Antoni Pawłowski
De doctrina Assumptionis Deiparae
definienda : quaestiones selectae
Collectanea Theologica 21/1, 1-15
DISSERTATIONES
ANTONIUS PAWŁOWSKI
DE DOCTRINA A SSU M PTIO N IS D EIPA RA E D EFIN IEN D A QUAESTIO NES SELECTAE
U ltim o bello a tro c ite r saeviente r e i theologicae in Polonia cultores im m ensa p ro rsus et irre p a ra b ilia dam na p erpessi su n t: com plures egregie sacra do ctrin a e ru d iti sacerdotes m o rte con sum pti, v a sta aedificia cum stu d iis tu m b ibliothecis serv ien tia u n a cum lib ris pretiosissim isque m an u scrip tis igne com busta. Nobis, q u i crudelissim o sup ersu m us periculo, operam d a re p ro positum est, u t re s theologica qu am p lu rim u m ap u d nos p roficiat ac denuo eadem , qu a fu e rit olim o rn ata saec. X V I conatibus S ta- n islai Hosii, S an ctae R om anae Ecclesiae C ardinalis e t Episcopi V arm iensis, v iri scientia sin g u lari e t sa n ctita te conspicui, laude relucescat.
Cum tem p o rib u s n o stris de doctrin a A ssum ptionis D eiparae a m agisterio Ecclesiae e t a theologis ta m copiose et om ni ex p a r te disceptetur, nobis quoque p ro feren d u m a rb itra m u r, quid de h ac r e sentiam us. N ihil sane m agis apud auctores u sita tu m est, q u a m u t ea, q u ae re m h isto rice illu s tra re possint, prim o p ropo n a n tu r, postea vero p a rtic u la re s opiniones sy stem atice ex pla n e n tu r. Q uam ratio n em sequentes prim o pauca saltem quae ad cultu m A ssum ptionis in te rra no stra p e rtin e n t afferam us.
1. D e c u l t u e t d o c t r i n a A s s u m p t i o n i s i n P o l o n i a .
Q uam p en itu s pietas erga B eatissim am V irginem A ssum p ta m cordibus p a tru m n o stro ru m inde ab ipsa aetate, quando fidem v eram su sceperint, insita sit, qu am la te cultus Eius flo rea t, vetustissim a tem p la sacellaque p e r to ta m n ostram te rra m dispersa, quae ta m saepe in honorem D eip arae A ssum ptae a m a ioribus n o stris e x stru e b an tu r, nobis sin t testim onio. In his cele b e rrim a c a th e d ra G nesnae see. X^XI aedificata e n u m e rari po te s t atq u e com plures eclesiae posteriore tem p o re V ladislaviae, Cracoviae, Leopoli, L ub lin i aliisque locis erectae.
F ideles legibus a Conciliis, quae in Polonia h a b ita su nt, latis n o n sem el ad m o n eb an tu r, u t festiv itatem A ssum ptionis q u am diligentissim e celeb raren t. E adem fere d ecreta prom ulga ta s u n t a Synodo C racoviensi anno 1320 ac 1328, V ladislaviensi anno 1402, L anciciensi anno 1412 atq u e Calissiensi anno 1420, cui p ra e e ra t N icolaus T rąba, P rim a s Poloniae, optim e m eritu s de agnoscendo M artino V Rom ano P on tifice in Concilio Con- sta n tie n si legitim e electo.
C eteris p raeterm issis a Synodo C racoviensi anno 1936 pe rac to d ecretum est: „Vigilia A ssum ptionis Sanctae D om inae N ostrae a C hristi fidelibus o b serv etu r e t te n e a tu r ieiuniis e t ora tio nib u s ac officiis divinis“ 1). Synodus V ladislaviensis anno 1568 sub praesidio A rchiepiscopi S tanislai K arnkow ski, qu i m u ltu m consuluit decretis Concilii T rid en tin i in v ita adhibendis et accu r a te custodiendis, haec sta tu it: „Im prim is vero festum A ssum p tionis B eatae M ariae V irginis, quod ecclesia n o stra cathed ralis r itu solem ni qu otan n is celebrat, ab om nibus religiosissim e obser v a ri m andam us... N am hoc die Flos ille p u rita tis coelos p e tiv it sup p licatu ru s p ro nobis F ilio “ 2).
‘) Statuta Synodalia episcoporum Cracoviensium XIV et XV saeculi (editionem curavit prof. dr Uldaricus Heyzmann), Cracoviae, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki (Pervetusta Legis Polonorum Monumenta), vol. IV, 1875, 57.
s) Statuta Synodalia dioecesis Wladislaviensis et Pomeraniae (col legit et edidit Zeno Chodyński), Varsaviae, 1890, 75.
E x operibus vero scrip to ru m ecclesiasticorum Polonorum p la n e ap p aret m inim e d u b ita tu m esse, q u in illo festo A ssum p tio n is in te g ra p erso na D eiparae in corpore e t anim a in coelo existen s coleretur.
