę g a rn iz o n o w ą . W m a rc u z o sta ł a r e s z to w a n y i s t a n ą ł p rz e d W o js k o w y m S ą d e m D o ra ź n y m : s k a z a n y n a w ię z ie n ie , u t r a t ę m a j ą t k u i p r a w o b y w a te ls k ic h . B y ł p r z e trz y m y w a n y w w ię z ie n ia c h n a R a k o w ie c k ie j i n a u l. 11 L is to p a d a . W lip c u 1945 r.. w tr a k c ie t r a n s p o r tu w ię ź n ió w A K , z o s ta ł o d b ity p o d D ę b lin e m p rz e z o d d z ia ł p a rty z a n c k i „ O r lik a ” . W k o ń c u w r z e ś n ia teg o ż r o k u z b r o n i ą w r ę k u p rz e k ro c z y ł p o ls k ą g ra n ic ę , t r a f ia ją c d o 2 K o r p u s u gen. A n d e rs a w e W ło ­ szech . Z o s ta ł p rz y d z ie lo n y do 2 b a ta lio n u k o m a n d o s ó w . U k o ń c z y ł 5 -m ie się c z n y K u r s W y sz k o le n ia M ło d szy ch O fic e ró w P ie c h o ty . W 1946 r., b ę d ą c ju ż w A n g lii, d o w ie d z ia ł się, że był... p o ś m ie r tn ie o d z n a c z o n y p rz e z K o m e n d a n ta O b w o d u

„ L u b ic z a ” S re b r n y m K rz y ż e m V ir tu ti M ilita r i V K la s y (są d z o n o b o w ie m p o ­ w s z e c h n ie , że z g in ą ł z r ą k N K W D ).

39

1 f , / ! ( *

Daily News Thursday, D e c e m b e r 19, 1991

A9

Letter to the editor

Correct ills of Yalta

T h e “ E v il E m p ir e ,” a lso know n as Soviet Union, is falling apart. I fought and prayed for th is to happen ever sińce the in- vasion of Poland by th e Red Ar- m y on Sept. 17, 1939.

R esulting from a secret Hitler- Stalin agreem ent, alm ost half of P o lan d w as o cc u p ie d an d an- nexed by the Soviet Union. Sub- se ą u e n tly , th is a n c ie n t P olish te rrito ry becam e p a rt of three S ov iet R ep u b lics — U k ra in ę, B yelorussia and L ithuania.

Today, 52 y ea rs later, the U nit­

ed States and the re st of the free w orld are giving recognition to th o se Soviet R ep u b lics w h ich w e re bold e n o u g h to d e c la re th e ir independence. In the case of the independence of U krainę, the U nited States is even insist- ing th a t any change in th e ir bor- ders m ust have th e consent of Moscow.

Isn’t it now the rig h t tim e for

th e U nited States to look a t the la rg e r p ic tu re an d c o rre c t th e ills created in th is region by the Y alta C onference th u s elim inat- ing p o ten tial fu tu rę b o rd er con- flicts? Ali P olish te rrito rie s tak- en by S ta lin ’s Red Arm y in 1939 m u st be re tu m e d to Poland. The U nited States, afte r all, w as one of th e th re e sig nato ries o f the ill-c o n c e iv e d Y alta a g re e m e n t w hich enslaved m illions of inno- cent people in E a ste m Europę.

A dm itting a p ast m istake and correctin g it would be a history- m aking event an d th a t is w hat one expects from th is great na- tion. Also, in the eu ph o ria c re a t­

ed by the disin teg ratio n of the Soviet Union and o u r desire to help (w hich we can h ard ly af- fo rd ), le t u s n o t fo rg e t t h a t U k r a in ia n s a n d L i th u a n ia n s fought on H itler’s side (SS-Gali- cian Div.) and are responsible for cou ntless w a r crim es.

S teven G a le z e w sk i W h ittier

40

41

42

KpŁO BYŁYCH ŻOŁNIERZY ■ ■ - T B I POLISH HOME ARMY

ARMII KRAJOWEJ UMm nwm A K VETERAN S ASS’N

ZARZĄD OKRĘGU W U.S.A. ■ ( f « ■ THE u s HEADQUARTERS

1006 M ackinac D rive, S t. L ou is, MO 63146 Teł: (314) 569-2910

U

KOMUNIKAT OKRĘGU KOLA AK

NR 5 / W 9 1

15 grudnia 1991 r*

U Z U P E Ł N I E N I A W ZARZĄDZIE OKRĘGU

Z a r z y d O k r ę g u w i t a w s w y m g r o n i e d w ó c h n o w y c h c z ł o n k ó w , K o l e g ó w W i t o l d a J a s t r z ę b s k i e g o i M a r i a n a P r u s k a . S p o d z i e w a m y s i ę , ż e i c h o b e c n o ś ć s p o w o d u j e d a l s z e z a c i ś n i ę c i e w s p ó ł p r a c y p o m i ę d z y O k r e f c i e m i O d d z i a ł e m K o ł a w C h i c a g o .

- -

POMNIK D Z I E C I P O L S K I C H , OFIA R I I WOJNY ŚWIATOWEJ

N i e d z i e l a , 1 6 l i p c a 1 9 8 9 r . p o z o s t a n i e n i e z a p o m n i a n y d l a P o l a k ó w , k t ó r z y p r z y ­ b y l i d o S a n k t u a r i u m M a t k i B o s k i e j C z ę s t o c h o w s k i e j w D o y l e s t o w n n a u r o c z y s t o ś ć p o ­

ś w i ę c e n i a K r z y ż a - p o m n i k a D z i e c i P o l s k i c h O f i a r I I W o j n y Ś w i a t o w e j .

