Jeszcze o usługach adwokackich na rzecz cudzoziemców dewizowych

Bronisław Koch

Jeszcze o usługach adwokackich na

rzecz cudzoziemców dewizowych

Palestra 12/2(122), 66-72

P O L E M I K A

BRONISŁAW KO CH

Jeszcze o usługach adwokackich na rzecz

cudzoziemców dewizowych

O głoszone jednocześnie a rty k u ły : P. H ein zelm an a „P rzep isy dew izow e w p r a k ­ ty c e zespołów a d w o k a ck ic h ” i W. D ąbrow skiego „O zespołach dla obsługi cudzo­ ziem ców dew izow ych” („ P a le stra ” n r 6/114/67) p rz e d sta w iły w sposób w y czerp u ­ jący i d la p r a k ty k i n iezw y k le p rz y d a tn y całość zag ad n ień zw iązanych z obsługą, p r a w n ą cudzoziem ców 'dew izow ych. N iem niej je d n a k te m a t je st b a rd z o obszerny i w y d a je się, że k ilk a zag ad n ień p raw n o -d e w izo w y c h w y m ag a jeszcze u zu p e łn ie­ nia, i to — p rz y n a jm n ie j w n ie k tó ry c h p u n k ta c h — w sposób polem iczny.

i

1. N ie ulega w ątp liw o ści, że czynności ad w o k a ck ie są u słu g a m i w rozum ieniu p rzep isó w dew izow ych *. C y to w an e w a rty k u le P. H ein zelm an a p r z e p is y 2 w y ­ ra ź n ie zw a ln ia ją od p o trze b y u zy sk iw an ia zezw oleń dew izow ych n a usługi ad w o ­ k a c k ie w y k o n y w an e w k r a ju , zlecone i opłacone przez cudzoziem ca dew izow ego w czasie jego p o b y tu w P olsce (usługi w tzw . obrocie k rajo w y m ). N ato m iast czynności ad w o k ack ie w obrocie z za granicą uno rm o w an e są pod w zględem dew izow ym zarządzeniem M in istra F in an só w z 25 w rz eśn ia 1954 r . 3, k tó re w sw ej tre śc i zaw iera ogólne zezw olenie dew izow e na te usługi pod w ym ien io n y m i ta m w a ru n k am i.

N a tle a rty k u łu P. H ein z elm an a rodzą się je d n a k w ątp liw o ści, co należy ro zu ­ m ieć przez usługi ad w o k a ck ie „w obrocie w e w n ę trz n y m ”, w k ra ju .

U m ow a o usługi ad w o k ack ie z cudzoziem cem dew izow ym w y m ag a — dla za­ ch ow ania cech o b ro tu w ew n ętrz n eg o — aby w każdym raz ie sp ełnione były n a ­ stę p u ją c e p rzesłan k i:

1 N ie a k tu a ln y w s to s u n k u d o a d w o k a tó w — ze w z g lę d u n a stw o r z e n ie ze sp o łó w a d w o ­ k a c k ic h — p rz e p is § 1 z a rz . M in . F in . z 14.V III.1958 w s p r a w ie z e z w o le n ia n a d y s p o n o w a n ie c z ę śc ią z a g ra n ic z n y c h śro d k ó w p ła tn ic z y c h , u z y s k iw a n y c h p rz e z o so b y fiz y c z n e za n ie ­ k tó r e p r a c e w y k o n y w a n e w o b ro c ie z z a g r a n ic ą (M .p. N r 69, p oz. 402), u ż y w a ł w y ra ź n ie o k r e ś le n ia „ u s łu g i a d w o k a c k ie ” . W a r t y k u l e n in ie js z y m u ż y w a się te g o o k r e ś le n ia d l» z a z n a c z e n ia , że w s z y s tk ie p r z e p is y d e w iz o w e o u słu g a c h o d n o sz ą się w z a sa d z ie ta k ż e do z le c e ń a d w o k a c k ic h . 2 P a r a g r a f 36 ro a p . M in. F in . z 15.IV.1952 r . w s p r a w ie w y k o n a n ia u s ta w y d e w iz o w e j (Dz. U. z 1952 r . N r 21, p o z. 137, z 1956 r . N r 50, p o z. 223 i z 1963 r . N r 26, p oz. 155) o r a z § 12 z a rz. M in . F in . z 31.V .1960 r. w . s p r a w ie s to s o w a n ia p r z e p is ó w u s ta w y d e w iz o w e j d o osó b p r z e b y w a ją c y c h za g r a n ic ą lu b w k ra iju o r a z z e z w o le n ia d la ty c h o só b n a n ie ­ k tó r e c z y n n o śc i o b r o tu w a r to ś c ia m i d e w iz o w y m i (M .P. N r 51, p oz. 244). 3 J e s t to z a rz ą d z e n ie w s p r a w ie z e z w o le n ia d la a d w o k a tó w n a n ie k tó r e c z y n n o śc i o b ro ­ t u w a r to ś c ia m i d e w iz o w y m i (M .p .: z 1954 r . N r 101, p o z. 1275 o ra z z 1966 r . N r 5, poz. 39), c y to w a n e w d a ls z y m c ią g u ja k o z a rz . M. F . z 25.IX.1954 r.

