SOME A SPEC T S OF CHERNOZEM S OCCURRENCE
ON LO ESS AREAS OF THE LU B LIN UPLA N D
D epartm ent of Soil Science, College of Agricultural, Lublin Chair — Prof. Dr. B. Dobrzański
A larg e p a rt of th e L u b lin U pland is covered by ty p ical deep loess
w hich form s a w e stw a rd c o n tin u atio n of the V olhynia loess areas [9]. On
th is p a re n t m a te ria l in th e so u th -e a st of th e U pland occur som e soils,
th e o rigin and typology of w hich has n o t y e t been com pletely elu cid ated
(Fig.).
In P olish lite ra tu re th e y have been classified as ty p ical and deg rad ed
chernozem s [13, 14, 16], w hich how ever seem s d o u b tfu l in view of re c e n t
in v estig atio n re su lts b y R ussian pedologists [1, 5,
8]. The p rese n t stu d y
a tte m p ts to th ro w some new lig h t on th is problem .
The area m en tio n ed lies 200— 260 m .a.s.l., its su rface has volling
relief. The clim ate of th is region of P o lan d has tra n sitio n a l c h a ra c te r
w ith d istin ct prep ond ev ance co n tin en tal fea tu re s (m ean an n u al tem p.
+
8°C, m ean an n u al ra in fa ll 530 mm.). T he n egative w a te r balance of
th is reg ion in th e last y ears caused d istin ct dry ing of soils, called by
h yd ro log ists “th e step p e-fo rm in g -p ro cess” [
11].
T he h isto ry of local dev elo pm ent of th e p la n t cover shows th a t this
a re a w as once a tra n sitio n zone, b alancing a t some period a t th e b o rd er
of th e step pe an d th e fo re sts-ste p p e ty p e. The steppe v eg e ta tio n w hich
h a d p ro b ab ly m oved in from so u th -east, k e p t d istin ctly to th e loess
a reas [
2 1] and th e d u ratio n of its reg im e was connected w ith th e la te st
glacial and th e o ld er p ost-glacial stages (4000— 8000 y ears B.C.). In the
A tla n tic period, how ever (3000— 4000 y ears B.C.), th e step pe r e tre a te d in
so u th -e a st d irection due to h u m id ificatio n of th e clim ate, and in its place
a p p eared dense m ix ed fo rests [12]. T he p red om inan ce of fo rests could
how ever n ot have been of long d u ratio n , sins as e a rly as in th e yo u n g er
H olocene (2500 y ears B.C.) th e economic activities of m an had a lre ad y
com m enced, and at th e end of th is period led to ex tensiv e d estru ctio n of
fo rests in th is region [7]. T oday we find o n ly few fra g m en ts of th e fo rm er
fo rest stands, and th e stepp e v eg etatio n occurs only in th e form of relict
p la n t associations in d ry an d su n n y places [4]. The large p a rt of th e grou nd
has for c en tu ries b een c u ltiv a te d m ain ly as arab le land, m ore ra re ly as
pastu res.
D eforestation an d th e im pact of a g ric u ltu ra l im p lem en ts have g re a tly
in creased th e in te n s ity of th e erosion processes, w hose consequences are
specially d e stru c tiv e on loess areas. The w a te r erosion has g re a tly con
trib u te d to d iffe re n tia tio n in th e soil cover [2, 3], in all places w h e re
ste e p e r slopes occur, th e u p p e r soil horizons w ere destro y ed and shallow
soils form ed, w hich m o rfologically resem ble bro w n soils. In g round
depressions have form ed soils w ith deep hu m u s horizons fro m m a te ria l
w ash ed dow n from slopes. In m ore level places th e soil u n d e rw e n t o n ly
lesier changes and have p rese rv ed th ie r m orphologic sim ilarity, d ifferin g
o n ly in resp e c t to m o istu re content.
RESULTS
Six of th e m ost re p re s e n ta tiv e p rofiles w hich also b est illu s tra te soil
v a ria n ce in th is region w ere selected for investigation. Those profiles a re
d istrib u te d on a re la tiv e ly sm all area in v ariou s relief elem ents, in places
d iffe rin g as to th e w ay of u tilizatio n and m o istu re content.
