• Nie Znaleziono Wyników

PLAN BEZPIECZEŃSTWA I OCHRONY ZDROWIA

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "PLAN BEZPIECZEŃSTWA I OCHRONY ZDROWIA"

Copied!
12
0
0

Pełen tekst

(1)

PLAN BEZPIECZEŃSTWA I OCHRONY ZDROWIA

Obiekt: Budynek garażowy nr 35 w kompleksie koszarowym JW. 1158 ŁASK

Adres inwestycji: ul. 9 Maja 95, 98-100 Łask

Inwestor: Jednostka Wojskowa 1158 Łask

Funkcja Imię i nazwisko Pieczątka i podpis

Projektant inż. Jan Kaczmarek

(2)

CZĘŚĆ OPISOWA

DO PLANU BEZPIECZEŃSTWA I OCHRONY ZDROWIA BUDYNKU OBSŁUGI

zlokalizowanego w Łasku

1) Zakres robót.

W zakres robót budowlanych wchodzi budynku garażowego.

2) Wykaz istniejących obiektów podlegających adaptacji lub rozbiórce.

Na działce zlokalizowany jest przedmiotowy budynek garażowy. Działka nie jest ogrodzona.

3) Elementy zagospodarowania działki, które mogą stwarzać zagrożenie.

Nie występują.

4) Informacje dotyczące przewidywanych zagrożeń podczas realizacji robót.

Wywrócenie się źle ułożonej sterty materiałów budowlanych ,porażenie prądem,

wywrócenie się niezabezpieczonego rusztowania, uszkodzenie ciała spadającym przedmiotem z wysokości, upadek z wysokości.

5) Informacje o wydzieleniu i oznakowaniu miejsca prowadzenia robót budowlanych stosownie do rodzaju zagrożenia.

Miejscem prowadzenia robót budowlanych jest wygrodzony od przestrzeni publicznej teren działki.

Tablica ostrzegawcza na dole – przy wejściu na rusztowanie i dach oraz z boku rusztowania przy wejściu – UWAGA: PRACA NA WYSOKOŚCI

6) Informacja o sposobie prowadzenia instruktażu pracowników przy realizacji robót szczególnie niebezpiecznych w tym:

a/ określenie zasad postępowania w przypadku wystąpienia zagrożenia

b/ konieczność stosowania przez pracowników środków ochrony indywidualnej c/ nadzorowanie prac szczególnie niebezpiecznych przez wyznaczone osoby

Instruktaż:

Przed rozpoczęciem pracy każdego pracownika i każdorazowo przy zmianie warunków wykonywania pracy lub przerw w wykonywaniu pracy związanych ze zmianami pogodowymi na wysokości (wznowienie prac na rusztowaniach w myśl przepisów wymaga nowego odbioru rusztowania). Przestrzeganie szczegółowych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy na budowie w trakcie realizacji inwestycji. Należy zadbać o to, aby pracownik któremu powierza się daną pracę miał niezbędne kwalifikacje do jej wykonania, był zapoznany z zagrożeniami jakie mogą przy tym wystąpić oraz aby uzyskał orzeczenie lekarskie o dopuszczeniu go do określonej pracy.

Praca na wysokości tylko zespołowa z dodatkowym zabezpieczeniem pasami lub szelkami bezpieczeństwa z krótkimi linkami umocowanymi do stałych elementów konstrukcyjnych lub lin asekuracyjnych. Należy przeprowadzać przeglądy okresowe oraz odbiory wynikające z ogólnych przepisów bhp.

7) Określenie sposobu przechowywania i przemieszczania materiałów, wyrobów, substancji oraz preparatów niebezpiecznych na terenie budowy

(3)

Na terenie budowy nie występują powyższe materiały.

8) Wskazania środków zapobiegających niebezpieczeństwu przy wykonywaniu robót budowlanych w strefach szczególnego zagrożenia.

