Jerzy Bafia
Postępowanie uproszczone w
polskim procesie karnym : (ciąg
dalszy)
Palestra 8/6(78), 35-44
1964
JERZY BAFIA
Postępowanie uproszczone w polskim procesie
karnym
( c i ą g d a l s z y )
§ 5. O k o lic z n o ś c i w y łq cza jq ce p o stę p o w a n ie uproszczone
P o s tę p o w a n ie u p ro s z c z o n e w y łą c z o n e j e s t w te d y , g d y : 1) k w a lif ik a c j a p r a w n a c z y n u u le g a z m ia n ie n a ta k ą , k tó r a n ie p o d le g a p o s tę p o w a n iu u p ro s z c z o n e m u , a lb o g d y sz k o d a w y rz ą d z o n a lu b z a m ie rz o n a w w y p a d k u p r z e s tę p s tw o k re ś lo n y c h w a r t 160, 257, 262 § 1 i 264 k .k . o ra z w a r t . 1 § 1 u s ta w y z 18.VI.1959 r. p rz e k r a c z a 5 000 zł; 2) w y s tę p u je łą c z n o ść s p r a w y p o d le g a ją c e j p o s tę p o w a n iu u p ro s z c z o n e m u ze s p r a w ą p o d le g a ją c ą p o s tę p o w a n iu z w y k łe m u ; 3) m a z a s to s o w a n ie a r t. 10 u s ta w y z 20.V II.1950 r. W śró d o k o lic z n o śc i w y łą c z a ją c y c h p o s tę p o w a n ie u p ro s z c z o n e m a m y do c z y n ie n ia z o k o lic z n o ś c ia m i z a ró w n o k a r n o m a te r ia ln y m i, j a k i śc iśle p ro c e s o w y m i. Są to ro d z a jo w e u je m n e p r z e s ła n k i p o s tę p o w a n ia szczeg ó ln eg o , n ie p ro w a d z ą w ię c o n e do u m o r z e n ia p o s tę p o w a n ia k a rn e g o . P o s tę p o w a n ie k a r n e to c z y się d a le j, z a w sz e je d n a k w in n y m tr y b ie p o s tę p o w a n ia , p rz e w a ż n ie p o d p e w n y m i w a r u n k a m i p ro c e s o w y m i o d rę b n y m i d la k a ż d e j z w y m ie n io n y c h w y ż e j o k o liczn o ści w y łą c z a ją c y c h p o s tę p o w a n ie u p ro sz c z o n e . 1. Z m ia n a k w a lif ik a c ji p r a w n e j czyn u D la o k r e ś le n ia p rz e d m io tu p ro c e s u k a rn e g o to czą ceg o się w p o s tę p o w a n iu u p ro s z c z o n y m d e c y d u ją c e z n a c z e n ie m a p r a w i d ł o w a k w a lif ik a c ja p r a w n a c z y n u . W y n ik a to z a r t. 5 u s ta w y z 20.VII.1950 r. J a k s łu s z n ie je d n a k zaz n a c z a S ą d N a jw y ż s z y , „ p o d s ta w ą w ła ś c iw o ś c i rz e c z o w e j s ą d u je s t czy n p r z e s tę p n y z a r z u c a n y , a n ie b łę d n a je g o k w a lif ik a c ja , c o o d n o s i s i ę r ó w n i e ż d o k w e s t i i t r y b u p o s t ę p o w a n i a (p o d k r. m o je — J.B .), g d y ż d a n y czyn, a n ie je g o k w a lif ik a c ja w a k c ie o s k a r ż e n ia je s t p rz e d m io te m p ro c e s u ” .
O rz e c z e n ie to t r a f n ie p o d k re ś la , że k w a lif ik a c ja p r a w n a n ie w ią ż e są d u , d la teg o te ż m ó w ią c n a w s tę p ie o d e c y d u ją c y m z n a c z e n iu k w a lif ik a c ji p r a w n e j d la p o s tę p o w a n ia u p ro sz c z o n e g o , d o d a n o p rz y m io tn ik „ p r a w id ło w a ”.
J e ś li w ię c o k a ż e się, że w p o s tę p o w a n iu to c z ą c y m się w tr y b ie u p ro sz c z o n y m czyn p r z e s tę p n y n a le ż y z a k w a lifik o w a ć p o d t a k i p rz e p is p r a w a k a rn e g o m a t e r ia ln e g o , k t ó r y n ie n a le ż y do teg o p o s tę p o w a n ia szczeg ó ln eg o , to w ó w c z a s n a s tę p u je z m ia n a tr y b u p o s tę p o w a n ia i w y łą c z e n ie p o s tę p o w a n ia u p ro szczo n eg o . 2Ja N ie p o w o d u je to u m o rz e n ia p o s tę p o w a n ia k a rn e g o , g d y ż w ty m w y p a d k u o d p a d ła ty lk o r o d z a jo w a p r z e s ła n k a d o d a tn ia p o s tę p o w a n ia u p ro sz c z o n e g o , n a to m ia s t p o w o d u je to z a w sz e z m ia n ę tr y b u p o s tę p o w a n ia . Z m ia n a ta n a s t ę p u je z m o cy 22a T e m a t t e n r o z w i n ą ł e m s z e r z e j w o p u b l i k o w a n e j o s t a t n i o p r a c y p t .: „ Z m ia n a t r y b u p o s t ę p o w a n i a w p o l s k i m p r o c e s i e k a r n y m , „ P a ń s t w o i P r a w o ” n r 3/54.
36 J e r z y B a f i a N r 6 (78) s a m e j u s t a w y b e z ż a d n e j d o d a tk o w e j d e c y z ji p ro c e s o w e j. W y d a je się je d n a k , ż e s ą d p o w in ie n w ta k im w y p a d k u zło ży ć o ś w ia d c z e n ie o d n o to w a n e w a k ta c h s p r a w y o ty m , że n a s t ę p u je z m ia n a tr y b u p o s tę p o w a n i a .23 Z m ia n a p o s tę p o w a n ia u p ro sz c z o n e g o n a p o s tę p o w a n ie z w y k łe m a d u ż e z n a c z e n ie p r a k ty c z n e . J e ż e li te g o r o d z a ju z m ia n a n a s t ą p i w to k u ro z p r a w y , to s ą d b ę d z ie z m u s z o n y r o z p r a w ę o d ro c z y ć i p o s tę p o w a n ie p rz e d s ą d e m b ę d z ie się to czy ć od n o w a . S t a n o w is k o t a k i e u z a s a d n io n e je s t ty m , że s ą d b ę d z ie m u s ia ł ro z p o z n a w a ć s p r a w ę w in n y m , n o w y m sk ła d z ie . Z a m ia s t je d n e g o sęd z ie g o n o w y s k ła d b ę d z ie z ło ż o n y 7. sę d zieg o i d w u ła w n ik ó w . Je ż e li je d n a k d o ty c h c z a so w y sk ła d są d u — n a s k u te k z a r z ą d z e n ia p re z e s a lu b ze w z g lę d u n a a r t . 11 u s ta w y o s p r a w a c h z o s k a r ż e n ia p r y w a tn e g o — b y ł k o le g ia ln y , to k w e s tia , czy o d ro c z y ć ro z p ra w ę , czy te ż k o n ty n u o w a ć j ą d a le j, za le ż y o d u s to s u n k o w a n ia się w n o w y m p o s tę p o w a n iu (z w y k ły m ) d o b r a k ó w ty c h czy n n o śc i, k tó r e w tr y b ie u p ro s z c z o n y m n ie s ą k o n ie c z n e , ja k n p . b r a k z a w ia d o m ie n ia p r o k u r a t o r a o p r z e s tę p s tw ie , b r a k w y d a n ia p o s ta n o w ie n ia o p r z e d s ta w ie n iu z a rz u tó w , b r a k p o s ta n o w ie n ia o z a m k n ię c iu d o c h o d z e n ia lu b b r a k d o rę c z e n ia o s k a r ż o n e m u a k tu o s k a r ż e n ia . U w a g i te , rz e c z ja s n a , m a ją z n a c z e n ie ta k ż e w te d y , g d y n a s k u te k k o n ie c z n o śc i u s t a le n i a n o w e g o s k ła d u (k o le g ia ln e g o z a m ia s t je d n o o s o b o w e g o ) n a s t ę p u je o d r o c z e n ie r o z p r a w y . B r a k w s p o m n ia n y c h w y ż e j cz y n n o śc i p r o c e s o w y c h b y w a p o ru s z a n y p r z e w a ż n ie w z w ią z k u z p o s tę p o w a n ie m r e w iz y jn y m i k w a lif ik o w a n y ja k o o b ra z a p r z e p is ó w p r a w a p ro c e so w e g o . O b ra z a ty c h p r z e p is ó w w ś w ie tle k .p .k . w y w o łu je d a le j id ą c e s k u t k i p ro c e s o w e ty lk o w te d y , g d y k o n k r e tn e u c h y b ie n ia p rz e p is o m p ro c e s o w y m m ia ły b y w p ły w n a tr e ś ć w y r o k u (a r t. 371 p k t 2 k.p.k.). N a le ż y s tw ie rd z ić , że ta k ie b r a k i p o s tę p o w a n ia , j a k n ie z a w ia d o m ie n ie p r o k u r a t o r a o p r z e s tę p s tw ie , n ie w y d a n ie p o s ta n o w ie n ia o p r z e d s ta w ie n iu z a rz u tó w lu b o z a m k n ię c iu d o c h o d z e n ia , ty lk o w b a rd z o w y ją tk o w y c h w y p a d k a c h m o g ą m ie ć t a k i c h a r a k t e r , że b y w p ły w a ły n a tr e ś ć w y r o k u . 24
P o d o b n y te ż c h a r a k t e r m a c zy n n o ść p r o c e s o w a p o le g a ją c a n a d o rę c z e n iu o s k a r ż o n e m u a k t u o s k a r ż e n ia . U c h y b ie n ie te j c z y n n o śc i w c h w ili ro z p o c z y n a n ia s p r a w y m a b a rd z o is to tn e z n a c z e n ie d la p rz y g o to w a n ia o b ro n y o sk a rż o n e g o , a le o k o lic z n o ś ć t a , je ś li ch o d z i o je j p r a k ty c z n e z n a c z e n ie w s p r a w ie tr w a j ą c e j ju ż d łu ż s z y czas, p r z e r y w a n e j lu b n a w e t o d r a c z a n e j, tr a c i w is to tn y sp o s ó b sw o je z n a c z e n ie p ro c e s o w e . Z ty c h w ię c w z g lę d ó w n a le ż y p rz y ją ć , że p rz y p rz e jś c iu z p o s tę p o w a n ia u p ro s z c z o n e g o n a p o s tę p o w a n ie z w y k łe w y s tę p u ją c e w ó w c z a s u c h y b ie n ia p ro c e s o w e z d z ie d z in y p o s tę p o w a n ia p rz y g o to w a w c z e g o u le g a ją k o n - w a lid a c ji i n ie s to ją n a p rz e s z k o d z ie a u to m a ty c z n e m u p rz e jś c iu n a tr y b z w y k ły .