Ita Jo a n n es Łodzią de K em pa, E piscopus Posnanensis ( t 1346) in hym no la tin e a se ex arato, cui titu lu s est „P rosa de A ssum ptione M ariae V irginis“ , ta lia com posuit:
Salve salutis ian ua solem nitas a n n u a tibi celeb ratu r. Flosculus sa n ctita tis dies solem nitatis pro te ite ra tu r.
Cum iam sis A ssum pta ad coeli resu m p ta ad coeli palacia. Ja m rim aris cuncta conjuncta
sem ota fallacia. N atu s deco rav it o rn av it
sic ipsam disposuit. U t coeli reg in am dom inam
in th ro n o suo posuit. Q uidam ipsam d u b ita n t asserere h a e sitan t corpore assum ptam . Sed est incredibile im m o im possibile in te r r a sepultam .
Cum sit th ro n u s reg ius th alam u s egregius in quam re x declinavit. C u r corru m p i d eb uit quae D om ina Deo p ra e b u it in q u a se h um anav it. C orpus gloriosum m u ltu m q u e form osum n u llo modo p u tru it. Regis A ngelorum D om ini coelorum quod hospicium fuit. A bsit u t hoc credam quod p a rs sit p u tre d o
quaedam V en tris virg inei
quae m an et in aula Dei. Ipsam d ep recem u r u t ibi locem ur cum ipsius Nato. Ubi r e g n a t.v e re v e lit nos fovere in regno beato ‘).
*) Manuscriptum quod in Bibliotheca Cathedrae Cracoviensis as servari dicitur frustra invenire conati sumus. Textum assumimus ex dis- sertantiuncula J. Surzyński, Matka Boska w muzyce polskiej (Dei Genitrix in arte musica Polonorum), Cracoviae, 1905, 6 sq. Textus affertur etiam ab eodem auctore in Księga Pamiątkowa Mariańska (Liber Com- memorativus Mariae deditus), Leopoli-Varsaviae 1905, vol. I, XXVI.
In carm ine ignoti cuiusdam auctoris saeculi X V II ita B ea tissim a V irgo c eleb ratu r: „Te, q u ae p u lch re dies tuos consum m asti et in P a lae stin a feliciter obdorm isti.. in coelum cum triu m p h o sp iritu s angelorum que chorus perduxere... F e lix Tu cuius virgin eu m corpus tan g ere crudelis m ors n on est ausa“ *)
E tiam orato res n o stri saeculi X V I et X V II, qui m axim e in sacra eloq uen tia p ra e stite ru n t, populum de A ssum ptione in stru e bant. A tque Jacobus W ujek quidem ( f 1597), Societatis Je su sa cerdos, qui S acrae S crip tu rae in linguam polonam versione con fecta m axim am sibi laudem com paravit, haec exhibet: „Cui p la cuit nasci de M aria v irg in ita te Eius in tacta, p lac u it et corpus in co rru p tu m an teq u am ceteri m ortales re s u s c ita re n tu r assum ption e honorare. T e rra non fu it digna thesauro ta m pretioso, corpore sanctissim o quod factu m est tem p lum Spiritus S ancti, tab ern acu lu m F ilii Dei, p a la tiu m Sanctissim ae T rin itatis. P ra e sertim cum caro M ariae e t caro C hristi u n a caro sit. N am scri p tu m est: Non dabis san ctu m corpus tu u m v idere corru ptio n e m “ 2).
P e tru s S karga S. J. (f 1612), sacrae eloqu en tiae decus, ita lo q u itu r: „A postoli sepulcrum inspicientes corpus M ariae non inv en eru n t. H aud im m erito corpus resu scitatu m et gloria r e s u r rectionis o rn atu m esse subintelligi potest, quod a m ultis v iris san ctitate v itae p rae stan tib u s asseritu r. Recte id coniici et a rg u m en tis com probari v id etu r: Sanctissim am M atrem et corpore et anim a gloria coelesti iam d ita ta m esse“ 3).
F ab ian u s B irkow ski (f 1636), clarissim us O rdinis P ra e d i cato ru m orator, rem u b e riu s evolvit. „A Deo co n stitu tum est om nibus hom inibus m oriendum esse et in p u lv erem re v e rti. Hac lege tam o b strin g u n tu r fideles, u t sicu t nem o nisi a p a tre m atre- que g ig nitu r, ita nem o in sepulcro d e tin e atu r, nisi in p u lverem
*) M. M. Mioduszewski, Śpiewnik kościelny (Liber carminum eccle siasticorum), Cracoviae, 1838, 214.
*) Postylle Katholiczney o Świętych część pierwsza (Postilla Catho lica de Sanctis, pars prior), Cracoviae, 1584, 335.
