Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego

(1)

1

Wewnątrzszkolny system

doradztwa zawodowego

Szkoły Podstawowej nr 46 w Lublinie

Wybór zawodu nie jest pojedynczym, świadomym aktem decyzyjnym, ale procesem rozwojowym i stanowi sekwencję decyzji podejmowanych na przestrzeni wielu lat życia. Na wybór zawodu składają się: wiedza na temat siebie, wiedza na temat zawodów, ścieżek edukacyjnych i rynku pracy. Czynniki wpływające na wybór zawodu, to także cechy osobowościowe jednostki (temperament, charakter, poziom inteligencji, zainteresowania, zdolności), umiejętności, doświadczenia, wyznawane wartości i normy, czynniki

emocjonalne, zdrowotne, rodzaj i poziom wykształcenia, wpływ rodziny, aktywność własna jednostki. Na etapie szkoły podstawowej kształtują się decyzje zawodowe uczniów,

preferencje zawodowe wywodzą się z doświadczeń z dzieciństwa i rozwijają się w toku życia człowieka.

Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego ma na celu koordynacje działań podejmowanych przez szkolę w celu przygotowania uczniów do wyboru zawodu, poziomu i kierunku kształcenia. Obejmuje indywidualną i grupową pracę z uczniami, rodzicami i nauczycielami, ma charakter systematycznych, planowych działań ogółu nauczycieli i koordynowany jest przez szkolnego doradcę zawodowego, dzięki czemu wszelkie działania szkoły mają spójny charakter.

Podstawa prawna organizacji działań w zakresie poradnictwa zawodowego dla uczniów

 Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty

 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół

 Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe

 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z

(2)

2 niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym,

kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły

policealnej,

 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół

 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach

 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2018 r. w sprawie wykazu zajęć prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz przez nauczycieli poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz nauczycieli:

pedagogów, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych i doradców zawodowych

 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 sierpnia 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno- pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach

 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego

1. Główne cele

I. Oddział przedszkolny:

- wstępne zapoznanie z wybranymi zawodami najbliższymi ich otoczeniu, - kształtowanie motywacji do działania,

- stymulowanie prozawodowych marzeń.

II. Klasy 1-6

- zapoznanie wybranymi zawodami,

- kształtowanie pozytywnych postaw wobec pracy i edukacji

- pobudzanie, rozpoznawanie i rozwijanie zainteresowań i uzdolnień III. Klasy 7-8

- wspieranie uczniów w procesie przygotowywania ich do świadomego i

samodzielnego wyboru kolejnego etapu kształcenia i zawodu z uwzględnieniem ich zainteresowań uzdolnień i predyspozycji zawodowych

(3)

3 - dostarczenie informacji na temat systemu edukacji i rynku pracy

IV. Współpraca rodziców i nauczycieli w podejmowaniu przez nich działań wspierających rozwój zawodowy uczniów.

2. Szczegółowe cele

a) uczniowie

1) Poznanie siebie, samodiagnoza preferencji i zainteresowań zawodowych;

2) Kształtowanie umiejętności planowania dalszego rozwoju edukacyjno-zawodowego, kontynuowania nauki w szkołach programowo wyższych;

3) Podejmowanie decyzji zawodowych i edukacyjnych z uwzględnieniem swego stanu fizycznego i zdrowotnego;

4) Kształtowanie odpowiedzialności za własny rozwój zawodowy;

5) Kształtowanie umiejętności określania swoich celów życiowych, sprawnego komunikowania, autoprezentacji, radzenia sobie ze stresem;

6) Określenie swojego potencjału jako podstawy do kształtowania przyszłości;

7) Uświadomienie uczniom konieczności konfrontowania wiedzy o zawodach z wiedzą o sobie

i aktualnymi trendami na rynku pracy;

8) Wyrobienie w uczniach pozytywnych postaw wobec pracy.

b) rodzice

1) Dostarczenie informacji o zawodach, aktualnych trendach na rynku pracy;