W z w ią z k u z p rz y ję c ie m o g ó ln eg o z a ło ż e n ia o k o n w a lid a c ji ta k ic h u c h y b ie ń w a r t o p rz y p o m n ie ć w y p o w ie d ź S. Ś liw iń s k ie g o , k tó r y n a te n te m a t s f o rm u ło w a ł n a s t ę p u ją c e is to tn e u w a g i:
„ W ą tp liw o ś c i w y w o ła ć m u s i n a to m ia s t te z a , że n ie z a c h o w a n ie p rz e p is ó w a r t . 237, 238, 244 lu b 2451 k .p .k . s ta n o w i p o d s ta w ę u c h y le n ia w y r o k u w in s ta n J e s t k w e s t i ą , c z y s ą d n i e p o w i n i e n t u w y d a ć p o s t a n o w i e n i a . M i a ł o b y o n o j e d n a k t y l k o s y m b o l i c z n e z n a c z e n i e , g d y ż n i e p r z y s ł u g i w a ł o b y n a n i e z a ż a l e n i e ( p o s t a n o w i e n i e n i e z a m y k a d r o g i d o w y d a n i a w y r o k u ) . ** Ś w i a d o m e n i e p r z e s t r z e g a n i e t y c h p r z e p i s ó w m o ż e p o w o d o w a ć o d p o w i e d z i a l n o ś ć d y s c y p l i n a r n ą . O d t e g o n a l e ż y j e d n a k o d r ó ż n i a ć k o n s e k w e n c j e p r o c e s o w e w r o z s t r z y g n i ę c i u s p r a w y .
>Tr 6 (78) P o s t ę p o w a n i e u p r o s z c z o n e 37
c ji re w iz y jn e j, je ż e li d a n e u c h y b ie n ie w k o n k r e tn y m w y p a d k u m o g ło mieć-, w p ły w n a tr e ś ć w y ro k u .
U c h y b ie n ia p o w y ż sz e m o g ły b y m ie ć w p ły w n a tr e ś ć w y r o k u je d y n ie w t e dy, g d y b y s ta n o w ić m o g ły o g ra n ic z e n ie p r a w o b ro n y o sk a rż o n e g o . C zy je d n a k t a k i e o g ra n ic z e n ie m o że m ie ć m ie js c e ? P rz e c ie ż o tr e ś c i z a r z u tó w d o w ia
d u je się o s k a r ż o n y w w y n ik u d o rę c z e n ia m u o d p is u a k t u o s k a r ż e n ia (art~ 250 k.p.k.), m o ż e sw e w n io s k i d o w o d o w e z g ła s z a ć w c ią g u d n i s ie d m iu po. o w y m d o rę c z e n iu ( a r t 256 k.p .k .), m o ż e je z g ła s z a ć w to k u c a łe j r o z p r a w y g łó w n e j (w sz e lk ie te r m i n y d o w o d o w e są u c h y lo n e ). N a s tą p iła w ię c k o n w a l i - d a c ja w a d liw y c h a k tó w p ro c e s o w y c h . U c h y b ie n ia p o w y ż sz e p o w in n y d a e w ła ś c iw y m c z y n n ik o m p o d s ta w ę d o w k ro c z e n ia w d ro d z e n a d z o r u s łu ż b o w e go, n ie m o g ą je d n a k sp o w o d o w a ć u c h y le n ia w y r o k u w p o s tę p o w a n iu r e w i z y jn y m .
N ie z a le ż n ie o d o w e j k o n w a lid a c ji w y ła n ia s ię w a ż n ie js z e i b a r d z ie j z a s a d n ic z e p y ta n ie , czy w a d y p o s tę p o w a n ia p rz y g o to w a w c z e g o m o g ą w o g ó le s t a n o w ić p o d s ta w ę r e w iz ji w y r o k u i s p o w o d o w a ć je g o u c h y le n ie w p o s tę p o w a n iu re w iz y jn y m .