Praca na wysokości tylko zespołowa z dodatkowym zabezpieczeniem pasami lub szelkami bezpieczeństwa z krótkimi linkami umocowanymi do stałych elementów konstrukcyjnych lub lin asekuracyjnych. Należy przeprowadzać przeglądy okresowe oraz odbiory wynikające z ogólnych przepisów o montażu i pracy na rusztowaniu. Na dole przy rusztowaniu strefa ochronna – możliwość upadku narzędzi.

Plan BiOZ opracowano na podstawie wzoru – rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003r. (Dz. U. Nr 120, poz. 1126).

...

/sporządził /

(4)

INSTRUKCJA

BEZPIECZNEGO WYKONYWANIA ROBÓT BUDOWLANYCH

Do pracy przy robotach budowlanych mogą być dopuszczone tylko osób przeszkolone z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz posiadające zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do zatrudnienia przy wykonywaniu robót na określonym stanowisku pracy.

Bezpośredni nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy na stanowiskach pracy sprawuje kierownik budowy oraz mistrz budowlany, stosownie do zakresu obowiązków.

UWAGA!

Wszystkie osoby przebywające na terenie budowy obowiązane są stosować wymagane środki ochrony indywidualnej.

Przed rozpoczęciem pracy każdy pracownik powinien przygotować stanowisko pracy uwzględniając postanowienia niniejszej instrukcji bezpiecznego wykonywania robót budowlanych.

OBOWIĄZKI I UPRAWNIENIA

PRACOWNIKÓW ZATRUDNIONYCH NA BUDOWIE

Każdy pracownik ma obowiązek przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a w szczególności jest zobowiązany:

1. znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym

2. wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych 3. dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu

pracy

4. stosować środki ochrony zbiorowej a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego zgodnie z ich przeznaczeniem

5. poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich

6. niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia i zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia o grożącym im niebezpieczeństwie

7. współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

(5)

UPRAWNIENIA PRACOWNIKÓW

1. W razie, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego

2. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, o którym mowa wyżej, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego

3. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

4. Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pacy i stwarza zagrożenie dla innych osób.

ZAGOSPODAROWANIE TERENU BUDOWY

1. Na każdej budowie powinny być wykonane odpowiedni drogi i przejścia komunikacyjne.

2. Szerokość drogi przeznaczone dla ruchu pieszego jednokierunkowego powinna wynosić co najmniej 0,75 m, a dwukierunkowego – 1,2 m.

3. Pochylnie, po których dokonuje się ręcznego przenoszenia ciężarów, nie mogą mieć spadków większych niż 10%.

4. Drogi komunikacyjne dla wózków i taczek usytuowane nad poziomem terenu powyżej 1m powinny być zabezpieczone balustradą.

5. Drogi komunikacyjne dla wózków i taczek nie mogą być nachylone więcej niż:

- dla wózków szynowych – 4%

- dla wózków bezszynowych – 5%

- dla taczek bezszynowych – 10%

6. Przejścia o pochyleniu większym niż 15% powinny być zaopatrzone w listwy umocowane poprzecznie, w odstępach nie mniejszych niż 0,4 m lub schody o szerokości nie mniejszej niż 0,75m, z co najmniej jednostronnym zabezpieczeniem balustradą.

7. Przejścia i strefy niebezpieczne powinny być oznakowane znakami ostrzegawczymi lub znakami zakazu i w razie konieczności oświetlone.

8. Miejsca na terenie budowy, w których występują zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzi czyli strefy niebezpieczne powinny być oznakowane i ogrodzone w sposób uniemożliwiający dostęp osobom postronnym.

9. Strefa niebezpieczna, w której istnieje zagrożenie spadania z wysokości przedmiotów powinna być ogrodzona balustradą.

(6)

10. Strefa niebezpieczna powinna wynosić w swym najmniejszym wymiarze liniowym liczonym od płaszczyzny obiektu budowlanego co najmniej 1/10 wysokości z której mogą spadać przedmioty, lecz nie mniej niż 6 m.