3) Kazania na niedziele i święta (Sermones diebus dominicis et fes- tis habiti), Cracoviae, 1595, 540.
cinerem que red eat. E x hac lege R ex solus et R egina coeli, Dom i nus n o ste r Jesu s C hristus e t B eatissim a D ei G en etrix ex im u n tu r, quoru m corpora, quam vis am bo m o rtem gustassent, in pu lv erem non re v e rte ru n t. D e C hristo enim Dom ino sc rip tu m est: „N on dabis sanctum tu u m v id ere co rru p tio n em “. S anctissim a vero Virgo hisce carm in ib u s celeb ratu r: „A ssum pta est M aria in coe lum , g a u d e n t A ngeli, lau d an tes b en ed icu n t D om inum “. L ex G en tium , lex C aesaris e ra t: „P rin cep s legibus solu tus est; A ugusta au tem licet legibus non sit soluta, principes tam e n eadem illi p riv ilegia trib u u n t, quae ipsi h a b e n t“ . Hac lege hodie D om inus Je su s C h ristu s usus est, cum n o n ta n tu m anim am sed etiam cor pus in co rru p tu m M atris aeque ac suum in coelis h a b e re voluit... Paucos quid em dies corpore p riv a ta D eum in tu e b a tu r, sed paulo post anim a eius corpore am icta tam q u am pretiosissim o pallio coelum ingressa e st“ *).
Sim on S tarow olski (t 1656), illu stris canonicus C racovien- sis, haec p ro fe rt: „Sanctissim a V irgo p o stquam m ortem obiit si m ilite r ac F ilius Eius dilectissim us C h ristu s D om inus te r tia die a m o rtu is resu sc ita ta e t in coelum assum pta m agno cum triu m pho et lae titia ac ang elo ru m ca n tu D om ina e t R egina coeli e t te rra e facta est... D uodecim stellis duodecim priv ileg ia M ariae ostendi ab aliis d icuntur... S ex tu m privilegiu m in te llig itu r: M a ria m a lite r ac ceteros hom ines Deo v itam redd idisse n u llis affli ctam doloribus vel m aerore; corpus tam en Eius san ctum in p u l verem red a c tu m non esse, sed te rtia die anim ae denuo coniun- ctum in coelum pervolasse. S ep tim u m ex p licatu r: M ariam in coelis corpore p ra e d ita m reg n a re , quod quidem nem o sancto ru m ad eptus est... T riplex ig itu r hodie festu m agim us, cum glorio sa in coelum A ssum ptio B eatissim ae V irginis celeb ratu r. P rim u m M ariae p e r m o rtem de hoc te rre n o exsilio in v itam aetern am tra n situ s colitur, tu m E ius a m o rtu is cum corpore glorioso e t anim a v en erab ili re su rre c tio ac dem um E ius triu m p h a lis in coe lum ingressus... Ecclesia catholica ita te n e t et D octores sancti *) Kazania na święta doroczne (Sermones pro festis in anno occur rentibus), Cracoviae, 1623, 379.
docent; te rtia die, p o stquam anim a B eatissim ae V irginis e cor po re egressa est, ipsum Jesu m C h ristu m descendisse e t anim am M atris suae corpore glorioso coniuctam m agna cum la e titia in coelum p e rd u x isse“ *).
S eq u en tib u s saeculis ub iq u e d a ta occasione plane p a te t ab Ecclesia n o stra firm issim e credi M ariam u n a cum corpore glo ria e a e te rn a e p articip em esse, cuius re i testim onio s u n t o ratio nes e t hom iliäe in A ssum ptionis fe stiv ita te praed icatae, preces a sacerdotibus fidelibusque palam recitatae, m an u alia ad schola ru m u sum ap p ro bata, d issertationes denique com m entariis p u blicis ephem eridib u sq ue m andatae.
T em poribus recentissim is viri theologica disciplina apud nos docti n o n ta n tu m saepenum ero B eatissim am V irginem im a cum corpore in coelum esse assum ptam co n fiten tu r e t dem on s tra n t, sed in su p er a sse ru n t dogm aticam de h ac re definitionem
cum fieri posse tu m quoque m axim e esse opportunam . Quod u t m agis p a te a t duo opera lin gu a n o stra e x a ra ta hic a ffe rre suffi ciat, scilicet unum , cui titu lu s est „De A ssum ptione B eatissim ae V irginis M ariae“ (Leopoli, anno 1904) a M atth ia S ieniatycki, professore U niv ersitatis Leopolensis postea C racoviensis scri p tu m , atq u e alteru m , quod in sc rib itu r „De A ssum ptione Dei G e n itricis in fide e t in theologia Ecclesiae h uius tem poris“ a P e tro K rem er, professore U n iv ersitatis C atholicae L ublinensis, V ladi- slaviae 1918 anno ty p is datum .
D octrina de corporea D eiparae in coelum A ssum ptione tam pro x im a fidei ab u tro q u e au cto re ex istim atu r, u t quam prim u m fidelibus dogm a ad credendum p ro m u lg ari possit. N otatu p ra e cipue dignum censem us episcopos nostros coadunatos in Synodo P len aria, C zenstochoviae in celeberrim o san ctu ario C laro- m ontano anno 1936 hab ita, eandem sen tentiam protulisse. No m ine pro p rio to tiu sq u e gregis sibi commissi pastores n ostri u n an im i Eum , q u i vicariu s C h risti in te rris agnoscitur, enix a p e titio n e im p lo ra n t“ u t doctrin am qu am ab avis e t m aioribus acce pim us fidelissim eque tenem us, n em pe B eatissim am V irginem
M ariam anim a e t corpore in coelum A ssum ptam esse, q ua catho licae fidei dogm a sum m i m ag isterii a u c to rita te d efin ire digne t u r “ *).
