UMOWA PRZEWOZU UMOWA SPEDYCJI
Dorota Wieczorkowska
Zakład Prawa Gospodarczego i Handlowego
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu
Wrocławskiego
UMOWA PRZEWOZU
DEFINICJA UMOWY PRZEWOZU
• Art. 774. [Umowa przewozu]
• Przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za
wynagrodzeniem osób lub rzeczy.
• Art. 775. [Pierwszeństwo lex specialis]
• Przepisy tytułu niniejszego stosuje się do przewozu w zakresie poszczególnych rodzajów transportu tylko o tyle, o ile
przewóz ten nie jest uregulowany odrębnymi
przepisami. SUBSYDIARNE
STOSOWANIE
KODEKSU CYWILNEGO!!!
RODZAJE PRZEWOZU - PRZEDMIOT
Przewó z osób
Przewó
rzeczy z
RODZAJE PRZEWOZU – ŚRODEK TRANSPORTU – PRZEPISY
SZCZEGÓLNE
• Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1983 z późn. zm.).
• Ustawa reguluje przewóz osób i rzeczy, wykonywany odpłatnie na podstawie umowy, przez uprawnionych do tego przewoźników, z wyjątkiem transportu morskiego, lotniczego i konnego.
• Przewóz kolejowy, samochodowy i żegluga śródlądowa
• Ustawa z dnia 18 września 2001 r. Kodeks morski (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2175 z późn. zm.).
• Kodeks morski reguluje stosunki prawne związane z żeglugą morską.
• Przewóz morski
• Umowa przewozu ładunku może:
• 1) stanowić, że przewoźnik odda całą albo określoną część przestrzeni ładunkowej statku pod ładunek na jedną lub więcej podróży (umowa czarterowa), albo
• 2) dotyczyć przewozu poszczególnych rzeczy lub ładunku określonego według rodzaju, ilości, miary lub wagi (umowa bukingowa).
• Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1580).
• Przepisy Prawa lotniczego regulują stosunki prawne z zakresu lotnictwa cywilnego
• Przewóz lotniczy
SZCZEGÓLNE SPOSOBY TRANSPORTU - PRZYKŁADY
• Transport drogowy - Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o
transporcie drogowym (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2140 z późn.
zm.).
• Transport pocztowy - Ustawa z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2188 z późn. zm.).
• Publiczny transport zbiorowy - Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (t.j. Dz. U. z 2018 r.
poz. 2016 z późn. zm.).
PRZEWÓZ KONNY -
STOSUJEMY KC
STRONY UMOWY PRZEWOZU
1. Przewoźnik
1.
Operator pocztowy – w PPo
2. Podróżny w transporcie osobowym – jest kontrahentem przewoźnika oraz zarazem przedmiotem przewozu
1.
Pasażer – w KM oraz PL
3. Organizator przewozu – kontrahent przewoźnika w przypadku grupowego przewozu osób (np. biuro podróży);
4. Wysyłający – kontrahent przewoźnika w przewozie towarów
1.
Nadawca – w PPrz, PL, PPo
2.Frachtujący - KM
CHARAKTER UMOWY PRZEWOZU
• Umowa o świadczenie usług
• Umowa zobowiązania rezultatu
• Umowa wzajemna, odpłatna
• Umowa handlowa
• Umowa co do zasady konsensualna
•
czasem realna np.: art. 25 ust. 2 PPrz: Umowę przewozu przesyłki bagażowej uważa się za
zawartą z chwilą przekazania przesyłki przewoźnikowi i przyjęcia przez podróżnego kwitu
bagażowego.
TREŚĆ UMOWY PRZEWOZU
• Elementy przedmiotowo istotne:
•
Oznaczenie trasy przewozu (miejscowości początkowej i docelowej)
•
Określenie wynagrodzenia przewoźnika
•
Przewoźnie – w przewozie rzeczy
•
Opłata za przejazd – w przewóz pasażerskim
•
Fracht – w morskim przewozie rzeczy
•
Określenie przedmiotu przewozu:
•
Ludzie (osoby)
•
Rzeczy
•
Ładunek – w KM
•
Przesyłka - PPrz
OBOWIĄZEK ZAWARCIA UMOWY PRZEWOZU
• Funkcjonuje w prawie przewozowym, prawie lotniczym i prawie pocztowym
• Art. 3 ust. 1 PPrz:
•
W zakresie podanym do wiadomości publicznej przewoźnik jest obowiązany do przewozu osób i rzeczy.