11. Przejścia, przejazdy i stanowiska pracy w strefie niebezpiecznej powinny być zabezpieczone daszkami ochronnymi.

12. Daszki ochronne powinny znajdować się na wysokości nie mniejszej niż 2,4 m nad terenem w najniższym miejscu i być nachylone pod kątem 45o

w kierunku źródła zagrożenia.

13. Pokrycie daszków powinno być szczelne i odporne na przebicie przez spadające przedmioty.

UWAGA! Daszków ochronnych nie wolno używać jako rusztowań lub miejsc składowania narzędzi, sprzętu i materiałów.

ROBOTY NA WYSOKOŚCI

1. Osoby przebywające na stanowiskach pracy, przejściach, dojściach i klatkach schodowych, znajdujących się na wysokości co najmniej 1 m od poziomu podłogi lub ziemi powinny być zabezpieczone przed upadkiem z wysokości.

2. Otwory w stropach, na których prowadzone są roboty lub do których możliwy jest dostęp ludzi, powinny być zabezpieczone przed możliwością wpadnięcia.

3. Otwory w ścianach zewnętrznych obiektu budowlanego, stropach lub inne, których dolna krawędź znajduje się poniżej 1,1 m od poziomu stropu lub pomostu powinny być

zabezpieczone balustradą.

4. Otwory w ścianach takie jak otwory na drzwi, balkony, szyby, dźwigi itp. powinny być zabezpieczone balustradą.

5. Pracownicy zatrudnieni przy pracach na wysokościach powinni być szczegółowo przeszkoleni z zakresu używania sprzętu ochrony indywidualnej takiego jak szelki bezpieczeństwa, urządzenia samohamujące (aparaty bezpieczeństwa, pasy

bezwładnościowe)

6. Osoba wykonująca roboty w pobliżu krawędzi dachu zarówno płaskiego jak i o nachyleniu powyżej 20% jest obowiązana posiadać odpowiednie zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości (balustrady, siatki ochronne, siatki bezpieczeństwa)

7. Wszystkie balustrady powinny składać się z desek krawężnikowych o wysokości 0,15m i poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości 1,1 m. Wolne przestrzenie pomiędzy deskami krawężnikowymi a poręczami powinny być wypełnione w sposób zabezpieczający pracowników przed upadkiem z wysokości.

(7)

BEZPIECZNE UŻYTKOWANIE RUSZTOWAŃ

1. Rusztowania oraz ruchome podesty robocze powinny być wykonywane i montowane oraz demontowane zgodnie z dokumentacją producenta albo projektem indywidualnym.

2. Osoby zatrudnione w charakterze montażystów rusztowań powinny posiadać wymagane uprawnienia.

3. Rusztowanie może być użytkowane tylko po uprzednim dokonaniu jego odbioru przez kierownika budowy lub uprawnioną osobę.

4. Odbiór rusztowania powinien być potwierdzony w dzienniku budowy lub protokole odbioru technicznego rusztowania.

5. Na rusztowaniu powinna być umieszczona tablica określająca:

- wykonawcę montażu rusztowania z podaniem imienia i nazwiska albo nazwy oraz numeru telefonu

- dopuszczalne obciążenie pomostów i konstrukcji rusztowania

6. Rusztowania mogą być ustawione na podłożu ustabilizowanym i wyprofilowanym, ze spadkiem umożliwiającym odpływ wód opadowych

7. Rusztowania stojakowe powinny mieć wydzielone bezpieczne piony komunikacyjne, przy czym odległość najbardziej oddalonego stanowiska pracy od pionu komunikacyjnego rusztowania nie powinna być większa niż 20 m, a między pionami nie większa niż 40 m.

8. Konstrukcja rusztowania nie powinna wystawać poza najwyżej położoną linię kotew więcej niż 3,0 m a pomost roboczy powinien być umieszczony nie wyżej niż 1,5 m ponad tą linią.

