RO M A N PA C H L E W SK I, E LŻ B IE T A C H R U SC IA K , T ER E SA ZA W ISTO W SK A
W YK O RZY STA N IE PR Z E Z GRZYBY M IKORYZOW E AZOTU Z RÓŻNYCH FORM NAW OZÓW AZOTOW YCH STOSOW ANYCH
W NA W OŻENIU LASU
Z akład G leb o zn a w stw a i N aw ożen ia, P ra co w n ia B io lo g ii G leb L eśn ych In sty tu tu B ad aw czego L eśn ictw a
W a rsza w a -S ęk o cin
W STĘP
W w arstw ie próchniczej gleb leśnych zm agazynow ane są znaczne ilo ści azotu na ogół tru d n o dostępnego dla roślin z uw agi na złożoną budo wę chem iczną związków , w skład k tó ry c h wchodzi. M obilizacja tej fo r m y azotu m a przebieg en zy m atyczny i jest w ynikiem działania m ik ro flo ry danego siedliska. Jednocześnie z m in eralizacją zachodzą procesy uw stecznian ia — zbiałczania azotu m ineralnego, m ogące w p ew n y ch w a ru n k a c h (stosunek C:N) przyczyniać się do p rzejściow ej s tra ty łatw o p rzy sw ajaln y ch dla roślin n ieorganicznych zw iązków azotu. Stosow ane obecnie m in e raln e naw ożenie lasu m a na celu zapobieżenie lub u su n ię cie dającego się zauw ażyć d eficy tu N w glebach leśnych.
U w zględniając s tru k tu rę biologiczną ekosystem ów leśnych, naw oże nie stanow i dla leśnictw a pow ażny i tru d n y problem w ym agający moż liw ie w szechstronnej analizy p o trzeb i skutków .
Zabieg naw ożenia nie pozostaje bez w pływ u n a rozw ój grzybów m ikoryzow ych i ich zw iązki m ikoryzow e z drzew am i. W lite ra tu rz e do tyczącej tego zagad nien ia [1, 3, 5] istn ieją dane, z k tó ry c h w yn ika, że w glebach zaw ierających stosunkow o m ało p rzysw ajalneg o N i P m iko- ry zy tw orzą się obficiej niż w glebach zasobnych w p rzy sw aja ln e jony ty ch pierw iastk ów . Zw iększenie ilości tych elem entów w yraźnie ogra nicza form ow anie m ikoryz, a w krań co w y ch p rzy padkach m oże dopro w adzić do ich w yelim inow ania. W edług n iek tó ry ch badaczy radzieckich [10] daw k a 20 k g /h a N m a d ziałanie korzystne, zwłaszcza p rzy jedno czesnym w niesieniu 135 k g /h a P i 60 k g /h a K. S I a n k i s [9] n a p odsta w ie sw oich dośw iadczeń supo n uje, że stężenia azotu rzęd u 159-265 m g/l
1 0 2 R. Pachlewski i in.
h a m u ją lub in a k ty w u ją p ro d u k cję au ksyn y przez g rzyby m ikoryzow e, co w efekcie prow adzi do b ra k u zaw iązyw ania m ikoryz; p rzy 5 i 51 m g/l N m ikoryzy w ykształcały się praw idłow o.
Z apotrzebow anie na azot w śród grzybów m ikoryzow ych nie odbiega zasadniczo od w ym agań in n y ch B asidiom ycetes. B adania prow adzone w ty m zak resie przez w ielu a u to ró w [3] w ykazały, że grzy b y te rosną lepiej w obecności soli am onow ych niż azotanów , m ając ograniczone m ożliwości red u k c ji ty ch o sta tn ic h ze w zględu na b ra k red u k ta zy azota now ej. A zotyny są rów nie źle p rzy sw ajaln e. M ocznik, am inokw asy, k w a sy nukleinow e, h y d ro lizaty b iałk a są dla n iek tó ry ch g atu n k ó w grzybów sym biotycznych odpow iednim źródłem azotu. Zdolność w yk orzystania pew nych zw iązków może być uzależniona dodatkow o w łaściw ym źródłem w ęgla, na p rzy k ład w inian am onu jest tru d n ie j p rzy sw aja ln y przez
C enococcum g raniform e w obecności oligosacharydów niż glukozy [8].