P ro file N r. 1 located on a hill, covered w ith a deciduous fo rest (oak,
elm , birch) w hich has been grow ing h e re since im m em orial tim es. H o
riz o n A 0 — w e a k ly developed, A x (0— 50 cm) — lig h t-g re y , dry, cracked,
p la te -lik e stru c tu re ; (A 2) — g rey -b ro w n w ith lig h t spots, a n u t-lik e
s tru c tu re . H orizon (B)-brow n, stro n g ly com pacted, p rism -lik e s tru c tu re
th e su rface of th e s tru c tu ra l elem en ts has a w h ite pow der coating. H o
rizo n С (ca)— a t th e d e p th of
100cm (root holes, “crotow in as”).
P ro file Nr. 2 — in a n old p a rk (about 200 years), old tre e sta n d s (oak,
lim e). No horizon A 0. T he p ro file -s tru c tu re is sim ilar to p rofile Nr. 1.
H orizon (A2) — is less distin ct, (B) — is w eak ly developed, C rCa) — at
110
cm d epth.
P ro file Nr. 3 — an old p a ste u re, fla t and dry, stro n g ly tro d en , w eak
t u r f cover. H orizon А г (0— 40 cm) — d a rk -g ray , lig h ter in th e u p p e r p a rt,
firm ly com pacted dow n, lam in a r s tru c tu re . D ra k e r a t the bottom , g ra
n u la r s tru c tu re . A /(B )-brow n w ith g ray shading, lig h t w h ite pow d er coat,
n u t-lik e stru c tu re . В — lig h t-b ro w n , m ed ium com pacted, in d istin ct
s tru c tu re . C(Ca) — at 110 cm, lig h t-y ello w loess (C aC 0
3concretions,
’’cro to w in as” ).
P ro file N r. 4 — on a fla t hill, arab le land (dry). P ro file s tru c tu re
sim ila r to N r. 3 — H orizon A 1 (0— 55 cm). — d rak e r, w ith m ore d istin ct
stru c tu re . A/(B) and (B) — w eak er developm ent, pow der coat h a rd ly
visible. C(ca)— a t
100cm (“croto w in as”).
P ro file N r. 5 — fla t b asin bottom , periodic m o istu re excess, a rab le
field. A r (0— 50 cm) — g rey-black, m oist, soft, d istin ct s tru c tu re . A/(B\)
greish -yello w , d a rk h um u s an d ru sty Fe-spots. C (Ca)— lig h t-y ello w m oist
loess, no gleying tra c es (C aC 0
3— concretions, “croto w inas”).
P ro file N r.
6— on h ill slope (eroded), ara b le field, d ry А г (0— 50 cm) —
g rey -b ro w n , pu lv erized. A/(B) — lig h t-b ro w n , g rey spots an d h u m u s
tongues, m ediu m com pactness. C(Ca) — a t 50 cm, lig h t loess, d a rk spots
of hum ic com pounds.
T he lab o ra to ry tests w ere m ad e on soil sam ples ta k e n from th e above
profiles. A nalysis re s u lts are com pared in tab.
T he horizons C(Ca)Of all te ste d pro files contain larg e am ou n ts of C a C 0 3,
w h ereas th e u p p e r horizons a re dep riv ed of th is co n stitu en t. F or th is
reaso n th e soil pH varies g re a tly in ratio to depth, local conditions an
soil utilization .