9. W przypadku odsunięcia rusztowania od ściany ponad 0,2 m powinny być wykonane balustrady.

10. Do konstrukcji rusztowań mogą być mocowane urządzenia do transportu materiałów na wysięgnikach o udźwigu do 1,5 kN.

11. Rusztowania metalowe powinny być uziemione.

12. Rusztowania usytuowane bezpośrednio przy drogach, ulicach oraz w miejscach przejazdów i przejść dla [pieszych powinny posiadać daszki ochronne i osłony z siatek ochronnych 13. Montażyści podczas montażu i demontażu rusztowań powinni używać urządzeń

zabezpieczających przed upadkiem z wysokości.

14. Przed montażem i demontażem rusztowań powinny być wyznaczone i ogrodzone strefy niebezpieczne

Uwaga!

Montaż, eksploatacja i demontaż rusztowań oraz ruchomych podestów roboczych są zabronione:

- w czasie gęstej mgły, opadów deszczu, śniegu oraz gołoledzi - w czasie burzy lub wiatru o prędkości przekraczającej 10 m/s

- jeżeli o zmroku nie zapewniono oświetlenia pozwalającego na dobrą widoczność

(8)

15. Nie wolno pozostawiać materiałów i wyrobów na pomostach rusztowań po zakończeniu pracy.

16. Montażyści rusztowań nie powinni zrzucać elementów demontowanych rusztowań.

17. Po silnym wietrze, opadach atmosferycznych oraz działaniu innych czynników stwarzających zagrożenie dla bezpieczeństwa wykonywania prac i przerwach roboczych dłuższych niż 10 dni oraz okresowo - nie rzadziej niż raz w miesiącu - rusztowania i ruchome pomosty robocze powinny być sprawdzane przez kierownika budowy lub uprawnioną osobę.

18. Nie wolno przemieszczać rusztowań przejezdnych w przypadku przebywania na nich ludzi.

ROBOTY IMPREGNACYJNE I ODGRZYBIENIOWE

1. Osoby zatrudnione przy robotach impregnacyjnych środkami chemicznymi u których stwierdzono objawy zatrucia lub uczulenia powinny być odsunięte od kontaktu z tymi środkami.

2. W czasie wykonywania robót impregnacyjnych lub odgrzybieniowych nie powinno prowadzić się na tym samym stanowisku pracy innych robót budowlanych.

3. Przygotowanie impregnatów i prowadzenie robót impregnacyjnych powinno odbywać się w oddzielnych pomieszczeniach lub na wydzielonych stanowiskach pod zadaszeniem.

4. Stanowiska pracy na otwartym powietrzu powinny być wydzielone, odpowiednio oznakowane i zabezpieczone poręczami przed wejściem osób postronnych.

UWAGA! Nie wolno zbliżać się do otwartego ognia w odzieży zanieczyszczonej impregnatem

5. Środki oleiste mogą być podgrzewane na słabym ogniu, w naczyniach z pokrywami lub w beczkach z wykręconym czopem, pod nadzorem wykwalifikowanego pracownika.

W czasie podgrzewania należy chronić środek oleisty przed opadami atmosferycznymi.

6. Roztwory wodne soli oraz płyny oleiste mogą być podgrzewane na otwartym ogniu w odległości nie mniejszej niż l0 m od obiektów murowanych i 15 m od obiektów drewnianych.

7. Osoby zatrudnione przy pracach, przy których istnieje możliwość zetknięcia się ze szkodliwymi dla zdrowia substancjami powinny być zaopatrzone w krem ochronny.

(9)

8. Osoby wykonujące roboty impregnacyjne lub odgrzybieniowe powinny używać środków ochrony indywidualnej, odpowiednich do występujących zagrożeń.

9. W miejscu wykonywania robot impregnacyjnych i odgrzybieniowych powinna znajdować się apteczka podręczna zaopatrzona między innymi w środki przeciw oparzeniom i zatruciom.

