SACCAMMINOIDES, NOWA OTWORNICA Z EOCENU KARPAT FLISZOWYCH
(Tabl. V i 1 fig.)
Saccamminoides n. gen. (Foraminifera) в эоцене флшневых Карпат
(Табл. V \ фиг.)
Saccamminoides п. gen. (Foraminifera) from the Eocene in the Flysch Carpathians
(PI. V a n d 1 fig.)
S t r e s z c z e n i e . W n o ta tc e te j a u to r o p isu je n o w y ro d za j o tw o rn ic a g lu ty n u ją c y c h z ro d z in y S a c c a m m in id a e oraz p o d a je zespół o tw o rn ic to w a rz y sz ą cy c h . M ik ro fa u n a ta p o c h o d z i z w a r s t w fliszo w y ch o k re ś lo n y c h n a p o d s ta w ie n u m u litó w j a k o do lny eocen.
W S T Ę P
W e fliszu K arpat rozp ow szech n ion e są k om p lek sy skalne, w których za ch o w a ły się ty lk o szczątki otw ornic aglu tyn u jących . T oteż korelacja o sad ów k red y i p aleogen u fliszu Karpat z konieczności opiera się często na zesp ołach otw ornic aglu tyn u jących . W zespołach ty ch w y stę p u ją za
zw yczaj ch arak terystyczn e p rzew od n ie form y w y m ie n ia n e np. przez H. H i l t e r m a n n a (1943) i W. P o ż a r y s k i e g o (1949) w profilach m ik rob iostratygraficzn ych z K arpat Środkow ych. N iektóre z ty c h otw ornic n ie zostały dotychczas opisane pom im o sw ej n iew ą tp liw ej w artości, a ob
darzone prow izoryczną n azw ą znane są ty lk o ze sch em atyczn ego rysunku.
Jedrią z takich m ało znanych otw ornic je st H a p lo p h ra g m iu m globige- r in ifo rm e (P. e t J.) H ilterm ann (1943), którą rów n ież c y tu je P ożarysk i (1949). W p ra cy „On som e foram inifera from th e N orth A tlan tic and A rctic O ceans in clu d ing D avis Straits and B a ffin ’s B a y “ Roy. Soc. London, Philos.
Trans., London, England, 1865, tom 155 (fide „Catalogue of Foram inifera"
E l l i s et M e s s i n a ) W. P a r k e r i T. J o n e s podają reprodukcję L itu o la nautiloidea Lam arck var. g lo b igerin iform is P arker et J o n e s (fig. 96), k tóra przypom ina k ształtem sch em a ty czn y rysu nek H a p lo p h ra g m iu m g lo b ig erin if o rm e z tabeli H ilterm anna (1943, str. 746). D efin ic ja w yżej cytow an ej odm iany, podana przez autorów P arkera i Jon esa (1. c. str. 407), n ie w y sta rcza do u stalen ia id en tyczności z form ą H ilterm anna. D efin icja ta brzm i następująco:
„ N iew ielk a ta form a z rodzaju L ituola posiada k om ory ow aln e i skupione na k szta łt G lobigerina; n iezb yt ob fity rdzaw oczerw ony m ateriał skorupki cem en tu jący ziarna piasku jest ró w n ie charaktery
— 54 —
sty czn y jak u w łaściw ej L ituola nautiloidea" (tłum aczenie z a n g iel
skiego).
H. B. B r a d y w roku 1884 (str. 312) podaje opis H a p lo p h ra g m iu m glo b ig erin ifo rm e (P. et J . ) 1 i w synon im ach tejże zam ieszcza L itu o la n au ti- loidea Lam arck var. glo b ig erin ifo rm is P. et J. Opis u sta lo n y przez B ra- d y ’ego w y k lu cza zu p ełn ie m ożliw ość w łą czen ia w obręb te g o gatunku form y H a p lo p h ra g m iu m g lo b ig e rin ifo rm e H ilterm an n (1943). Przeglądając literatu rę zn ajd ujem y .podobny okaz u B ra d y ’ego (1884, tab. 18, fig. 8) oznaczony jako P sa m m o sp h e r a fusca S c h u l z e . Zdaniem B ra d y ’ego są to 3 osobniki P s a m m o sp h e r a fusca sk lejo n e razem. Z e w zg lęd u n a b u d ow ę ujścia n ie m oże b yć m o w y o tym , że form a z fliszu K arpat n a leży do rodzaju P sa m m o sp h a era .
C ytow ana przez H. H ilterm anna i W. P ożarysk iego forma, ze w zględ u na sw ą budow ę, nie da się zaliczyć do znanych m i rodzajów otw ornic aglu - tynujących.
II. O P IS FO R M Y
Rodzina: Sacca m m in id a e Rodzaj: S acca m m in o id es n. gen.