A lth ou gh horizon А г reaches in g en eral fa irly d e e p tly (40— 60 cm),
th e h u m u s c o n te n t is re la tiv e ly sm all an d v e ry sim ilar in d iffe re n t p ro
files (2— 3% (). W ith d ep th th e am o u nt of hu m u s decreases g rad u ally ,
w hich is fa irly ty p ical for chernozem s. The ratio of hum ic acids to fulvic
Chemical end physico-chem ical p rop erties of s o i l s examined Humic C_ ui e /100 g s o ils у Clay < 2 F SiÛ2 Depth cm pH Ш 03 acids exchan geable % P r o file Horieon О ** и<0 Д f u lv ic a cid s N S H T r2°3 Ca Mg 1* 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 1. 5-10 0 .0 4 ,8 2.3 0 .7 13.6 8 .0 1.4 9.5 4 .1 13.6 69.9 8 .9 17.10 Foreets Ai 25-35 0 .0 4 .8 2 .2 0 .8 14.3 7.8 1.5 9.3 4 .2 13.5 69.0 10.7 16.82 U 2) 50-60 0 .0 4 .7 1.8 0 .5 15.1 5 .1 1.4 7.1 3 .0 10.1 76.2 12.6 15.54 IB) 70-80 0 .0 5 .0 0 .6 0 .8 10.0 7.4 1 .7 9.7 2 .1 11.8 82.2 17.5 10.24 fca ) 110-120 8 .8 7 .1 0 .2 - - - - - - - - 7.8 14.80 2 . A1 5-15 0 .0 5 .2 2.7 0.8 10.6 8 .1 2.7 11.6 4 .0 15.6 74.О 15.7 16.79 An old park *1 U 2) 20-30 40-50 0 .0 0 .0 5 .1 4 .8 1.8 1 .1 0 .9 0 .8 9.7 9 .0 8 .0 7.4 2 .8 3 .1 11.6 11.1 З .9 3 .6 15.1 14.7 74.7 75.6 15.9 17.7 16.27 15.17 (B) 60-70 0 .0 5 .0 0 .5 1.3 8.3 7.7 2.4 11.0 2 .8 13.8 79.7 19.7 11.59 (B)/C 80-100 0 .0 5 .3 0 .2 - - 10.2 3.4 14.1 2 .2 16.3 86.5 14.5 15.75 °(Ca) L20-140 12.8 7.3 - - - - - - - ! - - 14.7 15.60 3 . A1 5-15 0 .0 6.6 2 .7 2 .2 9.7 11.3 3 .4 I 5.7 1.2 16.9 92.9 6 .2 18.09 Pasture h 25-35 0 .0 6 .7 2 .4 2 .1 9 .9 10.8 2 .6 15.2 1.3 16.5 92.1 11.3 16.21 V t B ) 40-55 0 .0 6 .4 1.5 2.4 10.1 10.2 1.4 12.5 1.8 14.3 87.4 12.1 15.90 IB) 70-80 0 .0 6 .8 0 .8 2 .2 9 .0 13.7 2 .1 16.5 0 .2 I 6.7 98.8 14.3 13.02 ( в ) /с 90-100 0 .2 7 .0 0 .1 - - - - - - - - 13.2 15.23 C(Ca) 130-140 6.8 7.5 - - - 3 6 .2 3 .1 40.4 0 .1 40.5 99.7 11.6 16.43 4 . 0-15 0 .0 5 .6 2.5 2 .0 12.3 11.9 2.1 15.1 1.6 I 6.7 90.3 12.2 14.36 Arable A1 20-30 0 .0 5.6 2 .3 2 .1 11.7 10.4 2 .4 14.7 1.6 16.3 90.2 12.1 14.51 f i e l d (dry) A j/(B ) 40-50 0 .0 5 .8 1.7 1.9 11.0 9 .5 2 .7 12.8 1 .8 14.6 87.7 12.4 14.02 (B) 60-70 0 .0 6 .1 0 .8 2.4 10.4 11.6 2 .4 14.8 1 .2 16.0 92.5 13.7 13.03 (B)/C 80-100 0.3 6.5 0.3 - - 15.1 3 .6 20.1 0 .3 20.4 98.7 8 .6 15.69 5. Ap 0-10 0 .0 6 .9 3 .2 2 .6 11.5 22.0 4 .2 27.1 1.6 28.7 94.2 8 .1 12.61 Arable f i e l d (wet) A1 A j/IB) 30-40 60-70 0 .0 0 .5 6 .6 6.7 2.8 1 .7 2.5 2 .6 12.5 14.6 21.6 21.2 3 .8 3 .1 26.4 25.2 1 .0 0 .2 27.4 25.4 96.2 99.4 11.6 10.9 12.50 11.23 C(Ca) 80-100 16.7- 7.3 0 .2 - - 33.3 2.5 36.6 0 .0 36.6 100.0 10.3 13.19 6. Ap 10-20 0 .0 6.1 2 .0 1.9 10.0 8.8 2.7 13.1 1.4 14.5 90.2 11.1 14.59 Arable f i e l d (eroded) A i/tB ) °(Ca) 40-50 60-70 0 .0 7 .2 6 .2 7.4 0 .9 2 .1
. . .