2) Dostarczenie wiedzy o dziecku, jego umiejętnościach, preferowanych, wartościach, zdolnościach, zainteresowaniach, mocnych i słabych stronach;

3) Zapoznanie rodziców z problematyką wyboru zawodu i możliwościami dalszego kształcenia;

4) Dostarczenie informacji o ścieżkach edukacyjnych, przeciwwskazaniach zdrowotnych;

c) nauczyciele

1) Pomoc nauczycielom w realizacji tematów z zakresu problematyki wyboru zawodu i możliwości kształcenia w ramach lekcji oraz wyjść pozaszkolnych;

4) Współpraca przy wypracowaniu materiałów pomocniczych do prowadzenia zajęć z orientacji zawodowej na godzinach wychowawczych i spotkaniach z rodzicami.

(4)

4

3. Treści programowe

Treści z zakresu orientacji zawodowej i doradztwa zawodowego realizowane są:

 podczas obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego,

 na zajęciach z nauczycielem wychowawcą opiekującym się oddziałem,

 w formie indywidualnych porad i konsultacji prowadzonych przez doradcę zawodowego

 podczas zajęć pedagoga szkolnego w ramach pomocy psychologiczno- pedagogicznej,

 w ramach konsultacji bibliotecznych,

 w klasach 7-8 na grupowych zajęciach doradczych,

 w formie warsztatów, spotkań i wycieczek zawodoznawczych,

Oddział przedszkolny

l. POZNANIE SIEBIE Dziecko:

l. l określa, co lubi robić;

l .2 podaje przykłady różnych zainteresowań;

l .3 określa, co robi dobrze;

1.4 podejmuje działania i opisuje, co z nich wyniknęło dla niego i dla innych.

2. ŚWIAT ZAWODÓW I RYNEK PRACY Dziecko:

2. l odgrywa różne role zawodowe w zabawie;

2.2 podaje nazwy zawodów wykonywanych przez osoby w jego najbliższym otoczeniu i nazwy tych zawodów, które wzbudziły jego zainteresowanie, oraz identyfikuje i opisuje czynności zawodowe wykonywane przez te osoby;

2.3 wskazuje zawody zaangażowane w powstawanie produktów codziennego użytku oraz w zdarzenia, w których dziecko uczestniczy, takie jak wyjście na zakupy, koncert, pocztę;

2.4 podejmuje próby posługiwania się przyborami i narzędziami zgodnie z ich przeznaczeniem oraz w sposób twórczy i niekonwencjonalny;

2.5 opowiada o sobie w grupie rówieśniczej.

(5)

5 3. RYNEK EDUKACYJNY I UCZENIE SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE

Dziecko:

3.1 nazywa etapy edukacji (bez konieczności zachowania kolejności chronologicznej);

3.2 nazywa czynności, których lubi się uczyć.

4. PLANOWANIE WŁASNEGO ROZWOJU I PODEJMOWANIE DECYZJI EDUKACYJNO-ZAWODOWYCH

Dziecko:

4. l opowiada, kim chciałoby zostać;

4.2 na miarę swoich możliwości planuje własne działania lub działania grupy rówieśniczej przez wskazanie pojedynczych czynności i zadań niezbędnych do realizacji celu;

4.3 podejmuje próby decydowania w ważnych dla niego sprawach, indywidualnie i w ramach działań grupy rówieśniczej.

Klasy 1-3

l. POZNANIE SIEBIE Uczeń:

l. l opisuje swoje zainteresowania i określa, w jaki sposób może je rozwijać;

l .2 prezentuje swoje zainteresowania wobec innych osób;

l .3 podaje przykłady różnorodnych zainteresowań ludzi;

l .4 podaje przykłady swoich mocnych stron w różnych obszarach;

l .5 podejmuje działania w sytuacjach zadaniowych i opisuje, co z nich wyniknęło dla niego i dla innych.