M s z ę

św.

na

na

po­

w i e d z i a ł : * W s p o m i n a m y d z i ś i m o d l i m y s i ę z a d z i e c i p o l s k i e , k t ó r e z g i n ę ł y w c z a s i e I I W o j n y ś w i a t o w e j . I m d e d y k u j e m y K r z y ż - p o m n i k n a n a s z y m c m e n t a r z u . B o g u , d a w c y w s z e l k i e g o d o b r a , p o l e c a m y w s z y s t k i e p o l s k i e d z i e c i i p r o s i m y G o , a b y p r z y j a ź ń i p o ­ k ó j m i ę d z y n a r o d a m i

3 t a ł y

t r w a ły w artościg. w s z y s t k ic h

W p r o c e s j i z d a r a m i s z ł a d e l e g a c j a PWSK i ZHP s k ł a d a j y c b i a ł o c z e r w o n e k w i a t y , a k i l k a n a ś c i e p a r z u c h ó w n i o s ł o b a r w n e b u k i e t y p o l n y c h k w i a t ó w . W c z a s i e M s z y ś w . , g d y z a o k n a m i s a n k t u a r i u m b y ł o s z a r o i s m u t n o , a d e s z c z s t r u m i e n i a m i z a l e w a ł z i e m i ę , d o B o g a l e c i a ł y r a d o s n e i p e ł n e w i a r y w l e p s z y ś w i a t , p i e ś n i h a r c e r z y i z u c h ó w :

C h c e m y z T o b y w y b u d o w a ć n o w y k r a j n a s z , n o w y ś w i a t ,

W k t ó r y m n i e m a n i e n a w i ś c i , w k t ó r y m k a ż d y j e s t j a k b r a t , Z m a p y ś w i a t a w y m a ż w o j n y - d a j n a m p o k ó j z a m i a s t z ł a . N i e c h s i ę m i ł o ś ć w o k ó ł b u d z i i n i e c h j u ż n a z a w s z e t r w a .

P o M s z y ś w . h a r c e r s t w o u c z c i ł o p a m i ę ć n i e ż y j y c y c h r ó w i e ś n i k ó w , s p e c j a l n y p i ę k ­ n i e p r z y g o t o w a n y a k a d e m i ę . D o a p e l u p r z y w o ł y w a n e b y ł y d z i e c i z m a r ł e w d r o d z e d o

" N i e l u d z k i e j z i e m i 11 i t e , k t ó r e z g i n ę ł y z c h o r ó b w t a j g a c h S y b i r u , s t e p a c h K a z a c h ­ s t a n u i w o b o z a c h k o n c e n t r a c y j n y c h , w s z p i t a l a c h p o u w o l n i e n i u , i w c z a s i e o k u p a c j i . S t a w a l i d o a p e l u c h ł o p c y i d z i e w c z ę t a w a l c z y c y w e W ł o s z e c h i n a u l i c a c h m i a s t p o l s ­ k i c h , m a l i Z a w i s z a c y i b a h a t e r o w i e S z a r y c h S z e r e g ó w . W s z y s t k i m d z i e c i o m - k t ó r e n i g d y n i e p o w r ó c i ł y d o s w y c h d o m ó w r o d z i n n y c h , w p i ę ć d z i e s i y t ^ r o c z n i c ę I c h t r a g i c z ­ n e g o l o s u - p o l s k i e z u c h y , h a r c e r k i i h a r c e r z e , o d d a l e n i t y s i g . c e m i l o d P o l s k i , m o w y p o l s k y , w e w z r u s z a j y c y c h w i e r s z a c h , p r o z i e i p i e ś n i a c h o d d a l i h o ł d .

U r o c z y s t o ś ć n a c m e n t a r z u , z e w z g l ę d u n a u l e w n y d e s z c z , b y ł a b a r d z o k r ó t k a . K r z y ż - p o m n i k p o ś w i ę c i ł O j c i e c p r o w i n c j a ł . W s k a z u j y c n a n a p i s n a t a b l i c y k r z y ż a ' ' M o d l i t w y i c h w i l y s k u p i e n i a u c z c i j p a m i ę ć n i e z l i c z o n e j i l o ś c i D z i e c i P o l s k i c h , k t ó r e z g i n ę ł y w I I W o j n i e Ś w i a t o w e j 1 9 3 9 - 1 9 ^ 5 " p o p r o s i ł , a b y k a ż d y w c i s z y p o m o d l i ł

43

44

s i ę . Z ł o ż o n e w o k ó ł p o m n i k a k w i a t y , j a k b a r w n y d y w a n p o k r y ł y z i e m i ę .

G . K . u c z e s t n i c z k a u r o c z y s t o ś c i p o ś w i ę c e n i a

FUNDATORKA, p o d p u ł k o w n i k . M A R I A TROJANOWSKA b y ł a Ż o ł n i e r z e m A r m i i K r a j o w e j , s p ę ­ d z i ł a p i e r w s z e l a t a I I W o j n y Ś w i a t o w e j w W a r s z a w i e j a k o k u r i e r k a . A r e s z t o w a n a p r z y p r z e p r o w a d z a n i u o f i c e r ó w p o l s k i c h n a g r a n i c y r o s y j s k i e j . P o p ó ł r o c z n y m p o b y c i u w w i ę ­ z i e n i u z o s t a ł a w y s ł a n a n a S y b e r i ę . P r z e z l a t a s w o j e j t u ł a c z k i w i d z i a ł a d r a m a t d z i e c i p o l s k i c h . I c h c i e r p i e n i a m i a ł y o g r o m n y w p ł y w n a p r z e ż y c i a f u n d a t o r k i . P o w i e l u l a t a c h ż y c i a i p r a c y w S t a n a c h Z j e d n o c z o n y c h z r o d z i ł a s i ę m y ś l u c z c z e n i a n i e z l i c z o n e j l i c z b y d z i e c i p o l s k i c h , k t ó r e c i e r p i a ł y i g i n ę ł y n i e w i n n i e .

P o m n i k z o s t a ł z a p r o j e k t o w a n y i w y k o n a n y w P o l s c e n a D o l n y m S l y s k u w S t r z e g o m i u .