8 .0 9 .2 2 .1 12.0 0 .9 12.9 93.1 10.6 7.3 12.79 14.91* Methods: 1 - Sch eib lers apparatus; 2 - e le c tr o m e tr ic a lly in 1 N ICI; 3 ,4 - Turin method; 5 - С- a f t e r Turin, N-Kieldahl method; 6 ,7 ,8 ,9 ,1 0 ,1 1 - Mehlich method; 12 - a fte r Köhn; 13 - estim ated from the r e s u lts of a n a ly sis carried out in s o i l samples fused with N8 2 ^ 3
acids in p rofiles Nr. 1 an d 2 ( < 1) co rrespondens to th a t in th e hum u s of
g rey fo re st soils. In th e rem ain in g ones it is m ore ch a ra c te ristic for
chernozem s [23]. The С : N ratio is h e re fa irly high and declines w ith
pro file d epth . This evidences low er h um us q u a lity in th e u p p e r lay ers
an d u n fav o u rab le conditions in s tru c tu re fo rm atio n [17].
The am o u n t of exch ang eab le cations (S) is alw ays low in com parison
w ith ty pical chernozem s [1, 20, 24], p a rtic u la ry in p rofiles Nr. 1 and 2.
A m ong th e exchangeab le cations p red o m in ates Ca (50— 90%, of 3 -ex ch an g e
capacity).
M g -p articip atio n is considerably sm a lle r (
10— 20% ) and in m ost cases
decreases w ith profile d epth , sim ilarly as w ith Ca. No la rg e r accum ulation
of exch an g eable cations w as o b serv ed in horizons (B). T hus th e observed
d istrib u tio n of exchang eab le Ca and Mg in th e profile is not in ag re em e n t
w ith th a t given by S t e f a n o v i t s for ty pical chernozem s [20]. The
degree of soil s a tu ra tio n w ith basic cations (V) is re la tiv e ly high (except
th e soil profiles N r. 1 an d 2), w hich can be ex p lain ed w ith the re la tiv e ly
sm all c o n te n t of exchan g eab le H -ions.
The sm all d iffe re n tia tio n in m echanical com position of th e p a re n t
m a te ria l (loess), allow es to o bserve th e changes caused in th e original
m a te ria l by soil-form ing processes. T he m a jo rity of profiles show a c e rtain
decrease of th e clay fra c tio n ( <
2|x) in th e u p p e r p a rt of th e profile
an d th e ir accum ulation in horizon B. This pheno m enon occurs m ore
d istin ctly in n o n arab le soil profiles (Nr. 1, 2, 3). T he calculated m olar
ratio s S i 0
2: R
20 3show on th e o th er h a n d d istin ct tran slo catio n of iron and
a lu m in iu m com pounds in all cases, p a rtic u la rly in profiles Nr. 1, 2, 3.
DISCUSION
H istorical d ata on th e d ev elo p m en t of th e v eg etatio n th e thick ness of
th e h u m u s horizon an th e n a tu re of th e hum us, as w ell as th e “croto w inas”
o b serv ed a t p resen t, indicate th a t th e te ste d soils w ere form ed in clim atic
conditions ch a ra c te ristic for stepp e regions or for tra n sitio n a l conditions
(forest-stepp e). T he low h u m u s c o n ten t and d istin ct d iv ersity of the
so il-m en tel point r a th e r to th e la tte r.
S u itab le conditions for chernozem s developm ent, how ever, did not
last long enough to allow th e su fficien t fo rm atio n of those soils. The loess
p a re n t m a tte r, rich in Ca and Mg, p lay ed in th is process u n d o u b ted ly
th e m ain p a rt [
6, 15]. T his facto r m ay have also been decisive for th e
re sistiv ity of th e u n d erd evelo p ed chernozem s to th e podzolizing action
of th e h u m id clim ate and fo re st veg etatio n, w hich dom inated in tu rn on
th is area.
