Stefan Moysa
"Wagnis Theologie : Erfahrungen mit
der Theologie Karl Rahners", wyd.
Herbert Vorgrimler,
Freiburg-Basel-Wien 1979 : [recenzja]
Collectanea Theologica 50/1, 195-196
samo przez się podejrzane? Czy w iara nie jest tym bardziej potrzebna, by przezwyciężyć zło, k tóre się na przykład w Oświęcimiu okazało? W spraw ie wzmiankowanego ogrodnika mówi autor, że tego rodzaju pojmowanie związa ne jest z wyobrażeniem o jednorazowej i niejako „punktow ej” interw encji Boga w jakieś wydarzenie,podczas gdy On jest obecny jako podstaw a i grunt wszystkich w ydarzeń i to tak intym nie, że Go zauważyć nie możemy. Szeroko też mówi R a h n e r o posłannictwie Jezusa Chrystusa zw racając uwagę, że świadczy on o całkow itym oddaniu się Boga ludzkości w Jego osobie, która przez to przewyższa nieskończenie osobę jakiegokolwiek proroka czy założy ciela religii.
Przytoczone pytania i odpowiedzi pozw alają sądzić, że postawione p y ta nia rzeczywiście dotyczą trudności dzisiejszego człowieka i wychodzą z zało żenia, że tego rodzaju podstawowe trudności są właśnie najw ażniejsze. R a h n e r daje odpowiedzi wyczerpujące i zadowalające, choć czasem trochę przechodzą obok tem atu. W sumie książka jest pewnego rodzaju apologetyką w najlepszym tego słowa znaczeniu i będzie pożyteczna dla wszystkich, którym rzeczywiście zależy na głoszeniu chrześcijańskiego orędzia, by było ono usłyszane i przyjęte przez współczesnego człowieka.
ks. Stefan Moysa SJ, Warszawa Wagnis Theologie. Erfahrungen m it der Theologie Karl Rahners, wyd. H erbert
V o r g r i m l e r , Freiburg-B asel-W ien 1979, Verlag H erder, s. 624.
Z okazji 75-tych urodzin K arola R a h n e r a jeden z jego uczniów i n a j bliższych współpracowników wydał księgę pam iątkow ą. Nie jest to zresztą pierwsze tego rodzaju dzieło, gdyż H erbert V o r g r i m l e r jest również w y dawcą dwóch wielkich tomów Gott in W elt (Freiburg-Basel-W ien 1964, Verlag H erder) dla upam iętnienia 60-tych urodzin uczonego, który jest może n a j częściej om awianym teologiem współcześnie żyjącym. Pewne pojęcie o tym d ają bibliografie umieszczone na końcu recenzowanej książki. Znajdujem y tam w pierw bibliografię dzieł i artykułów R a h n e r a wraz z tłum aczeniam i i dalszymi wydaniam i. Bibliografia ta zawiera tylko pozycje wydane w latach 1974—1979, gdyż jest kontynuacją innych podobnych, a łączna ilość ujętych tam pism autora wynosi 3535 pozycji! Dorobek zapewne znacznie pomnożony w stosunku do oryginalnej twórczości R a h n e r a, jednak świadczący o w pły wie, jaki -wywiera on na umysłowość współczesną. O wpływie tym świadczy również bibliografia litera tu ry pomocniczej zaw ierająca wszystkie dzieła i artykuły o R a h n e r z e opublikowane w latach 1948—1978. Obejm uje ona 646 pozycji, w tym 44 książki, wliczając w to dysertacje doktorskie i num ery czasopism naukow ych wyłącznie R a h n e r o w i poświęcone. Reszta to a rty kuły w różnych czasopismach, przyczynki w dziełach zbiorowych czy też p artie książek trak tu jący ch zasadniczo o innych tem atach. W ostatniej biblio grafii znajdziemy też 9 pozycji polskich. Nie jesteśm y więc na szarym końcu, jeżeli chodzi o recepcję teologii Rahnera, choć — trzeba przyznać — nie mamy też wielkich osiągnięć w tej dziedzinie.
Książka nie ma za zadanie przedstaw ienia całości poglądów niemieckiego teologa. Autorzy staw iają sobie cel o wiele skromniejszy, gdyż chcą podzielić się tym , jak jego teologię przeżyli i jakie m iała ona dla nich znaczenie. Stąd też tytuł: doświadczenia z teologią K arola R ahnera. O branie takiej drogi suge row ała też sam a myśl Rahnerow ska; jej punktem centralnym bowiem jest doświadczenie Boga. R a h n e r , według słów wydawcy, pracow ał całe życie nad tym, by w Kościele można było doświadczyć w iary, nadziei i miłości.