Z ałożeniem p rac y b yła p ró b a u stalen ia w w a ru n k a ch lab o ra to ry jn y c h , w oparciu o w ytyczne naw ożenia szkółek leśnych [12], k tó re z zaleca nych naw ozów i w jak ich daw kach są o p ty m aln e d la w y b ran y ch sym - biotów sosny. W dalszych bow iem p lan ach p rzew id u je się porów naw cze dośw iadczenia nad w pływ em naw ożenia n a aktyw ność m ikoryzow ą ty ch że grzybów w w a ru n k a ch sy n tezy w czystych k u ltu ra c h i dośw iadcze niach w azonow ych.
M A TE R IA Ł I M ETODY
D ośw iadczenia dotyczyły dw óch podstaw ow ych zagadnień:
— an alizy w zro stu grzybów testow ych na podłożach z różnym i zw iązkam i azotu,
— u jaw n ie n ia p o ten cjaln y ch w łaściw ości en zym atycznych w y b ra nych szczepów.
K u l t u r y g r z y b ó w . O bserw acjam i o b jęto zestaw ione niżej ga tunki:
G atunek
A m a n ita m uscaria (L.ex F r./H o ok er C enococcum graniform e (Sow ./Ferd.
et W inge Izolat z ekten d o m ik o ry zy sosny
P a xïllu s atroto m en to sus (B atsch./F r.
N r lu b sy m b o l szczepu k o le k c j i1 1/182 3543 4931 M rgX 0260 T yp m ik orozy z so sn y * e k to - e k ten d o -+ + + -- +
1 S zczep y z k o le k c ji P ra co w n i M ik rob iologii L eśn ej IB L w Jeziorach. * W ed łu g [11, 6, 7].
Rhizopogon lu teo lu s F r. 0211 + —
R ussula em etica F r. 2981 + —
S u illu s bom nus (L.ex F r./O .K un tze 1941 + —
S. lu te u s (L.ex F r./S .F .G ra y 1155 + —
Tricholom a a lb obruneum (P ers.ex F r.) 1951 + —
K u m m er
Ź r ó d ł a a z o t u . Spośród naw ozów stosow anych w naw ożeniu szkó łek w ybrano: s a le trę w apniow ą, sa le trę am onow ą, siarczan am onu, mocz nik. W p rak ty c e sto su je się d aw ki od 0,1 do 0,15% N w w arstw ie ornej; pow yżej 0,37-45% N w glebie uw aża się, że naw ożenie je s t zbędne. K ie ru ją c się ty m założeniem zastosow ano dla każdego z w ym ienionych zw iązków stężen ie 0,12% i 0,36% N o raz k o n tro ln ie 0,0075% N. Ta ostat n ia d aw k a odpow iada zaw artości azotu w 500 m g w inian u am onu n a litr podłoża — zw iązku uw ażanego za opty m alne źródło N dla w iększo ści grzybów ektom ikoryzow ych.
P o d ł o ż a h o d o w l a n e . K u ltu ry grzybów jak o in o k u lat hodo
w ano w ciągu 10-14 dni w 25°C n a p ły tk a c h P e trie g o z pożyw ką aga row ą o składzie: — glukoza — 20 g, — m altoza — 5 g, — w in ian am onu — 0,5 g, — M g S 0 4 — 0,5 g, — K H 2P 0 4 — 1 g, — c y try n ia n żelaza 1% — 0,5 ml, — Z n S 0 4 — (1:500) — 0,5 ml, — tia m in a — 50 |xg, — ag a r — 15 g, — w oda desty lo w an a — 1000 ml.