D e f i n i c j a r o d z a j u : Skorupka krzem ionkow a, w olna, złożona z k ilk u dość regularnie ułożon ych komór, u k tórych zaznacza się szy b k i przyrost w ielk ości. Ś cia n y a g lu ty n o w a n e z z ia m kw arcu sp oiw em k rze
m ion k ow ym . K om ory posiadają odrębne, okrągław e, p ojed yn cze ujścia w id oczn e u ostatnich komór. B ezpośrednia kom unikacja m ięd zy w n ętrza m i kom ór n ie daje się zauw ażyć. Ze w zg lęd u na n ie w ie lk ie rozm iary p ierw szych kom ór i ich stan zachow ania, nie w iadom o, czy p o czątk ow e k om ory są ze sobą połączone kanałam i. W każdym razie ostatn ie k om ory z u w agi na b u d ow ę przedstaw iają raczej „typ kolonii*\ Z adziw ia jednak na ogół regularne u łożen ie kom ór p rzypom inające postać G lobigerina.
G e n o t y p : S a cca m m in o id es carpathicus n. sp.
P o c h o d z e n i e g e n o t y p u : K arpaty Zachodnie, arkusz Ż yw iec, m iejscow ość Lipow a, potok Kaina, próba RG. 5091.
S a cca m m in o id es carpathicus n. sp.
(Fig. 1 a, b, T abl. V, fig. 1, 2) S y n o n i m y :
1943 H a p lo p h r a g m iu m g lo b ig e rin ifo rm e (P. e t J.); H i l t e r m a n n , O el u n d K o h le 39, str. 746, 751.
1949 H a p lo p h r a g m iu m g lo b ig e r in ifo r m e (P. e t J.); P o ż a r y s k i , P a ń s tw . In st.
Geolog., B iul. 53, str. 14, 17, 18 i tablica,
nori 1865 L itu o la n a u tilo id e a L a m a r c k v a r. g lo b ig e rin ifo rm is P a r k e r et J o n e s ; R oy. Soc. L o n d o n , Philos. Trans., tom 155, str. 407, ta b l. 15, fig. 46—47, ta b l. 17, fig. 96— 98.
n o n 1884 H a p lo p h r a g m iu m glo b ig e rin ifo rm e (P. e t J.); B r a d y ; C h a l l e n g e r R e p o r t, s tr. 312.
n o n T ro c h a m m in a , g lo b ig e rin ifo rm is in n y c h a u to ró w .
1 W ed łu g H. E. T h a lm a n n a (1932, str. 300) o becnie zaliczone do r o d z a ju T r o - c h a m m in a .
D e f i n i c j a g a t u n k u : Skorupka w olna, złożona zazw yczaj z czterech praw ie k u listy ch komór, u ło żen iem p rzyp om in ających ro
dzaj Globigerina. Ś cia n y a g lu ty n o w a n e cem en tem k rzem ion k ow ym z ziarn kw arcu ostrokrawędzisitych znacznej grubości często około 0,08 m m . O k azy aglu ty n o w a n e z drobnego m ateriału są m niej liczne. Zaznacza się bardzo szybki przyrost w ielk o ści komór; śred n ice k o lejn y ch kom ór zw ięk szają się w stosunku m niej w ięcej 1 : 2 . O statnie kom ory (2— 3) m ają osob n e p ojed yncze ujścia okrągław e, dobrze w idoczne, o tw arte na ze-
Fig. 1 a, b. S a c c am m in o id es c a rp a th ic u s n. sp. o św ie tlo n y skośnie z g ó ry w o le jk u g oździkow ym . W idoczne są w n ę trz a k o m ó r w y p e łn io n e n iep rz e ź ro c z y sty m m a te ria łe m . U jś c ia w y r a ź n e u d w u o s ta tn ic h k o m ó r. P ie rw s z e k o m o ry źle z ach o w an e, (b— te n
s a m ok az o b ró con y o 90° w s to s u n k u do p o ło że n ia — a)
Фиг. 1 a, b. Saccamminoides carpathicus n. sp. Косо освещ енны й с вер ш и н ы в гво зд и - ковом м асле. В идны в н у тр ен н и е п р о с тр а н с тв а я ч е е к нап олн ен н ы е н е п р о зр а ч н ы м м атери ал о м . У д в у х последних я ч ее к у с тья хорош о заметны. П ред ы д ущ и е я ч е й к и плохо сохр ан ен ы (Ь — этот же сам ы й э к зе м п л я р обернуты й 90° в отнош ении в п о
ложению — а)
Fig. 1 a, b. S a c c am m in o id es c a rp a th ic u s n. sp., illu m in a te d o b liq u e ly f ro m above, in clove-oil. V isible a r e th e c h a m b e r in te rio rs , fille d w ith a n o p a q u e m a te ria l. D istin c t a p e r t u r e s in th e la s t tw o c h a m b e rs. I n itia l c h a m b e rs b a d ly p re s e rv e d , (b— th e sam e
sp e cim en t u r n e d 90° a c co rd in g to p o sitio n — a)
w n ątrz, um ieszczone na n iezn aczn ych w y d łu żen ia ch komór. U jść tych tru d no się jednak dopatrzyć w kom orach w cześn iejszych . B ezpośrednia k om un ik acja m ięd zy w n ętrzam i kom ór n ie je st w idoczna. D łu gość okazów m ie śc i się przew ażn ie w granicach 0,5— 1,0 m m , n iek ied y przekracza
1,0 m m .