N ie m o ż n a p rz e c z y ć , że w e d łu g w y ra ź n e g o p r z e p is u a r t . 320 k .p .k . p o d sta w ę - o rz e c z e n ia s ta n o w i c a ło k s z ta łt o k o lic z n o śc i u ja w n io n y c h w to k u p r z e w o d u sąd o w e g o , z czeg o w y p ły w a w n io s e k , ż e je d y n ie u c h y b ie n ia w t o k u o w e g o p rz e w o d u m o g ą m ie ć z n a c z e n ie w z a k r e s ie p o s tę p o w a n ia re w iz y jn e g o , nigdy- zaś w a d y i u c h y b ie n ia , k tó r e p o w s ta ły w in n y c h s ta d ia c h p o s tę p o w a n ia . W a d y i u c h y b ie n ia p o s tę p o w a n ia p rz y g o to w a w c z e g o m o g ą b y ć u w z g lę d n io n e w p o s tę p o w a n iu re w iz y jn y m je d y n ie w te d y , g d y p r z e n ik n ę ły w o b r ę b p r z e w o d u są d o w e g o (np. o d c z y ta n ie n a r o z p r a w ie d la d o w o d u n ie w a ż n e g o p ro to k o łu : s p o rz ą d z o n e g o w ś le d z tw ie l u b d o c h o d z e n iu ). C zy p o d s ta w ą o rz e c z e n ia (w y r o k u ) m oże b y ć f a k t n ie z a c h o w a n ia w p o s tę p o w a n iu p rz y g o to w a w c z y m p r z e p is u a r t . 237, 238, 244, 245° k .p .k .? C h y b a o d p o w ie d ź w y p a ś ć m u s i n e g a ty w n ie .” 23 '
N ie z a le ż n ie je d n a k o d te g o o g ó ln e g o z a ło ż e n ia n a le ż y p a m ię ta ć , że w k a ż d y m w y p a d k u w y m a g a ro z w a ż e n ia o k o lic z n o ść , czy n ie u z u p e łn ić b r a k u j ą c y c h c z y n n o śc i p ro c e s o w y c h , z a r z u t b o w ie m n a r u s z e n ia p rz e p is ó w p ro c e s o w y c h z a w sz e m o że b y ć w y s u n ię ty , a je g o o c e n a w r a m a c h w p ły w u n a tr e ś ć w y r o k u j e s t k w e s tią z a le ż n ą n ie ty lk o od o g ó ln e g o z a ło ż e n ia , a le ta k ż e od o k o lic z n o ści k o n k r e t n e j s p r a w y k a r n e j . M oże to m ie ć m ie js c e w sz c z e g ó ln o śc i w ó w c z a s, g d y n a g r o m a d z e n ie u c h y b ie ń p ro c e s o w y c h p o łą c z o n e j e s t z in n y m i b r a k a m i p o s tę p o w a n ia p rz y g o to w a w c z e g o , t a k że w s u m ie u z a s a d n i a ją o n e p o g lą d o r a ż ą c y c h n a r u s z e n ia c h p r a w a p ro c e s o w e g o p o w o d u ją c y c h z w r o t s p r a w y do u z u p e łn ie n ia ś le d z tw a l u b d o c h o d z e n i a .25a Z a s tr z e ż e n ie w id o c z n e je s t ta k ż e w p rz y to c z o n y m w y ż e j p o g lą d z ie S. Ś liw iń s k ie g o , o czym ś w if d c z y z a w a r ty w k o ń c o w e j części w y w o d u z n a k z a p y ta n ia . 2'- S . Ś l i w i ń s k i : „ P r z e g l ą d o r z e c z n i c t w a S ą d u N a j w y ż s z e g o ” , P i P 1958, n r 2, s . 269— 270; U w a g i d o t y c z ą c e p o s t a n o w i e n i a S ą d u N a j w y ż s z e g o z d n i a 27.X I I . 1956 r. I V K O 114/56 — ' O S N 2 /5 7 p o z . 21, P i P 1957 n r 4— 5, N P 1957 n r 4 . N a t e m a t k o n w a l i d a c j i z n a j d u j e m y l i c z n e t e g o r o d z a j u u w a g i w p o d r ę c z n i k u p r o c e s u k a r n e g o p r o f . S . Ś l i w i ń s k i e g o : P r o c e s k a r n y , S . 189 . 425. 457, 687, 099. 25a T e m a t t e n r o z w i n ą ł e m s z e r z e j w p r a c y : J . B a f i a : Z w r o t s p r a w y d o u z u p e ł n i e n i a ś l e d z t w a l u b d o c h o d z e n i a , W y d . P r a w n i c z e 1961, s . 59 i n a s t .
S8 J e r z y B a f i a N r 6 (78)
2 . Ł ą c z n o ś ć s p ra w k a rn y c h
N a u k a p r o c e s u k a r n e g o o d ró ż n ia tr z y n a s t ę p u ją c e f o r m y łączności sp ra w : a ) ł ą c z n o ś ć p o d m i o t o w a — g d y je d n a o so b a o d p o w iad a w je d n y m p o s tę p o w a n iu z a k ilk a p r z e s tę p s tw p o z o s ta ją c y c h ze so b ą w zbiegu;
b) ł ą c z n o ś ć p r z e d m i o t o w a (rzeczo w a) — g d y k ilk a osób o d p o w ia d a w je d n y m p o s tę p o w a n iu , k a ż d a za s w e p r z e s tę p s tw o , k tó r e je d n a k p o z o s ta je w p e w n y m rz e c z o w y m z w ią z k u z p r z e s tę p s tw e m d ru g ie g o w sp ó łu czestn ik a p r o c e s o w e g o ;
c) ł ą c z n o ś ć p o d m i o t o w o- p r z e d m i o t o w a (m ie s z a n a ).2S
Ł ą c z n o ść u z a s a d n ia sz c z e g ó ln ą w ła śc iw o ś ć s ą d u z a ró w n o rzeczow ą, ja k i m i e j sco w ą. Ł ą c z n o ś ć m a w p ły w ta k ż e n a t r y b p o s tę p o w a n ia np. w w y p ad k u , g d y c h o d z i o łą c z n o ś ć d o ty c z ą c ą tr y b u z w y k łe g o i u p ro sz c z o n e g o .
Z z a ło ż e ń łą c z n o śc i n a le ż y w y p ro w a d z ić o g ó ln y w n io se k , że j e ś l i p r z y n a j m n i e j j e d n o z p r z e s t ę p s t w o b j ę t y c h z a ł o ż e n i a m i ł ą c z n o ś c i
p o d l e g a p o s t ę p o w a n i u w t r y b i e z w y k ł y m , t o i p o z o s t a ł e n a l e ż y r o z p o z n a ć w t y m t r y b i e . 27
N a le ż y z a u w a ż y ć , że z a ło ż e n ia łą c z n o śc i s p r a w d o ty c z ą p rzed e w s z y s tk im p o s tę p o w a n ia p r z e d s ą d e m , a le o d n o si się j e ta k ż e do p o stę p o w a n ia p rz y g o to w a w c z e go. 28 J e d n a k ż e n ie p o w in n y o n e się g a ć t a k d a le k o , b y w p ły w a ć na sposób p r z e p r o w a d z e n ia te g o p o s tę p o w a n ia (p o s tę p o w a n ie p rz y g o to w a w c z e m oże b y ć w ię c n a d a l p ro w a d z o n e w tr y b ie u p ro sz c z o n y m ).
3 . A re s z t ty m c z a s o w y ja k o o k o lic z n o ś ć W y łq c z a jq c a p o stę p o w a n ie
u p ro sz czo n e
A rt. 10 u s ta w y z 20.V II.1950 r. p rz e w id u je , że „ tr y b u uproszczonego n ie s to s u je s ię w z g lę d e m p o d e jr z a n e g o , k tó r y p o z o s ta je w ty m c z a so w y m a reszcie”.
P r z e p is t e n n a le ż y p o tr a k to w a ć ja k o o k o lic z n o ść w y łą c z a ją c ą p o stę p o w a n ie u p ro s z c z o n e w w y p a d k a c h , w k tó r y c h w y s tę p u je ty m c z a so w e are sz to w a n ie .
A. W z w ią z k u z r e d a k c j ą a r t. 10, w k tó r y m u ż y ty je s t te rm in „ p o d e jr z a n y ”, w y m a g a n a w s tę p ie w y ja ś n ie n ia k w e s tia , czy p rz e p is te n odnosi się ty lk o do p o s tę p o w a n ia p rz y g o to w a w c z e g o , czy ta k ż e do p o s tę p o w a n ia sądow ego?
N a p y ta n i e to o d p o w ie d z ia ł S ą d N a jw y ż s z y p r z y jm u ją c , że „ a r t . 10 u s t a w y
i d n i a 20.V I I .1950 r. w b r z m i e n i u n o w e l i z 1958 r. (Dz. U. N r 18, poz.
76) m a z a s t o s o w a n i e z a r ó w n o d o p o s t ę p o w a n i a p r z y g o t o w a w c z e g o , j a k i d o p o s t ę p o w a n i a s ą d o w e g o ’. 29 (podkr. m oje — J ■ B.).
W u z a s a d n ie n iu te j te z y z o sta ło p o d k re ś lo n e , że w p ro w a d z o n e przez u s ta w ę p o s tę p o w a n ie u p ro s z c z o n e d o ty c z y — ja k w y n ik a z tr e ś c i ty c h u sta w — z a ró w n o p o s tę p o w a n ia p rz y g o to w a w c z e g o , j a k i p o s tę p o w a n ia sąd o w eg o i m iało w ła ś n ie n a c e lu u p ro s z c z e n ie i je d n e g o , i d ru g ie g o p o s tę p o w a n ia . U ż y c ie w a r t . 10 u s ta w y z d n ia 20 lip c a 1950 r. o k re ś le n ia „ p o d e jrz a n y ” n ie 26 P o r . S . Ś l i w i ń s k i : P r o c e s k a r n y — Z a s a d y o g ó l n e , w - w a 1948 r „ s . 252. 27 N i e w y d a j e s i ę w ł a ś c i w y p o g l ą d w y ł ą c z a j ą c y w t y m w y p a d k u s t o s o w a n i e a r t . 23 k . p . k . , j a k t o p r z y j m u j e R . Z w o l i ń s k i : p o s t ę p o w a n i e u p r o s z c z o n e w p r a k t y c e , „ N o w e B r a w o ” n r 9/60, s . 1197. 28 P o r . N e l k e n : Ł ą c z n o ś ć s p r a w k a r n y c h w p o s t ę p o w a n i u p r z y g o t o w a w c z y m , „ N o w e P r a w o ” n r 6/61.