D z i ś w w i e k u l a t 8 6 , t a w i e l k a d z i a ł a c z k a s p o ł e c z n a i p r a w y c z ł o w i e k w r e z u l t a ­ c i e w y l e w u k r w i d o m ó z g u s t r a c i ł a p a m i ę ć i ś w i a d o m o ś ć o t o c z e n i a . P r z e b y w a o b e c n i e w s z p i t a l u G r a n d P a r k C o n v a l e s c e n t w L o s A n g e l e s .

- 3 - Komunikat Okręgu Nr 5/^/9!

KALENDARIUM D Z I A Ł A L N O Ś C I ZARZĄDU OKRĘGU W OK RESIE OD 7 WRZEŚNIA DO 7 GRUDNIA 1 9 9 1

2 7 w r z e 2 i e r ^{r-rj i a fN-ł*} I r a Ir t.r W a s z y n g t o n i e p r e z e s a s t o ł e c z n e j D e l e g a t u r y O k r ę g u K o ł a AK K o l e g ę Z d z i s ł a w a D z i e k o ń s k i e g o . P r z e d y s k u t o w a n o s p r a ­ w y o r g a n i z a c y j n e O k r ę g u K o ł a o r a z z a g a d n i e n i a z w i ą z a n e z n a d c h o d z ą c y m Z j a z d e m K o ł a AK w L o n d y n i e . Z a k r e ś l o n o d a l s z e p l a n y o b c h o d ó w r o c z n i c AK z w i ą z a n y c h s z c z e g ó l n i e z 5 0 r o c z n i c ę . P o w s t a n i a W a r s z a w s k i e g o .

w r z e s i e ń - J . F . F u l b r i g h t S c h o l a r s h i p B o a r d w S t a n a c h Z j e d n o c z o n y c h z a w i a d a m i a , J ż e K o l e g a W i e ń c z y s ł a w W a g n e r , W i c e p r e z e s Z a r z y d u O k r ę g u K o ł a AK d l a

S p r a w AK w P o l s c e , o t r z y m a ł s t y p e n d i u m n a r o c z n e p r o w a d z e n i e w y k ł a ­ d ó w n a U n i w e r s y t e c i e J a g i B ł o ń s k i m w K r a k o w i e . W y k ł a d y o b e j m y p r a w o p o r ó w n a w c z e o r a z a m e r y k a ń s k i e , f e d e r a l i z m a m e r y k a ń s k i j a k i o r g a n i ­ z a c j e s a d o w n i c t w a . K o l e g a P r o f e s o r W a g n e r p o s i a d a d o k t o r a t y p r a w a z U n i w e r s y t e t ó w w W a r s z a w i e , P a r y ż u i N o r t h w e s t e r n C h i c a g o .

5 - P r e z e s O k r ę g u s p o t k a ł P r e z e s a O d d z i a ł u S a n F r a n c i s c o K o l e g ę W ł a d y s - p a ź d z i e r n i k \J ł a w a P i o t r o w i c z a o r a z c z ł o n k ó w t e g o O d d z i a ł u . O m a w i a n o o b e c n ę . d z i a ­

ł a l n o ś ć j a k i p r o g r a m o b c h o d ó w r o c z n i c o w y c h o p r a c o w a n y c h p r z e z Z a r z y d

^ O k r ę g u . W s p o t k a n i u u c z e s t n i c z y ł t a k ż e K o l e g a P r o f e s o r J e r z y L e r s k i z k t ó r y m p r z e d y s k u t o w a n o t e m a t j e g o p r e l e k c j , j a k a b ę d z i e w y g ł o s z o n a w c y k l u s e s j i n a u k o w y c h p r z y g o t o w a n y c h z o k a z j i n a d c h o d z y c y c h 5 0 - l e t ­ n i c h r o c z n i A r m i i K r a j o w e j i P o l s k i e g o P a ń s t w a P o d z i e m n e g o .

19 .

p a ź d z i e r n i k

26/27

p a ź d z i e r n i k

- D o ' W a r s z a w y z o s t a ł p r z e k a z a n y p r o j e k t s z t a n d a r u Ż o ł n i e r z y AK w U S A . Z a p o ś r e d n i c t w e m p a n i M a r i i S z y d l u k , p r z e d s t a w i c i e l k i F u n d a c j i K n o b e l / ś r o d o w i s k o Z g r u p o w a n i a R Ó G / , z o s t a n i e o n w y k o n a n y p r z e z z a w o d o w e h a f c i a r k i , a j e g o u k o ń c z e n i e p r z e w i d y w a n e j e s t n a d r u g y p o ł o w ę p r z y ­ s z ł e g o r o k u .

- P r e z e s O k r ę g u K o ł a AK w r a z z P r e z e s e m O k r ę g u F u n d a c j i AK K o l . W i e s ł a - V w em C h o d o r o w s k i m s p ę d z i l i w e e k e n d w ś r o d o w i s k a c h AK w D e t r o i t . P r z e ­

p r o w a d z o n o w i z j ę l o k a l n y p r a c n a d p o w i ę k s z e n i e m M u z e u m A K , o m ó w i o n o z K o m i t e t e m M u z e u m p l a n y d a l s z e g o r o z w o j u o r a z p o t r z e b y M u z e u m . P r z e ­ d y s k u t o w a n o z p r z e w o d n i c z y c y m K o m i t e t u O b c h o d u R o c z n i c A K , K o l e g y J u ­ l i u s z e m P r z e s m y c k i m , p o s t ę p w i c h p r z y g o t o w a n i u . W n i e d z i e l ę w z i ę t o u d z i a ł w M s z y ś w . z a O j c z y z n ę z a m ó w i o n y p r z e z O d d z i a ł M e t r o p o l i i D e t ­

r o i t . P o M s z y ś w . m i a ł a m i e j s c e , p o d p r z e w o d n i c t w e m P r e z e s a O d d z i a ł u J K o l . Z e n o n a S t ę p n i a , c e r e m o n i a w b i j a n i a g w o ź d z i d o n o w o u f u n d o w a n e g o

s z t a n d a r u . V/ c z a s i e u r o c z y s t o ś c i n a s t y p i ł o t a k ż e w r ę c z e n i e K r z y ż y Z a s ł u g i z a s ł u ż o n y m A K o w c o m , p r z y z n a n y c h w 1 9 9 0 r o k u p r z e z P r e z y d e n t a K a c z o r o w s k i e g o . D z i e ń z a k o ń c z o n o w s p ó l n y m o b i a d e m .