H o l o t y p : fig. 1 a, b (w tekście), tabl. I, fig. 2a, K arpaty Zachodnie, arkusz Ż yw iec, m iejscow ość Lipow a, potok Kaina, próba RG 5091. H olotyp p rzech o w a n y w Zbiorach Zakładu G eologii, K raków , ul. Św . A n n y 6.
W y s t ę p o w a n i e : O m aw iana form a w y stę p u je w K arpatach Za
ch od n ich w serii podśląskiej na arkuszu Ż y w iec w k om p lek sie łu p k ów zielon ob ru n atn ych z p iaskow cam i glau k on itow ym i. W. p iaskow cach ty ch
— 56 —
znalazł m gr R. G r a d z i ń s k i w czasie badań teren o w y ch w 1953 roku stan ow isk o n u m u litow e, którego w ie k określił prof. dr F. B i e d a jako
dolny eocen (iprez) na p od staw ie form:
N u m m u lite s p lan u latus Lamk. f. A i B,
„ ,, ja c q u o ti de la H arpe f. A, ,, ,, g lobu lu s L eym . f. A,
,, ,, p e r n o tu s p a raburdigallen sis Schaub. f. A.
Próbka łupków (RG 5026 A), pobrana obok ła w ic y z n u m u litam i w y m ien ion ym i p ow yżej, zaw iera dość obfitą m ikrofaunę aglutynującą:
A m m o d is c u s e x gr. in certus (d’Orbigny), D e n d r o p h r y a excelsa G rzybow ski 1897,
„D e n d r o p h r y a “ (częściow o n iero zw id lo n e ułam ki D. excelsa), G lo m o sp ira gordialis (J. et P.) 1860,
,, ,, charoides (J. et P.) 1860,
H a p lo p h ra g m o id e s w a l t e r i (G rzybow ski) 1897, H y p e r a m m in a g r z y b o w s k i i D ylążan k a 1923,
„ H y p e r a m m in a " , P le c tin a sp.,
R e o p h a x subnodulosa G rzybow ski 1897, ,, cf. scalaria G rzybow ski 1896, R ecurvoides,
,, ,, d e f le x ifo r m is (Noth) 1912, R h a b d a m m in a linearis B rady 1879,
S a c ca m m in a pla cen ta (G rzybow ski) 1897, S a cca m m in o id es carpathicus n. sp.,
’ T ro ch am m in oides,
,, ,, contortus (G rzybow ski) 1897, ,, ,, D erm etijo rm is (G rzybow ski) 1897, T e x tu la ria p lu m m e r a e L alicker 1935,
Rotaliidae (1 okaz zniszczony).
C harakterystyczne w tym zesp ole są form y S a cca m m in o id es c a r p a th i
cus n. sp. i R e o p h a x cf. scalaria G rzybow ski.
D alsze próby (RG 5093, 5091, 127, 10), pobrane z w y m ien io n eg o kom p leksu skalnego w in n y ch punktach, już bez n u m u litów , zaw ierają podobny zespół m ik rofau n y uboższy lub obfitszy.
Poza w y m ien io n y m i pow yżej punktam i S a c c a m m in o id e s carpath icu s n. sp. został znaleziony p rzeze m n ie w w arstw ach h iero g lifo w y c h serii śląskiej okolic Istebnej (K arpaty Zachodnie).
W literatu rze publikow anej form ę zaliczoną przeze m n ie do S a c c a m m in oides carpathicus n. sp. podaje H. H ilterm ann (1943) z K arpat Środ
kow ych, z kom pleksu p strych łupków z piaskow cam i ciężk ow ick im i (eocen).
W w yższej części w sp om nianego kom pleksu form a ta w y stęp u je, zdaniem H. H ilterm anna w w arstw ach z C y c la m m in a a m p le c te n s G rzybow ski (= C. acutidorsata (H antken), w niższej zaś części ch arak teryzu je osobno w yod ręb n ion y poziom,
W. Pożaryski (1949) cy tu je form ę zaliczoną przeze m n ie do S. ca rp a thicus n. sp. z w a rstw h iero g lifo w y c h a n ty k lin y B iecza (K arpaty Środ
kowe).
W n i o s k i : W w y n ik u dotychczas przeprow adzonych badań w y żej w sp om n ian ych znaleziono S a cca m m in o id es carpathicus n. sp. ty lk o w eo c e - n ie fliszo w y m w K arpatach. P rzed staw ion y pow yżej zespół otw ornic ag lu - ty n u ją c y c h z S. carpathicus n. sp. i R e o p h a x cf. scalaria G rzybow ski m oże b y ć praw dopodobnie u ż y ty w stratygrafii fliszu K arpat jako w sk aźn ik
n iższego eocenu.