The influence th e lastn am ed factors finds its distin ct ex pressio n in th e
m orphology and p ro p ertie s of th e ex am ined soils. The soil d iffe re n tia tio n
w hich w e observe h e re a t p re se n t w as su re ly conditioned by th e d u ratio n
of fo rest existence, th e w a te r rela tio n s as also by th e in te n s ity of erosion
processes in th e p a rtic u la r p a rts of th e reg io n u n d e r discussion.
In places w h e re th e old fo rests still subsist and on affo rested areas th e
soils show m orphological fea tu re s and p ro p ertie s corresponding to grey
soils [
1,
10].
T he c u ltiv a te d soils, possessing m ore fav o u rab le p ro p ertie s due to m any
ages of soil cu ltu re, are closer to th e m ore or less degraded and even
podzolized chernozem s of th e fo re st-ste p p e zone [1, 17].
Soils w hich for m an y years have been u n d e r p e rm a n e n t tu rf cover do
not d iffe r fu n d a m e n ta lly fro m th e c u ltiv a te d soils. Soils lying in de-
presions w ith secondary m o istu re process, w hich e ith e r had n o t been
c arry in g a fo rest cover a t all, o r due to u p w a rd percolatio n of calcium
com pounds from horizon C(Ca)a re g rad u a lly losing th e ir horizon (B), show
a t p re se n t th e look and th e p ro p ertie s of re g ra d e d chernozem s [19, 24].
On th e o th e r hand, c u ltu re soils lying on slopes tak e g rad u a lly th e
aspect of b ro w n soils u n d e r th e in fluen ce of w a te r erosion.
N everth eless persist in all teste d soil p ro files traces (though o fte n
som ew hat ind istin ct) th e m orphological effects of th e podzolizing action
of h u m id clim ate and fo re st v eg etatio n in th e form of d iffe re n tia l
S i0
2: R
2O
3ratio s in th e soil profiles.
REFERENCES
[1] A c h t y r c e w В. P.: О prow incjalnych osobniennostiach poczw podzony szirokolistw iennych lesow Srednie-Ruskoj w yzw yszczennosti. Zonality and provincial features of soils under broad-leaved forests in the southern part of Central-Russian Upland. Poczwowiedien., 1, 1962, 26—38.
[2] D o b r z a ń s k i В., Z b y s ł a w В.: W pływ erozji na ew olucję czarnoziemu. The influence of erosion on the evolution of chernozems. Roczn. Nauk Roln., t. 71, 1955.
[3] D o b r z a ń s k i В., Z i e m n i c k i S.: Projekt układu pól na erodowanych czarnoziemach w W erbkowicach. Project of land-use system on eroded cher nozems at W erbkowice. Annales Univ. M. C urie-Skłodow ska, Lublin sec. E, vol. VI, 1951, 3.
[4] F i j a ł k o w s k i D., I z d e b s k i K.: Zbiorowiska stepowe na W yżynie Lubelskiej. Steppe associations on the Lublin Upland. Annales Univ. M. Curie- Skłodowska, Lublin, sec. B, vol. XII, 1957, 4.
[5] F r i d ł a n d W. M.: Ob opodzoliwanii i illim erizacji. To the problems of podzolization and illim erization. Poczw ow iedien., 1, 1958, 27—38.
[6] G r a d m a n R.: Das M itteleuropäische Landschaftsbild nach seiner geschicht lichen Entwicklung. Geograph. Zeitschr., Jahrg. VII, Leipzig 1901.
[7] G u r b a J.: N eolithic Settlem ents on the Lublin leoss Upland. Annales Univ. M. C urie-Sklodowska, Lublin, sec. B, vol. XV, 1961, 13.
[8] I w a n o w a E. N., N o g i n a N. A.: O poczwach Polszi i ich klasyfikacji. About the soils of Poland and their classification. Poczw ow iedien, 3, 1959, 63—67.