• Art. 199 PL:
•
Przewoźnik lotniczy oferujący publicznie swoje usługi nie może odmówić podjęcia przewozu
pasażerowi i nadawcy, którzy poddali się obowiązującym przepisom i regulaminom przewozowym […]
• Art. 48 Ppo:
•
Operator wyznaczony nie może odmówić zawarcia umowy o świadczenie usługi pocztowej
dotyczącej świadczenia usługi powszechnej,
LIST PRZEWOZOWY
• Art.. 780 KC:
• § 1. Na żądanie przewoźnika wysyłający powinien wystawić list przewozowy zawierający dane wymienione w artykule poprzedzającym [adres wysyłającego, oraz adres odbiorcy, miejsce przeznaczenia, oznaczenie przesyłki według rodzaju, ilości oraz sposobu opakowania, jak również wartość rzeczy szczególnie cennych], a ponadto wszelkie inne istotne
postanowienia umowy. Wysyłający ponosi skutki niedokładnego lub nieprawdziwego oświadczenia.
• § 2. Wysyłający może żądać od przewoźnika wydania mu
odpisu listu przewozowego albo innego poświadczenia
przyjęcia przesyłki do przewozu.
LIST PRZEWOZOWY
• Art. 38 PPrz:
• 1. Nadawca składa przewoźnikowi na przesyłkę towarową list przewozowy, a jeżeli przy danym rodzaju przewozu jest to powszechnie przyjęte, w inny sposób
dostarcza informacji niezbędnych do prawidłowego wykonania przewozu.
• 2. W liście przewozowym nadawca zamieszcza:
1) nazwę i adres nadawcy, jego podpis oraz określenie placówki przewoźnika zawierającej umowę;
•
2) miejsce przeznaczenia przesyłki oraz nazwę i adres odbiorcy;
•
3) określenie rzeczy, masy, liczby sztuk przesyłki, sposobu opakowania i oznaczenia;
•
4) inne wskazania i oświadczenia, wymagane albo dopuszczone zgodnie z przepisami ze
względu na warunki danej umowy lub sposób rozliczeń.
KWIT BAGAŻOWY
• Art. 25. PPrz.:
•
1. Kwit bagażowy powinien zawierać dane niezbędne do ustalenia tożsamości przesyłki oraz wysokość należności przewozowych.
•
2. Umowę przewozu przesyłki bagażowej uważa się za zawartą z chwilą przekazania przesyłki przewoźnikowi i przyjęcia przez
podróżnego kwitu bagażowego.
PRZEWÓZ RZECZY – PRAWA I OBOWIĄZKI PRZEWOŹNIKA
•
Przewiezienie rzeczy w określone miejsce w umówionym terminie
•
Obowiązek pieczy nad rzeczą (np. art. 141 KM)
•
Jeżeli przewoźnik przyjmie przesyłkę bez zastrzeżeń, domniemywa się, że znajdowała się w należytym stanie. (781 ust. 2 KC)
•
Jeżeli stan zewnętrzny przesyłki lub jej opakowanie nie są odpowiednie dla danego rodzaju przewozu, przewoźnik może żądać, aby wysyłający złożył pisemne oświadczenie co do
stanu przesyłki, a w wypadku rażących braków odmówić przewozu (781 ust. 1 KC; 42 PPrz)
•
Obowiązek awizacji: niezwłoczne zawiadomienie odbiorcy o nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia (784 KC)
• Art. 50 PPrz: O nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia przewoźnik jest obowiązany
niezwłocznie zawiadomić odbiorcę (awizacja), chyba że przesyłkę dostarczył do lokalu odbiorcy lub na jego bocznicę bądź odbiorca zrzekł się na piśmie zawiadomienia. W zawiadomieniu określa się datę i godzinę przygotowania przesyłki do odbioru. Na żądanie odbiorcy przewoźnik może dokonać wstępnego zawiadomienia o spodziewanym terminie dostarczenia przesyłki (przedawizacja).
• Jeżeli odbiorca odmawia przyjęcia przesyłki albo jeżeli z innych przyczyn nie można mu jej doręczyć, przewoźnik powinien
niezwłocznie zawiadomić o tym wysyłającego. Jeżeli wysyłający nie nadeśle w odpowiednim czasie wskazówek, przewoźnik
powinien oddać przesyłkę na przechowanie lub inaczej ją zabezpieczyć, zawiadamiając o tym wysyłającego i odbiorcę.
