Bronisław Daniszewski
Ochrona lasów nie stanowiących
własności Państwa na tle ustawy o
ograniczeniu podziału gospodarstw
rolnych
Palestra 7/11(71), 55-57
Kr 11 (71) G lo sy p r a k ty k i 55
Te sam e p rz e sła n k i p rz e m a w ia ją za sk ró cen iem o k re su odbycia k a r y w ięzien ia (jak o jednego z koniecznych w a ru n k ó w zasto so w an ia w aru n k o w eg o zw olnienia) do połow y p rzy m niejszej szkodliw ości społecznej czynów p rzestęp n y ch , a p rzy p rz e stę p stw a c h n ajd ro b n ie jsz y c h popełnionych z reg u ły z w iny n ie u m y śln e j, gdy orze czona k a ra p o zbaw ienia w olności nie p rz e k ra c z a 1 ro k u — n a w e t do 1/3 w y m ie rz o n e j k ary .
R ów nież za p o zytyw ne u zn ać n ależy ro zszerzen ie w aru n k o w eg o zw o ln ien ia na k a ry d o d atk o w e (art. 47 p k t 1—4). K onieczną p rze słan k ą w ta k ic h w y p a d k a c h je st stw ie rd z e n ie przez sąd, że zad an ia orzeczonej k a ry dod atk o w ej zostały osiągnięte, gdyż sk a za n y prow adził' n ie n ag a n n e życie w ok resie co n a jm n ie j połow y te eo o k re su, na k tó ry k a r a d o d atk o w a zo stała orzeczona (nie w cześniej je d n a k niż po u p ły w ie roku).
R e asu m u jąc , osobiście w y p o w iad am się:
1) za u trz y m a n ie m in sty tu c ji w aru n k o w eg o zw o lnienia w sposób u ję ty w (uchylo nym ) a r t. 65 § 1 k.k. („skazanego n a k a rę pozbaw ienia w olności m ożna w a r u n kow o zw olnić z odbycia części k a ry , jeżeli jego zachow anie się w czasie odby w a n ia k a ry i osobiste w a ru n k i p o z w a la ją przypuszczać, że n ie p o p ełn i now ego p rz e stę p s tw a ” );
2) za p rzy jęciem różnych okresów rzeczyw istego odbycia k a ry przez sk a za n y ch — w zależności od sto p n ia zaw in ien ia sp raw cy i społecznej szkodliw ości w y rząd zo n e j dan y m p rze stęp stw em — ja k o koniecznych w a ru n k ó w za sto so w a n ia w a ru n kow ego zw olnienia;
3) za ro zszerzen iem w aru n k o w eg o zw o ln ien ia n a k a ry dodatkow e.
2
.
BRONISŁAW DAN ISZEW SKI
Ochrona lasów nie stanowiqcych własności
Państwa na tle ustawy o ograniczeniu podziału
gospodarstw rolnych
L asy o d g ry w a ją ogrom ną rolę w życiu gospodarczym k ra ju . W in te re sie społecz nym leży w ięc, aby były one zagosp o d aro w an e w sposób z a p ew n ia ją cy ich zacho w an ie, aby planow o za sp o k ajały potrzeb y w z a k resie p ro d u k c ji surow ca drzew nego, w p ły w ały na k lim at, sto su n k i w odne, u k sz tałto w an ie te re n u i in n e cechy fizyczne k r a ju oraz ab y za sp o k a jały p otrzeby k u ltu ra ln e i zd row otne o byw ateli.
L asy nie stan o w iące w łasności P a ń stw a nie sp e łn ia ją je d n a k w p ełn i tych zadań. Cd w ielu la t nie były cn e należycie zagospodarow ane, pielęg n o w an e i o dnaw iane. W p o ró w n a n iu z lasam i p aństw ow ym i, k tó re o b jęte są odpow iednią ochroną, p ie - lę g n a c :ą, odn aw ian iem i plan o w ą ek sp lo a ta c ją , lasy nie sta n o w iąc e w łasności P a ń stw a p rz e d sta w ia ją b ardzo często żałosny w idok.
55 B r o n i s ł a w D a n i s z e w s k i Nr 11 (71)
D otychczasow e p rze p isy o ochronie lasó w p ry w a tn y c h w niew ielk im ty lk o sto p n iu p o p ra w ia ły istn ie ją c ą w tym w zglądzie sy tu a c ję , gdyż z różn y ch przy czy n nie były one w całości w ykonyw ane.
O b o w iązu jąca obecnie u sta w a z d n ia 14 czerw ca 1960 r. o zag o sp o d aro w an iu lasó w i n ie u ży tk ó w nie stan o w iący ch w łasności P a ń stw a oraz n ie k tó ry c h lasów i n ie u ży tk ó w pań stw o w y ch (Dz. U. N r 29, poz. 166) zaw iera szereg n ak a zó w i z a kazów a d m in istra c y jn y c h , o g raniczeń cy w iln o p ra w n y ch oraz w iele su ro w y ch sa n k c ji k a rn y c h i k a rn o -a d m in istra c y jn y c h , k tó re na p ierw szy rz u t oka pow inny się p rz y czynić do p o p ra w y sy tu a c ji w dziedzinie zago sp o d aro w an ia lasów p ry w a tn y c h .