Nec obliviscendum est et alias gentes, quae in co lu n t r e giones ad O rien tem spectantes, licet iam p rid em a Sede A posto ł k a d efecerin t, eandem pro rsu s v e rita te m sequi. N am com plu riu m ecclesiarum titu li, m o n asteria, iconostases, im agines p ictae in honorem A ssum ptae h a n c fidem a P e tri sede dissidentium p erspicu e arg u u n t. Q uam quam hoc D eip arae m y steriu m „D or m itio n is“ non A ssum ptionis nom ine m agno p ro se q u u n tu r cultu, v e ru m com m uni opinione egregie re i litu rg icae p erito ru m , „D or m itio“ in te llig itu r corporea D ei G enetricis in coelum e le v a tio 2). 2. D e d u p l i c i r a t i o n e d o c t r i n a e A s s u m p t i o n i s d e f i n i e n d a e .
In vestigationes ad cultu m d o ctrinam que A ssum ptionis spe c tan tes hisce u ltim is annis m agnum p rogressum fecisse in te r om nes constat. V ix nunc, sedato bello, n u n tii iique p erp au ci ad nos p e rv e n iu n t de controversiis, quae in te r praestantissim os theolo gos ex o rta e s u n t e t ag u n tu r. Cum nobis ad itu s ad recen tissim a o p e ra e t fon tes critice exquisitos n o n p a te a t, ad explan ation es quae fa c tu ri sum us cum cautione et tim id ita te quadam , doctri n a ru m studiosis conveniente, aggredim ur. Si doctrinae, quae hic a nobis d ilucidanda est, m ate ria co n sid eretu r, d up lex ra tio de finien di distingui possit. U na quam p ersp icu itatis g ra tia tra n sh i- storicam ap p e llare proponim us, a lte ra quae chronologicum ordi n e m re ru m seq u itur.
A rg u m en tu m definitionis p rim a ratio n e considerandae hoc modo ex p rim i po test: B eatissim am V irginem M ariam te rre s tri v ita b eate p e ra c ta cum corpore e t anim a coelesti g loria fru i. S in
») Petitiones de Assumptione corporea Beatissimae Virginis Mariae in coelum definienda ad Sanctam Sedem delatae (a G. Hentrich — R. G. M °os publici iuris factae), Romae, 1942, 160.
2) Constantinus Nikolski j, Posobie к izuczeniu ustawa bogosłużenia Prawosławnoj Cerkwi, S. Pietierburg (Leningrad), 1907, ed 7. 564.
gularis ig itu r ex altatio n is g ratia, n em in i m o rtu o ru m san cto rum - que oblatae, gloriosus anim ae Ipsius sta tu s eidem quoque corpo ri, cuius in te r r a consors erat, in coelis trib u itu r seu b e a titu d in e coelesti ipsa p erso n a historica M ariae gaudet. Quae definitio m i nim e m o rtem e t resu rrectio n em B eatissim ae V irginis M ariae, a quibusdam resuscitatio n em quoque rec te appellatam , n egat n eque in dub ium vocat, ab his tam en factis historicis m entem a b s tra h it e t directe ad p raesen tem coelestem D eiparae gloriam d irig it: quae sane quaestio sola theologica m ethodo enu cleari potest.
P rim a ig itu r ra tio (transhistorica) proxim e u ltim a m et de fin itiv am so rtem considerat, cuius in te g ra D ei G enitricis p erso n a ex anim a corpori u n ita in gloria coelesti existens p articeps facta est. D efinitionis ra tio a lte ra — chronologica — singulos illius viae actus, quibus B eatissim a V irgo M aria ad p raesen tem gloriam in tendeb at, scilicet m ortem , sep u ltu ram , si quae esset,
e t resu rre c tio n e m distinguit.
Cum de eiusm odi even tibu s in tem p o re gestis a g atu r, m e thodus historica m inim e neglegenda v id etu r, ne quid d etrim e n ti scientia theologica capiat. N em inem enim latet, q u an tae difficul ta te s in hisce factis investigandis, si fontes, si tra d itio n es spe cte n tu r, obveniant. In theologicis conclusionibus m ors e t re s u scitatio B eatissim ae M ariae V irginis p leru m q u e cum m orte et resu rre c tio n e D om ini arctissim e connexa est. R ecte ig itu r tim ere nos decet, n e quis eandem certitu d in em h isto ricam a theologis cum factis quae C h ristu m tu m quae M ariam respiciu nt, a ttrib u i p raesu m at. Hac enim ex ratio n e arg u m e n ta tio ad facta de v ita M ariae pro b and a, si quae m inus critica in v en ia tu r, fiduciam , q ua dem o n stratio histo rica m ortis e t resu rrectio n is J e su C hristi iu re g audet, dim in u ere possit. Q uale inde p ericulu m fidei no stra e e x o ria tu r, quis est, q u in videat? P e ric lita re tu r en im ipsum eius fu n d am e n tu m et cred ib ilitatis arg u m en tu m certissim um .