Obsługę apteczki można powierzać tylko osobom przeszkolonym z zakresu udzielania pierwszej pomocy.

ROBOTY MONTAŻOWE

l. Roboty montażowe konstrukcji stalowych i prefabrykowanych elementów wielkowymiarowych mogą być wykonywane tylko na podstawie projektu montażu oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, przez pracowników zapoznanych z instrukcją organizacji montażu oraz rodzajem używanych maszyn i urządzeń technicznych.

2. Stan techniczny narzędzi i urządzeń pomocniczych powinien być codziennie _ sprawdzany przez kierownika robót lub mistrza.

UWAGA! Zabronione jest przebywanie osób na górnych płaszczyznach ścian, belek, słupów, ram lub kratownic oraz na dwóch niższych kondygnacjach znajdujących się bezpośrednio pod kondygnacją, na której sa prowadzone roboty montażowe.

3. Nie wolno prowadzić montażu z elementów wielkowymiarowych przy:

• prędkości wiatru powyżej 10 m/s,

• przy złej widoczności (zmierzch, mgła, pora nocna).

4. Zakładanie stężeń montażowych, wykonywanie robót spawalniczych, odczepianie elementów prefabrykowanych z zawiesi i betonowanie styków może być wykonywane wyłącznie przy pomocy pomostów montażowych lub drabin rozstawnych.

UWAGA! Zabronione jest podnoszenie i przemieszczanie na elementach prefabrykowanych osób, przedmiotów, materiałów oraz wyrobów.

5. Podnoszenie elementu może nastąpić po uprzednim usunięciu osób ze strefy niebezpiecznej i podaniu sygnału.

6.

(10)

INSTALACJE I URZĄDZENIA ELEKTROENERGETYCZNE

1. Prace związane z podłączeniem, sprawdzaniem, konserwacją i naprawą instalacji i urządzeń elektrycznych mogą być wykonywane w wyłącznie przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia.

Z. Stanowiska pracy, składowiska wyrobów i materiałów lub maszyn i urządzeń budowlanych nie mogą być sytuowane bezpośrednio pod napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi oraz w odległości liczonej w poziomie od skrajnych przewodów, mniejszej niż:

1) 3m - dla linii o napięciu znamionowym nie przekraczającym 1 kV, 2) Sm - dla linii o napięciu znamionowym powyżej 1 kV, lecz nie przekraczającym 15 kV,

3) lOm - dla linii o napięciu znamionowym powyżej 15 kV, lecz nie przekraczającym 30 kV,

4) 15m - dla linii o napięciu znamionowym powyżej 30 kV lecz nie przekraczającym 110 kV,

5) 30m - dla linii o napięciu znamionowym powyżej 110 kV.

3. Rozdzielnice budowlane prądu elektrycznego znajdujące się na terenie budowy powinny być zabezpieczone przed dostępem nieupoważnionych osób.

1. Co najmniej dwa razy w roku należy przeprowadzać kontrolę stanu i oporności izolacji stacjonarnych urządzeń elektrycznych, a ponadto: przed uruchomieniem urządzenia po dokonaniu zmian i napraw części elektrycznych i mechanicznych,

przed uruchomieniem urządzenia, jeżeli urządzenie było nieczynne ponad miesiąc, przed uruchomieniem urządzenia po jego przemieszczeniu.

MASZYNY I INNE URZĄDZENIA TECHNICZNE

1. Maszyny i inne urządzenia techniczne oraz narzędzia zmechanizowane powinny być montowane, eksploatowane i obsługiwane zgodnie z instrukcją producenta.

2. Maszyny i urządzenia techniczne, podlegające dozorowi technicznemu, mogą być używane na terenie budowy tylko wówczas, jeżeli wystawiono dokumenty uprawniające do ich eksploatacji.

UWAGA! Maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być:

• utrzymywane w stanie sprawności technicznej,

• stosowane tylko do prac, do jakich zostały przeznaczone,

• obsługiwane tylko przez osoby przeszkolone.