W p ra k ty c e je d n a k tru d n o ści k ad ro w e i lech n iczn e oraz u tru d n io n a k o n tro la w Zakresie p ie lęg n a cji lasów i w y rę b u d rze w a w rozrzuconych na dużych te re n a c h lasach p ry w a tn y c h nie pozw oliły na ra d y k a ln ą p o p raw ę sy tu a c ji w te j dziedzinie.
Szczególnie zaś n ie sp rz y ja ją c a sy tu a cja dla o m aw ian y ch lasów p o w sta w a ła p rzy ich ro zd ro b n ien iu . W łaściciele niew ielkich sk ra w k ó w lasu ek sp lo ato w ali je n a d m ie rn ie, nie c d n a w ia li i nie w ykonyw ali odpow iedn ch zabiegów pielęgn acy jn y ch . P o trz e b y ta k ic h gospodarzy z reg u ły przew y ższały m ożliw ości p ro d u k c y jn e n ie w ie l k ic h działek lasu. P o niew aż ro zd ro b n ien ie lasów i g ru n tó w leśnych n a jb a rd z ie j sp rz y ja d e w a sta c ji d rze w o stan u , przeto u sta w a z d n ia 14 czerw ca 1960 r. o g ra n i czyła m ożliw ości ich podziału. A rt. 18 u sta w y uzależn ia pcd ział lasu lu b g ru n tu leśnego od zezw olenia o rg an u do sp ra w le śn ic iw a prezydium p ow iatow ej ra d y n aro d o w ej. Z ezw olenie ta k ie nie m o ż e .b y ć je d n a k w ydane, jeśli przez podział po w sta ły b y d ziałk i la su lub g ru n tu leśnego o p o w ierzchni m n iejszej niż 5 h e k ta ró w (z w y ją tk ie m g r u n tu leśnego przeznaczonego pod zabudow ę).
W p ra k ty c e zakaz ta k i zabroni) podziału lasów p ry w a tn y c h p ra w ie w e w szy stk ich sp ra w a c h sądow ych o dział sp ad k u i zniesienie w spółw łasności, gdyż w ięk sze k o m p le k sy lasów n ie stan o w iący ch w łasności P a ń stw a z d a rz a ją się stosunkow o rza d k o (np. w sp ó ln o ty leśne). W ykonyw anie je d n a k przez sądy zakazu podziału lasów i g ru n tó w leśn y ch p rzy jednoczesnym d ziele n iu całego g o sp o d a rstw a było b ard z o często w p ra k ty c e niem ożliw e. Je śli w skład g o sp o d a rstw a rolnego w chodziła je d n a o d rę b n a d z ia łk a lasu (do 5 ha) albo las u sy tu o w a n y był w je d n e j części g o sp o d a r stw a rolnego, to, oczywiście, działk ę la k ą o trzy m y w a ł tylk o je d en sp a d k o b ierca i do p o d ziału la su nie dochodziło. W w ielu je d n a k w y p ad k a ch gospodarstw o ro ln e sk ła d a się z je d n e j podłużnej działk i i w zdłuż tej d ziałk i ciągnie się od jed n eg o ko ń ca do d ru g ieg o obszar leśny, tw orząc n ie re g u la rn ą fig u rę. P odział całego go sp o d a rstw a był p ra w n ie dopuszczalny, za ch o w u ją c je d n a k p raw id ło w ą k o n fig u ra cję d ziałe k n ie m ożna było w y o d ręb n ić la su i p rzydzielić jednem u u czestn ik o w i p o stęp o w an ia. C czyw iście sąd m ógł w ta k ie j sy tu a c ji — ze w zględu na zakaz p o d ziału lasów — p rzy z n ać gospodarstw o w całości je d n em u sp a d k o b iercy lu b p o dzielić g o sp o d a rstw o na szereg d ro bnych działek, lecz w p rak ty c e, w b re w za k azo w i a rt. 18 u sta w y z 14 czerw ca 1960 r., d o k onyw ano podziału lasu — p rzed e w szystkim d la za ch o w an ia p raw id ło w e j k o n fig u ra c ji g ru n ów ornych, p astw isk i łąk.
Z d a rz a ły się rów n ież inne w y p ad k i obchodzenia p rze p isu a rt. 18 o zak azie p o d ziału lasów . E z ia łk ę lasu w gospodarstw ie ro ln y m p rzy z n aw an o je d n e m u u cz es‘n i- k o w i p o stę p o w an ia , ale jednocześnie n a k a zy w a n o m u w y d an ie z tego la su o k reślo n e j ilości d rze w a budow lanego w celu u m ożliw ienia in n e rru sp a d k o b iercy w y b u d o w an ie b u d y n k ó w na now o w ydzielonym g o sp o d a rstw ie rolnym . W ydając tego r o d z a ju p o sta n o w ien ia działow e sądy dążyły do zrr n ie jsz en ia ogrom nych sp ła t spo w o d o w an y ch niedopuszczalnością podziału lasów do 5 ha. Tego ro d z a ju n ie d o p u sz
N r 11 (71) R e c e n z j e 57
czalna p r a k ty k a nie ty lk o n ie z a h am o w a ła d e w a sta c ji lasów , lecz p rzy c zy n iła się do zw ięk szen ia w yrębów .