W Y K A Z L IT E R A T U R Y
1. B r a d y H. B. (1884), T h e V oyage of H. M. S. C h a lle n g e r, R e p o rt on th e F o r a m i- n ife ra , L ondon.
2. C u s h m a n J. (1950), F o r a m in if e ra th e ir c la ssifica tio n a n d econom ic use., C a m b rid g e , M a ssa c h u setts.
'3. D y l ą ż a n k a M. (1923), W a rs tw y in o c e ra m o w e z ło m u w S z y m b a r k u k oło Gorlic. Roczn. Pol. T o w . Geol. to m 1 (za r o k 1921—22), pp. 36—80, ta b l. 1, K ra k ó w . 4. E l l i s B. i M e s s i n a R. (1940), C a ta lo q u e of F o ra m in ife ra , S pec. Publ. A m e r .
M us. Nat. Hist., N e w Y ork.
5. G r z y b o w s k i J. (1896), O tw o rn ice c z erw o n y c h iłó w z W adow ic, R ozpr. W y d z . M at. Przyr. A k a d . Um. to m 30, pp. 261—308, z 4 tab l. K ra k ó w .
6. G r z y b o w s k i J. (1897), O tw o rn ice p o k ła d ó w n a fto n o ś n y c h okolicy K ro s n a , R o zpr. W yd z. M at. Przyr. A k a d . Ura. to m 33, pp. 257— 305, z 3 tabl. K ra k ó w . 7. H i l t e r m a n n H . (1943), Z u r S tr a tig r a p h ie u n d M ik ro fo ss ilfiih ru n g d e r M itte l-
k a r p a th e n , Oel u n d K oh le, 39, pp. 745— 755, B e rlin .
8. L a l i c k e r C . (1935), N e w T e r tia r y T e x tu la riid a e , Contrib. C u sh m . Labor. F oram . Res. tom 11, część 2, pp. 39—51, 2 tabl. S h a ro n , M a ssa c h u setts.
9. P o ż a r y s k i W. i G u z i k K. (1949), F a łd B iecza (K a rp a ty Ś rodkow e), P a ń s tw . In st. Geol. Biul. 53, pp. 1-—33, 1 tabl., W a rszaw a.
10. T h a l m a n n H. E. (1932), N o m e n c la to r (U m - u n d N e u b e n e n n u n g e n ) zu d e n T a - feln 1 b is 115 in H. B. B r a d y ’s W e rk iib e r die F o r a m in if e re n d e r C h a lle n g e r E x p e d itio n , L o n d o n 1884, Eclogae Geol. Helv., to m 25, pp. 293— 312, Basel.
Р Е З Ю М Е
Семейство: Saccamminidae Род: Saccamminoides n. gen.
Н а у ч н о е о п р е д е л е н и е р о д а : кремнеземная скорлупа, свободная?
сотсоящая из нескольких ячеек, быстро растущих и довольно правильно рас
положенных. Стенки образовавшиеся вследствие сцепления кварцевых зерен.
В ячейках имеются обособленные кругловатые единичные отверстия, заметные в последних ячейках. Непосредственного сообщения между внутренними пар
тиями ячеек не удалось заметить. Принимая во внимание незначительные раз
меры первых ячеек и то их состояние, в котором они сохранились, неизвестно нам, соединены ли между собою каналами первые ячейки. Как бы ни было, последние ячейки по своему строению изображают что-то в роде типичной колонии. Удивительно однако то, что ячейки расположены правильно таким об
разом, что припоминают они облик „Globigerina”.
Г е н о т и п : Saccamminoides carpathicus п. эр.
П р о и с х о ж д е н и е г е н о т и п а : Западные Карпаты, лист Живец, мест
ность Липова, ручей Кальна, образец R. G. 5091.
— 58 —
Saccamminoid.es carpałhicus n. sp.
Текст: фиг. l a , b, таблица I, фиг. 1, 2 С и н о н и м ы :
1943 H a p lo p h r a g m i u m glo b ig e rin ifo rm e (P. e t J .); Г и л ь т е р м а н , „Oel und K o h le” 39 с тр а н и ц а 746, 751.
1949 H a p l o p h r a g m i u m glo bige rin ifo rm e (P. e t J .); П о ж а р н с к и й ,
non 1884 H a p l o p h r a g m i u m glo b ig e rin ifo rm e (P. e t J.) Б р а д и X. Б . C h allen ger R e p o rt с тр а н и ц а 312
n on T r o c lia m m in a g lo b ig e r in ifo r m is д р у г и х авторов.