23 U c h w a ł a z 1 3 .X I.1 9 5 8 r . I I I K O 108/58 — O S N ’ — G e n . P r o k . z . 2/59, s . 9. W y k ła d n ię p o w y ż s z e j u c h w a ł y a k c e p t u j e J . T e r p i ł o w s k i : O w ł a ś c i w ą i n t e r p r e t a c j ę a r t . 10 u s t a w y z 1950 r . o z m i a n i e p r z e p i s ó w p o s t ę p o w a n i a k a r n e g o , „ N o w e P r a w o ” n r 5'60, s . 980.
N r 6 (78) P o s t ę p o w a n i e u p r o s z c z o n e 39
o z n a c z a , że p r z e p is te g o a r ty k u łu m a z a s to s o w a n ie ty lk o do p o s tę p o w a n ia p r z y g o to w a w c z e g o , p o d o b n ie j a k u ży cie te g o sło w a n p . w a r t . 152 k .p k n ie o z n a c z a b y n a jm n ie j, że m a on z a s to s o w a n ie ty lk o w p o s tę p o w a n iu p rz y g o to w a w c z y m . Z a u d z ie le n ie m p o z y ty w n e j o d p o w ie d z i p rz e m a w ia ta k ż e w y k ła d n ia s y s te m a ty c z n a . A rt. 10 n a s t ę p u je p o p rz e p is a c h , k tó r e w y ja ś n i a ją , n a c z y m p o le g a p o s tę p o w a n ie u p ro s z c z o n e w to k u p o s tę p o w a n ia p rz y g o to w a w c z e g o i są d o w e g o , i je ś li m o w a w n im ty lk o o g ó ln ie o „ tr y b ie u p ro s z c z o n y m ” , to n a le ż y p rz e z to ro z u m ie ć , ż e c h o d z i t u z a ró w n o o p o s tę p o w a n ie p rz y g o to w a w c z e , j a k i o p o s tę p o w a n ie s ą d o w e. 30 P o g lą d te n z o s ta ł p o tw ie r d z o n y w in n y m o rz e c z e n iu , k tó r e w rę c z z a z n a c z a , ż e p rz e p is a r t . 10 u s ta w y z 20.V II.1950 r . „ s to s u je się ta k ż e do o s k a r ż o n e g o ” . 31 N a le ż y w ię c p r z y ją ć , że u ż y c ie w a r t . 10 s ło w a „ p o d e jr z a n y ” m a n a ce lu j e d y n ie p o d k re ś le n ie , ż e p rz e p is te n s to s u je s ię ju ż w p o s tę p o w a n iu p rz y g o to w a w c z y m o ra z że in t e r p r e t a c ja o g r a n ic z a ją c a s to s o w a n ie te g o p r z e p is u b y ła b y j a k n a j b a r d z ie j n i e p r a w i d ło w a .32 B. Z a s to s o w a n ie ś r o d k a z a p o b ie g a ją c e g o u c h y la n iu się od s ą d u w p o s ta c i a r e s z t u ty m c z a so w e g o u w a ż a n e je s t, j a k ju ż w s p o m n ia łe m w y ż e j, za p r z e s ła n k ę w y łą c z a ją c ą p o s tę p o w a n ie u p ro s z c z o n e . P r z e s ła n k a t a d o p ó ty s to i n a p rz e s z k o d z ie s t o s o w a n iu p o s tę p o w a n ia u p ro sz c z o n e g o , d o p ó k i is tn ie je . T e n o s t a tn i p o g lą d w ś w ie tle u ż y te g o p r z e z u s ta w ę w a r t . 10 s f o r m u ło w a n ia : „ p o z o s ta je w a re s z c ie t y m c z a s o w y m ” n ie p o w in ie n b u d z ić w ą tp li w o ś c i.03 S ta n o w is k o p rz e c iw n e , k tó r e p r z y jm u je , że k a ż d e , c h o ć b y c h w ilo w e ty m c z a s o w e a r e s z to w a n ie w ja k im k o lw ie k s ta d iu m p o s tę p o w a n ia k a rn e g o w y łą c z a p o s tę p o w a n ie u p ro s z c z o n e r a z n a z a w sz e , n ie z n a jd u je m e r y to ry c z n e g o u z a s a d n ie n ia w y n i k a ją c e g o z c e lu i r o li te j in s ty tu c ji. A r t. 10 s ta n o w i p rz e c ie ż g w a r a n c ję p ro c e s o w ą , a t a n ie m oże m ie ć c h a r a k t e r u fo r m a ln e g o . T y m c z a s o w e a r e s z to w a n ie w ty m o k r e s ie p o s tę p o w a n ia , w k tó r y m n ie p o d e j m o w a n o ż a d n y c h c z y n n o ś c i p ro c e s o w y c h , w ja k ic h u c z e s tn ic z y p o d e jr z a n y , b ą d ź te ż ty m c z a s o w e a r e s z to w a n ie w p o s tę p o w a n iu p rz y g o to w a w c z y m n ie p o w in n o p rz e s ą d z a ć w y łą c z e n ia t r y b u u p ro s z c z o n e g o w in n y m s ta d iu m p ro c e s u , t j . w p o s t ę p o w a n i u p rz e d s ą d e m . O p o tr z e b ie k o n k r e tn e g o tr a k to w a n ia g w a r a n c ji p r z e w id z ia n e j w a r t . 10 ś w ia d c z y ta k ż e f a k t , że w p o s tę p o w a n iu r e w iz y jn y m z a s to s o w a n ie lu b u c h y le n ie a r e s z t u ty m c z a s o w e g o n ie m a p r a k ty c z n ie z n a c z e n ia d la d a ls z e g o t r y b u p o s tę p o w a n ia , b o z m ia n y d o ty c z ą c e p o s tę p o w a n ia u p ro sz c z o n e g o do te g o s ta d iu m p o s tę p o w a n ia n ie s ię g a ją . M a ją c to n a u w a d z e , m o ż n a s f o rm u ło w a ć n a s t ę p u ją c e u o g ó ln ie n ie : w z a s a d z ie 30 A r t . 10 d o p o s t ę p o w a n i a s ą d o w e g o o d n o s i t e ż S . Ś l i w i ń s k i : N i e k t ó r e z a g a d n i e n i a p r o c e s o w e , P i P n r 10/58, s . 538 — 539. P o r . t e ż S . K a l i n o w s k i i M. S i e w i e r s k i : K o d e k s p o s t ę p o w a n i a k a r n e g o — K o m e n t a r z 1960, s . 84. 31 U c h w a ł a z 4 .X II.1 9 5 8 r . 1 K O 153/58 — O S N — G e n . P r o k . z . 1/59 r . T e g o r o d z a j u p o g l ą d y p r z y j m o w a n e s ą t a k ż e w p u b l i k a c j a c h p o ś w i ę c o n y c h t e m u t e m a t o w i , j a k n p .: S . Ś l i w i ń s k i : N i e k t ó r e z a g a d n i e n i a p r o c e s o w e n a t l e o s t a t n i e j n o w e l i d o k . p . k . , P i P n r 10/58 r ., s . 538— 539; Z . M ł y n a r c z y k : K i l k a u w a g w z w i ą z k u z n i e k t ó r y m i p r z e p i s a m i o p o s t ę p o w a n i u u p r o s z c z o n y m , „ N o w e P r a w o ” n r 3/59 r ., s . 336—337. Ja M y ś l t ę z a w i e r a t e ż u c h w a ł a S N z 13.X I . 1953 r . I K O 67/58 — O S N ’ G e n . P r o k . -z. 1/59, s . 29 ( „ P r z e p i s u t e g o n i e n a l e ż y t ł u m a c z y ć ś c i e ś n i a j ą c o z e w z g l ę d u n a j e g o ' b r z m i e n i e i c e l , k t ó r e m u m a s ł u ż y ć ” ). ■33 N a t a k i a r g u m e n t z w r a c a u w a g ę S ą d N a j w y ż s z y w u c h w a l e z 4.XII.195I8 r . I K O 153/58 — O S N — G e n . P r o k . z . 1/59 r . S ł o w o „ p o z o s t a j e ” a k c e n t u j e W . C e l i ń s k i : U w a g i o z m i a n a c h w p r o c e s o w y m p r a w i e k a r n y m , „ N o w e P r a iw o ” n r 7— 8/58 r ., s . 152. P o r . t e ż t r a f n e s t a n o w i s k « J . T e r p i ł o w s k i e g o , o p . c i t . , s . 681.