Wszystkie przyczynki, których autoram i są ludzie jeszcze młodzi i pocho dzący z całego św iata, dzielą się na cztery zasadnicze grupy. Pierwsza z nich obejm uje te artykuły, które w łaśnie naśw ietlają rolę doświadczenia w teo logii. Zaraz na początku B r ü n g e 1 staw ia tezę, że doświadczenie Ducha jest gruntem i nośnikiem całej teologii R a h n e r a , k tó ra na nim stoi jako na
fu n dam entum inconcussum. Inny autor natom iast, B. F r а 1 i n g, naw iązuje
do doświadczenia, które przeżył R a h n e r w ignacjańskich Ćwiczeniach d u
chownych. Pozostają one dla niego źródłem etyki egzystencjalnej, gdyż umoż
liw iają dokonanie należytego wyboru.
Druga grupa obejm uje prace dotyczące tajem nicy istnienia, jaka u R a h - n e r a odgrywa ta k w ielką rolę. Tu należy zwrócić szczególną uwagę na te artykuły, które przyczyniają się do naśw ietlenia pojęć często przez R a h n e r a używanych, a jednak nie definiowanych. P u n t e 1 na przykład wyjaśnia pojęcia „transcendentalny” i „kategorialny”.
Trzecia część zatytułow ana O honor teologiczny człowieka zawiera opra cowania dotyczące Rahnerow skiej antropologii. Wszystkich, którzy myślą kategoriam i przyrodniczym i zaciekawi tu taj artykuł O ’ D o n o v a n a o d ia logu z darwinizm em . K. H. O h 1 i g wykazuje, jak R a h n e r przez swoje określenie C hrystusa jako Absolutnego Zbawiciela, który wychodzi naprze ciw ludzkiemu pragnieniu zbawienia, nadal nowe impulsy dla tak zwanej „chrystologii oddolnej” czyli wychodzącej bardziej od rzeczywistości em pirycz nej człowieka.
Część czw arta przedstaw ia służbę R a h n e r a dla Ewangelii praktyki pastoralnej. Znajdziem y tu między innym i artykuł M a l d o n a l d a przypo m inający wkład, jaki R a h n e r wniósł do teologii słowa i sakram entu. Na uwagę zasługuje również artykuł M i i g g e g o przypom inający jak wielkie znaczenie posiadają prace R a h n e r a dla w yjaśnienia historii i praktyki pokuty kościelnej.
O pracowania ostatniej grupy wreszcie chcą wykazać, jak R a h n e r przy czynił się do otw arcia Kościoła i do jego wyzwalającego działania. Można powiedzieć, że wszystkie przyczynki tej części obracają się wokół pojęcia „anonimowego chrześcijaństw a”, które jest jednym z centralnych pojęć Rahnerowskiej teologii i w yjaśnia możliwość zbawienia poza granicam i w i dzialnego Kościoła. Znać też w tych przyczynkach echa kontrow ersji wokół tego pojęcia, które zapewne domaga się precyzji i pogłębienia, ale bez którego teologia już nie będzie mogła się obejść.
Całość imponującego przedsięwzięcia, jakim jest księga pam iątkow a ku czci R a h n e r a , pozwala na pewno lepiej zrozumieć wielkość, a także granice jego teologii. Odkryw a bowiem dalekie jej im plikacje, a także pobudza do tego, aby myśl R a h n e r a dalej pogłębiać i rozszerzać.
ks. Stefan Moysa SJ, Warszawa Rechenschaft des Glaubens. Karl Rahner-Lesebuch, wyd. K arl L e h m a n n
i A lbert R a f f e l t , Benziger Verlag, Verlag H erder, Zürich-K öln-Freiburg- Basel-W ien 1979, s. 469.
Inny sposób uczczenia K arola R a h n e r a z tej sam ej okazji w ybrał jeden z jego najw ybitniejszych uczniów — K arl L e h m a n n wraz ze swoim n au kowym asystentem A lbertem R a f f e l t e m. Chodziło im przede wszystkim o udostępnienie możliwie szerokiemu gronu teologów, kapłanów i w ogóle ludzi zainteresowanych, w yboru pism R a h n e r a , który umożliwiłby pozna nie węzłowych problem ów jego twórczości. Dlatego też 159 charakterystycz nych w yjątków z artykułów i dzieł zachodnioniemieckiego teologa zostało ułożonych według pewnego porządku, który jest inspirow any syntetycz nym opracow aniem R a h n e r a G rundkurs des Glaubens, choć nie trzym a się go niewolniczo. Całość została poprzedzona krótkim , ale wnikliwym szki cem, obrazującym życie i zasadnicze założenia teologii R a h n e r a . Przy koń cu natom iast znajdujem y spis ważniejszych jego publikacji, obejm ujący 53 pozycje książkowe oraz wykaz źródeł, który umożliwia sięgnięcie do oryginal nych pism autora.