[9] J a h n A.: Wyżyna Lubelska. Rzeźba i czwartorzęd. Geomorphology and Quaternary history of Lublin Plateau. Prace Inst. Geograf. PAN. nr 7, 1956. [10] K u n d l e г P.: Zur K enntnis e'er Rasenpodsole und grauen Waldböden
M ittelrusslands im Vergleich m it den Sols lessivés des Westlichen Europas. Z. Pflanzenern. Düng. Bodenkunde, 86, 1958, 15—36.
[11] L a m b o r J.: Potencjonalne m ożliw ości stepow ienia w Polsce. Potential possibilities of steppe-process in Poland. Zeszyty Problem owe Postępów Nauk Rolniczych, z. 7, 1956.
[12] M a l i c k i A.: The Lublin Upland, Sym posium on loess. V lth INQUA Congres Public., Poland 1961.
[13] M i e c z y ń s k i T.: Böden der W ojewodschaft Lublin. M ateriały do pozna nia gleb polskich, z. 2, P uław y 1932.
[14] M i k l a s z e w s k i S.: Czarnoziemy hrubieszow sko-tom aszow skie okolic D oł hobyczowa. The chernozems of Hrubieszów and Tomaszów od Dołhobyczów region. Sprawozd. Tow. Nauk. W arszawskiego, R. III, 1910, z. 8.
[15] M o t y k a J.: Step środkowo-europejski. M iddle-European steppe. Acta Soc. Bot. Polon., Vol. XVII, K raków 1946,
[16] M u s i e r o w i c z A.: K lasyfikacja gleb Polski ustalona przez Polskie Tow a rzystwo Gleboznawcze. A classification of Polish Soils by the Polish Soil- Science Society. Roczn. Glebozn., t. 3, 1954.
[17] P o n o m a r i e v a V. V.: Humus formation, its nature and geographical distribution. Rapp. 6, Congr. Intern. Sei. Sol., vol E, IV, 1, Paris 1956.
[18] R u d e n s k a j a K. W.: К charakteristikie organiczeskogo w ieszczestw a osnownych poczw Rostowskoj obłasti. A contribution to the characteristics of organic m atter in the m ain soils of Rastov region. Poczw owiedien., 11, 1959, 92—95.
[19] S c h r o e d e r D.: Zum Einfluss von Vegetation und Bodennutzung auf die Bodenentw icklung ehem aliger Schwarzerden. Rapp. 6, Congr. Intern. Sei. Sol., vol. E, V, 23, Paris 1956.
[20] S t e f a n o v i t s P.: Use of the determ ination of exchangeable cations further of free alum inium and iron at the genetical classification of soil. Rapp. 6, Congr. Intern. Sei., vol. E, V, 51, Paris 1956.
[21] S z a f e r W.: Epoka lodowa. Glacial period. Warszawa 1946.
[22] S z a f e r W.: Schyłek pleistocenu w Polsce. The Pleistocene decline in P o land. Z badań czwartorzędu w Polsce. T, I, PIG, W arszawa 1952.
[23] T i u r i n I. W., K o n o n o w a M. M.: Biologia gumusa i woprosy płodorodia poczwy. Biology of hum us and the problem s of soil fertility. Poczwowiedien., 3, 1963, s— 13.
[24] W e r n a n d e r N. B.: Rehradacja i okarbonaczuwania opidzołennych hrutiv URSR. Regradation and entrichm ent in C aC 03 podzolized soils of USSR. Trudy Naukowo-Doslidnoho Inst. Soczem lerobstwa, t. IV, K yiw -C harków 1939.
J. B O R O W I E C
ZUR FRAGE DES ERSCHEINENS VON TSCHERNOSEM AUF DEN LÖSSBÖDEN DES LUBLINER HÜGELLANDES L e h r s t u h l f ü r B o d e n k u n d e , L a n d w i r t s c h a f t l i c h e H o c h s c h u l e , L u b l i n
Z u s a m m e n f a s s u n g
In den Lössgebieten des Lubliner Hügellandes erscheinen unter anderen auch solche Böden, die von der polnisohen Fachliteratur als Tschernosem bezeichnet w erden (Fig. 1.). Das G ebiet dieser Böden liegt 200 m bis 260 m über dem M eeres spiegel und zeigt ein stark en tw ick eltes Relief. Das Übergangsklim a dieses Gebietes von Polen ist durch eine entschiedene Präponderanz der kontinentalen M erkmale gekennzeichnet (durchschnittliche Jahrestem peratur -f 8°C. N iederschläge 530 mm).