40 J e r z y B a f i a N r 6 (78> k a ż d e u c h y le n ie lu b k a ż d e z a sto so w a n ie a r e s z tu ty m c z a so w e g o r z u tu je n a t r y b p o s tę p o w a n ia , w ja k im s p r a w a p o w in n a się toczyć. P o g lą d te n p r z y j m u j e te ż o rz eczn ictw o s ą d o w e , z k tó re g o c y tu je m y n a s t ę p u ją c y c ie k a w y u s tę p : „ J e ż e li o s k a r ż o n y o d z y sk a w olność p rz e d w n ie s ie n ie m s p r a w y do są d u . s p r a w a p o w in n a b y ć ro z p o z n a n a w p o s tę p o w a n iu u p ro sz c z o n y m , a lb o w ie m o d p a d ła p rz y c z y n a , k tó r a u z a s a d n ia ła z a sto so w a n ie p o s tę p o w a n ia zw y k łeg o , p r a w a z a ś o sk a rż o n e g o do o b ro n y n ie z o s ta ją o g ra n ic z o n e , s k o ro b ę d ą c n a w o ln o ści, z n a j d u je się on p o d ty m w z g lę d e m w s y t u a c ji n ie g o rszej od osób, do k tó r y c h n ie z a s to s o w a n o a r e s z tu ty m czaso w eg o .
N ie m a te ż p rz e s z k o d y do ro z p o z n a n ia s p r a w y w p o stę p o w a n iu u p ro s z c z o n y m , je ż e li o s k a r ż o n y z o s ta n ie z w o ln io n y po w n ie s ie n iu a k tu o s k a r ż e n ia , le c z p rz e d ro z p o c z ę c ie m ro z p ra w y g łó w n e j. P r a w a do o b ro n y o s k a rż o n e g o n ie z o s ta n ą o g ra n ic z o n e , bo alb o d o ręczo n o m u o d p is a k tu o s k a rż e n ia i w ó w czas te r m in do zło ż e n ia w n io sk ó w d o w o d o w y c h lic z y się od d n ia d o rę c z e n ia te g o o d p isu , w ra z ie zaś w c z e śn ie jsz e g o z w o ln ie n ia o sk arżo n eg o te r m in te n b ę d z ie się lic z y ł od d o rę c z e n ia w e z w a n ia n a ro z p r a w ę zg o d n ie z a r t. 8 li t. c) c y t. u s ta w y . P rz e p is o u d z ia le w p o stę p o w a n iu u p ro s z c z o n y m a p lik a n ta (a rt. 9) i o m o ż n o śc i w y d a n ia w ty m p o s tę p o w a n iu w y r o k u w n ieo b ec n o ści o sk a rż o n e g o (a rt. 14 i 15) n ie p o g a rs z a s y tu a c ji o s k a rż o n e g o z w o ln io n eg o z a r e s z tu w s t o s u n k u do te j, w ja k ie j z n a la z łb y się z m o cy u s ta w y w ra z ie , g d y b y w s p r a w ie n ie s to s o w a n o a re s z tu . N a to m ia s t p o s tę p o w a n ie u p ro szczo n e n ie je s t d o p u sz c z a ln e w ra z ie u c h y le n ia a r e s z tu po ro z p o c z ę c iu ro z p ra w y g łó w n e j w tr y b ie z w y k ły m i p rz e d je j z a k o ń c z e n ie m . O k re s te n m oże być dość d łu g i, n p . w ra z ie p rz e rw y r o z p r a w y . D z ia ła t u t a j w y ra ż o n a w a r t. 14 k .p .k . z a s a d a c o n tin u a tio n is fo ri n a k a z u ją c a p rz e p r o w a d z e n ie ro z p ra w y i w y d a n ie o rz e c z e n ia p rz e z są d w y ższeg o rz ę d u n a w e t w ra z ie s tw ie rd z e n ia d o p ie ro n a ro z p r a w ie g łó w n ej, że s p r a w a n a le ż y do w ła śc iw o ś c i s ą d u niższego rz ę d u (...).” 34
K o n ty n u u ją c p o g lą d y p rz y to c z o n e j u c h w a ły S ą d u N ajw y ższeg o , n a le ż a ło b y te ż p rz y ją ć , że z a s to s o w a n ie a re s z tu ty m c z a so w e g o po z a k o ń c z e n iu ro z p r a w y g łó w n e j n ie s tw a r z a p rz e s z k ó d do tego, ż e b y s p r a w a to c z y ła się w tr y b ie u p ro s z c z o n y m , gdyż w ty m e ta p ie p o stę p o w a n ia u s ta w a — p oza o d m ien n o ścią u s ta la n ia s k ła d u są d z ą c e g o — n ie p rz e w id u je ż a d n y c h ta k ic h u p ro sz c z e ń , k tó r e by u tr u d n ia - n ia ły o b ro n ę o sk a rż o n e g o .
C. D alsze z a g a d n ie n ie z z a k re s u w y k ła d n i a r t . 10 u s ta w y z 20.VII.1950 r. z w ią z a n e je s t z p y ta n ie m , czy tr y b u p ro szczo n y j e s t w y łą c z o n y ty lk o w zg lęd em o s k a r ż o n y c h a re s z to w a n y c h ty m c z a so w o w d a n e j s p r a w ie ro z p o z n a w a n e j p rz e z s ą d o rz e k a ją c y , czy te ż p o s tę p o w a n ie u p ro sz c z o n e w y łą c z o n e je s t ró w n ie ż w z g lę d e m o sk a rż o n e g o p o z o s ta ją c e g o w a re s z c ie ty m c z a so w y m w in n e j sp ra w ie lu b o d b y w a ją c e g o ju ż k a r ę p o z b a w ie n ia w o ln o ści? N a m a r g in e s ie teg o z a g a d n ie n ia S ąd N a jw y ż s z y u s t a li ł zasa d ę p ra w n ą p r z y jm u ją c , że „ p rz e w id z ia n e w art.. 10 (...) w y łą c z e n ie " p o stę p o w a n ia u p roszczonego od n o si s ię do ty c h w y p a d k ó w , g d y p o d e jrz a n y je s t p o z b a w io n y w o ln o śc i w te j lu b in n e j s p r a w ie ”. 135
04 U c h w a l a z 4 .X II.1 9 5 8 r . I K O 153/58 — O S N — G e n . P r o k . z . 1/59 r . 33 U c h w a ł a z 13.X I.1958 r. II K O 67/58 — O S N — G e n . P r o k . z. 1/59.
N r e (78) P o s t ę p o w a n i e u p r o s z c z o n e 41
W m o ty w a c h te g o ro z s trz y g n ię c ia z o sta ło m ię d z y in n y m i p o d n ie s io n e , że „ w sp o m n ia n e o g ra n ic z e n ia — n ie z b y t d o tk liw e d la o s k a rż o n e g o o d p o w ia d a ją c e g o z w o ln e j s to p y — m o g ą b y ć d o k u c z liw e d la o s k a rż o n e g o p o z b a w io n e g o w o ln o śc i, b o u tr u d n ia j ą m u z a z n a jo m ie n ie się ze s p r a w ą i p rz y g o to w a n ie o b ro n y . N ie m a p rz y ty m z n a c z e n ia p rz y c z y n a , z p o w o d u k tó r e j o s k a r ż o n y p rz e b y w a w w ię z ie n iu , a w ię c czy je s t n ią ty m c z a so w e a re s z to w a n ie w te j lu b in n e j s p r a w ie , czy te ż o d b y w a n ie k a r y w s k u te k p ra w o m o c n e g o w y r o k u ” . 36
§ 6. S kład sądu ro z p o zn a ją ce g o spraw ę w p o s tę p o w a n iu uproszczonym