(11)

3. W przypadku stwierdzenia w czasie pracy uszkodzenia maszyny lub innego urządzenia technicznego należy je niezwłocznie unieruchomić i odłączyć dopływ energii.

4. Przed rozpoczęciem pracy maszyny lub inne urządzenia techniczne powinny być sprawdzone pod względem sprawności technicznej i bezpiecznego użytkowania.

UWAGA! Nie wolno dokonywać napraw i czynności konserwacyjnych sprzętu zmechanizowanego będącego w ruchu

5. Zabrania się używania uszkodzonych przewodów ciśnieniowych lub przewodów ciśnieniowych o nieznanej wytrzymałości.

6. Haki do przemieszczania ładunków powinny mieć wyraźnie zaznaczoną nośność maksymalną.

7. Używać można zawiesi budowlanych tylko wówczas, jeżeli umieszczone są na nich napisy określające dopuszczalne obciążenie robocze oraz termin ostatniego i następnego badania.

UWAGA! Zabrania się wykonywania węzłów na linach i łańcuchach i łączenia lin stalowych na ich długości.

8. W czasie mechanicznego załadunku i rozładunku materiałów i wyrobów nie wolno przemieszczać ich nad ludźmi lub nad kabina, kierowcy.

9. Podnoszenie i opuszczanie kosza betoniarki powinno być zawsze poprzedzone umownym sygnałem.

UWAGA! Zabrania się wchodzenia pod podniesiony kosz betoniarki.

lO. Nie wolno przejeżdżać lub przechodzić po przewodach służących do transportu mieszanki betonowej lub zaprawy.

UWAGA! Zabrania się używania narzędzi uszkodzonych i niesprawnych..

11.Obsługę pistoletu do wstrzeliwania kołków można powierzać tylko osobom posiadającym wymagane uprawnienia.

WARUNKI HIGIENICZNO-SANITARNE

(12)

1. Każdy pracownik powinien dbać o higieniczny stan odzieży roboczej oraz utrzymywać lad i porządek w szafce ubraniowej.

2. Palenie tytoniu może odbywać się wyłącznie na otwartej przestrzeni lub w specjalnie do tego przystosowanym pomieszczeniu (palarni).

Cytaty

Powiązane dokumenty

Biorąc pod uwagę uczestni- ków planowania i wprowadzania zmiany, wyróżnia on modele wprowadzania zmian w sposób oddolny (inicjatywa zmian wychodzi od personelu), odgórny

31 Wymienia ich art. 32 Stanowisko przewidziane w art. 33 Przewiduje to art. 34 Możliwość ustanowiona w art.. choćby najbardziej elastycznego planu pracy. Permanentny

Kotarbińskiego (Kotarbiński 1955, 2000) i rozważań twórców polskiej myśli.. całość złożoną z części, które są traktowane jako jej fragmenty zmierzające

Posiadanie certyfikatu UDT-CERT – poza samym prestiżem (certyfikat renomowanej marki uznawany w kraju oraz w środowisku międzynarodowym) – pozwala budować zaufanie w

procesów uwagi, myślenia, pamięci, oraz nadmierne uproszczenie czynności; jakościowe przeciążenie pracą polegające na wykonywaniu zadań złożonych, niejasnych lub konflik-

C’est dans l’ouest de la France, les villes les plus connues sont Vannes ou encore Carnac.. C’est une région où il y a beaucoup de vestiges celtiques : les menhirs, les

Liczba punktów możliwych do uzyskania: 50 Do następnego etapu zakwalifikujesz się, jeżeli uzyskasz co najmniej 40 punktów... Zadanie 1

Zaznacz zdanie opisujące rolę, której woda nie odgrywa w życiu roślin. A) Jest rozpuszczalnikiem różnych substancji. C) Jest substratem reakcji oddychania komórkowego. Dopasuj