Die E volutionsgeschichte der Pflanzendecke, die M ächtigkeit (Dicke) des H um us horizontes und die zurzeit vorhandenen „K rotowinen” bestätigen, daß diese Böden sich ursprünglich in K lim averhältnissen der W aldsteppe gebildet haben. N achher hat das Klima der A tlantikperiode sow ie das Vorherrschen einer kompakten die Profile dieser Böden stark verändert (Degradation). Zur heutigen verschiedenartigen G estaltung der Bodendecke haben beigetragen: Rodung der Wälder, Einführung landw irtschaftlicher K ulturen in dem Gebiete und gesteigerte Erosionswirkung.
Die Ergebnisse der Feld- und Laborbefunde (Tafel 1) haben erwiesen, daß diese Böden unter Forstvegetation eine m orphologische und qualitative B esch affen heit haben, die den Grauen Waldböden entspricht (Profile 1 und 2). D ie als Ackerland und Weide benutzten Boden w eisen bessere Eigenschaften auf und stehen den degradierten Tschernosem en näher (Profile 3 und 4). Besonders günstige B esch affen heit tritt bei den tiefer gelegenen, feuchteren Böden auf; dies laßt verm uten, daß dieselben ein B eispiel regradierter Tschernosemböden bieten (Profil 5). Dagegen nehmen die an Hängen liegenden bebauten Ackerböden unter Einwirkung der Erosion den Charakter von Braunerden an (Profil 6).
j . B O R O W I E C
PROBLÈMES DE LA PRÉSENCE DE TCHERNOZEMS SUR LES LOESS DU HAUT PLATEAU DE LUBLIN C h a i r e d e P é d o l o g i e d e l ’E c o l e S u p é r i e u r e d ’A g r ic u d t u r e à L u b l i n
R é s u m é
Sur les territoires des loess de la Wyżyna Lubelska (du Haut Plateau de Lublin) apparaissent, entre autres, des sols classés par la bibliographie polonaise parm i les tchernozem s (fig. 1). La région où ces sols sont présents se trouve située à une altitude de 200 — 260 m ètres; le relief en est fortem ent accidenté. Le clim at transitoire de cette région de la Pologne se distingue par une prépondérance sensible des caractères de clim at continental (température annuelle m oyenne de
- I - 8°C, précipitations s’élevant à 530 mm).
L’histoire de l’évolution de la couverture végétale, l’épaisseur de l ’horizon humique, le caractère de l ’humus et les taupinières actuellem ent observées tém oignent qu’à l’origine, ces sols s ’étaient form és dans les conditions particulières de la zone de steppe boisée. À leur tour, le clim at de la période. A tlantique et l ’apparition d’une végétation forestière compacte, ont apporté des m odifications sensibles aux profils de ces sols (dégradation). Les coupes progressives des forêts, l ’exploitation
agricole du territoire et Taction accrue de l ’érosion par l’eau ont contribué à la différentiation actuelle de la couverture des sols.
Les résultats des recherches sur le terrain et des analyses de laboratoire (tableau 1) ont dém ontré que, sur les superficies actuellem ent boisées, ces sols présentent des caractères m orphologiques et des particularités propres au x sols gris forestiers (profils 1 et 2). Les sols arables cultivés et ceux exploités en pâtures ont des qualités plus avantageuses et s’apparentent aux tchernozem s dégradés de la zone de steppe boisée (profils 3 et 4). D ’autres sols, situés plus bas et plus humides, présentent des caractères favorables exceptionnels, ce qui permet de supposer que c ’est là un exem ple de tchernozem s regénérés (profil 5). Par contre, les sols cultivés situ és sur les versants et soumis à l ’action de l ’érosion par l ’eau, prennent l ’aspect d e sols bruns (profil 6).