1. A r ty k u ł 16 § 1 k .p .k . z a jm u je s ię o g ó ln y m u n o rm o w a n ie m s k ł a d u o r z e k a ją c e g o w są d z ie p o w ia to w y m . P rz e p is te n p rz e w id u je , że są d p o w ia to w y o rz e k a n a ro z p r a w ie g łó w n e j w s k ła d z ie je d n e g o sęd zieg o i d w ó c h ła w n ik ó w , c h y b a że p r z e p is sz czeg ó ln y s ta n o w i in a c z e j. A r ty k u ł 6 u s ta w y z 20.VII.1950 r. j e s t w ła ś n ie p rz y k ła d e m ta k ie g o p r z e p is u szczeg ó ln eg o w s to s u n k u do z a s a d y w y r a ż o n e j w a r t . 16 § 1 k.p .k . U s ta w a p r z e w id u je , że je ż e li is tn ie ją p r z e s ła n k i d o p u s z c z a ją c e ro z p o z n a n ie s p r a w y w tr y b ie u p ro s z c z o n y m , to z a s a d ą p r z y ję tą w a r t . 6 j e s t je d n o o s o b o w y s k ła d s ą d u o rz e k a ją c e g o n a r o z p r a w ie g łó w n e j. D a lsz a tr e ś ć a r t . 6 p r z e w id u j e d o p ie ro w y ją te k od te j z a s a d y .'37
O rz e k a n ie w s k ła d z ie je d n o o s o b o w y m je s t w ię c o b o w ią z k o w e w tr y b ie u p r o s z czo n y m , n ie u le g a ż a d n e m u u z n a n iu i n ie w y m a g a ze s t r o n y s ą d u l u b p r e z e s a s ą d u sz c z e g ó ln y c h c z y n n o śc i p ro c e s o w y c h , u z n a ją c y c h b ą d ź p o le c a ją c y c h ro z p o z n a n ie s p r a w y w tr y b ie u p ro s z c z o n y m w s k ła d z ie je d n o o s o b o w y m . J e d y n y m k o n ie c z y m a k te m p r a w n y m — po s p r a w d z e n iu , o co s p r a w a się to c z y i w ja k im tr y b ie s p r a w ę o d a n e p rz e s tę p s tw o się ro z p o z n a je — j e s t w y d a n ie z a r z ą d z e n ia p r e z e s a s ą d u co do r o z p is a n ia r o z p r a w y g łó w n e j w tr y b ie u p r o s z czonym . 2. S z c z e g ó ln a cz y n n o ść , tz n . w y d a n ie z a rz ą d z e n ia p rz e z p r e z e s a s ą d u co do ro z p o z n a n ia s p r a w y w tr y b ie u p ro s z c z o n y m , je s t n ie z b ę d n a d o p ie ro w te d y , g d y s ą d m a o rz e k a ć w ty m tr y b ie u p ro s z c z o n y m w s k ła d z ie je d n e g o s ę d z ie g o i d w ó c h ła w n ik ó w .38 O k re ś le n ie d ru g ie j p o s ta c i s k ła d u o rz e k a ją c e g o (je d e n sę d z ia i d w ó c h ł a w n i k ó w ) p o z o s ta w io n e je s t o b ie k ty w n e m u k o n tr o lo w a n e m u u z n a n iu p re z e s a s ą d u . 35' O z n acza to, że je ś li z o s ta n ie s p e łn io n y w a r u n e k , o k tó r y m m o w a w a r t . 6, to p re z e s s ą d u m a w y z n a c z y ć s k ła d o r z e k a ją c y zło żo n y z sę d z ie g o i d w u ł a w n ik ó w . ■3» T a m ż e . o? O d r ę b n e u r e g u l o w a n i e p r z e w i d u j e a r t . 11 § 3 u s t a w y z 2 .X I I . 1960 r. o s p r a w a c h z o s k a r ż e n i a p r y w a t n e g o . U c h w a ł a I z b y K a r n e j S N z 2 4 .V III.1 9 6 1 r. V I K O 36/61 p r a w i d ł o w o p r z y j m u j e , ż e s p r a w y o p r z e s t ę p s t w o z a r t . 255 k . k . r o z p a t r u j e s i ę w t r y b i e u p r o s z c z o n y m ( „ N o w e P r a w o ” n r 12/61, s . 1634). P o r . t e ż w c z e ś n i e j s z ą u c h w a ł ę s k ł a d u i? s ę d z i ó w z 27.I V .1961 r . V I K O 2/61, o p u b l i k o w a n ą w O S P i K A n r 3/62 z g l o s ą J . S l i w o w s k i e i g o , g d z i e a u t o r n a w i ą z u j e d o p u b l i k a c j i z a j m u j ą c y c h s i ę w y k ł a d n i ą a r t . 11 § 3 u s t a w y z d n . 2 .X I I . 1960 r. 3« K r y t y c z n ą u w a g ę o t z w . s y s t e m i e p r e z y d i a l n y m , w e d ł u g k t ó r e g o p r e z e s , a n i e s ą d d e c y d u j e o p r z e k a z a n i u s p r a w y d o s k ł a d u ł a w n i c z e g o , o r a z o z w i ą z a n y m z t y m n i e b e z p i e c z e ń s t w e m d o w o l n o ś c i p i s a ł S . Ś l i w i ń s k i : N i e k t ó r e z a g a d n i e n i a p r o c e s o w e n a t l e o s t a t n i e j n o w e l i d o k . p . k . , P i P n r 10/58, s . 538. 39 Z a g a d n i e n i e o b i e k t y w n e g o u z n a n i a p o r u s z y ł L . S c h a f f w a r t y k u l e : O b j ę c i e o s k a r ż e n i a p r z e z p r o k u r a t o r a w p o s t ę p o w a n i u p r y w a t n o - s k a r g o w y m , N P n r 12/55, s . 39 i n .
42 J e r z y B a f l a N r 6 (78)
J e d n a k ż e w s p o m n ia n y w a r u n e k j e s t p o tr a k to w a n y b a rd z o o g ó ln ie . W y z n a c z e n ie s k ła d u z u d z ia łe m ła w n ik ó w lu d o w y c h z a le ż y o d o k o lic z n o śc i s p r a w y . U s ta w a n ie ■ określa b liż e j, od ja k i c h o k o lic z n o śc i w y s tę p u ją c y c h w s p r a w i e z a le ż y s k ła d ła w n ic z y . J a k w ia d o m o , o k o lic z n o śc i te s ą b a rd z o ró żn e. M o g ą to b y ć e le m e n ty z a ró w n o z a w iło ś c i ze w z g lę d u n a lic z b ę u c z e s tn ik ó w p o s tę p o w a n ia k a rn e g o , j a k i z a w iło ś c i n a t u r y sp o łe c z n e j lu b p o lity c z n o - p r a w n e j. O k o lic z n o ś c i te p o d le g a ją o c e n ie p re z e s a , a o c e n a t a m o ż e b y ć p ro c e s o w o k o n t r o l o w a n a .40
3. O p ró c z z a rz ą d z e n ia p re z e s a , k tó r y m oże z m ie n ić s k ła d s ą d u o rz e k a ją c e g o w t r y b ie u p ro s z c z o n y m , p o z o s ta ła je s z c z e w u s ta w ie w k w e s tii s k ła d u te g o s ą d u m o ż liw o ść p rz e w id z ia n a w a r t . 12 u s ta w y z 20.V II.1950 r.
P r z e p is te n głosi, że je ż e li s p r a w a j e s t ro z p o z n a w a n a je d n o o s o b o w o , to sę d z ia m o ż e — z w ła s n e j in i c ja t y w y lu b n a w n io s e k s tr o n y — u z n a ć , iż p o s tę p o w a n ie p r z e d są d e m w s k ła d z ie je d n e g o sęd zieg o ze w z g lę d u n a z a w iłe o k o lic z n o śc i s p r a w y 41 n ie je s t w s k a z a n e , i w n ie ś ć s p r a w ę n a p o s ie d z e n ie n ie ja w n e s ą d u , k tó r y r o z s t r z y g a w s k ła d z ie tr z e c h sę d z ió w o p r z e k a z a n iu s p r a w y do ro z p o z n a n ia w z w y k ły m s k ła d z ie , a w ię c w s k ła d z ie s ę d z ie g o i d w ó c h ła w n i k ó w .42