2. ŚWIAT ZAWODÓW I RYNEK PRACY Uczeń:

2. l odgrywa różne role zawodowe w zabawie;

2.2 podaje nazwy zawodów wykonywanych przez osoby w bliższym i dalszym otoczeniu oraz opisuje podstawową specyfikę pracy w wybranych zawodach;

2.3 opisuje, czym jest praca i omawia jej znaczenie w życiu człowieka na wybranych przykładach;

2.4 omawia znaczenie zaangażowania różnych zawodów w kształt otoczenia, w którym funkcjonuje;

2.5 opisuje rolę zdolności i zainteresowań w wykonywaniu danego zawodu;

(6)

6 2.6 posługuje się przyborami i narzędziami zgodnie z ich przeznaczeniem oraz w sposób twórczy i niekonwencjonalny.

3. RYNEK EDUKACYJNY I UCZENIE SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE Uczeń:

3.1 uzasadnia potrzebę uczenia się i zdobywania nowych umiejętności;

3.2 wskazuje treści, których lubi się uczyć;

3.3 wymienia różne źródła wiedzy i podejmuje próby korzystania z nich.

Uczeń:

4.1 opowiada, kim chciałby zostać i co chciałby robić;

4.2 planuje swoje działania lub działania grupy, wskazując na podstawowe czynności i zadania niezbędne do realizacji celu;

4.3 próbuje samodzielnie podejmować decyzje w sprawach związanych bezpośrednio z jego osobą.

Klasy VI-VI

l. POZNAWANIE WŁASNYCH ZASOBÓW Uczeń:

l. l określa własne zainteresowania i uzdolnienia oraz kompetencje;

1.2 wskazuje swoje mocne strony oraz możliwości ich wykorzystania w różnych dziedzinach życia;

1.3 podejmuje działania w sytuacjach zadaniowych i ocenia swoje działania, formułując wnioski na przyszłość;

1.4 prezentuje swoje zainteresowania i uzdolnienia wobec innych osób z zamiarem zaciekawienia odbiorców.

2. ŚWIAT ZAWODÓW I RYNEK PRACY Uczeń:

2.1 wymienia różne grupy zawodów i podaje przykłady zawodów charakterystycznych dla poszczególnych grup, opisuje różne ścieżki ich uzyskiwania oraz podstawową specyfikę pracy w zawodach;

2.2 opisuje, czym jest praca i jakie ma znaczenie w życiu człowieka;

2.3 podaje czynniki wpływające na wybory zawodowe;

(7)

7 2.4 posługuje się przyborami i narzędziami zgodnie z ich przeznaczeniem oraz w sposób twórczy i niekonwencjonalny;

2.5 wyjaśnia rolę pieniądza we współczesnym świecie i jego związek z pracą.

3.1 wskazuje różne sposoby zdobywania wiedzy, korzystając ze znanych mu przykładów oraz omawia swój indywidualny sposób nauki;

3.2 wskazuje przedmioty szkolne, których lubi się uczyć;

3.3 samodzielnie dociera do informacji i korzysta z różnych źródeł wiedzy.

Uczeń:

4. l opowiada o swoich planach edukacyjno-zawodowych;

4.2 planuje swoje działania lub działania grupy, wskazując szczegółowe czynności i zadania niezbędne do realizacji celu;

4.3 próbuje samodzielnie podejmować decyzje w sprawach związanych bezpośrednio lub pośrednio z jego osobą.

Klasy VII i VIII

l. POZNAWANIE WŁASNYCH ZASOBÓW Uczeń:

l. l określa wpływ stanu zdrowia na wykonywanie zadań zawodowych;

1.2 rozpoznaje własne zasoby (zainteresowania, zdolności, uzdolnienia, kompetencje, predyspozycje zawodowe);

1.3 dokonuje syntezy przydatnych w planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej informacji o sobie wynikających z autoanalizy, ocen innych osób oraz innych źródeł;

1.4 rozpoznaje własne ograniczenia jako wyzwania w odniesieniu do planów edukacyjno- zawodowych;

1.5 rozpoznaje swoje możliwości i ograniczenia w zakresie wykonywania zadań zawodowych i uwzględnia je w planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej;

1.6 określa aspiracje i potrzeby w zakresie własnego rozwoju i możliwe sposoby ich realizacji;

l .7 określa własną hierarchię wartości i potrzeb.