Jało w y m kork oborem w ycinano k rąż k i grzybni o śred n icy 0,8 cm i przenoszono je na podłoża z testow an y m i źródłam i N. Poszczególne zw iązki azotu w trzech różnych daw kach k ażdy i ko n tro ln ie w in ian am onu w daw ce 0,0075% dodaw ano do pożyw ki podstaw ow ej:
— glukoza — 20 g,
— m altoza — 5 g,
— tia m in a — 50 jig,
— ag a r — 15 g,
— w oda d esty lo w an a — 1000 m l.
Podłoża hodow lane rozlew ano do p ły tek , inokulow ano k rążk am i g rzy bni i ink u bow an o 14 dni w te m p e ra tu rz e 25°C. K ażdy w a ria n t do św iadczenia w y k o n an y był w dw óch pow tórzeniach. In ten sy w n o ść w zro s tu oceniano n a podstaw ie po m iaru liniow ego śred n icy grzy b n i w tra k c ie dośw iadczenia i po jego zakończeniu. D la dw óch spośród b ad an y ch
104 R. Pachlewski i in.
szczepów — Cenococcum graniform e i R hizopogon luteolus — w yk on a no dodatkow o pom iar suchej m asy grzybni, k tó rą uzyskano na analogi cznych podłożach płynnych. H odow le n a ty ch pożyw kach prow adzono w ciągu 28 dni w 25°C. G rzybnię odsączano, suszono w te m p e ra tu rz e 75° С do stałej w agi i ważono.
O k r e ś l a n i e w ł a ś c i w o ś c i e n z y m a t y c z n y c h . A k ty w ność en zym atyczna grzybów w yższych jest dobrym w skaźnikiem ich p rzynależności do określonej g ru p y ekologicznej [4]. W r a n a c h dośw iad czeń pod jęto próbę ok reślen ia zdolności n iek tó ry ch grzybów m ikoryzo- w ych do m in eralizacji w y b ran y ch zw iązków azotow ych. O bserw acje szły w k ie ru n k u u jaw n ie n ia grzybów zdolnych do d ezam inacji asp arag iny , proteolizy oraz rozkładu m ocznika. Rozkład asp arag in y badano na pod łożu w edług G i r a r d i R o u g i e u x [2] n a podstaw ie rea k c ji b a rw n e j w ydzielonego am oniaku z odczynnikiem N esslera. Ja k o k ry te riu m roz kład u b iałk a p rzy ję to upły n n ien ie żelatyny. T est na ureazę w yk o nyw a no stosując zm odyfikow ane podłoże w edług C hristen sen a o składzie:
— glukoza — l g ,
— NaCl — 5 g,
— K H 2P 0 4 — 2 g,
— w oda desty lo w ana — 1000 ml.
Po 10 m l pożyw ki rozlew ano do probów ek, jałow iono 20 m in u t w 115°C, dodając aseptycznie po ostudzeniu 1 m l 20-procentow ego w od nego ro ztw o ru m ocznika przesączonego p rzez sączek bakteriologiczny S chotta G5. W skaźnikiem w ytw orzonego z m ocznika am oniaku był roz tw ó r 0,1-p rocen tow y b łęk itu brom otym olow ego bądź czerw ieni feno lo w ej. Z m iana odczynu z kw aśnego na ak aliczny pow odow ała pojaw ien ie się błękitnego lub czerw onego zab arw ien ia podłoża (kontrola żółta).
W Y N IK I
Na podstaw ie przeprow adzon y ch obserw acji stw ierdzono, iż zapotrze bow anie poszczególnych grzybów m ikoryzow ych na azot z różnych jego form zw iązków kształtow ało się odm iennie. W yniki przedstaw iono na ry s. 1 i 2. I tak w b ad an iach w inian am onu okazał się o p tym aln ym zw iązkiem dla S u illu s lu teu s i C enococcum granijorm e (dla obu szczepów tego gatun ku ). Na podłożu z siarczanem am onu w daw ce rów now ażnej w inianow i n ajob fitszy w zrost notow ano dla grzybów A m a n ita m uscaria,
R hizopogon lu teolus i R ussula em etica. A zotan am onu przy k o n c e n trac ji
0,0075% N był n a jk o rzy stn iejszy m zw iązkiem dla Tricholom a albobru-
n e u m i ró w nie dobrym jak C a (N 0 3)2 d la S u illu s bovinus. A zotan w ap
nia w prow adzony w n ajniższym stężeniu pow odow ał najlepszy w zrost
R ys. 1. Śred n ica grzyb n i
a — (N H 4)2C4H 4O e — 0,0075% N , b — (N H 4)2S 0 4, с — N H 4N O j, d — C a (N O j)f , e — (N H 4)*CO; I —