Н а у ч н о е о п р е д е л е н и е в и д а : скорлупа свободная, состоящая чаще всего из четырех ячеек почти шаровидных, припоминающих своим расположе
нием род Globigerina. Стенки образовавшиеся вследствие сцепления кремне- земнистым цементом, состоящие из кварцевых зерен с острыми краями значи
тельной толщины, нередко около 0,08 миллиметра. Экземпляры, возникшие вслед
ствие сцепления мелкого материала, попадаются реже. Ячейки растут очень скоро; диаметр соседних ячеек приблизительно в два раза больше (1:2). У двух или трех последних ячеек есть индивидуальные отверстки, хорошо заметные;
они размещены на незначительных удлинениях ячеек. Отверстия эти однако трудно заметить в предыдущих ячейках. Непосредственного сообщения между внутренними пространствами ячеек не наблюдаем. Длина этих объектов чаще всего 0,5— 1 миллиметра, иногда только они длиннее 1 миллиметра.
Г о л о т и п фиг. 1 а, Ь, (Текст): табл. I, фиг. 2 а. Западные Карпаты, лист карты Живец, местность Липова, ручей Кальна, образец R G 5091.
М е с т о н а х о ж д е н и я : описываемый вид находится в Западных Карпатах, в серии соседующей с Силезией, на листе карты Живец, в комплексе зелено
вато-бурых сланцев с глауконитовыми песчаниками. В этих песчаниках магистр Р. Градзинский нашел в 1953 году при научном исследовании территории — местонахождение нуммулитов; проф. др Ф. Беда определил их возраст: н и ж н и й э о ц е н ; доказательство: нижеследующие формы;
Nummulites planulatus (Лям. ф. А и Б), Nummulites jacquoti (Де ля Гарп, ф. А), Nummulites globulus (Лейм. ф. А),
Nummulites pernotus paraburdigallensis (Шауб. ф. А).
Исследуемый образец сланца (E.G 5026 А), добытый вблизи пласта с вышеназванными нуммулитами, содержит в себе довольно обильную микро
фауну аглютинированную)
Ammodiscus ex gr. incertus (D’Orbigny), Dendrophrya excelsa G rzybow ski 1897, DendropJirya,
Glomospira gordialis (J. et P.) 1860,
„ charoides (J. et P.) 1860,
Haplophragmoid.es W alteri (Grzybowski) 1897, Hyperamm ina Grzybowski i Dylążanka 1923, Hyperammina,
Plectina sp.,
Beophax subnodulosa Grzybowski 1897, Beophax cf. scalaria (Grzybowski) 1896, Becurvoides,
„ deflexi formis (Noth) 1912, Bhobdammina linearis Brady 1879, Saccammina placenta (Grzybowski) 1897, Saccamminoides carpathicus n. sp.,
Trochamminoides,
Trochamminoides contortus (Grzybowski) 1897,
„ vermetiformis (Grzybowski) 1897, Textularia plummerae Lalicker 1935,
Rotalidae — (1 образец испорченный).
Особенно характерны для этого комплекса виды Saccamminoides carpa
thicus n. sp. и Beophax cf. scalaria Grzybowski.
Остальные образцы (RG. 5091, 5093, 10, 127), добытые в других пунктах вышеупомянутого комплекса скал, уже не содержат нуммулитов, но в них встречаем накопление аналогической фауны, более бедное или более обильное.
Кроме вышеупомянутых пунктов Saccamminoides carpathicus n. sp. был мною найден в иероглифовых слоях „силезской серии” в окрестности Истебна (Западные Карпаты).
В опубликованной литературе Г. Гильтерман (1943) указывает в Средних Карпатах на тот вид, который я причислил к Saccamminoides carpathicus n. sp.; форма эта находится в комплексе пестрых сланцев с ценжковицкими песчаниками (эоцен). В верхних партиях упомянутого комплекса форма эта находится — по мнению Гильтермана в слоях содержащих Cyclamina amplec- tens Grzybowski ( = С. acuitdorsata [Hantken]), а в нижних партиях она ха
рактерна как особо выделенная группа. В. П о ж а р и с к и й (1949) указывает в иероглифовых слоях антиклинали Беча (Средние Карпаты) форму причи
сленную мною к S. carpathicus n. sp. Заключение: как результат до сих пор проведенных вышеупомянутых исследований Saccamminoides carpathicus n. sp.
был найден только во флишевом эоцене Карпат. Описанный повыше комплекс аглютинированных фораминифер с S. carpathicus n. sp. и Beophax cf. scalaria G rzybow ski по всей вероятности может быть использован в Стратиграфии флишевых отложений Карпат в качестве указателя эпохи („нижний эоцен” ).
S U M M A R Y
A b s t r a c t . Th e a u th o r d escrib es a n e w g en u s of a g g lu tin a te d f o ra m in ife r a fro m t h e fa m ily S a c c a m m in id a e ; h e also gives a list of th e a c c o m p a n y in g f o ra m in ife ra . T h e m ic ro fa u n a is d e riv e d fro m F ly s c h s tr a ta d e te rm in e d , on th e b a sis of th e n u m - m u lite s , as b e lo n g in g to th e L o w e r Eocene.