Chronologicus ordo in so rte B eatissim ae M ariae V irginis consideranda sum m a cum cautione ea quoque de causa ad hib en dus est quod p raecip u e scriptis apocryphis in n ititu r. N on pauca
eorum , quae in istis scriptis ta m p ro lix e re fe ru n tu r, originem suam ex cu rio sitate ho m in u m p ro p ria d ucunt. A nim us enim no v ita tis nim is avidus m irab ilib u s de tra n s itu M ariae a tem p o rali in a e te rn a m v ita m n a rra tio n ib u s ea, de quibu s fon tes canonici p ro rsu s silent, su p p lere solebat. M ors e t s e p u ltu ra M ariae vias ad ingeniosa, saepius etiam in e p ta com m enta m axim e p a te fa cere v id eb an tu r. Opus est ig itu r studiis atqu e explicationibus, quibus n ucleus, u t ita dicam us, v e ritatis a p h an tasm atis m aioris decoris g ra tia fictis d ilig en ter et accurate seiungi quaeat.
Tem pore, quod saeculum V III seq u itu r, ex scriptis apocry p his suspiciones e t d u b itatio n es ad d o ctrin am de B eatissim ae M ariae V irg in is in coelum A ssum ptione p e rtin e n te s o rta s esse constat. N unc opo rtet diiudicare, q u aen am au ctoritas eorum su p e rio re a e ta te fu e rit. N ostra quid em opinione haec scrip ta ta n tu m m en tes fid eliu m ad quaestionem de u ltim a sorte B eatissi m ae V irginis M ariae allicieb an t atq u e in su p e r occasionem h uius re i ta m longe la te q u e disceptandae p raeb eb an t. A ttam e n id ob sc u ra re non p o te ra n t, quod in d o ctrin a A ssum ptionis p raeci p u u m ac essentiale iu re censetur, scilicet elem entum istud tra n sh isto ric u m de p len a g lo ria ipsius personae B. M ariae V irgi nis, quod in tra d itio n e a u th e n tic a Ecclesiae asserv ab atu r. Seu p a rv i seu m agni m om enti com m enta fuissent, quae in scriptis apocryphis co n tin eb an tu r, illa trad itio fons e x stitit et origo v e ri ta tis ag n itae de A ssum ptione, quae posterio rib us tem poribus in Ecclesia p len am a u c to rita te m n an cta est.
F id eles u n iv ersi e t quid em n o n catholici ta n tu m sed etiam fra tre s O rien tales a com m unione catholica se p ara ti unanim o consensu A ssum ptionem tra n sh isto ric e consideratam p ro fite n tu r, u t p a re m u n a n im ita te m v ix aliam invenias. Pau ci erant, qui in scrip tis anonym is vel d issertatio n ibu s ex occasione festi editis, etiam si div ersam opinionem se q u ere n tu r, v e ritate m tra n s- histo ricam A ssum ptionis n e g a re u m q u am ausi sin t. N ihil enim am plius a ffirm ab a n t de u ltim a sorte M ariae, nisi nobis no n esse notum , u tru m m o rtu a esset necne. D octrinam au tem „ab om ni bus u b iq u e“ et quidem , u t in hoc casu decursu to t saeculorum in
Ecclesia creditam iu ste sibi ius vindicare,1) u t v e ritas su p e m a - tu ra lite r re v e la ta e t in deposito fidei d ivinae tra d ita ab unoquo q ue agnoscatur, theologis clarum est. P ra e se rtim cum om nibus in tim e p ersu asu m sit, M ariae p ersonam eiusque sum m a p riv ile gia ad in te g ru m depositum rev elatio nis Christianae p ertin ere.
C um v e ritas illa u t re v e la ta p ro b an d a nobis obveniat, duo te x tu s in sp ira ti considerari possunt, scilicet ex libro Genesis 3,15 ac ex lib ro A pocalypsis 12,1. Q uam quam conscii sum us nos a com m uniore opinione eorum , qui reb u s biblicis et theologicis in cu m b u n t, recedere, ta m e n persu asu m est n o bis v e rita te m illam verb is A pocalypsis indicari: „E t signum m agnum a p p a ru it in coelo: m u lier am icta sole e t lu n a sub pedibus eius, e t in capi te eius corona ste lla ru m duodecim “. F a te m u r quidem opinioni, q u ae sensum m ariologicum ab hoc te x tu seiungat, nos aegre a ssen tiri posse. I n litu rg ia Ecclesiae nec n o n ab eius m agisterio ordin ario te x tu m a ttrib u i M ariae non p e r accom odationem qu an - dam , sed sensu litte ra li opinam ur. E tsi censem us m inus oppor tu n u m esse explicationem totiu s capitis 12 nim is circum stantiis historicis o n erari; ipse tam en p rim u s m odo a lla tu s versus assum p tion is v e rita te m satis clare m en tib u s inculcare v id etu r. N am ab iis quoque, qui v ersu m h u n c de Ecclesia in te rp re ta n tu r, in dubium vocari n e q u it A postolum ad eam describendam ele m en ta desu m p ta ex ineffab ili corporea gloria coelesti D eiparae adhibuisse.