N a tle te j sy tu a c ji w y d a je się, że d o p ie ro u sta w a z d n ia 29.VI.1963 r. o o g ra n i czeniu podziału g o sp o d a rstw ro ln y ch (Dz. U. N r 28, poz. 168) stw o rzy re a ln e w a r u n k i do ochrony lasów nie sta n o w iąc y ch w łasności P a ń stw a . Z ak a z d ziele n ia — w dro d ze d ziału sp a d k u — w iększości g o sp o d a rstw ro ln y ch uniem ożliw i w p ra k ty c e ja k ie k o lw ie k podziały lasów w chodzących w skład tych g ospodarstw . N ato m ia st p rz y podziale dużych spadkow ych g o sp o d a rstw ro ln y ch (k tó ry ch części, po p odziele niu, bq cą o dpow iadały podstaw ow ym norm om obszarow ym ) sp ra w a ta je s t znacz n ie ła tw ie jsz a do rozw iązania. W iększe g o sp o d a rstw a z reg u ły m a ją po d w .e lu b w ięc ej o d ręb n y c h działek leśn y ch i w ta k im w y p ad k u m ogą cn e być dzielone albo też p o sia d a ją lasy i g ru n ty leżne o p o w ierz ch n i przeszło 10 ha, co um ożliw ia ich podział bez szkody dla in te re su społecznego. W iększe g o sp o d arstw o ła tw ie j je s t też podzielić w ta k i sposób, ab y lasy i g ru n ty leśne p rzy p a d ły ty lk o je d n e m u sp a d k obiercy.
N ależy w ięc dojść do p rze k o n an ia , że u sta w a z d n ia 2'9.VI.1963 r. o o g raniczeniu p o d ziału g o sp o d a rstw ro ln y ch o sta te czn ie z a h a m u je ro z d ra b n ia n ie lasów i g ru n tó w leśnych, a przez o g raniczenie lu b l.k w id a c ję sp ła t ro d zin n y c h u m ożliw i roln ik o m zw iększenie n ak ład ó w n a gosp o d ark ę leśną, co n ie w ą tp liw ie sp ow oduje n a le ż y te zago sp o d aro w an ie lasów n ie sta n o w iąc y ch w łasności P a ń stw a .
I t E C E W Z J E
A n d r z e j M u r z y n o w s k i : A r e s z t
t y m c - a s o w y oraz inne środki zapobie gające u c h y la n iu się od sądu, PW N
1963 r„ s. 293.
U w a g i o g ó l n e . R ecenzow ana p ra c a d ra A. M urzynow skiego za słu g u je n a szczególną uw agę. Złożyło się n a to w iele czynników .
1. N iew ątp liw ie ju ż sam c h a ra k te r o m aw ian y ch śro d k ó w przy m u su , k tó re m ogą pow odow ać d u że dolegliw ości (w w y p a d k u p om yłki — w ręcz n ie o d w ra c a ln e w sw ych sk u tk a c h , w sk a z u je n a znaczenie o m aw ian ej in sty tu c ji nic ty lk o z p u n k tu w id ze n ia założeń te o rii p rocesu karnego, a le — i to g łó w n e — p o tr 7eb p r a k ty k 1. A u to r z a jm u je się bow iem an a liz ą in s ty tu c ji śro d k ó w zap o biegających u ch y lan iu się od sąd u w św ietle k.p.k. i k.w .p k., często w p ra k ty c e stosow anych, a n 'e - r a z n ad u ż y w an y c h . Nic w ięc dziw nego.
że za k reśle n ie w łaściw y c h r a m w y k ła d n i o bow iązujących w tej m a te rii p rz e p s ó w m usi w y w o łać duże z a in te reso w an ie.
2. P rzy zn ać trze b a, że p ro b le m a ty k a rec en zo w a n ej p ra c y b y ła d cty ch c za s n a ogół tra k to w a n a po m acoszem u za ró w n o w d o k tr y n ę , ja k i w ju d y k a - tu rz e . N ie bez w p ty w u n a te n s ‘an rzeczy p ozostały chyba pew ne te n d e n cje, k tó re s'ę p rz e ja w ia ją w u n ik a n iu zajm o w a n a określo n eg o sta n o w isk a w k w estii sp o rn y ch problem ów , często draż liw y ch i w y m ag a ją cy c h k o n fro n ta c ji obow iązujących p rzep isó w z p r a k ty k ą ich stosow ania (np. p o d sta w y sto so w an ia ares7tu tym czasow ego, spo soby jego u za sa d n ia n ia itp.)- A u to r o m aw ian ej p rac y nie u n ik a sta w a n ia i ro z s 'rz y g a n 'a za g ad n ień tru d n y c h i k o n tro w ersy jn y c h , c p ie ra ją c się n a obow ązu jący ch przep isach . Z re sz tą w w y w o d ach a u to r a m ożna za u w aż y ć