(8)

8 2. ŚWIAT ZAWODÓW I RYNEK PRACY

Uczeń:

2.1 wyszukuje i analizuje informacje na temat zawodów oraz charakteryzuje wybrane zawody, uwzględniając kwalifikacje wyodrębnione w zawodach oraz możliwości ich uzyskiwania;

2.2 porównuje własne zasoby i preferencje z wymaganiami rynku pracy i oczekiwaniami pracodawców;

2.3 wyjaśnia zjawiska i trendy zachodzące na współczesnym rynku pracy, z uwzględnieniem regionalnego i lokalnego rynku pracy;

2.4 uzasadnia znaczenie pracy w życiu człowieka;

2.5 analizuje znaczenie i możliwości doświadczania pracy;

2.6 wskazuje wartości związane z pracą i etyką zawodową;

2.7 dokonuje autoprezentacji.

2.8 charakteryzuje instytucje wspomagające planowanie ścieżki edukacyjno-zawodowej, w tym instytucje rynku pracy.

3.1 analizuje oferty szkół ponadpodstawowych i szkół wyższych pod względem możliwości dalszego kształcenia, korzystając z dostępnych źródeł informacji;

3.2 analizuje kryteria rekrutacyjne do wybranych szkół w kontekście rozpoznania własnych zasobów;

3.3 charakteryzuje strukturę systemu edukacji formalnej oraz możliwości edukacji pozaformalnej i nieformalnej;

3.4 określa znaczenie uczenia się przez całe życie.

Uczeń:

4.1 dokonuje wyboru dalszej ścieżki edukacyjno-zawodowej samodzielnie lub przy wsparciu doradczym;

4.2 określa cele i plany edukacyjno-zawodowe, uwzględniając własne zasoby;

4.3 identyfikuje osoby i instytucje wspomagające planowanie ścieżki edukacyjnozawodowej i wyjaśnia, w jakich sytuacjach korzystać z ich pomocy;

(9)

9 4.4 planuje ścieżkę edukacyjno-zawodową, uwzględniając konsekwencje podjętych

wyborów.

4. Metody i formy pracy

Formy poradnictwa indywidualnego:

Rozmowa, wywiad, test, konsultacje, porady Formy poradnictwa grupowego:

 badanie (diagnoza),

 aktywizujące problemowe – burza mózgów, dyskusja,

 zapisowe – drzewko decyzyjne, mapy myśli,

 dramy – inscenizacje i odgrywanie ról,

 testowe (kwestionariusze, ankiety, testy),

 projekcyjne – filmy edukacyjne, zasoby Internetu i prezentacje multimedialne,

 treningi umiejętności społecznych, miniwykłady, pogadanki,

 zajęcia warsztatowe (zawodoznawcze),

 gry i zabawy,

 wycieczki, wyjazdy integracyjne.

 warsztaty doskonalące umiejętności w zakresie komunikacji

5. Współpraca

 z rodzicami

1. Prezentacja założeń pracy informacyjno – doradczej szkoły na rzecz uczniów

2. Uświadomienie rodzicom ich wpływu na decyzje edukacyjno – zawodowe ich dzieci – rodzic jako pierwszy doradca zawodowy swego dziecka;

3. Przedstawienie aktualnej oferty edukacyjnej szkolnictwa ponadpodstawowego 4. Konsultacje z rodzicami uczniów.

 z Radą Pedagogiczną

(10)

10 1. Zapewnienie ciągłości działania wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;

3. Realizacja działań z zakresu przygotowania uczniów do wyboru drogi zawodowej.

 z instytucjami pozaszkolnymi wspomagającymi orientację edukacyjno- zawodową

1. Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna, 2. Specjalistyczna Poradnia Zawodowa, 3. OHP,

