1
Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego w Gimnazjum w
Narewce
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. 1991 Nr 95 poz. 425 z pózn. zm.) – Artykuł 1
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19 z późn. zm.) Artykuł 42.7
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie
udzielania pomocy psychologiczno – pedagogicznej w przedszkolach, szkołach i placówkach
Wstęp
Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego w gimnazjum obejmuje ogół działań podejmowanych przez szkołę w celu prawidłowego przygotowania uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia ponadgimnazjalnego. System określa rolę, zadania i metody oraz formy pracy zawodoznawczej nauczycieli w ramach rocznego planu działania i jest włączony do statutu szkoły.
W procesie edukacji doradztwo i orientacja zawodowa wpisują się w plan wychowawczy szkoły. Do funkcji doradztwa zawodowego zalicza się: kierowanie, doradzanie, sugerowanie, pomaganie w wyborze takiej ścieżki edukacyjno-zawodowej, która zagwarantuje pełny rozwój osobowy, czyli samorealizację. Dlatego też zadaniem doradcy zawodowego w gimnazjum jest pomóc uczniom w przygotowywaniu się do trafnego wyboru szkoły ponadgimnazjalnej i odpowiedniego profilu klasy. Charakter doradztwa zawodowego sprowadza się do tego, że w pełni jest respektowana i doceniana autonomia i indywidualność jednostki. W oparciu o uzyskaną wiedzę na temat posiadanych cech charakteru, zdolności, zainteresowań, predyspozycji zawodowych, stanu zdrowia przedstawia się uczniowi informacje o możliwościach dalszego kształcenia.
Doradztwo edukacyjno zawodowe jest integralna częścią procesu dydaktyczno – wychowawczego w szkole. Nauczyciel – wychowawca mający stały kontakt z uczniami oraz rodzicami przez trzy lata nauki w gimnazjum jest bardzo ważną osoba wspierającą realizację doradztwa edukacyjno – zawodowego. Wychowawca ma najwięcej informacji o wychowankach/uczniach, Obserwuje u nich zmiany rozwoju kompetencji na
2
przestrzeni dni, miesięcy, lat. Zatem na podstawie swojej wiedzy o uczniach może poprowadzić zajęcia w tym zakresie w sposób ciekawy i dopasowany do potrzeb swoich wychowanków. 1
Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego zakłada, że:
• wybór zawodu jest procesem rozwojowym i stanowi sekwencję decyzji podejmowanych na przestrzeni wielu lat życia,
• na wybór zawodu wpływają głównie wartości, czynniki intelektualne, emocjonalne i zdrowotne, rodzaj i poziom wykształcenia rodziny oraz wpływ środowiska,
• preferencje zawodowe wywodzą się z doświadczeń dzieciństwa i rozwijają się w toku życia człowieka,
• prowadzona jest indywidualna i grupowa praca z uczniami, rodzicami i nauczycielami (radą pedagogiczną),
• działania zawodoznawcze są planowane i systematycznie realizowane wg harmonogramu pracy szkoły,
• uczniowie wraz z nauczycielami informatyki są włączani do tworzenia bazy informacyjnej w szkole.
Program WSDZ obejmuje następujące obszary działania - pracę z:
• nauczycielami,
• uczniami (klasą),
• rodzicami.
WSDZ w ramach pracy z nauczycielami (radą pedagogiczną) obejmuje:
• utworzenie i zapewnienie ciągłości działania wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zgodnie ze statutem szkoły,
• określenie priorytetów dotyczących orientacji i poradnictwa zawodowego w ramach programu wychowawczego szkoły na każdy rok nauki,
• określenie priorytetów w zakresie tworzenia szkolnej bazy środków informacyjno-dydaktycznych z zakresu orientacji i poradnictwa zawodowego, np.
szkolny ośrodek kariery (SzOK),
• realizację działań z zakresu przygotowania uczniów do wyboru drogi zawodowej i roli przyszłego pracownika,
• prowadzenie zróżnicowanych metod aktywnego poznawania zawodów, osobowości i kierunków kształcenia oraz rynku pracy,
• integrację społeczną młodzieży wiejskiej z miejską oraz kształtowanie właściwych stosunków interpersonalnych w środowisku szkolnym,
• zapoznawanie się z zawodami przyszłości na rynku krajowym i unijnym,
• usytuowanie blisko ucznia profesjonalnej pomocy doradczej zgodnie ze standardami Unii Europejskiej,
• włączanie placówek, instytucji i zakładów pracy w proces orientacji zawodowej m.in.: poradni psychologiczno-pedagogicznych (PPP), urzędów pracy (UP), Ochotniczych Hufców Pracy (OHP), poradni medycyny pracy (PMP).