IN T R O D U C T IO N
C om m on in th e F lysch of th e C arpathians are rock com p lexes, pre
se r v e d in w h ich are th e rem ains on ly of agglu tin ated foram inifera.
C on seq uently, th e correlation of sed im en ts b elon gin g to th e C retaceous and P a leo g en e in th e F lysch o f th e C arpathians is fr eq u en tly based, of n ecessity , on aggregates of agglu tin ated foram inifera. U su al in such
— 60 —
aggregates is the occurence of characteristic in d ex form s, quoted, e. g., b y H. H i l t e r m a n n (1943) and W. P o z a r y s k i (1949) from micr-obio- stratigraphic p rofiles in th e C entral Carpathians. S o m e of th e se foram in i- i'era h a v e not been h ith erto described in sp ite of th e ir u n q u estion ab le value; nam ed p rovision ally, th e y are k n o w n on ly from sch em atic draw ings.
One of such little -k n o w n foram inifera is H a p lo p h ra g m iu m glo b ig e- rin ifo rm e (P. et J.) H ilterm an n (1943), also quoted b y P ozarysk i (1949).
W. P a r k e r and T. J o n e s („On som e Foram inifera from th e N orth A tlan tic and A rctic O ceans in clu d ing D avis S traits and B a ffin ’s B a y “, R oy.
Soc. London Philos. Trans., London, England, 1865, vol. 155 — fid e „Ca
talogu e of Foraminifera'* E llis et M essina) g iv e a figu re of L itu o la n a u tilo idea Lam arck var. g lo b ig erin ifo rm is Parker et Jones (Fig. 96), w h ic h resem b les b y its shape the sch em a tic d raw in g of H a p lo p h ra g n iu m g lo b i- g e rin ifo rm e in H ilterm an n ’s table (1943, p. 746). T he d efin itio n of th e ab ove-m en tion ed v a riety pub lish ed by P arker and Jon es (1. c. p. 407) is not su fficie n t for th e purpose of d eterm in in g its id en tity w ith H. H ilter
m an n ’s form. This d efin ition is as follow s:
„In this lo w form of L itu o la th e cham bers are subglobular and agglom erated, p resen tin g an isom orph of G lobigerina; th e so m ew h a t scan ty and ru sty-red sh e ll substance cem en tin g th e sand -grain s is characteristic, as in L itu o la n a u tiloide a proper".
H. B. Brady in 1884 (p. 312), ga v e a description of H a p lo p h ra g m iu m g lo b ig erin ifo rm e (P. et J.) *, and am ong the sy n o n y m s of th e latter h e quote L itu o la nau tiloidea Lam arck var. g lobigerin iform is (P. et J.). B ra d y ’s description co m p letely e x clu d es th e p ossib ility of in clu d ing w ith in th is species th e form H a p lo p h ra g m iu m g lo b ig e rin ifo rm e H ilterm an n 1943.
Looking through the literature, the author discovered a sim ilar specim en in B rady 1884, T able 18, Fig. 8), design ated as P s a m m o sp h a e r a fusca Schulze. In B rad y’s opinion, w h a t w e h a v e h ere are th ree specim en s of , P. fusca cem en ted together. On account of th e structure of th e aperture,, inclusion of th e form fro m th e C arpathian F ly sch in th e genus P s a m m o
sphaera is out of th e question.
The form quoted b y H. H ilterm an n and W. Pozaryski, in v ie w of its, structure, cannot be included in th e genera of agglu tin ated foram in ifera know n to th e author.
D E S C R IP T IO N O F T H E FO R M Fam ily: S a cca m m in id a e Genus: S accam m inoide? n. gen.
D e f i n i t i o n o f t h e g e n u s : T est unattached, com posed o f several fast increasing cham bers, arranged in a quite regular m anner.
Cham bers sim ple, not labyrinthic; w a ll of agglu tin ated quartz-grains, cem ent siliceous. The cham bers have separate, roundish, sin g le apertures, visib le in the la st cham bers. D irect com m unication b e tw e e n th e cham ber interiors is not n oticeable. On account of the v ery sm all dim ensions of th e
1 A c c o rd in g to H. E. T h a lm a n n (1932, p. 300), it is n o w in c lu d e d in th e g e n u s Trocham m ina.
fir st cham bers and th e state of their preservation, it is n ot k n o w n w h eth er th e in itial cham bers are con n ected w ith one another b y m ean s of canals.
In any case, th e last cham bers represent, b y th eir structure, rather a „colon y type". Surprising, h ow ever, is th e g en era lly regular arrange
m e n t of th e cham bers, resem b lin g th e shap e of Globigerina.
G e n o t y p e : S a cca m m in o id es carpath icu s n. sp.