P raero g ativ a, de q u a hic ag itu r, ita p ro rsu s in libero Dei arb itrio fu n d a tu r, u t n o n sit facile aliquod dogm a m arian u m in dicare, ex quo sine ope testim o n io ru m tra d itio n is corporea Bea tissim ae M ariae V irginis glorificatio necessario ded ucatur. D i g n itas quidem D eiparae p o stu lat, u t M aria ab om ni m alo m orali im m unis serv etu r. A ttam en dignitas Eius n o n offenditur, si M a ria doloribus et m o rti fu e rit obnoxia. M ors enim e t dolor in p ra e sen ti oeconomia salutis red em p tio ne C h risti p e ra c ta am plius non poena peccati sed n a tu ra lis quaed am h u m an a e fra g ilita tis con ditio e t vestigia potiu s illius poenae cen sen tu r, qu am C hristus
m o rte su a de m edio su stu lit (proinde re c te a quib usd am poena- litate s v o cantur). In q u oru m vestigiorum num ero e t corporis ab an im a d eserti dissolutio in p u lv ere m rec e n se tu r, quam quidem om nes iu sti post m o rtem su b eu n t, licet gloriam a e te rn a m p e r g ratiam C hristi ad ip iscan tu r.
Sed B eatissim a M aria V irgo M a te r D ei facta in ordinem hyp o staticum , quod a theologis saepe asseritu r, illata est. Ipsius p riv ileg ia s u p e m a tu ra lia longe in tim a societate m y sterio ru m C hristi n itu n tu r, quod v incu lu m ta m a rc tu m vid etu r, u t M a n a ab om ni c re a tu ra ra tio n a li n e sp iritib u s quidem p u ris exceptis se p o n atu r atq u e cum F ilio im am q u an d am personam m oralem c o n stitu a t necesse sit.
T riu m p h i p len a ascensio C hristi, q u a te rre s tris v ita Eius consum m ata est, fu tu ra m p erfectam gloriam hom inibus p ra e n u n tia t, cuius consortium b e a ti om nes assequ entu r. P e rfe c ta ig itu r et d efinitiva b eatitu d o tu m in telleg itu r, quando anim a cor p o ri denuo coniuncta illa fru e tu r. Id p ro in d e quod c re d itu r B ea tissim am M ariam V irginem in coelum cum corpore assum ptam
n ih il aliud esse nisi g ra tia e eius q u and am anticipationem , cuius consortes post u n iv ersale iudicium u n iv ersi hom ines e ru n t. Q uam g ratiam iustis p ro p riu m F iliu m M ariae, m u n d i R edem ptorem , acquisisse constat. P ro in d e ne co g itetu r quidem M ariam Filio suo tam m iro et unico modo consociatam a p e rfe c ta gloria, quae n u n c C hristo p ro p ria est, excludi posse. Quod quidem in cele b e rrim a illa se n te n tia G en. 3,15 quodam m odo edicitur, u b i triu m p h u s a S alv ato re de h oste m aligno d e p o rta tu s ita describi tu r, u t sim ul triu m p h u s M atris E ius sit.
F acilius in tellig i possit D ei G enitricem a m o rte p rae se rv a - tam esse, quod' u tiq u e sin g u laris m odus M ariae honorifican dae esset, quam opinionem ad m itti Ipsam post m o rtem a Filio seiu n - ctam e t g eneri hum ano p ro rsu s assim u latam corporea e x a lta tione c a re re e t resu scitatio n em p ro p ria m u sq u e ad u ltim u m iu dicium exspectare. U nde fides ipsa re q u irit, u t D ei G en itrix quam p rim u m cum Filio suo in p len a et p e rfe c ta eius g loria con sortium h ab eat, seu u t ope sin g ularis g ratiae sta tim p ost vitam te rre stre m in coelum cum anim a et corpore assum atur.
C hristo Dom ino ius ad gloriam variis de ratio n ib u s compe tit. D octrinam P a tru m secuti theologi a ffirm an t C hristum hom i n e m passione sua et m orte hanc ipsam gloriam sibi etiam m eruis se. M aria vero sin g u lari et unico modo passionis et m ortis F ilii sui consors effecta est. Quis est, qui illu m in tim u m affectum et vividissim um sensum , quo M aria Filio suo com passa et com m or tu a sit, e x p rim ere valeat. Ecclesia ipsa id fec it M ariam titu lo R eginae M arty ru m decorando et ineffabilem d ig nitatem C orre- dem ptricis in Ea agnoscendo. Hinc recte a ffirm ari p o test M a ria m sub cruce sibi ius m eruisse, u t in p rae se n ti gloria C hristi p a rite r consortium sin g u lare et unicum h ab eret, quod quidem in an ticip ata glorificatione Eius in corpore consistere nem o est, qu in videat.