0,0075% N f 2 — 0,12% N , 3 — 0,36% N
M yceliu m d iam eter
106 R . P a c h l e w s k i i i n .
R ys. 2. S u ch a m asa grzyb n i
1 — (N H 4)2C4H 4Oe — 0,0075% N , 2 — (N H 4)2S 0 4 — 0,0075% N , 3 — (N H 4)2S 0 4 — 0,12% N , 4 — (N H 4)2S 0 4 — 0,36% N , 5 — N H 4N O s — 0,0075% N , 6 — N H 4N O s — 0,12% N , 7 — N H 4N O s —
0,36% N , 8 — (N H 2)2CO — 0,0075% N , 9 — (N H 2)2CO — 0,12% N , 10 — (N H 2)2CO — 0,36% N
M yceliu m dry m atter
e x p la n a t io n — s e e in P o l is h
T a b e l a 1 Aktywność enzymatyczna grzybów mikoryzovrych
Enzymatic activity of mycorrhizal fungi
Nr k o l e k c j i l u b s y m b o l B z c z e p u N o , o f c o l l e c t i o n o r t h e s t r a i n e i g n R o z k ł a d - D e c o m p o s i t i o n o f G a t u n e k - S p e c i e s m o c z n i k a u r e a b i a ł k a p r o t e i n a s p a r a g i n y a s p a r a g i n e A m a n i t a c i t r i n e / S c h f f . / 5 . K . C r a y 0 5 8 3 _ + -0 5 8 7 - + -A . a u s c a r i a / L . e x F r . / H o o k e r 1 / 1 8 2 - -A . y e r n a / B u l l . e x F r . / P e r s . e x V i t t . 0 1 4 1 - f -B o l e t u e e d u l l s -B u l l , e x F r . 1 2 3 9 + -C e n o c o c c u m g r a n i f o r m e / S o w . / F e r d , e t Wi ng e .154 3 ♦ - -49 J1 + -C o l t r i c i a p e r e n n i o / L . e x F r , / M u r r , 1 1 9 6 + - -H e b e l o m a m e s o p h a e u a / Р с г а , e x F r , / Q u e l 3 0 3 7 ■f + + I z o l e t z e k t e n d o m i k o r y z y s o s n y MrgX + - -L a c t a r i u e q u i e t u s F r . 1 3 7 7 + - ± R h i z o p o g o n l u t e o l u a F r . 0 2 1 1 M ++ + R u s s u l a e m e t i c a P r . 29 8 1 + “ + S u i l l u s b o v i n u e / L , e x F r , / 0 , K u n t z e 1 9 4 1 + - + S . g r a n u l a t u B / L . e x F r , / 0 , K u n t z e 1 4 4 4 + -S , l u t e u s / L . e x F r . / -S . F . C r a y 0 1 1 2 ++ - + 1 1 5 5 - - -S , f l a v i d U B / F r . / r .i np 0 1 6 4 + - + 0166 + - + T r i c h t o i o m a a l b o b r u n e u m / Р е г я . e x F г . / Kummer 1 9 5 1 *■ + ■f T , f l a v o v i r e n s /Р<тг>. * < - г . / l.und 0 3 4 9 + - ♦ T , i m b r i c . a tum / К г . > L r . / / . -rjn*-r 1 9 6 2 - + -T , p e s a u n d . i t u m / К г / . . ) 2 8 7 0 - - “ S t o p i e ń r o z k ł a d u : •» o-.r-i/.o i r. u- nn yw ny D e c o m p o s i t i o n d e g r e e и ++ h i g h l y I n t e n s i v e i i r.t--n:>ywn> + i n t e n s i v e s ł , o > +• w e a k b r » k - l a c k
ogólnie biorąc, by ł n ajgorszym źródłem N. W zględnie dobrze był w yko rzy sty w a n y przez szczep m ikoryzow y M rgX i grzyb niem ikoryzow y P.
atrotom entosus.