(787 par. 1 KC)
• Jeżeli przesyłka jest narażona na zepsucie albo jeżeli jej przechowanie wymaga kosztów, na które nie ma pokrycia,
przewoźnik może ją sprzedać przy odpowiednim zastosowaniu przepisów o skutkach zwłoki kupującego z odebraniem rzeczy sprzedanej. (787 par. 2 KC)
PRZEWÓZ RZECZY – PRAWA I
OBOWIĄZKI PRZEWOŹNIKA
• Przewoźnik powinien potwierdzić wystawiony przez nadawcę list przewozowy (art. 47 ust. 3 PPrz)
• Przewoźnik obowiązany jest po przyjęciu ładunku na statek
wydać załadowcy na jego żądanie konosament. (art. 129 par. 1 KM)
PRZEWÓZ RZECZY – PRAWA I
OBOWIĄZKI PRZEWOŹNIKA
PRZEWÓZ RZECZY – OBOWIĄZKI WYSYŁAJĄCEGO
• Nadawca jest obowiązany oddać przewoźnikowi rzeczy w
stanie umożliwiającym ich prawidłowy przewóz i wydanie bez ubytku i uszkodzenia. Rzeczy, które ze względu na ich
właściwości wymagają opakowania, nadawca jest obowiązany oddać przewoźnikowi w opakowaniu określonym w przepisach szczególnych (art. 41 PPrz)
• Wystawienie listu przewozowego
•
Wg KC: fakultatywne (tylko na żądanie przewoźnika)
•
Wg PPrz: obligatoryjne
• Zapłata wynagrodzenia – jeżeli nie jest płatne przez odbiorcę
PRAWA I OBOWIĄZKI ODBIORCY
• Odbiorca nie nabywa żadnych praw z tytułu wskazania jego danych w liście przewozowym, jednakże….
• Po nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia odbiorca może w imieniu własnym wykonać wszelkie prawa wynikające z
umowy przewozu, w szczególności może żądać wydania przesyłki i listu przewozowego, jeżeli jednocześnie wykona zobowiązania wynikające z tej umowy (art. 785 KC)
• Przez przyjęcie przesyłki i listu przewozowego odbiorca
zobowiązuje się do zapłaty należności ciążących na przesyłce.
(art. 51 ust. 1 PPrz)
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRZEWOŹNIKA ZA SZKODY TRANSPORTOWE
• Art. 788. KC
• § 1. Odszkodowanie za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki w czasie od jej przyjęcia do przewozu aż do wydania odbiorcy nie może
przewyższać zwykłej wartości przesyłki, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.
• § 2. Przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności za ubytek
nieprzekraczający granic ustalonych we właściwych przepisach, a w braku takich przepisów - granic zwyczajowo przyjętych (ubytek naturalny).
• § 3. Za utratę, ubytek lub uszkodzenie pieniędzy, kosztowności, papierów wartościowych albo rzeczy szczególnie cennych przewoźnik ponosi
odpowiedzialność jedynie wtedy, gdy właściwości przesyłki były podane przy zawarciu umowy, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub
rażącego niedbalstwa przewoźnika.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRZEWOŹNIKA ZA SZKODY TRANSPORTOWE
• Art. 65. PPrz:
• 1. Przewoźnik ponosi odpowiedzialność za utratę, ubytek lub
uszkodzenie przesyłki powstałe od przyjęcia jej do przewozu aż do jej wydania oraz za opóźnienie w przewozie przesyłki.
• 2. Przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności określonej w ust. 1, jeżeli utrata, ubytek lub uszkodzenie albo opóźnienie w przewozie przesyłki powstały z przyczyn występujących po stronie nadawcy lub odbiorcy, niewywołanych winą przewoźnika, z właściwości towaru albo wskutek siły wyższej. Dowód, że szkoda lub przekroczenie terminu przewozu przesyłki wynikło z jednej z wymienionych okoliczności, ciąży na przewoźniku.