Quo m elius B. M ariae V irginis cum corpore assum ptio com p ro b etu r etiam illa conditio consideranda est C hristum ex lege n a tu ra li e t positiva debitam re v e re n tia m in M atrem p rae sta re debere. Q uae vero C hristus de sua in M atrem p ieta te sen serit, v e rb a Ipsius, cum in cruce E am dilecto discipulo com m en d a re t (Io. 19, 29), clare dem onstrant. S u n t in su p e r arg um en ta, quae p ro b en t C hristu m D om inum rev e re n tiam sum m am corpori M atris suae exhibuisse. C redim us enim C hristum D om inum n a tiv ita te sua corporea „M atris in te g ritate m non m inuisse sed sa crasse“ *) Sum m us g rad u s re v e re n tiae a Filio M atri D ilectae hoc m odo p rae stitu s m onet nos, u t ipsim et credam us te rre s tri v ita M ariae consum pta C h ristu m vigilasse, n e corpus M atris d ila b e re tu r vel dissolveretur. Qua in re trad itio n em nos sequi liq uet, in qua hau d sem el ab ipsis fe re exordiis cum sin g u la ri privilegio v irg in ita tis in p a rtu sum m a p raero g ativ a A ssum ptionis in corpore iu n cta inv en itu r.
D enique etiam cu ltu s Im m acu lati Cordis D eiparae m agis m agisque in Ecclesia d ila ta tu s ex n a tu ra sua atque p e r sim ili tu d in em ad cultu m S acratissim i Cordis Iesu postulat, u t M aria
ea ratio n e, qu am su p ra explicavim us, gloriose e la ta sit. U ltro concedim us in c u ltu C ordis M ariae obiectum p ro p riu m intellegi qu a sym bolum arden tissim i Eius am oris erg a D eum e t C h ristum n ecnon im m ensae illius dilectionis m atern ae, quam D ei G en itrix saeculis lab en tib u s g e n e ri h u m an o ostendit. E sset sane difficile conceptu, si in hoc c u ltu C or Eius m ate ria le n on com prehende re tu r. Fides corporeae B eatissim ae M ariae V irginis A ssum ptionis certos re d d it fideles Ecclesiam catholicam in h ac de votione cor vivum h o n o rare, quod anim ae u n itu m in a e te rn a g loria e t b e a titu d in e sum m am v itam vivat.
E a qu ae su p ra ex plan av im u s in u n u m redigendo nos p eni tu s persuasos esse o p o rtet v e rita te m illam scilicet M ariam post v ita m te rre s tre m cum anim a et corpore p erfectam gloriam obti n uisse ad definitionem p ro rsu s m atu ram esse ac proinde infallib ili decreto Sedis A postolicae u tp o te divinitus rev elatam dogm a fidei divinae e t catholicae om nibus fidelibus firm ite r co n sta n terq u e te n e n d u m p ro m u lg ari posse. R ei au tem theologi cae p e rito ru m est accu ratiu s elucidare, qu id in hac definitione dogm atica de m o rte et resuscitatio n e M ariae dici conveniat. E tenim qui a u tu m a b an t B eatissim am M ariam V irginem m orte non afflictam sta tim in coelum su b latam esse tem poribus p ra e te ritis p e rp a u c i et qu idem m inus n o ti fu e ru n t. Cum tam e n u ltim is ann is v iri de r e theologica optim e m e riti huic opinioni fav ean t, p ro p te r h a u d m ediocrem eorum a u c to rita te m quaestio n on est p a rv i pendenda. P ro in d e o p in ari nos liceat o p p o rtu n u m fore, u t gloria tam anim ae quam corporis, qua n u n c B. M aria V irgo in coelis g audet, obiectum p ro p riu m d efinitionis p ro fe ra tu r, m ors vero Eius et resu scitatio ta n tu m p e rstrin g a n t u r ita, u t earu m v e ritas a theologis planissim e inv estig ari possit. A tq u e u t se n te n tia n o stra ad m odum com m uniter rec e p tu m conform etur, convenit o p p o rtu n ita tem d esid eratae d efin i tionis b rev ib u s ratio n ib u s fulciri.
a) A rd en tissim u m illu m cu ltu m quo populi ab u n ita te Ecclesiae avulsi ab im m em orabili tem p o re sum m a devotione assum ptam Dei G en etricem v e n e ra n tu r, su p eriu s b re v ite r
com-m ecom-m oravicom-m us. S p e rare ig itu r possum us fore, u t dogm a pro m u lg atu m u tp o te „irrefrag ab ile inex h au stae foecunditatis Eccle siae testim o niu m “ *) ad p ristin a m eorum cum A postolica Sede S ancti P e tri u n ita te m sincero corde q u aeren d am e t bona volun ta te inven ien d am lau d ab ili eis incitam ento sit.