S tężenia azotu 0,12 i 0,36% d aw ały n a ogół gorszy efek t w zro stu niż 0,0075%.
W artość suchej m asy g rzy b ni p o tw ierdziła w spom niany w yżej fakt, iż w in ian am o nu jest o p ty m aln y m zw iązkiem dla C. g ra n ifo rm e, a s ia r czan am onu dla Rh. luteolus. Z aobserw ow ano pew ne różnice w w yko rzy sta n iu przez C. graniform e m ocznika w p ły n n y m podłożu w po ró w na niu ze stały m na' korzyść tego pierwszego.
O graniczoną aktyw ność en zym atyczną grzybów m ikoryzow ych w ze staw ien iu z innym i podstaw cżakam i stw ierd ził m. in. L u n d e b e r g [4]. W iadom o jed n ak , że w y tw a rz a ją one szereg hydrolaz [10]. Spośród zba danych 23 szczepów grzybów m ikoryzow ych (tab. 1) tylk o 8 nie w y tw arzało ureazy. B yły to izolaty należące głów nie do ro d zaju A m a n ita i Tricholom a. Szczególnie ak ty w n ie m ocznik był ro zk ład an y p rzez Rh.
luteolus i jed en ze szczepów S. lu te u s; jed yn ie u 7 szczepów stw ierd zo
no w łaściw ości proteolityczne. Także pod ty m w zględem n a ja k ty w n ie j szy był Rh. luteolus.
W iększość b a k te rii i grzybów glebow ych bardzo szybko (w ciągu 2-4 dni) am o n ifik u je asparag inę. A ktyw ność en zym atyczna zbadanych grzy bów m ikoryzow ych jest pod ty m w zględem raczej ograniczona: tylko około 50% szczepów rozkładało asp aragin ę z w ydzieleniem am oniaku.
W N IO SK I
1. D aw ki azotu stosow ane w naw ożeniu szkółek leśnych, uży te do hodow li czysty ch k u ltu r grzybów m ikoryzow ych, okazały się zbyt w y sokie.
2. A ktyw ność enzym aty czn a tej g ru p y grzy bów jest stosunkow o o g ra niczona, p rz y czym najpow szechniej notow ano w y tw arzan ie ureazy.
3. Pom im o zdolności większości zbadanych szczepów grzybów m iko ryzow ych do w y tw a rz an ia u rea z y m ocznik okazał się w w a ru n k a ch p rze prow adzonych dośw iadczeń n a jm n ie j p rz y d a tn y m d la nich źródłem azo tu.
4. Szczep ektendom ikoryzow y M rgX , głów ny kom p on ent zw iązków m ikoryzow ych siew ek sosny w szkółkach, w ykazał w śród grzybów m i koryzow ych stosunkow o dużą zdolność asym ilacji azotu z m ocznika.
108 R. Pachlewski i in. L IT ER A TU R A
[1] B j ö r k m a n E.: U ber d ie B ed in g u n g en der M yk orrh izab ild u n g b ei K iefer und F ich te. Sym b. B ot. U p sa lien sis 6, 1942, 1-190.
[2] G e r a r d H. , R o u g i e u x R.: T ech n iq u es d e m icrob iologie agricole. D unod, P aris 1967.
{3] H a r l e y J. L.: T h e b iology of m ycorrhiza. L ondon 1959.
[4] L u n d e b e r g G.: U tilisa tio n of va rio u s n itro g en sources, in p articu lar bound soil n itrogen, by m ycorrh izal fu n gi. S tu d ia F o resta lia S u ecica 79, 1970, 1-95. [5] M e l i n E.: M ethoden der e x p e r im e n te lle n U n tersu ch u n g m yk otrop h er P fla n
zen. A b d erh a’d en s H andb. B iol. A rb eitsm eth o d en 11, 1936, 1015-1108.