45

i

51

p a ź d z i e r n i k

2

l i s t o p a d

P

P r z e z 5 d n i P r e z e s O k r ę g u u c z e s t n i c z y ł w p ó ł r o c z n y m z e b r a n i u D y r e k c j i K o n g r e s u P o l o n i i A m e r y k a ń s k i e j . N a u w a g ę z a s ł u g u j e , w y s t ą p i e n i a n a ­ s z y c h K o l e g ó w : J a n a N o w a k a - J e z i o r a ń s ł d e g o o m a w i a j ą c e g o p o l i t y c z n e z n a ­ c z e n i e w y b o r ó w w P o l s c e o r a z s y t u a c j ę e k o n o m i c z n ą K r a j u , j a k i E d m u n d a B a n a s i k o w s k i e g o w s p r a w i e p o m o c y P o l a k o m w R o s j i S o w i e c k i e j i n a L i t w i e o r a z z a g a d n i e n i e p o l s k i e j g r a n i c y w s c h o d n i e j . W d z i e d z i n i e z a g a d n i e ń p o l o n i j n y c h n a c z o ł o z a g a d n i e ń w y s u w a j ą s i ę p r o p o z y c j e z m i a n s t a t u t o ­ w y c h , p l a n y z w o ł a n i a k o n w e n c j i , s y t u a c j a f i n a n s o w a KPA i d z i a ł a l n o ś ć F u n d a c j i C h a r y t a t y w n e j K o n g r e s u .

- 4 - Komunikat Okręgu Nr 5/^/91

5 1 - M i a ł o m i e j s c e z e b r a n i e p r e z y d i u m Z a r z ą d u O k r ę g u K o ł a A K . p a ź d z i e r n i k m a t e r i a ł p r z y g o t o w a n y n a Z j a z d K o ł a AK w L o n d y n i e .

D y s k u t o w a n o

l i s t o p a d

l i s t o p a d

28

l i s t o p a d

1

g r u d z i e ń

- P r e z e s O k r ę g u p r z y j ą ł n a p r y w a t n y m s p o t k a n i u K o l e g ę J a n u s z a C z e r n i k i e -

\ / w i c z a , R e d a k t o r a B i u l e t y n u I n f o r m a c y j n e g o ś w i a t o w e g o Z w i ą z k u Ż o ł n i e r z y A r m i i K r a j o w e j . O m a w i a n o z a g a d n i e n i a z w i ą z a n e z e w s p ó ł p r a c ą p o m i ę d z y ś r o d o w i s k a m i AK w P o l s c e i z a g r a n i c ą .

- C z ł o n k o w i e Z a r z ą d u O k r ę g u , K o l e d z y W i t o l d J a s t r z ę b s k i P r e z e s O d d z i a ł u C h i c a g o , M a r i a n P r u s e k o r a z K a z i m i e r z G o r c z a k z ż o n ą u d a l i s i ę d o P o l s k i c e l e m o d k o p a n i a i p r z e k a z a n i a d o M u z e u m W o j s k a P o l s k i e g o b r o n i , z a k o p a n e j w 1 9 ^ 5 r o k u . W n a s t ę p n y m K o m u n i k a c i e p o d a m y s z c z e g ó ł y t e j b a r d z o c i e k a w e j , h i s t o r y c z n e j w y p r a w y d o P o l s k i .

- P r e z e s w r a z z d e l e g a t a m i a m e r y k a ń s k i e g o O k r ę g u K o ł a A K , K o l e g a m i : W ł a d y s ł a w D ą b e k , C z e s ł a w i W a n d a D e m i n e t , W i t o l d J a s t r z ę b s k i , Z e n o n S t ę p i e ń i W i e ń c z y s ł a w W a g n e r w z i ę l i u d z i a ł w o b r a d a c h ś w i a t o w e g o Z j a z ­ d u K o ł a AK w L o n d y n i e . O s o b y z a i n t e r e s o w a n e s z c z e g ó ł a m i Z j a z d u m o g ą z w r ó c i ć s i ę o k o p i e s p r a w o z d a n i a P r e z e s a O k r ę g u , k t ó r e z o s t a ł o p r z e k a ­ z a n e P r e z e s o m O d d z i a ł ó w i D e l e g a t u r .

ZWIĄZEK KADETÓW 1 9 1 9 - 1 9 5 9 p o s z u k u j e a b s o l w e n t ó w K o r p u s u K a d e t ó w N r 1 w e L w o w i e :

A RC IS ZEW SK I S t a n i s ł a w - p o d o b n o m i e s z k a w K a n a d z i e .

B IE R N A C K I O l g i e r d - o s t a t n i e w i a d o m o ś c i z p r z e d 1 0 l a t s ą , ż e m i e s z k a w B r a z y l i i .

W I N I A R S K I J e r z y - m am y w i a d o m o ś ć , ż e p r z e b y w a n a t e r e n i e U S A .

W 1 9 8 7 r o k u p i s a ł d o A n g l i i d o A r m y R e c o r a O f f i c e p r o s z ą c o w y c i g g z e w i d e n c j i s ł u ż b y w A r m i i P o l s k i e j i p r z e k a z a n i e g o d o USA n a r ę c e p . ś w i d e r s k i e g o / a d r e s n i e z n a n y / .