1 Koweziu - Poradnik metodyczny dla wychowawców.
3 WSDZ w ramach pracy z uczniami obejmuje:
• poznawanie różnych zawodów,
• poznawanie osobowości,
• autodiagnozę preferencji i zainteresowań zawodowych w odniesieniu do specyfiki wybieranych zawodów,
• konfrontowanie własnej samooceny z wymaganiami szkół i zawodów,
• poznawanie struktury i warunków przyjęć do szkół ponadgimnazjalnych (oraz logowanie internetowe),
• pomoc w planowaniu Kariery Edukacyjno-Zawodowej
• analizę potrzeb rynku pracy i możliwości zatrudnienia na lokalnym, krajowym i unijnym rynku pracy,
• przygotowywanie się do procesów reorientacji, mobilności oraz radzenia sobie w sytuacjach trudnych: poszukiwanie pierwszej pracy, bezrobocie, ograniczenia zdrowotne itp.,
• indywidualną pracę z osobami niezdecydowanymi, posiadającymi przeciwwskazania zdrowotne w podejmowaniu decyzji edukacyjno-zawodowych oraz mającymi problemy osobiste,
• grupowe zajęcia aktywizujące prawidłowy wybór zawodu i szkoły (np. warsztaty, treningi),
• pomoc w wyborze odpowiedniej praktyki zawodowej w zakładach pracy,
• wskazywanie możliwości uzyskania kwalifikacji zawodowych w systemie pozaoświatowym,
• kształtowanie umiejętności świadomego i realistycznego wyboru i poszukiwania pracy.
WSDZ w ramach pracy z rodzicami obejmuje:
• prezentację założeń pracy informacyjno-doradczej szkoły na rzecz uczniów,
• zajęcia psychoedukacyjne służące wspomaganiu rodziców w procesie podejmowania decyzji edukacyjnych i zawodowych przez ich dzieci (np.
warsztaty, mediacje, prelekcje),
• włączanie rodziców, jako przedstawicieli różnych zawodów, do działań zawodoznawczych szkoły,
• przedstawienie aktualnej i pełnej oferty edukacyjnej szkolnictwa ponadgimnazjalnego (oraz wyższego w miarę potrzeb),
• indywidualną pracę z rodzicami uczniów, którzy mają problemy: zdrowotne, emocjonalne, decyzyjne, intelektualne, rodzinne itp.,
• gromadzenie, aktualizowanie i udostępnianie informacji edukacyjno- zawodowych w regionie,
• przedstawienie możliwości zatrudnienia na lokalnym (krajowym i unijnym) rynku pracy.
4
Szkolny Program Doradztwa Zawodowego Charakterystyka programu
Program realizowany jest wśród uczniów klas 1-3 gimnazjum. Działania prowadzone w ramach orientacji zawodowej zaplanowane są na cały rok szkolny.
Zarówno w pierwszym jak i w drugim półroczu danego roku szkolnego prowadzone będą zajęcia na których uczniowie poznają:
• siebie, swoje mocne i słabe strony, zainteresowania, zdolności, predyspozycje, czynniki, jakie należy brać pod uwagę przy wyborze przyszłego zawodu i szkoły.