[6] P a c h l e w s k i R., P a c h l e w s k a J.: B ad an ia nad grzyb am i m ik oryzow ym i sie w e k sosn y (Pi nus s i l v e s t r i s L.) w szk ółk ach leśn y ch . P race IBL 395, 1971, 4-65.
[7] P a c h l e w s k i R., P a c h l e w s k a J.: S tu d ies of sy m b io tic prop erties of m ycorrh izal fu n g i of P in e (Pi nus s i l v e s t r i s L.) w ith th e aid of th e m ethod of m ycorrhizal sy n th esis in pure cu ltu res on agar. W arsaw 1974.
[8] P a l m e r J. G.: T ech n iq u es and procedures for cu ltu rin g ectom ycorrh izal fugi. In. “M y c o r r h i z a e ” (E. H a csk a y lo ed.), U S D A F o rest Serv. M isc. P ubl. N o. 1189, W ash in gton 1971, 132-144.
[9] S l a n k i s V.: F orm ation of ectom ycorrh izae of fo rest trees in rela tio n to ligh t, carbohydrates, and a u x in s. In “M y c o r r h i z a e ” (E. H a csk a y lo ed.) U S D A F orest Serv. M isc. Publ. No. 1189, W ash in gton 1971, 151-167.
[10] S z e m a c h a n o w a N. M.: M ik otrafia d riew iesn y ch porod. M oskw a 1962. [11] T r a p p e J. M.: F u n g u s a sso cia tes of ectotrop h ic m ycorrhizae. B ot. R ev. 28,
1962, 538-606.
[12] W a 1 e n d z i к J.: W ytyczn e n aw ożen ia szk ółek leśn ych . IBL, W a rsza w a -S ę- kocin 1975, 1-33. Р . П А Х Л Е В С К И , E . Х Р У С Ь Ц Т А К , Т . З А В И С Т А В С К А И С П О Л ЬЗО В А Н И Е М И К О РИ ЗО В Ы М И ГРИ БА М И Р А З Н Ы Х И С ТО Ч Н И КО В А ЗО Т А П РИ М ЕН Я ЕМ Ы Х П РИ У Д О БРЕ Н И И ЛЕСОВ О тделение почвоведени я и удобрен и я, И сследов ательский институт лесоводства, Л аборатория биологии л есн ы х почв, В арш ава-С енкоц ин Р е з ю м е П редп осы лкой работ являлось устан овлен и е отзы вчивости м и хор и зовы х гри бов на азотны е удобр ен и я реком ендуем ы е в дирек ти в ах но удобрению л есоп и томников, чтобы выявить оптимальны е источники азота и и х дозы для развития сим биотическ их грибов сооны. В опы тах п ров еден н ы х на чисты х к ул ь тур ах прим енялась кальциевая се литра, аммиачная селитра, су л ьф а т аммония и мочевина в д о за х 0,0075%, 0,12% и 0,36% N. В к онтроле уп отр ебл ял ся виннокислы й аммоний (тартрат аммония), которы й обы чно прим еняется в питательны х см еся х для изуч аем ой группы гри бов в количестве 500 мг на литр субстрата, что эквивалентно концентрации 0,0075°/о N. Н аблю ден иям бы ли подвергнуты грибы и з видов A m a n i t a , Ce n o c o c c u m ,
P a x illu s, R h izo p o g o n, R u ssu la , S u illu s, T rich o lo m a и изолированны й и з эктендом и- к оризы сосны M rgX. И нтенсивность роста оцени валась на основании и зм ерен и й диам етра мицелия, а для д в у х штаммов по весу су х о й массы мицелия. В оп ы тах пы тались установить в лабораторн ы х усл о в и я х способность м ико- ри зов ы х грибов к дезам ин ировани ю аспарагина, а т а к ж е к р а зл о ж ен и ю белков и мочевины. Т естовы е испы тания были проведены на вы ш ен азван ны х ви дах грибов и на ви дах B o letu s, C o ltric ia , H e b e lo m a , L a cta rlu s.