N a le ż y zaz n a c z y ć , że p rz e p is ar,t. 12 u s ta w y z 20.VII.1950 r . o d n o s i się n ie ty lk o d o p o s tę p o w a n ia w tr y b ie u p ro s z c z o n y m . P o w in ie n on m ie ć z a s to s o w a n ie ta k ż e w in n y c h w y p a d k a c h , g d y u s ta w a p r z e w id u je o r z e k a n ie w s k ła d z ie je d n e g o sęd zieg o . D o w y p a d k ó w ta k ic h n a le ż y s k ła d je d n o o s o b o w y w są d z ie r e w iz y jn y m (a r t. 4 u s t a w y z 20.V II.1950 r.) l u b s k ła d je d n o o s o b o w y o r z e k a ją c y w p o s tę p o w a n iu n a k a z o w y m ( a r t 31 § 3 p rz e p is ó w w p ro w . k.p.k.). 4. U s ta w a p r z y jm u je , że z a w iło ść s p r a w p o d le g a ją c y c h p o s tę p o w a n iu u p ro s z c z o n e m u n ie m o że się g a ć t a k d a le k o , ż e b y p r z y b r a ć p o s ta ć „ sz c z e g ó ln e j z a w iło ś c i” , o k tó r e j m o w a w a r t . 3 § 2 u s ta w y z 20.VII.1950 r. Z ty c h w z g lę d ó w s k ł a d o rz e k a ją c y z ło ż o n y z tr z e c h sę d z ió w p o w ia to w y c h z o s ta ł w y r a ź n ie w y łą c z o n y . S t a n o w is k o to n a le ż y u z n a ć za p ra w id ło w e . 5. J e ż e li id z ie o s k ła d s ą d u o rz e k a ją c y w tr y b ie u p ro s z c z o n y m p o za r o z p r a w ą , tc w ty m z a k re s ie m a ją z a s to s o w a n ie o g ó ln e p rz e p is y u s ta w y , a w ię c a r t . 16 § 3 k .p .k ., z k tó r e g o w y n ik a , że n a p o s ie d z e n iu n ie ja w n y m s ą d p o w ia to w y o rz e k a w s k ła d z ie je d n e g o sęd zieg o . N ie o z n a c z a to je d n a k , ż e b y od s k ła d u teg o n ie m o g ło b y ć w y ją tk ó w , sz c z e g ó ln ie w te d y , g d y u s t a w a w p rz e p is ie sz c z e g ó ln y m w y m a g a , a b y p o z a r o z p r a w ą s ą d o rz e k a ł w ty m s a m y m s k ła d z ie co n a ro z p r a w ie . D o w y p a d k ó w ta k ic h m o ż n a zaliczy ć s y t u a c je u n o rm o w a n e w a r t y k u ła c h 227 8 2 lu b 431 § 1 k .p .k . J e s t rz e c z ą ja s n ą , ż e o m a w ia n e w y p a d k i m o g ą m ieć z n a c z e n ie ty lk o w te d y , g d y p re z e s s ą d u — w m y ś l a r t . 6 z d a n ie d r u g ie — z a rz ą d z ił ro z p o z n a n ie s p r a w y w tr y b ie u p ro sz c z o n y m , a le w s k ła d z ie s ę d z ie g o i d w ó c h ła w n ik ó w . N a p o s ie d z e n iu n ie ja w n y m s ą d p o w ia to w y m o ż e o rz e k a ć ta k ż e w s k ła d z ie tr z e c h <» N'a t e n t e m s t b a r d z o i s t o t n e u w a g i w y r a ż a p r o f . S . Ś l i w i ń s k i : „ ( ...) n i e m n i e j j e d n a k b a d a n i u s ą d u r e w i z y j n e g o p o z o s t a j e z a s t r z e ż o n e , c z t p r z e s ł a n k i p r z e z p r a w o p r z e w i d z i a n e d l a z a s t o s o w a n i a t a k i e g o u z n a n i a w o g ó l e I s t n i a ł y ” ( p o r .: P r z e g l ą d O r z e c z n i c t w a S ą d u N a j w y ż s z e g o , P i P 1957, n r 7—8, s . 196). P o r . S . Ś l i w i ń s k i : P r z e g l ą d o r z e c z n i c t w a S ą d u N a j w y ż s z e g o , P i P 1957, n r 7—8. s . 195 — 196. ■•2 z m i a n a s k ł a d u s ą d z ą c e g o w m y ś l a r t . 12 ( z a m i a s t j e d n e g o s ę d z i e g o — j e d e n s ę d z i a i d w u ł a w n i k ó w ) n i e o z n a c z a z m i a n y t r y b u p o s t ę p o w a n i a z u p r o s z c z o n e g o n a z w y k ł y , j a k t o z a k ł a d a K o m e n t a r z d o k . p . k . S . K a l i n o w s k i e g o i M. S i e w i e r s k i e g o , W y d . P r a w n i c z e 1961, s . 584— 585 ( w s z c z e g ó l n o ś c i t e z y 1 1 6 d o a r t . 12). P r z e j ś c i e z e s k ł a d u j e d n o o s o b o w e g o n a z w y k ł y n i e n a l e ż y d o o k o l i c z n o ś c i w y ł ą c z a j ą c y c h t r y b u p r o s z c z o n y . W y n i k a t o z a r t . 5 i 6 u s t a w y z 20.V II.1950 r.
N r 6 (78) P o s t ę p o w a n i e u p r o s z c z o n e 43 sę d z ió w z a w o d o w y c h . C h o d z i t u o w y ip ad k i p r z e w id z ia n e w a r t . 12 i 13 u s t a w y z 20.VII.1950 r . « 6. Je ż e li n a s k u te k o k o lic z n o śc i, k tó r e w y s z ły n a ja w n a ro z p r a w ie , z a c h o d z i k o n ie c z n o ść z m ia n y p o s tę p o w a n ia z tr y b u z w y k łe g o n a u p ro s z c z o n y , to s ą d p o w ia to w y w s k ła d z ie d o ty c h c z a s o w y m p o w in ie n k o n ty n u o w a ć p o s tę p o w a n ie w s p ra w ie . W y d a je się, że w s to s u n k u d o ta k i e j s y tu a c ji p r a w n e j n a le ż y s to so w a ć p r z e z a n a lo g ię p rz e p is a r t. 12 § 2 k .p .k ., k tó r y p r z y jm u je , że o rz e c z e n ie s ą d u w y ż sz e g o rz ę d u w y d a n e w z a k re s ie d z ia ła n ia s ą d u n iższeg o r z ę d u n ie je s t z te g o p o w o d u n ie w a ż n e . S ą d p o w ia to w y , k tó r y o rz e k a w tr y b ie z w y k ły m t a k w s k ła d z ie sę d z ie g o i d w u ła w n ik ó w , j a k i w s k ła d z ie t r z e c h sęd zió w , m o ż e b y ć u z n a n y za s ą d w y ż sz e g o r z ę d u w s to s u n k u do s ą d u p o w ia to w e g o o rz e k a ją c e g o w s k ła d z ie je d n o o s o b o w y m lu b w s k ła d z ie sęd zieg o i d w u ła w n ik ó w w tr y b ie u p ro sz c z o n y m .
P o g lą d p o w y ż sz y o p ie r a się n a z a ło ż e n iu , że są d e m w y ższeg o rz ę d u j e s t n ie ty lk o sąd , k tó r y w h ie r a r c h i i u s tr o jo w e j j e s t są d e m p rz e ło ż o n y m , a le t a k ż e t a k i s ą d , k tó r y ze w z g lę d u n a s k ła d o so b o w y r o z p o z n a ją c y s p r a w y a lb o ze w z g lę d u n a b a rd z ie j s k o m p lik o w a n ą p r o c e d u r ę lu b z in n y c h p rz y c z y n n a le ż y u z n a ć z a sąd w y ższy , czy li za sąd , k tó r y d a je w ię k s z ą r ę k o jm ię d o b re g o ro z p o z n a n ia s p r a w y . 44 Bo im w y ż sz y s ą d ro z p o z n a ł s p r a w ę w p ie r w s z e j in s ta n c ji, ty m s tr o n y w ię k s z ą m a ją g w a r a n c ję p ra w id ło w e g o w y m ia r u s p r a w ie d liw o ś c i.