K t o k o l w i e k p o s i a d a w i a d o m o ś c i o d n o ś n i e m i e j s c a z a m i e s z k a n i a p o w y ż s z y c h o s ó b , p r o s z o n y j e s t o ł a s k a w e s k o n t a k t o w a n i e s i ę z p . R y s z a r d e m F . W o l s k i m , W i c e p r e z e s e m n a U S A . A d r e s : 2 1 1 V i r g i n i a C i r c l e , M a r t i n e z , C a l i f o r n i a , 9 ^ 5 5 3 * t e l . / 5 1 0 / 9 3 3 _ 5 7 2 4

Z D Z I A Ł A L N O Ś C I OKRĘGU POMORSKIEGO

O k r ę g P o m o r s k i s t a n o w i j e d n ą z n a j b a r d z i e j c z y n n y c h p l a c ó w e k ś r o d o w i s k a A K o w - s k i e g o w P o l s c e . N a u w a g ę z a s ł u g u j e d z i a ł a l n o ś ć F u n d a c j i 11 A r c h i w u m P o m o r s k i e A r m i i K r a j o w e j " i K l u b u H i s t o r y c z n e g o i m . A n t o n i e g o A n t c z a k a .

P o z a p r a c ą a r c h i w a l n ą , F u n d a c j a p u b l i k u j e r e g u l a r n y b i u l e t y n i w a r t e s p e c j a l n e j u w a g i w y d a w n i c t w a 11 A r c h i w u m P o m o r s k i e A K " , k s i ą ż k a p t . " W a l k a P o d z i e m n a n a P o m o r z u w l a t a c h 1 9 3 9 - 1 9 4 0 " o r a z b r o s z u r a , n o w e w y d a n i e d r u g i e g o o b i e g u z o k r e s u s t a n u w o ­

j e n n e g o p t . " A r m i a K r a j o w a n a P o m o r z u " . G o t o w y d o d r u k u j e s t t o m I I A r c h i w u m p t .

" O k r ę g P o m o r s k i w D o k u m e n t a c h " . T om I I I s t a n o w i ć b ę d z i e c z ę ś ć I " S ł o w n i k a K o n s p i ­ r a c j i P o m o r s k i e j 1 9 3 9 - 1 9 4 5 " •

46

K s i ą ż k i p o w y ż s z e s ą d o n a b y c i a z a d o b r o w o l n a d o n a c j ą u K o l e ż a n k i " Z O " , m a j o r a E l ż b i e t y Z a w a c k i e j , u l i c a G a g a r i n a 1 5 6 m . 2 6 , 8 7 - 1 0 0 , T o r u ń . K o l e ż a n k a & Z 0 1* p r z y j ­ m u j e t a k ż e d o n a c j e n a k u p n o g a b l o t e k d l a A r c h i w u m F u n d a c j i . D o n a c j e p o w y ż e j 1 0 0 d o ­ l a r ó w b ę d ą u p a m i ę t n i o n e s p e c j a l n y m o k u c i e m n a g a b l o t c e z n a z w i s k i e m o f i a r o d a w c y .

K o o r d y n a t o r e m i p r z e d s t a w i c i e l e m a m e r y k a ń s k i m F u n d a c j i i A r c h i w u m P o m o r s k i e g o j e s t K o l e g a Z b y s z e k " G r o m 11 G a ł ę z e w s k i , c z ł o n e k O d d z i a ł u w L o s A n g e l e s , b y ł y j e g o p r e ­ z e s . K o l e g a ^ G r o m 11 a p e l u j e d o w s z y s t k i c h A K o w c ó w p o c h o d z ą c y c h z O k r ę g u P o m o r s k i e g o , b e z w z g l ę d u g d z i e w AK s ł u ż y l i , a b y z g ł a s z a l i s i ę d o n i e g o c e l e m o d n o w i e n i a k o n t a k t ó w i n a w i ą z a n i a w s p ó ł p r a c y a d m i n i s t r a c y j n o - h i s t o r y c z n e j . P r o s i m y p i s a ć n a a d r e s : Z b i g ­ n i e w G a ł ę z e w a k Ł , 5 5 5 5 M a g n o l i a T e r a c e , W h i t t e r , CA 9 0 Ó 0 1 l u b d z w o n i ć / 2 1 J / 6 9 2 - 5 2 4 0 .

B I O G R A F I A DRUKÓW DOKTORA JAMA F . M0RELEWSKIEGO

P o n i ż e j p o d a j e m y b i o g r a f i ę a r t y k u ł ó w i d r u k ó w j a k i e u k a z a ł y s i ę w l a t a c h 1 9 8 9 - 1 9 9 1 a u t o r s t w a D r . J . F . M o r e l e w s k i e g o . D o k t ó r M o r e l e w s k i p r z e z 1 4 l a t s p r a w o w a ł f u n k c j ę p r e z e s a O k r ę g u K o ł a AK w S t a n a c h Z j e d n o c z o n y c h . O b e c n i e j e s t P r e z e s e m H o n o ­ r o w y m t e g o O k r ę g u .

" D o k ą d i d z i e m y ? " - D z i e n n i k Z w i ą z k o w y - 5 0 / K I / 1 9 8 9

" P o z a m a r g i n e s e m 11 - D z i e n n i k Z w i ą z k o w y - 2 8 / X I l / l 9 S 9

" L i s t d o R e d a k c j i " n a t e m a t d o r o b k u k o m b a t a n c k i e g o n a e m i g r a c j i - D z i e n n i k Z w i ą z k o w y - 2 2 - 2 4 / 7 1 / 1 9 9 0

" L i s t d o R e d a k c j i 11 o d n o ś n i e w y p o w i e d z i m i n . K . S k u b i s z e w s k i e g o , ż e P o l s k a n i e r o ś c i p r e t e n s j i t e r y t o r i a l n y c h d o Z i e m W s c h o d n i c h - D z i e n n i k Z w i ą z k o w y - 1 ~ 3 / V l / 1 9 9 0