b) O pp o rtun itas proclam ationis dogm atis de Im m acula t a C onceptione D ei G enetricis a Pio P a p a IX anno 1854 cele b ra ta m agis clarescit, si ratio n alisticae d o ctrin ae tim e tem poris v igentes co nsiderantur. E adem opportu nitas d efiniendae nunc d octrinae de A ssum ptione corporea BMV apprim e n e c titu r cum h o d iern is system atis m aterialisticis et novissim a do ctrina quae vulgo existentionalism us ap p ellatu r. Necesse habem us hisce doctrinis laetam fiduciam opponere e t dem on strare to tu m seu in teg ru m hom inem ad p articip an d am gloriam aete rn a m desti n a tu m esse: n o n solum an im am sed etiam corpus ius ad gloriam h a b e re et fore, u t re v e ra a e te rn a b eatitu d in e fru a n tu r. Quae definitio etsi m ed iate clare tam e n om nibus m an ifestab it Eccle siam sincero affectu veros cultu s h u m an i civilisque atq u e h u m an itatis progressus necnon officia e t obligationes hom inum in v ita sociali ac oeconomica efficaci benevolentia prosequi.
c) N on est p ra e te rm itte n d u m h an c d efinitionem dogm a ticam etiam fem inis catholicis causam fieri posse, u t facilius „ sp iritu m en tis re n o v e n tu r“ (Eph 4, 23). N am in te r m axim a p ericu la n o stra e aetatis u n u m e t qu id em h au d p a rv u m inde g ign itu r, quod apud fem inas conscientia p ro p riae dig n itatis atque ta m sublim is m u n eris ipsis ad fam iliam ch ristian am e t socie tate m h u m an a m ren o v an d am incum bentis m agis m agisque di m in u itu r. N em inem ig itu r speram us la te re quam g rav e sit, u t ab Ecclesia h u ic m alo o p p o n atu r exem plum M atris A ssum ptae, cuius p e rfe c ta b eatitu d o coelestis fem inis fu tu ru m earu m sum m um praem iu m lab o ru m e t sacrificiorum in explendis celsissi m is fam iliae officiis ostendet.
*) Constitutio Concilii Vaticani de fide catholica c. 3. H. Denzinger, Enchiridion Symbolorum n. 1794.
d) A pud nos Polonos definitio quae, u t speram us, m ox p ro clam ab itu r, p ecu liaris p re tii atq u e m om enti erit. E ten im ap u d nos rec e n tis b e lli tem p o rib u s im m ani c ru d e lita te cad avera eorum , q u i captivi sive in carcerib u s sive in erg astu lis m ortem ob ieran t, p ro fa n a tio n i subiecta su n t, cum ex crem ato riis aliisque fornacib u s ingentes acerv i p u lv eris h u m an i e ru c ta re n tu r; apud nos p e rm u lta m illia h om inum lu g en t ac la m e n ta n tu r carissim os suos, quibus post m o rtem u ltim a se p u ltu ra e fu n erisq u e officia p ra e s ta ri n o n p o tu e ru n t. Nobis ig itu r illu d dogm a de corpore cum anim a D eiparae in coelum assum pto sine dubio p ro rsu s sin g u la re solam en a ffe re t e t len ie t dolorem . Spem, enim firm a b it e t efficiet, u t ii, q ui in C hristi fide e t D ei am ore de v ita m ig rav erin t, die iudicii e t iustitiae cum eisdem corporibus quam vis despectis e t p ro fa n a tis po st M ariam et p e r E am in R egnum F ilii Eius p e rv e n tu ri c r e d a n tu r 1).
In itia re ru m g e sta ru m Poloniae sub augustissim is auspi ciis in coelum A ssum ptae ex o rd iu n tu r, cuius honori p e rv e tu sta c ath ed ra G nesnae erecta, m a te r ecclesiarum n o stra ru m , dedi cata est. D ivina p ro v id en tia fav en te iam ap p e tit splendidissi m u m iubilaeum , quo gens n o stra m ille abhinc annos „lavacro reg e n e ratio n is e t ren o v atio n is S p iritu s S an cti“ (Tit. 3, 15) ab lu ta C atholicae Ecclesiae fidem p ro fite tu r atq u e u n ita te m cum Ro m ano P o n tifice tu e tu r. Q uam quam n o n decet nos tem p us atq u e term in u m definitionis p rom u lg an d ae s ta tu e re vel indicare, a tta m en nem o est in te r gentis n o stra e filios qu in desiderio commo v e a tu r, u t cum gaudio, quod ex ta n ta n a tio n a li sim ul et religiosa so lem n itate n o stra n ascetu r, gloria quoque ex optatissim o e t infallib ili decreto Sedis A postolicae de corporea ac triu m p h i p len a A ssum ptione R eginae Coelorum em anans connectatur.
*) Ratio haec desumpta est ex petitione de Assumptione Dei Geni tricis definienda c. t. Votum in Congressu Societatis Theologicae Polonae atque Confoederationis Institutorum Theologicorum in Polonia die 25— 26 sept. 1946 a. in Universitate Catholica Lublini habito conceptum, quod in ephemeridibus Ateneum Kapłańskie 45 (1946), 319, typis mandatum est.