• młodzież zapozna się z zawodami istniejącymi na rynku pracy – uczniowie poznają jakie czynności wykonuje osoba reprezentująca dany zawód, jakie są wymagania, omawiane będą przeciwwskazania zdrowotne przy wyborze
• organizowane będą wyjścia na dni otwarte do szkół ponadgimnazjalnych
• nauczyciele szkół średnich zapraszani będą na spotkania z młodzieżą (przedstawią oferty szkół, kierunki kształcenia, zasady naboru, zaprezentują foldery, ulotki, broszury, przedstawią pokazy multimedialne)
• współpraca z poradnią psychologiczno – pedagogiczną w organizowaniu działań zawodoznawczych (warsztaty prowadzone przez pracowników poradni)
• ankiety – test skłonności zawodowych, test zainteresowań, warsztaty z młodzieżą prowadzone przez doradcę (zapoznanie z zasadami rekrutacji do szkół, kierunkami, terminem składania kwestionariuszy, rozdanie kart z terminami, omówienie punktacji za poszczególne przedmioty, poinformowanie o dokumentach, jakie są potrzebne do przyjęcia do szkoły)
• zapoznanie uczniów z elektronicznym naborem, podanie uczniom stron internetowych z informacjami o szkołach i zasadach rekrutacji.
Działania zawarte w programie realizowane są przez wychowawców, pedagoga szkolnego, nauczycieli przedmiotowych, bibliotekę szkolną oraz świetlicę Gimnazjum w Narewce.
Doradztwo zawodowe w szkole odbywa się w ramach : lekcji wychowawczych, lekcji przedmiotowych oraz wycieczek. Realizowane też jest na dodatkowych spotkaniach prowadzonych przez specjalistów: doradców zawodowych pracujących w Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej w Hajnówce itp.
1. Szczegółowe cele programu a) Uczniowie
1) Poznanie siebie, samodiagnoza preferencji i zainteresowań zawodowych;
2) Kształtowanie umiejętności planowania dalszego rozwoju edukacyjno-zawodowego oraz kontynuowania nauki w szkołach programowo wyższych;
3) Dostarczenie uczniom informacji o szkołach ponadgimnazjalnych, zawodach, aktualnych trendach na rynku pracy;
4) Podejmowanie decyzji zawodowych i edukacyjnych z uwzględnieniem swego stanu
5 fizycznego i zdrowotnego;
5) Kształtowanie odpowiedzialności za własny rozwój zawodowy;
6) Kształtowanie umiejętności określania swoich celów życiowych, sprawnego komunikowania, autoprezentacji, radzenia sobie ze stresem
7) Określenie swojego potencjału jako podstawy do kształtowania przyszłości;
8) Uświadomienie uczniom konieczności konfrontowania wiedzy o zawodach z wiedzą sobie i aktualnymi trendami na rynku pracy;
9) Wyrobienie w uczniach pozytywnych postaw wobec pracy b) Rodzice
1) Dostarczenie opiekunom wiedzy o dziecku, jego umiejętnościach, preferowanych, wartościach, zdolnościach, zainteresowaniach, mocnych i słabych stronach;
2) Zapoznanie rodziców z problematyką wyboru zawodu i możliwościami dalszego kształcenia;
3) Dostarczenie informacji o przeciwwskazaniach zdrowotnych; ( higienistka szkolna, pracownik Medycyny pracy)
4) Kierowanie do specjalistów pozaszkolnych, poradni psychologiczno-pedagogicznych.
c) Nauczyciele
1) Uświadomienie nauczycielom konieczności wplatania w treści przedmiotowe tematyki z zakresu orientacji zawodowej;
2) Pomoc nauczycielom w realizacji tematów z zakresu problematyki wyboru zawodu i możliwości kształcenia w ramach lekcji przedmiotowych;
3) Wypracowanie materiałów pomocniczych do prowadzenia zajęć z orientacji zawodowej na godzinach wychowawczych i spotkaniach z rodzicami.