4. Powiatowy i Wojewódzki Urząd Pracy, 5. Lubelska Izba Rzemieślnicza,

6. Zakłady pracy, szkoły branżowe, szkoły wyższe,

7. Instytucje niepubliczne świadczące usługi z zakresu poradnictwa zawodowego.

Przykładowy zakres działań osób zaangażowanych w proces doradczy wynikający z ich kompetencji, profilu wykształcenia oraz podstawy programowej z

poszczególnych przedmiotów

1. Nauczyciel informatyki/techniki

omawia organizację pracy i przepisy bhp, wdraża uczniów do poszukiwania informacji w sieci, koordynuje logowaniem uczniów klas 8 do elektronicznego systemu rekrutacji do szkół ponadpodstawowych

2. Nauczyciel WOS-u

prezentuje treści dotyczące pracy i przedsiębiorczości, omawia potrzeby człowieka i sposoby ich zaspokojenia, przyczyny i skutki bezrobocia, dokumenty aplikacyjne.

3. Nauczyciel biblioteki

gromadzi i udostępnia literaturę psychologiczną, pedagogiczną, z zakresu prawa pracy, popularyzuje informatory i ulotki na temat oferty edukacyjnej szkół ponadpodstawowych i wyższych, gromadzi czasopisma, wskazuje źródła informacji edukacyjno-zawodowej.

(11)

11 4. Nauczyciel języka polskiego

uczy prawidłowego przygotowywania dokumentów aplikacyjnych, np. CV, listu motywacyjnego.

5. Nauczyciel biologii

prezentuje zawody medyczne, przyrodnicze, omawiając anatomię i choroby człowieka

zwraca uwagę na przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania poszczególnych zawodów.

6. Pedagog szkolny

wdraża uczniom metody radzenia sobie w sytuacjach trudnych, stresogennych itp., dba o pogłębianie wiedzy i umiejętności z zakresu kompetencji społecznych, autoprezentacji, dba o kształtowanie postawy wobec pracy

7. Wychowawcy

podczas lekcji wychowawczych, na spotkaniach integracyjnych i wycieczkach pogłębiają kompetencje interpersonalne uczniów, prowadzą ćwiczenia integrujące grupę, organizują spotkania z przedstawicielami różnych zawodów z udziałem rodziców, uczestniczą w wycieczkach zawodoznawczych, wspierają uczniów w procesie decyzyjnym, kierują do specjalistów, pełnią funkcję wspierająco-informacyjną dla rodziców.

8. Pozostali nauczyciele

podejmują tematykę doradztwa zawodowego zgodnie z profilem przedmiotu

6. Przewidywane efekty

Korzyści dla ucznia:

 pomoc w racjonalnym zaplanowaniu indywidualnej ścieżki kariery;

 uświadomienie możliwości wprowadzania zmian w zaplanowanej ścieżce zawodowej;

 zapobieganie niepowodzeniom szkolnym, zniechęceniu, porzucaniu szkoły, a w konsekwencji w podjęciu nieodpowiedniej pracy lub trudności w jej znalezieniu,

 przekazywanie aktualnych informacji o typach szkół ponadpodstawowych, kierunkach studiów i innych możliwościach kontynuacji nauki;

 pomoc we wkraczaniu i poruszaniu się po rynku pracy.

(12)

12 Korzyści dla rodziców:

 przygotowanie do efektywnego wspierania dzieci w podejmowaniu przez nich decyzji edukacyjno-zawodowych;

 przekazywanie aktualnych informacji o typach szkół, możliwościach kształcenia;

 pomoc dzieciom w wyborze szkoły ponadpodstawowej.

Korzyści dla szkoły:

 realizowanie zobowiązań wynikających z zapisów zawartych w statucie szkoły;

 utworzenie na terenie szkoły bazy informacji edukacyjnej i zawodowej oraz

zapewnienie jej systematycznej aktualizacji – trafne wybory edukacyjno-zawodowe uczniów;

 podniesienie świadomości znaczenia doradztwa w szkole;

 przygotowanie ucznia do podjęcia ról społecznych i zawodowych.

Opracowała

Małgorzata Nawrocka