У становлено, что в у сл ов и я х опыта концентрация 0,12% и 0,36% азота о б у славливала м ен ее брагоприятны й э ф ф е к т роста, чем д о за 0,0075%. Э нзим атическая активность грибов была относительно невелика. Н есмотря на способность больш инства испы танны х ш таммов вы рабаты вать у р еа зу , мочевина ок азал ась м енее пригодны м для н и х источником азота. Э ктендом икоризовы й ш тамм M rgX показы вал сравнительно найболы иую способность к усвоению азота и з мочевины. R . P A C H L E W S K I, E. C H R U S C IA K , Т . Z A W IS T O W S K A
U T IL IZ A T IO N B Y M Y CO RR H IZAL F U N G I OF N ITR O G EN FROM V A R IO U S N IT R O G E N C O M PO U N D S U SE D FOR FO R EST FER T IL IZ A T IO N
D ep artm en t of S oil S cien ce and F ertiliza tio n the F orestry R esearch In stitu te, W a rsza w a -S ęk o cin
S u m m a r y
T he o b je c tiv e of th is stu d y w a s to esta b lish the r esp o n se of m ycorrh izal fu n g i to n itrogen fer tiliz e r s recom m en d ed in th e fo rest n u rsery fe r tiliz a tio n gu id e, and su b seq u e n tly , to d eterm in e, w h ich n itrogen sou rces are th e b est and w h ich are the op tim al fertilizer rates for sy m b io tic fu n g i of pine.
In th e e x p erim en ts, carried out on pure cu ltu res, th e fo llo w in g com pounds w ere a p p lied as sou rces of n itrogen: calciu m n itrate, am m on iu m n itrate, am m o niu m su lp h a te and urea in rates: 0.0075%, 0.12%, 0.36% of N. C ontrol m ed iu m con tain ed am m on iu m tartrate — a com pound b ein g u su a lly added to sy n th etic m ed ia for th e in v e stig a te d group of fu n g i (in q u a n tity of 500 mg/1 of m edium , w h a t is eq u al to th e con cen tration of 0.0075%). T his stu d y covered th e fo llo w in g fu n g i genera: A m a n ita , C en o co ccu m , P a x illu s , R h izo p o g o n, R u ssu la, S u illu s, T rich o lo m a
and an is o la te fro m ecten d om ycorrh iza o f p in e M rgX .
G row th in te n sity w a s ev a lu a ted on th e b asis of m y celiu m d iam eter m ea su re m ent, and for tw o strain s, on th e b a sis o f m y celiu m dry m atter.
In th e se ex p e r im e n ts an a ttem p t w a s a lso m ad e to d eterm in e under laboratory con d ition s, th e a b ility of m ycorrh izal fu n g i to d esa m in a te asp a ra g in e and d eco m p ose p rotein and urea. T h e te s t w a s carried ou t on the a b o v e fu n gi, and a d d itio n a l on so m e fu n g i w h ich b elon g to th e genera: B o le tu s, C o ltric ia , H e b e lo m a, L a c - ta riu s.
It h as b een fo u n d th a t under ex p e r im e n t con d ition s, con cen tration s of nitrogen: 0.12% an d 0.36%, g e n e r a lly resu lted in a restra in ed grow th . E n zym atic a c tiv ity of in v e stig a te d fu n g i w a s r e la tiv e ly low . A lth ou gh m ajority of th e strain s ex a m in ed
110 R. Pachlewski i in.
w a s ca p a b le of u rease sy n th esis, urea appeared to be le a s t u sefu l as a source of nitrogen for th ese fu n gi.
E cten d om ycorrh iza-form in g stra in M rgX , th e m ain com p on en t of m ycorrhizal a sso cia tio n of p in e seed lin g s in n u rseries, h as b een found to b e m ost cap ab le of a ssim ila tio n of n itro g en from urea.
P r o f. d r R o m a n P a c h l e w s k i I n s t y t u t B a d a w c z y L e ś n ic tw a 05-550 R a s z y n , S ę k o c in