Zobacz też: art. 165 KM
USTAWOWE PRAWO ZASTAWU
• Art. 790 KC:
•
Dla zabezpieczenia roszczeń wynikających z umowy przewozu, w szczególności: przewoźnego, składowego, opłat celnych i innych wydatków, jak również dla zabezpieczenia takich roszczeń przysługujących poprzednim spedytorom i przewoźnikom, przysługuje przewoźnikowi ustawowe prawo zastawu na przesyłce, dopóki przesyłka znajduje się u niego lub u osoby, która ją dzierży w jego imieniu, albo dopóki może nią rozporządzać za pomocą dokumentów.
• Art. 57 PPrz:
•
1.Przewoźnikowi przysługuje prawo zastawu na przesyłce w celu zabezpieczenia roszczeń wynikających z umowy przewozu, z wyjątkiem przesyłek organów władzy i administracji państwowej oraz organów wymiaru sprawiedliwości i ścigania.
•
2. Prawo zastawu może być wykonywane, dopóki przesyłka znajduje się u przewoźnika lub u osoby, która ją dzierży w jego imieniu, albo dopóki może nią rozporządzać na podstawie
dokumentów.
UMOWA SPEDYCJI
UMOWA SPEDYCJI
• Art. 794.
•
§ 1. Przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem.
•
§ 2. Spedytor może występować w imieniu własnym albo w imieniu dającego zlecenie.
• Art. 795.
•
Przepisy niniejszego tytułu stosuje się do spedycji tylko o tyle, o ile nie jest ona uregulowana odrębnymi przepisami.
• Art. 796.
•
Jeżeli przepisy tytułu niniejszego albo przepisy szczególne nie stanowią inaczej, do umowy spedycji stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia.
Brak
takich
NA CZYM POLEGA SPEDYCJA?
• Spedycja obejmuje różnego rodzaju usługi związane z transportem
(poprzedzające przewóz, wykonywane równolegle do niego lub po jego zakończeniu)
• Działalność odrębna od przewozu
• Umowa „kauczukowa” – może obejmować różne rodzaje usług (A. Kidyba)
• Przykłady:
• Udzielanie porad dot. przewozu, przygotowywanie dokumentacji przewozowej, oznakowywanie przesyłek, pakowanie, ważenie, ładowanie, odbiór przesyłki od nadawcy, obiór przesyłki od przewoźnika, przekazanie przesyłki do odbiorcy,
przedstawienie przesyłki do odprawy celnej, sortowanie przesyłek, czuwanie nad przebiegiem przewozu, konwojowanie, zawieranie umów ubezpieczenia przesyłki, inne czynności organizacyjno-prawne;
• Jest to umowa o świadczenie usług (rodzaj umowy zlecenia)
STRONY UMOWY SPEDYCJI
Spedytor (podmiot kwalifikowan
y)
Dający
zlecenie
OBOWIĄZKI SPEDYTORA
• 797 KC
•
Spedytor obowiązany jest do podejmowania czynności potrzebnych do uzyskania zwrotu nienależnie pobranych sum z tytułu przewoźnego, cła i innych należności związanych z przewozem przesyłki.
• 798 KC
•
Spedytor obowiązany jest do podjęcia czynności potrzebnych do zabezpieczenia praw dającego zlecenie lub osoby przez niego wskazanej względem przewoźnika albo innego spedytora.
• 800 KC
•
Spedytor może sam dokonać przewozu. W tym wypadku spedytor ma jednocześnie prawa i
obowiązki przewoźnika.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ SPEDYTORA
• 799 KC
• Spedytor jest odpowiedzialny za przewoźników i dalszych spedytorów, którymi posługuje się przy wykonaniu zlecenia, chyba że nie ponosi winy w wyborze.
• 801 KC
• Odszkodowanie za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki w czasie od jej przyjęcia aż do wydania przewoźnikowi, dalszemu spedytorowi, dającemu zlecenie lub osobie przez niego wskazanej, nie może przewyższać zwykłej wartości przesyłki, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa spedytora.
• Spedytor nie ponosi odpowiedzialności za ubytek nieprzekraczający granic ustalonych we właściwych przepisach, a w braku takich przepisów - granic zwyczajowo przyjętych.
• Za utratę, ubytek lub uszkodzenie pieniędzy, kosztowności, papierów wartościowych albo rzeczy szczególnie cennych spedytor ponosi odpowiedzialność jedynie wtedy, gdy właściwości przesyłki były podane przy zawarciu umowy, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego
niedbalstwa spedytora.