R o z w in ię c ie p rz e d s ta w io n e g o p o g lą d u z w ią z a n e je s t z a r t . 14 k.p .k ., k tó r y p r z e w id u je , że s tw ie rd z e n ie d o p ie r o n a ro z p r a w ie g łó w n e j, iż s p r a w a n a le ż y d o w ła ś c iw o ś c i s ą d u n iższeg o rz ę d u , n ie w s tr z y m u je d a ls z e g o to k u r o z p r a w y . D o p ie r o g d y z a jd z ie p o tr z e b a o d ro c z e n ia ro z p r a w y z in n e j p rz y c z y n y , w te d y s ą d ■może p rz e k a z a ć s p r a w ę w ła ś c iw e m u są d o w i. T a k w ię c w m y ś l a r t . 14 k .p .k . s ą d w y ższeg o r z ę d u je s t o b o w ią z a n y k o n ty n u o w a ć ro z p o z n a n ie s p r a w y ; z r e s z tą n a w e t w w y p a d k u o d ro c z e n ia r o z p r a w y z in n e j p rz y c z y n y n ie m u si, le c z ty lk o 43 Z w r a c a n a t o u w a g ę W . C e l i ń s k i : U w a g i o z m i a n a c h w p r o c e s o w y m p r a w i e k a r n y m , „ N o w e P r a w o ” n r 7—8/58 r ., s . 150— 151. 44 P o g l ą d t e n z n a j d u j e o p a r c i e w o r z e c z n i c t w i e S ą d u N a j w y ż s z e g o w o k r e s i e m i ę d z y w o j e n n y m (Z b . O . 37/32 o r a z O S P 307/32). w o r z e c z e n i u n r 37/32 c z y t a m y : „ A r t y k u ł 13 ( d a w n e j n u m e r a c j i ; p r z y p . m ó j — J . B . ) m a n a m y ś l i n i e h i e r a r c h i c z n o - u s t r o j o w ą n a d r z ę d n o ś ć i n s t y t u c j i s ą d o w y c h , l e c z z a k r e s w ł a ś c i w o ś c i n a w e t w ł o n i e t e j s a m e j i n s t y t u c j i s ą d o w e j ; s ą d o k r ę g o w y z u d z i a ł e m p r z y s i ę g ł y c h j e s t t e d y w z g l ę d e m s ą d u o k r ę g o w e g o w z w y k ł e j o b s a d z i e s ą d e m w y ż s z e g o r z ę d u , a s ą d o k r ę g o w y w o b s a d z i e j e d n o o s o b o w e j s ą d e m n i ż s z e g o r z ę d u w s t o s u n k u d o o b s a d y k o l e g i a l n e j ” . W o k r e s i e m i ę d z y w o j e n n y m k r y t y c z n e s t a n o w i s k o w o b e c p o w y i ż s z e g o p o g l ą d u z a j m o w a ł A . M o g i l n i c k i ( K o d e k s p o s t ę p o w a n i a k a r n e g o , K r a k ó w 1933, s . 45— 47). O b e c n i e s y t u a c j a u l e g ł a z m i a n i e , g d y ż S ą d N a j w y ż s z y w o r z e c z e n i u z d n . 2 8 .I I I . 1957 r . I V K O 8/55 ( o p u b l i k o w a n y m w „ P a ń s t w i e i P r a w i e ” 1953, n r 3, s . 546— 547) p o d z i e l i ł s t a n o w i s k o A . M o g i l n i c k i e g o . O r z e c z e n i e t o b a r d z o k r y t y c z n i e o c e n i ł p r o f . S . Ś l i w i ń s k i , k t ó r y w g l o s i e d o t e g o o r z e c z e n i a ( t a m ż e , s . 547—548) p i s z e , c o n a s t ę p u j e : „ S ą d N a j w y ż s z y n i e s ł u s z n i e o d r z u c a t e z ę u s t a l o n ą w o r z e c z n i c t w i e m i ę d z y w o j e n n y m (Z b . O . n r 37/32 i O S P p o z . 307/32) t e j t r e ś c i , ż e a r t . 12 k . p . k . m a n a m y ś l i n i e h i e r a r c h i c z n i e u s t r o j o iw ą n a d r z ę d n o ś ć i n s t y t u c j i s ą d o w y c h , l e c z z a k r e s w ł a ś c i w o ś c i , n a w e t w ł o n i e t e j s a m e j i n s t a n c j i s ą d o w e j , ż e w i ę c d a n y s ą d w o b s a d z i e j e d n o o s o b o w e j j e s t s ą d e m n i ż s z e g o r z ę d u w s t o s u n k u d o t e g o s a m e g o s ą d u w o b s a d z i e k o l e g i a l n e j , g d y ż z e s p ó ł k o l e g i a l n y p o s i a d a z m o c y u s t a w y s z e r s z ą w ł a ś c i w o ś ć n i ż s ę d z i a j e d n o o s o b o w y . P r z e p i s y b o w i e m a r t . 11 i n a s t . k . p . k . d o t y c z ą n i e h i e r a r c h i c z n e j s t r u k t u r y s ą d ó w , l e c z i c h w ł a ś c i w o ś c i ( a r t . 11, 12, 13, 15 i n a s t . k . p . k . ) i d l a t e g o n a l e ż y j e w y k ł a d a ć w t e n s p o s ó b , ż e c h o d z i j e d y n i e o s k ł a d y s ę d z i o w s k i e p o s i a d a j ą c e w i ę k s z y l u b m n i e j s z y z a k r e s j u r y d y c z n y ” . Z e s t a n o w i s k i e m p r o f . S . Ś l i w i ń s k i e g o p o l e m i z u j e A . B a c h r a c h w a r t y k u l e : S p o r n a g l o s a , N P l.r 58, n r 6, s . 89—94.
44 Z d z i s ł a w P a p i e r l f o u s k i N r 6 (78) „m o ż e ” p r z e k a z a ć s p r a w ę są d o w i o rz e k a ją c e m u w tr y b ie u p ro szczo n y m , a w ię c w z a s a d z ie je d n o o s o b o w o .45 7. I n n a j e s t s y t u a c ja p ro c e s o w a , g d y n a s k u te k okoliczności, k tó re w y sz ły n a ja w , z a c h o d z i k o n ie c z n o ś ć z m ia n y p o s tę p o w a n ia z tr y b u u p ro szczo n eg o n a z w y k ły . S y tu a c ja p ro c e s o w a w ty m w y p a d k u je s t in n a z d w u p o w o d ó w : po p ie rw s z e — d la te g o , że n a s t ę p u je k o n ie c z n o ść z m ia n y s k ła d u sąd ząceg o , sąd p o w ia to w y b o w ie m w s k ła d z ie p rz e w id z ia n y m d la p o s tę p o w a n ia u p ro szczo n eg o , czyli w z a sa d z ie są d je d n o o s o b o w y , p r z e s ta ł by ć w ła ś c iw y d o ro z p o z n a n ia sp ra w y ; po d r u gie — d la te g o , że z a c h o d z i p o trz e b a u s to s u n k o w a n ia się do b r a k u c zy n n o ści p ro c e s o w y c h , k tó r e n ie z o s ta ły d o k o n a n e w p o s tę p o w a n iu p ro w a d z o n y m w t r y b ie u p ro s z c z o n y m .
W r a z ie w y jś c ia n a ja w o k o liczn o ści p o w o d u ją c y c h k o n iecz n o ść z m ian y p o s tę p o w a n ia z t r y b u u p ro s z c z o n e g o n a z w y k ły s ą d b ę d z i e m u s i a ł o d r o c z y ć p o s t ę p o w a n i e w s p r a w i e , a p r e z e s z a r z ą d z i r o z p i s a n i e r o z p r a w y g ł ó w n e j w n o w y m s k ł a d z i e o r z e k a j ą c y m .
T o z a s a d n ic z o s łu s z n e sta n o w isk o w y m a g a je d n a k u z u p e łn ie n ia . M ia n o w ic ie w w y p a d k a c h , w k tó r y c h s p ra w ę ro z p o z n a w a ł sąd w tr y b ie u p roszczonym , a le w s k ła d z ie s ę d z ie g o i d w ó c h ła w n ik ó w , p o z o s ta n ie do ro z w a ż e n ia ty lk o k w e s tia , czy b r a k p e w n y c h c z y n n o śc i p ro c e s o w y c h z b ę d n y c h w tr y b ie u p ro szczo n y m n ie w y m a g a u z u p e łn ie n ia ze w z g lę d u n a p o s tę p o w a n ie zw y k łe. (d o ko ń czen ie n a s tą p i) 45 P r o b l e m a t y k ę t ę r o z w a ż a t a k ż e K . Z w o l i ń s k i , o p . c i t . , k t ó r y k o n k l u d u j e : „ R o z p o z n a n i e p r z o z z w y k ł y s ą d ł a w n i c z y s p r a w y p o d l e g a j ą c e j r o z p o z n a n i u w t r y b i e u p r o s z c z o n y m n i e p o w o d u j e k o n i e c z n o ś c i u c h y l e n i a w y r o k u z m o c y a r t . 378 § 1 l i t . b ) k .p .k . b ą d ź e m o c y a r t . 383 p k t 3 k . p . k . ” ( s . 1197) Z D Z IS Ł A W P A P IE R K O W S K I
Interwencja antychuligańska
w świetle przepisu art. 2 4 0 kodeksu karnego
i
C h o d z i o to , czy n a r a ż a si? n a o d p o w ie d z ia ln o ść k a r n ą za w zięcie u d z ia łu w b ó jc e l u b p o b ic iu c z ło w ie k a , ze s k u tk a m i w p o s ta c i ś m ie rc i lu b u szk o d z e n ia ciała o k r e ś lo n e g o w p r z e p is a c h a r t . 235 i a rt. 236 k .k ., o so b a, k tó r a czy n n ie in te r w e n iu je (a w ię c b ije ) w c e lu p o ło ż e n ia k r e s u te j b ija ty c e .
J a k k o l w i e k w ty t u l e a r t y k u łu z a c ie śn ia m w m ie s z a n ie się do b ó jk i lu b p o b ic ia o c h a r a k t e r z e c h u lig a ń s k im , to je d n a k n a le ż y z a z n a c z y ć , że p o ru sz o n y tu p ro b le m j e s t a k t u a l n y r ó w n ie ż w s to s u n k u do p o b ic ia c z ło w ie k a lu b b ó jk i, chociaż n ie m a ją o n e c e c h c z y n u c h u lig a ń sk ie g o . N a z w a n ie o m a w ia n e j in te r w e n c ji „ a n ty c h u li- g a ń s k ą ” p o d k r e ś la j e j szczeg ó ln ą a k tu a ln o ś ć w s to s u n k u do te j o g ro m n ej p la g i
