W dniu 22 czerwca 2006 roku odszed∏ od nas Profesor Zygmunt Paszko, wieloletni Kierownik Zak∏adu Endo- krynologii Centrum Onkologii w Warszawie. Pan Profesor Zygmunt Paszko pracowa∏ w Instytucie Onkologii od lu- tego 1956 roku, a wi´c 50 lat. Ca∏e swoje zawodowe ˝ycie zwiàza∏ z badaniami naukowymi, które obejmowa∏y dzie- dziny endokrynologii i onkologii doÊwiadczalnej. PoÊwi´- cajàc si´ pracy badawczej pomaga∏ tak˝e m∏odszym pra- cownikom w rozwoju naukowym. WÊród nich by∏am i ja, wspó∏pracujàc z nim do ostatniej Jego chwili.
Profesor Zygmunt Paszko imponowa∏ mi swojà ob- szernà, wszechstronnà wiedzà, wykraczajàcà poza usta- lone hipotezy badawcze. By∏ przy tym wielkim perfekcjo- nistà. Ka˝dà napisanà przez siebie i wspó∏pracowników prac´ naukowà poprawia∏ wielokrotnie, starajàc si´ dopro- wadziç jà do stanu idealnego. Ja i moje kole˝anki z Zak∏a- du Endokrynologii wspominamy dzisiaj Pana Profesora ja- ko Wspania∏ego Szefa. Uczy∏ nas umiej´tnoÊci wykorzy- stania wielu nowoczesnych technik laboratoryjnych w endokrynologii i onkologii doÊwiadczalnej, a tak˝e wy- ciàgania krytycznych wniosków z uzyskanych wyników ba- daƒ. Profesor Zygmunt Paszko by∏ promotorem 8 dokto- rantów i opiekunem naukowym wielu innych pracowni- ków.
Do najwa˝niejszych osiàgni´ç zawodowych Profeso- ra Zygmunta Paszki nale˝a∏y:
1) Uzyskanie i wprowadzenie do lecznictwa w Polsce ludzkiego hormonu wzrostu (HGH), czystych hor- monów gonadotropin, takich jak: FSH, LH, HMG i HCG (preparaty lecznicze Biogonadyl i Menogona- dyl oraz wytworzenie Krajowego Wzorca Gonadotro- piny Przysadkowej HMG-PL1).
2) Opracowanie i wprowadzenie do diagnostyki raka piersi metod oceny jego hormonowra˝liwoÊci.
W 1972 roku Pan Profesor Paszko wprowadzi∏ do rutynowej diagnostyki oznaczenia st´˝eƒ recepto- rów hormonów sterydowych u kobiet chorych na ra- ka piersi, które to badania do dzisiaj stanowià pod- staw´ terapii hormonalnej chorych.
3) OkreÊlenie relacji miedzy st´˝eniami receptorów hormonów sterydowych (ER i PR), czynników wzro- stu (EGFR i IGF1-R) i onkogenów (ERBB2, MYC, INT2) w rakach piersi u kobiet, a prze˝yciem cho- rych.
4) Zainicjowanie w 1996 roku w Zak∏adzie Endokry- nologii Centrum Onkologii badaƒ genów, których defekty zwiàzane sà z predyspozycjà do zachorowa- nia na nowotwory z∏oÊliwe. Kontynuacjà tych badaƒ sà prowadzone aktualnie w Zak∏adzie Endokrynolo- gii poszukiwania mutacji germinalnych genów BRCA1, BRCA2, CHEK2, NBS1, w genomowym DNA kobiet chorych na raka piersi, a tak˝e mutacji w genach naprawy DNA MLH1, MSH2 i MSH6 u chorych na raka jelita grubego. Wprowadzone w 1998 roku przez Profesora Zygmunta Paszk´ bada- nia spektrum mutacji germinalnych w genie RET u chorych na ten nowotwór spe∏niajà do dzisiaj wa˝- nà rol´ w diagnostyce i terapii zarówno chorych na rdzeniastego raka tarczycy, jak i zdrowych nosicieli mutacji w genie RET.