O r i g i n e o f t h e g e n o t y p e : W estern Carpathians, sh e e t Ż y
w iec, lo ca lity Lipow a, torrent Kalna, sam ple RG 5091.
S a cca m m in o id es carpathicus n. sp.
(T ex t: fig. 1 a;, b, T a b le I, fig. 1, 2) S y n o n y m s :
1943 H a p lo p h ra g m iu m globigeriniform e (P. e t J.); H i l t e r m a n n „Oel u n d K o h le “ 39, pp. 746, 751,
1949 H a p lo p h ra g m iu m globigeriniform e (P. e t J.); P o ż a r y s k i , Państw. Inst.
Geolog., B iul. 53, pp. 14, 17, 18 a n d table,-
n o n 1865 L itu o la nautiloidea L a m a rc k v a r g lobigerinifonnis P a r k e r et J o n e s ; Roy. Soc. London. Philos. Trans., L o n don, E n g la n d , vol. 155, p. 407, T a b le 15, F ig s 46, 47, T a b le 17, Figs 96—98,
n o n 1884 H a p lo p h ra g m iu m globigeriniform e (P. e t J.); B r a d v , Challen g er Report, p. 312,
n o n T ro c h am m in a globigeriniform is of o th e r au th o rs.
D e f i n i t i o n o f t h e s p e c i e s: T est unattached, u su a lly com posed of four, alm ost spherical cham bers, resem b lin g b y their arrangem ent th e genus G lobigerina. C ham bers sim ple, not labyrinthic; w a ll of a g g lu ti
n ated sharply angular quartz-grains of considerable thickness, freq u en tly c. 0,08 mm; cem ent siliceous. L ess num erous are specim en s agglu tin ated from a fin e m aterial. The cham bers increase rapidly; th e d iam eter of th e su c cessiv e cham bers increase in the ratio of c. 1 : 2 . T he last tw o or th ree cham bers h ave separate, single, roudish apertures th a t a r e 'w e ll visib le, open outw ards, and situ ated on in sign ifican t elongations of th e cham bers.
It is difficult, how ever, to d etect th ese apertures in th e ealier cham bers.
D irect com m unication b etw een the cham ber interiors is n o t visib le. The le n g th of the specim ens u su ally ranges b e tw e e n 0,5 and 1,0 mm., occa
sio n a lly ex ceed in g 1,0 mm.
H o l o t y . p e : Text: fig. 1 a, b: T able V, fig. 2 a. W estern Carpathians, sh e e t Ż yw iec, lo ca lity Lipowa, torrent Kalna, sam ple R G 5091.
' O c c u r e n c e : T he discussed form occurs in th e W estern C arpathians in th e S u b -S ilesia n series of sh e e t Ż yw iec, in a co m p lex of g reen -b row n sh a les w ith glauconitic sandstones. R. G r a d z i ń s k i d iscovered in th ese sandstones, during his field -w o rk in 1953, a n u m m u litic fauna, th e age of w h ich w a s determ ined by Prof. Dr F. B i e d a to b e the L ow er Eocene (th e Ypresian) the basis for th e latter determ ination w ere th e fo llo w in g forms:
N u m m u lite s p lan u latus Lamk. f. A and B,
„ „ ja c q u o ti de la Harpe, f. A,
„ ,, globulus L eym . f. A,
„ „ p e rn o tu s pa ra b u rd ig a llen sis Schaub, f. A.
— 62 —
A sh a le sam p le (RG 5026 A), collected alon gsid e th e bed w ith the- ab ove-m en tion ed n um m ulites, contains a quite abundant agglutinated.
m icrofauna:
A m m o d is c u s ex gr. in certu s (d’Orbigny), D e n d r o p h ry a excelsa G rzybow ski 1897,
,,D e n d r o p h ry a “ (partly unram ified fragm en ts of D. excelsa), G lo m o sp ira gordialis (J. et P.) i860,
,, „ charoides (J. et P.) 1860,
H a p lo p h ra g m o id es w a l t e r i (G rzybow ski) 1897, H y p e r a m m in a g r z y b o w s k i i D ylążan k a 1923, ,,H y p e r a m m in a “,
P lec tin a sp.,
R e o p h a x subnodulosa G rzybow ski 1897, R eo p h a x cf. scalaria G rzybow ski 1896, R ecurvoides,
„ „ d e fle x ifo r m is (Noth) 1912, R h a b d a m m in a linearis B rady 1879,
S accam m in a p la cen ta (G rzybow ski) 1897, S ą ca m m in o id es carpathicus n. sp.,
Troch am m in oides,
„ ,, con tortu s (G rzybow ski) 1897, ,, ,, v e r m e t if o r m i s (G rzybow ski) 1897, T e x tu la r ia p lu m m e r a e L alicker 1953,
Rotaliidae (one dam aged specim en).
Characteristic in this a g g reg a te are the forms: S a cca m m in o id e s car
pathicus n. sp. and R e o p h a x cf. scalaria G rzybow ski.