" L i s t d o R e d a k c j i " o d n o ś n i e w s t r z ą s a j ą c e j ś m i e r c i g e n . N i l a - D z i e n n i k Z w i ą z k o ­ w y 1 2 - 1 4 / X / 1 9 9 0

" G r a n i c e P o l s k i n a W s c h o d z i e i Z a c h o d z i e " D z i e n n i k Z w i ą z k o w y - 2 5 ~ 2 6 / l V / l 9 9 0

" T r a g e d i a n a r o d u i c z ł o w i e k a " - D z i e n n i k Z w i & z k o w y - 5 “ 7 / l V / l 9 9 1

" P r a w o d o w ł a s n e g o g r o b u " - D z i e n n i k Z w i ą z k o w y - 2 8 / V / l 9 9 1

" M o j e r e f l e k s j e " - D z i e n n i k Z w i ą z k o w y - 5 l / V - 2 / V I / l 9 9 1

11 P o c h y l m y c z o ł a " d z i e j e i ś m i e r ć p p ł k . d y p l . M a c i e j a K a l e n l d e w i c z a p s . " K o t w i c z "

D z i e n n i k Z w i ą z k o w y - 1 6 - 1 8 / V I I I / 1 9 9 1

" K o m e n d a n t " W i l k 1' K r z y ż a n o w s k i " - D z i e n n i k Z w i ą z k o w y - 2 7 - 2 9 / l X / l 9 9 1

" P a r n i ę t n i l a . p a r t y z a n t a " k s i ą ż k a J . W y r w y - D z i e n n i k Z w i ą z k o w y - l 8 - 2 0 / X / l 9 9 1

Z Z IE M I W IL E Ń S K I E J / z p r a s y K r a j o w e j /

G a z e t y w P o l s c e r e l a c j o n u j ą o b s z e r n i e p r z e b i e g u r o c z y s t o ś c i n a W i l e ń s z c z y ź n i e w 4 7 r o c z n i c ę o p e r a c j i AK " O s t r a B r a m a " . G ł ó w n a u r o c z y s t o ś ć r o c z n i c o w a o d b y ł a s i ę 1 5 l i p c a b r . w m i e j s c u w a l k z g r u p o w a n i a n r 2 AK m j r , M i e c z y s ł a w a P o t o c k i e g o " W ę g i e l ­ n e g o " w K r a w c z u n a c h n a d W i l i ą . W i l e ń s k i e K o ł o ż o ł n i e r z y AK o t r z y m a ł o s z t a n d a r o r g a ­ n i z a c y j n y .

1 4 l i p c a b r . p r z e d p o m n i k i e m w P o n a r a c h n a c z e l n y d u s z p a s t e r z k o m b a t a n t ó w p o l s ­ k i c h k s . b p . Z b i g n i e w K r a s z e w s k i o d p r a w i ł M s z ę ś w i ę t ą w i n t e n c j i s t r a c o n y c h P o l a k ó w . P o n a b o ż e ń s t w i e p o ś w i ę c o n o m o g i ł y ż o ł n i e r z y AK w S k o r b u c i a n a c h , n a R o s s i e , w M i k u - l i s z k a c h i M u r o w a n e j O s z m i a n c e , n a c m e n t a r z u P i ó r m o n t a t a k ż e w i n n y c h m i e j s c o w o ś ­ c i a c h - n a g r o b a c h ż o ł n i e r z y A r m i i K r a j o w e j i W o j s k a P o l s k i e g o z o s t a ł y z ł o ż o n e k w i a ­ t y . B i s k u p K r a s z e w s k i c e l e b r o w a ł r ó w n i e ż M s z ę ś w i ę t ą w K a p l i c y O s t r o b r a m s k i e j .

P r z y p o m i n a m y , ż e w l i p c u 1 9 4 4 r o k u o d d z i a ł y AK n a W i l e ń s z c z y ź n i e , d o w o d z o n e p r z e z g e n . A l e k s a n d r a K r z y ż a n o w s k i e g o p s . " W i l k ” w r a m a c h " B u r z y " p r z e p r o w a d z i ł y o p e r a c j ę " O s t r a B r a m a " m a j ą c ą n a c e l u w y z w o l e n i e W i l n a . O p ó r N i e m c ó w u s t a ł 1 3 l i p ­ c a 1 9 4 4

r .

- 5 ~ Komunikat Okręgu Nr 5/44/91

47

n a G r o d n o i W a r s z a w ę . C z ę ś ć m a s z e r u j y c y c h n a z a c h ó d o d d z i a ł ó w AK m u s i a ł a t o c z y ć w a l k i z o d d z i a ł a m i NKWD, j a k 2 l u t e g o 1 9 ^ 5 r o k u p o d w s i ę . R o w i n y k o ł o K o r e l i c z .

W u r o c z y s t o ś c i a c h w z i ę ł a u d z i a ł l i c z n a g r u p a g o ś c i z P o l s k i , w t y m w i c e m a r s z a ł e k S e j n u R P O l g a K r z y ż a n o w s k a c ó r k a g e n . ' ' W i l k a ” , s z e f u r z ę d u d o s p r a w K o m b a t a n t ó w i O s ó b r e p r e s j o n o w a n y c h Z b i g n i e w Z i e l i ń s k i , c ó r k a g e n . G r o t a - R o w e c k i e g o I r e n a R o w e c k a - M i e l C z a r ­ s k a o r a z p o n a d 2 0 0 o s o b o w a g r u p a b y ł y c h ż o ł n i e r z y A K , b e z p o ś r e d n i c h u c z e s t n i k ó w w a l k n a W i l e ń s z c z y ź n i e . D e l e g a c j ę p o l s k i e g o p a r l a m e n t u p r z e b y w a j ę c ę . w W i l n i e , w z w i & z k u z o b c h o d a m i r o c z n i c o w y m i W i l e ń s k i e j A K , p r z y j ą ł V y t a u t a s L a n n d s b e r g i s , p r z e w o d n i c z ą ­ c y R a d y N a j w y ż s z e j L i t w y .