W okresie prowadzenia du˝ych projektów badaw- czych Profesor Zygmunt Paszko nieprzerwanie i emocjo- nalnie Êledzi∏ wyniki naszych wspólnych doÊwiadczeƒ, któ- re analizowa∏ nawet na ba∏tyckiej pla˝y. My, pracownicy Zak∏adu Endokrynologii z uÊmiechem wspominamy, jak Pan Profesor pami´ta∏ nie tylko nasze wyniki, ale nawet to na której stronie mieliÊmy je w zeszytach laboratoryjnych.
Dwie spoÊród ostatnich prac doÊwiadczalnych opra- cowanych we wspó∏autorstwie z Panem Profesorem, otrzy- ma∏y Nagrody im. Franciszka ¸ukaszczyka przyznane przez Polskie Towarzystwo Onkologiczne dla najlepszych prac wydrukowanych w czasopiÊmie polskim. Opubliko- wano je w Nowotwory Journal of Oncology. Jedna z nich dotyczy∏a oceny relacji mi´dzy st´˝eniami EGFR, IGF1-R, ER i PR w rakach piersi kobiet, a ich typem hi- stologicznym i stopniem z∏oÊliwoÊci, a druga – omawia∏a relacje pomi´dzy st´˝eniami ER, PR i EGFR w rakach piersi, a prze˝yciem chorych kobiet.
Profesor Zygmunt Paszko by∏ cz∏owiekiem bardzo towarzyskim. Spotkania w gronie pracowników nauko- wych przy udziale Pana Profesora, których tradycja zrodzi-
Wspomnienie • In memoriam
NOWOTWORY Journal of Oncology •2006 •volume 56 Number 5 •613–614
Wspomnienie o profesorze Zygmuncie Paszko
∏a si´ jeszcze w Instytucie przy ul. Wawelskiej, by∏y bardzo udane. To On intonowa∏ „sto lat”, opowiada∏ dowcipy i bawi∏ towarzystwo. Dla nas, pracowników Zak∏adu En- dokrynologii, Profesor Zygmunt Paszko by∏ bardzo bli- skim i ˝yczliwym zwierzchnikiem. Przez wi´kszoÊç jego zawodowych lat zespó∏ Pana Profesora by∏ g∏ównie ko- biecy. Profesor pami´ta∏ o naszych dzieciach i lubi∏ je po- znawaç. W trakcie wspólnych wyjazdów s∏u˝bowych za- wsze znalaz∏ czas pomi´dzy sesjami na zorganizowanie wycieczki, a wieczorem by∏ nieod∏àcznym towarzyszem mile sp´dzanego czasu.
Jeszcze 3 maja ubieg∏ego roku zaproszeni przez Pana Profesora imieninowi goÊcie ws∏uchiwali si´ w Êpiewane i akompaniowane przez solenizanta pieÊni legionowe i u∏aƒskie: „Hymn Pierwszej Brygady”, „Hej Orle Bia∏y”,
„O mój rozmarynie”, „Hej panienki pos∏uchajcie”. G∏os przenikliwy i dumny by∏ jego codziennym, a w tym dniu – równie˝ uroczystym g∏osem. Pan Profesor doskonale pami´ta∏ teksty tych pieÊni i wspólnie z Panià Doktor Mroziƒskà, która by∏a goÊciem, tworzyli wspania∏y duet wokalny.
Profesor Zygmunt Paszko by∏ wielkim patriotà i hu- manistà. Doskonale zna∏ histori´ Polski, którà lubi∏ przy- pominaç i przekazywaç wnukom. Jeden z nich, o szczegól- nych humanistycznych uzdolnieniach, rozpoczà∏ w∏aÊnie nauk´ w Wy˝szej Szkole Teatralnej.
Pan Profesor Zygmunt Paszko pozostawi∏ po sobie wspomnienia, z którymi b´dziemy ˝yli na co dzieƒ, wymie- niajàc Jego Osob´. Syn Pana Profesora, dr Andrzej Pasz- ko kontynuuje dzie∏o Ojca leczàc w Centrum Onkologii chorych na nowotwory p∏uca.
Nie wàtpi´, ˝e wszyscy uczniowie, wspó∏pracownicy i przyjaciele, którzy spotykali si´ z Panem Profesorem, zachowajà Go na zawsze w swojej ˝yczliwej pami´ci.
Dr El˝bieta Skasko
Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Sk∏odowskiej-Curie w Warszawie
614