Further sam ples (RG 5093, 5091, 127. 10) co llected from th e a b ove- m en tion ed rock com p lex at other points w h ere n u m m u lites w e r e absent, contain a sim ilar aggregate of th e m icrofauna, m ore or less abundant.
A part from th e above m en tion ed points, S a cca m m in o id es carpath icu s n. sp. w as discovered b y the author in h ieroglyp h ic strata of th e S ilesia n series in th e v ic in ity of Istebna (W estern Carpatians).
In th e published literature, th e form included by th e author in S a c cam m in o id es carpathicus n. sp. is quoted b y H. H ilterm ann (1943) from th e Central Carpathians, from a com p lex of variegated shales w ith C iężko
w ic e Sandstones (Eocene). In th e higher part of th e la tte r com plex, the ab ove-m en tion ed form occurs, in H. H ilterm an n ’s opinion, in strata w ith C y c la m m in a a m p le c te n s G rzybow ski ( = C. a cu tidorsata (Hantken)), w h ile in th e lo w e r part it characterizes a sep arately d istin gu ish ed horizon.
T h e form inclu d ed b y the author in S. carpath icu s n. sp., is quoted by W. P ożaryski (1949) from h ieroglyp h ic strata of th e B iecz an ticlin e (Central Carpathians).
C o n c l u s i o n : A s th e resu lt of in vestigation s h ith erto carried out and m en tion ed above, S a cca m m in o id es carpathicus n. sp. has b een d is
covered on ly in the F lysch E ocene of th e Carpathians. The ab ove-q u oted aggregate of agglu tin ated foram inifera w ith S. carpathicus n. sp. and R eo p h a x cf. scalaria G rzybow ski can b e probably u tilized in th e stratigraphy of th e Carpathian F lysch as an age in d ex of th e lo w er stages of th e Eocene..
O B JA Ś N IE N IA T A B L IC Y V ОБЪЯСНЕНИЯ Т А БЛ И Ц Ы V E X P L A N A T IO N O F P L A T E V
Fig. 1. Z espó ł o tw o rn ic a g lu ty n u ją c y c h z d olnego e ocenu serii p o d ślą sk iej fliszu K a r p a t. P r ó b a RG . 5026, 12 X
Фиг. 1. Комплекс форамипифер аглю ти н и рую щ и х и з ниж него эо ц ен а с е р и и подси- л ези й ск о й кар п атско го флиша. О бразец RG. 5026, 1 2 х
Fig. 1. T h e a sse m b la g e of a g g lu tin a te d F o r a m in if e ra fro m th e L o w e r E ocene bed s of th e S u b -S ile s ia n series, C a r p a th ia n Flysch . S a m p le RG. 5026, 12 X :
1 — D e n d ro p h rya excelsa G rzy b o w sk i 1897,
2 — Haplophragm oides w a lte ri (G rzybow ski) 1897, 3 — H y p e ra m m in a grzybow skii D y lą ż a n k a 1923, 4 — H y p e ra m m in a ,
5 — R eophax subnodulosa G rzy b o w sk i 1897, 6 — Reophax cf. scalaria G rzy b o w sk i 1896, 7 — Saccamminoides carpathicus n. sp., 8 — T e x tu la r ia p lu m m erae L a lic k e r 1935,
9 — Trocham m inoides v e rm e tifo rm is (G rzybow ski) 1897, 10 — g lau k o n it.
Fig. 2. a — Saccamminoides carpathicus n. sp. (holotyp), 50 X ; K a r p a ty Z ach o d n ie, a rk u sz Żyw iec, m iejscow ość L ipow a, p o to k K a ln a . P r ó b a -RG. 5091;
b —Saccamminoides carpathicus n. sp., 50 X ; K a r p a ty Z ach o d n ie, a rk u s z Żyw iec, m iejscow ość R ad ziechow y. P r ó b a RG. 127.
Фиг. 2. a — Saccamminoides carpathicus n. sp. (holotyp), 50 х ; З а п а д н ы е К ар п аты , лист Живец, м естность Л ипова, поток К а л ь н а . О бразец РГ. 5091;
b — Saccamminoides carpathicus n. sp., 50 X ; З а п а д н ы е К арп аты , л и ст Ж ивец, М естность Р ад зеховы . Образец РГ. 127.
Fig. 2. а — Saccamminoides carpathicus n. sp. (holotyp), 50 X ; W e ste rn C a rp a th ia n s , sh e e t Żyw iec, lo ca lity L ip o w a, t o r r e n t K a ln a . S a m p le RG. 5091
b — Saccamminoides carpathicus n. sp. 50 X ; W e ste rn C a rp a th ia n s , sh e et Żyw iec, lo cality R ad ziechow y. S a m p le RG. 127.
Ro cznik Pol. To w. Geol., t. X X I I I , 1953. Tabi. V
S. G eroch