2. Zadania realizatorów programu:
- prowadzenie zajęć edukacyjnych z zakresu preorientacji zawodowej;
- porady indywidualne dla uczniów i rodziców lub prawnych opiekunów uczniów;
- psychoedukacja rodziców lub prawnych opiekunów uczniów;
- wsparcie wychowawców i nauczycieli w realizacji zadań związanych z orientacją zawodową;
- gromadzenie danych nt. szkół ponadgimnazjalnych i zawodów;
-organizowanie dla uczniów Gimnazjum spotkań z przedstawicielami szkół ponadgimnazjalnych na terenie szkoły lub podczas wyjść edukacyjnych;
- gromadzenie informacji nt. absolwentów Gimnazjum;
- gromadzenie, tworzenie i udostępnianie materiałów dydaktyczno-wychowawczych;
- współpraca z Radą Pedagogiczną:
- utworzenie i zapewnienie ciągłości działania wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego;
- ewaluacja programu i określenie priorytetów dotyczących orientacji i informacji zawodowej na każdy rok nauki;
6
- współpraca z instytucjami pozaszkolnymi wspomagającymi orientację edukacyjnozawodową:
1. Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna, 2. OHP, CKU;
3. Powiatowy Urząd Pracy, 4. Zakłady pracy.
Wychowawcy klas:
- prowadzenie lekcji wychowawczych z zakresu orientacji zawodowej;
- opieka nad uczniami podczas spotkań z zaproszonymi gośćmi i zorganizowanych wyjść edukacyjnych;
- współpraca z innymi nauczycielami.
- organizowanie dla klasy spotkań z przedstawicielami zawodów oraz szkół ponadgimnazjalnych na terenie Gimnazjum lub podczas wyjść edukacyjnych;
Nauczyciele:
- wprowadzanie w tematykę przedmiotu treści związanych z orientacją zawodową;
- udostępnianie innym nauczycielom materiałów dydaktycznych wykorzystywanych przy realizacji zadań związanych z orientacją zawodową;
3) Formy i sposoby realizacji programu:
- lekcje wychowawcze;
- zajęcia edukacyjne z zakresu preorientacji zawodowej (warsztaty, pogadanki, dyskusje, karty pracy, testy predyspozycji);
- lekcje przedmiotowe, na których są realizowane treści z zakresu orientacji zawodowej;
- wyjścia edukacyjne;
- spotkania z zaproszonymi gośćmi;
- indywidualne konsultacje;
- spotkania z rodzicami;
- kierowanie do specjalistów;
-współpraca z instytucjami pozaszkolnymi wspomagającymi orientację edukacyjnozawodową.
4)Treści programu i ich założenia
Program skierowany jest zarówno do uczniów jak i ich rodziców i opiekunów.
Program jest realizowany w modułach tematycznych Klasa I
Część 1. Uczeń
Moduł I – zmiana stały element życia Moduł II – stres – wróg czy przyjaciel
7 Moduł III- Motywacja – co to jest i po co?
Moduł IV – czy współpraca się opłaca?
Część 2. Rodzice
Moduł I – Przygotowanie uczniów do wyborów edukacyjnych i zawodowych.
Wprowadzenie
Moduł II – Proces podejmowania decyzji.
Klasa II
Część 1. Uczeń
Moduł V- Jaki jestem oto jest pytanie.
Moduł VI - Zainteresowania – inspiracja do działania i sposób na relaks Moduł VII - Rozwijam skrzydła, podsumowanie wiedzy o sobie
Moduł VIII Świat zawodów. Co to takiego?
Część 2. Rodzice
Moduł III- jaki jest potencjał mojego dziecka
Moduł IV – Informacja zawodowa, czyli co warto wiedzieć o zawodach.
Klasa III
Część 1. Uczeń
Moduł IX Decyzje – szanse czy ograniczenia?
Moduł X Informacja zawodowa. Czyli co warto wiedzieć o zawodach?
Moduł XI – Szkolnictwo ponadgimnazjalne. Ścieżki kształcenia.
Moduł XII – Krok za krokiem, czyli nie od razu Kraków zbudowano. O celach i planach edukacyjno – zawodowych.
Część 2. Rodzice
Moduł V – Szkolnictwo ponadgimnazjalne
Moduł VI – Jak wyznaczać i osiągać cele zawodowe. 2
Wyżej wymienione treści opracowane zostały przez KOWEZIU i znajdują się w zasobach biblioteki szkolnej oraz w formie PDF na stronie szkoły w zakładce Doradztwo Zawodowe.
2 KOWEZIU – Katarzyna Druczak, Marzena Manturz, Magdalena Mrozek - Rozwijam skrzydła – poradnik metodyczny dla wychowawców gimnazjum w zakresie doradztwa zawodowego.
8