- 6 - Komunikat Okręgu nr 5/^/91

W SPRAWIE LUDOBÓJSTWA / z p r a s y K r a j o w e j /

W i e l e g a z e t i t y g o d n i k ó w p r z y n o s i i n f o r m a c j ę n a t e m a t y z w i ę z a n e z k a r a n i e m w i n ­ n y c h z a z b r o d n i e w o k r e s i e s t a l i n o w s k i m . N a k o n f e r e n c j i p r a s o w e j w d n i u 1 2 l i p c a b r . M i n i s t e r S p r a w i e d l i w o ś c i p r o f . W i e s ł a w C h r z a n o w s k i p o i n f o r m o w a ł , ż e w t o k u j e s t 1 7 0

ś l e d z t w d o t y c z ą c y c h z b r o d n i s t a l i n o w s k i c h , a w d a l s z y c h 7 0 0 s p r a w a c h p r o w a d z o n e j e s t p o s t ę p o w a n i e w y j a ś n i a j ą c e , ś l e d z t w o p r o w a d z i p o w s t a ł a 1 2 c z e r w c a b r . G ł ó w n a K o m i s j a B a d a n i a Z b r o d n i P r z e c i w k o N a r o d o w i P o l s k i e m u - I n s t y t u t P a m i ę c i N a r o d o w e j .

Z a a w a n s o w a n e j e s t m i ę d z y i n n y m i ś l e d z t w o d o t y c z ą c e d o k o n a n y c h p r z e z NKWD m o r d ó w w w i ę z i e n i a c h n a ó w c z e s n y c h K r e s a c h W s c h o d n i c h p o 2 2 c z e r w c a l £ 4 l r o k u . W c i & g u k i l ­ k u d n i z a m o r d o w a n o w t e d y k i l k a d z i e s i ą t t y s i ę c y P o l a k ó w . Z d a n i e m m i n i s t r a C h r z a n o w ­ s k i e g o s k a l a t y c h z b r o d n i p r z e w y ż s z a w s e n s i e l i c z b o w y m m o r d K a t y ń s k i . D o t y c h c z a s z g r o m a d z o n o m a t e r i a ł y d o t y c z ą c e 2 7 w i ę z i e ń . ' / Z i e l e w t y c h s p r a w a c h z a l e ż e ć b ę d z i e o d p o m o c y m i a r o d a j n y c h c z y n n i k ó w Z S R R .

J e ś l i i d z i e o z b r o d n i e d o k o n y w a n e p r z e z U B , p r o w a d z o n e j e s t m i ę d z y i n n y m i ś l e d z ­ t w o w s p r a w i e z a b ó j s t w a o k o ł o 8 0 d z i a ł a c z y P S L w o k r e s i e r e f e r e n d u m 1 9 ^ + r . i w y b o r ó w 1 9 ^ 7 r » > j a k t e ż m o r d u d o k o n a n e g o 2 5 m a j a 1 9 ^ 5 r o k u p r z e z f u n k c j o n a r i u s z y p o w i a t o w e g o UB w K r a s n y m s t a w i e n a c h ł o p a c h , k t ó r y c h p o d e j r z e w a n o o w s p ó ł p r a c ę z A K . Z d a n i e m m i n . C h r z a n o w s k i e g o z p r o c e s ó w p r o w a d z o n y c h t u ż p o p a ź d z i e r n i k u 1 9 5 8 r . w y n i k a , ż e s ę . p o d ­ s t a w y w s z c z ę c i a p o s t ę p o w a n i a p r z e c i w k o p o n a d 8 0 f u n k c j o n a r i u s z o m M i n i s t e r s t w a B e z p i e ­ c z e ń s t w a P u b l i c z n e g o .

11 R z e c z p o s p o l i t a " i " S ł o w o P o w s z e c h n e " z 1 3 l i p c a b r . c y t u j ę , o ś w i a d c z e n i e R y s z a r ­ d a J a n u s z k i e w i c z a , d y r e k t o r a G ł ó w n e j K o m i s j i B a d a n i a Z b r o d n i P r z e c i w k o N a r o d o w i P o l s ­ k i e m u , ż e s p o r z ą d z o n a b ę d z i e " C z a r n a k s i ę g a z b r o d n i s t a l i n o w s k i e h " . B ę d ę . t a m u m i e s z ­ c z o n e n a z w i s k a i c h s p r a w c ó w , o f i c e r ó w U B , i n f o r m a c j i , s ę d z i ó w i p r o k u r a t o r ó w . B r a k u ­ j e j e d n a k k a d r , a b y d z i a ł a l n o ś ć K o m i s j i p r o w a d z i ć z w ł a ś c i w y m r o z m a c h e m o c z e k i w a n y m p r z e z s p o ł e c z e ń s t w o , a z w ł a s z c z a p r z e z r o d z i n y z a m o r d o w a n y c h . " C u d u n i e u c z y n i m y 1' s t w i e r d z a s e n a t o r J u s z k i e w i c z , n i e b ę d z i e t y s i ę c y p r o c e s ó w p r z e c i w k o z b r o d n i a r z o m . C z y n i o n e s ę . j e d n a k s t a r a n i a , a b y w s z y s t k i e z b r o d n i e o k r e s u s t a l i n o w s k i e g o u d o k u m e n t o ­ w a ć h i s t o r y c z n i e i u k a z a ć l u d z i o m s t r a s z n ę p r a w d ę t y c h l a t .