J . B O R O W I E C
PROBLEM WYSTĘPOWANIA CZARNOZIEMÖW NA LESSACH WYŻYNY LUBELSKIEJ
K a t e d r a G l e b o z n a w s t w a W y d z i a ł u R o l n e g o W S R L u b l i n S t r e s z c z e n i e
Na obszarach lessow ych W yżyny Lubelskiej w ystępują m iędzy innym i gleby, M óre w literaturze polskiej zaliczane są do czarnoziem ów (rys. 1). Obszar w y stę
pow ania tych gleb leży na w ysokości 200—260 m n.p.m. i ma silnie urzeźbioną po wierzchnię. Przejściow y klim at tej części Polski odznacza się wyraźną przewagą cech kontynentalnych (średnia roczna tem peratura + 8 °C, opady 530 mm).
Historia rozwoju szaty roślinnej, miąższość poziomu próchniczego, charakter próchnicy i spotykane obecnie kretow iny świadczą o tym, że gleby te tw orzyły się pierw otnie w w arunkach klim atycznych w łaściw ych dla sfery lasostepu. Z kolei klim at okresu A tlantyckiego i zapanowanie zwartej roślinności łeśnej spowodowały w yraźne zm iany w profilu tych gleb (degradacja). Do obecnego zróżnicowania po k ryw y glebow ej przyczyniły się: stopniow e w ycinanie lasów, zagospodarowanie rolnicze tego obszaru oraz wzmożona działalność erozji wodnej.
W yniki badań polowych i laboratoryjnych (tab.) wykazały, że w m iejscach po krytych obecnie lasem gleby te posiadają cechy morfologiczne i w łaściw ości odpo w iadające glebom szarym leśnym (profile 1 i 2). Gleby uprawne i użytkowane jako pastw isk a posiadają korzystniejsze w łaściw ości i są bardziej zbliżone do zdegrado w anych czarnoziem ów strefy lasostepu (profile 3 i 4). W yjątkowo korzystne cechy w ykazują gleby położone niżej, bardziej w ilgotne, co pozwala sądzić, że stanowią one przykład czarnoziem ów regradowanych (profil 5). Natom iast gleby uprawne położone na zboczach pod w pływ em erozji w odnej przybierają postać gleb brunat nych (profil 6). Ю . Б О Р О В Е Ц ПРОБЛЕМА ЧЕРНОЗЕМОВ НА ЛЕССАХ ЛЮБЛИНСКОЙ ВОЗВЫШЕННОСТИ К а ф е д р а П о ч в о в е д е н и я Л ю б л и н с к о й С е л ь с к о х о з я й с т в е н н о й А к а д е м и и Р е з ю м е В лессовых районах Люблинской возвышенности залегают такж е почвы, которые в польской литературе зачисляются к типу черноземов (рис. 1). Район залегания этих почв находится в пределах высот 200 — 260 м выше уровня
моря и имеет сильно расчленённый рельеф. Переходный климат этой части Польши отличается преобладанием континентализма (средние годовые темп, ш 8' С, осадки 530 мм). История развития растительного покрова, мощность гумусового горизонта, природа гумуса и встречающиеся сейчас кротовины свидетельствуют о том, что эти почвы первично развивались в климатических условиях свойственных для лесостепи. Затем климат атлантического периода и господство лесного покрова привели к резким изменениям профиля этих почв (деградация). Нынешняя диф ференциация почв в этом районе вызвана постепенной рубкой леса, сель скохозяйственной деятельностью, а такж е усиленной деятельностью водной эрозии. Результаты полевых и лабораторных исследований (табл. 1) показали, что в местах, где ныне растут леса, почвы под ними имеют морфологические черты и свойства присущие серым лесным почвам (профиль 1 и 2). Пахотные почвы и пастбища имеют более благоприятные свойства и деградированным черно земам зоны лесостепи (профиль 3 и 4). Исключительно благоприятные свойства имеют почвы залегающие в понижениях рельефа, они более влажные и явля ются примером реградированных черноземов (профиль 5). Пахотные почвы, рас положенные на склонах, под действием водной ?розии приобретают вид буро земов (профиль 6).