W B a r u c k i m l e s i e , g m i n i e W i e l o w i e ś , w o j e w ó d z t w i e K a t o w i c k i m , 2 6 w r z e ś n i a 1 9 ^ 6 r . , w s t o d o l e n a s t y p i ł w y b u c h i p o ż a r , k t ó r y s t r a w i ł d o s z ^ ę t n i e b u d y n e k . J a k w y n i k a z z e z n a ń n a o c z n y c h ś w i a d k ó w , w s t o d o l e p r z e t r z y m y w a n i , - ! ż o ł n i e r z e A r m i i K r a j o w e j o r a z p o w r a c a j ę c y z Z a c h o d u ż o ł n i e r z e P o l s k i c h S i ł Z b r o j n y c h . F u n k c j o n a r i u s z e UB w t e n s p o s ó b z g ł a d z i l i a r e s z t o w a n y c h p a t r i o t ó w . N i e s t e t y n i e u d a ł o s i ę P r o k u r a t u r z e R e j o ­ n o w e j w G l i w i c a c h u s t a l i ć o k o l i c z n o ś c i m o r d u i j e g o s p r a w c ó w . W s o b o t ę , 6 l i p c a b r . n a m i e j s c u o k r y t y m w i e l o l e t n i ę . t a j e m n i c ę z b r o d n i UB n a ż o ł n i e r z a c h AK i P S Z o d b y ł a s i ę u r o c z y s t o ś ć p a t r i o t y c z n o - r e l i g i j n a z u d z i a ł e m w o j e w o d y k a t o w i c k i e g o , k o m b a t a n ­ t ó w A K , d e l e g a c j i g m i n i d u c h o w i e ń s t w a . W m i e j s c u z b r o d n i w m u r o w a n o t a b l i c ę p a m i ę t - k o w ę . o r a z p o ś w i ę c o n o k r z y ż - p o m n i k u f u n d o w a n y i p o s t a w i o n y p r z e z ż o ł n i e r z y 3 9 p u ł k u a r t y l e r i i . S p r a w o z d a n i a z u r o c z y s t o ś c i u m i e ś c i ł y : " D z i e n n i k Z a c h o d n i 11 z K a t o w i c 8 l i p c a b r . o r a z " P o l s k a Z b r o j n a " 1 0 l i p c a b r .

48

KOLO B. ZOŁNIERZY ARMII KRAJOWEJ

ODDZIAŁ NA STAN MICHIGAN

■ i i « j a ARMII KRAJOWEJ ^FUNDACJA

KOLO NA METROPOLIĘ DETROIT

K OMI TET M U ZE UM ARMI I K R A J O W E J ORCHARD LAKE, MICHIGAN

Z OKAZJI ŚWIAT BOŻEGO NARODZENIA I NOWEGO ROKU

^Z^RZADOWI OKRĘGU I FUNDACJI ARMII KRAJOWEJ W U»A

WSZYSTKIM DONATORM

KOLEŻANKOM I KOLEGOM NAJLEPSZE ZYCZENIA POMYŚLNOŚCI

ZASYŁA

KOMITET MUZEUM AK W ORCHARD LAKE, MICHIGAN

Z O S T A T N I E J C H W I L I

1 grudnia 1991 roku WNIOSEK V SPRAWIE LUDOBÓJSTWA.

• XVI Zjazd Delegatów Koła AK pa gruntownym rozpatrzeniu sprawy wnioskuje, ażeby nowo obrany Zarząd Główny Koła Aroii Krajowej wystosował formalne pismo do władz polskich w Warszawie, domagające się wytoczenia postępowania karnego przeciwko starodniarzo* byłego reżymu PRL winnym ludobójstwa i odpowiedniego ich ukarania.

- Domacamy s i ę również, ażeby nowo obrany Zarząd zalecił wszystkim środowiskom Kola Armii Krajowej przybrania czynnej postawy w powyżej przedstawionej sprawie. Wie można bowiem budować prawdziwej Polski darowaniem czynów urągających zasadom prawa i sprawiedliwości i wychowywać przyszłe pokolenia w duchu bezprawia i przeświadcze­

niu. że praworządność i patryjotyzm nie oapłaca.

r ifisćhim^n

W łodzimierz Klonowski

Sekretarz IteUM T O & M lo v o u

J a n u s z Z a d a m o w s k i P r e z e s

49

N O W A LEG ITY M A CJA O K R ĘG U K O ŁA A K W STA N A CH ZJED N O CZO N Y CH

KOŁO B. ZOŁNIERZY ARMII KRAJOWEJ

OKRĘG U.S.A.

POLISH HOME ARMY VETERANS’

ASSOCIATION IN U.S.A.

NUMER LEGITYMACJI

l.D. CARD N9____________________________

NINIEJSZYM POŚWIADCZAMY 12:

THIS iS TO CERTIFY THAT:

JEST ZWERYFIKOWANYM ŻOŁNIERZEM ARMII KRAJOWEJ

HONORABLY SERVED IN THE POLISH HOME ARMY

i DATA. MIEJSCE I N* WERYFIKACJI:

DATE. PLACE & VEWF1CATION N8:

ODDZLMAINTT:.

SEKRETARZ PREZES

SECRETARY PRESIDENT

| DATA WYDANIA:

I DATE ISSUEDi___________________________

Z a r z ą d O k r ę g u K o ł a AK r o z p o c z ą ł w y d a w a n i e n o w y c h l e g i t y m a c j i . Z w e r y f i ­ k o w a n i ż o ł n i e r z e A r m i i K r a j o w e j m o g ę . o t r z y m a ć t e n d o w ó d p r z e s y ł a j ą c n a a d r e s Z a r z ą d u z d j ę c i e z o s t a t n i c h 3 l a t , k o p i ę w e r y f i k a c j i z w y m a g a n ą i n f o r m a c j ą o r a z c z e k n a 1 0 d o l a r ó w w y s t a w i o n y n a O k r ę g w e d ł u g n a g ł ó w k a t e g o K o m u n i k a t u .

ZAŚWIADCZENIE WERYFIKACJI

CERTIFICA7E OF SERVICE

(1

X 1

PHOTO)

PODPIS OKAZICIELA I PSEUDONIM BEARER S S1GNATURE

50

51