N r 2 (122) U s łu g i a d w o k a c k ie n a rzecz c u d z o z ie m c ó w k r a jo w y c h ₆₇

a) zaw arcie um ow y zlecenia pow inno n a stą p ić w k r a ju , w czasie p o b y tu w n im cudzoziem ca d ew iz o w eg o 4,

b) zlecone czynności ad w o k a ck ie p o w in n y być w y k o n an e w całości w k ra ju , c) z a p ła ta n ależności przez k lie n ta p o w in n a n a s tą p ić w całości w p ie n iąd z u

k ra jo w y m , w czasie p o b y tu cudzoziem ca dew izow ego w P o ls c e .5

T e sam e ele m e n ty p rz y ta c z a ró w n ież P. H einzelm an, je d n ak ż e d odaje jeszcze dalsze. Z lecenie ta k ie w ed łu g tego a u to ra :

d) m oże m e ry to ry c z n ie dotyczyć ty lk o „czynów cudzoziem ca p o pełnionych przezeń w k r a ju i w iążących się z jego p o b y te m w P olsce” ,

e) p o n ad to po w in n o ono być w y k o n an e przez a d w o k a ta w całości w czasie p o b y tu cudzoziem ca dew izow ego w k ra ju .

O sta tn ie d w ie p rz e sła n k i budzą w łaśn ie zastrzeżenia. P rz y p rz y ję c iu zasadności w a ru n k u w ym ienionego pod d) zlecenie w obrocie k ra jo w y m nie m ogłoby o b ej­ m ow ać w y p ad k ó w , w k tó ry c h sk u tk i p ra w n e p o w sta ją lu b istn ie ją w czasie n ie ­ obecności cudzoziem ca w Polsce, albo sp ra w , k tó re w ogóle nie w iążą się z jego po b y tem w Polsce. N a to m ia s t p rze p isy dew izow e n ig d z ie n ie w sp o m in a ją o m e ­ ry to ry c zn e j stro n ie u słu g adw o k ack ich , n ie czyniąc pod ty m w zględem żad n y ch rozróżnień. W m y ś l (więc za sa d y lege n o n d istin g u e n te n ie istn ie je p o trz e b a i m o ż­ ność w p ro w a d za n ia różnic m ery to ry czn y ch , je śli chodzi o ocenę usług ad w o k a c­ kich z p u n k tu w id zen ia praw no-dew izow ego. R e g la m e n ta c ja dew izow a p rz e w id u je w łaśn ie p e łn ą m ożność k o rz y sta n ia przez cudzoziem ców dew izow ych z w szelkich usług w czasie ich p o b y tu w Polsce.

D alsze w y m ie n io n e w yżej ipod e) o g ran ic ze n ie za k resu zleceń adw o k ack ich w obrocie k ra jo w y m w y n ik a p ra w d o p o d o b n ie z lite ra ln e j in te r p re ta c ji § 12 rozp. M in. F in . z 31 m a ja 1960 r. 6, k tó r y w y łąc za spod ogran iczeń dew izow ych św ia d cz e­ nie usług cudzoziem com dew izow ym , p r z e b y w a j ą c y m w P o l s c e , w o b ro ­ cie w e w n ę trz n y m i za z a p ła tą w złotych. S p ecy fik a czynności ad w o k ack ich n ie p ozw ala w p ra k ty c e n a w ią z a n ie ty c h czynności z po b y tem cudzoziem ca dew izo­ w ego w k r a ju p rze z cały czas w y k o n y w an ia zlecenia. W ym agałoby to z je d n ej stro n y u zy sk an ia od k lie n ta ośw iadczenia o p rze w id y w a n y m czasie jego p o b y tu w Polsce, a z d ru g iej stro n y o k reśle n ia przew id y w an eg o czasu w y k o n y w an ia zle­ cenia. P ie rw sz e b y łoby n ie w iążące, a dru g ie zaw sze zaw odne. W ydaje się zatem , że tego ro d z a ju in te r p re ta c ja cyt. p rze p isu w s to s u n k u do zleceń ad w o k a ck ic h b y ła b y bard zo w ą sk a . Z p u n k tu w id zen ia p raw no-dew izow ego o b o ję tn e je st, czy k lie n t pozostaje p rze z cały czas w y k o n y w an ia czynności ad w o k a ck ic h w k r a ju , czy też n ie. D e c y d u jąc e n a to m ia st po w in n y być ogólne k ry te ria o d ró żn iające o b ró t w arto śc ia m i dew izow ym i w k r a ju od o b ro tu z zag ran icą. N ajogólniej m ó­ w iąc, p rz e sła n k ą d e c y d u ją c ą o p rzy m io cie o b ro tu z zag ran ic ą je s t dokonanie j a ­ k ie jś czynności o b ro tu (złożenia ośw iadczenia w oli o z a w arciu um ow y, w y k o ­ n a n ia św iadczenia) p o p rze z g r a n ic ę .7 S koro zaś w om aw ian y m w a ria n c ie k lie n t u dziela zlecenia w k r a ju i obie stro n y w y k o n u ją sw oje św iadczenia w k ra ju , to w y d a je się, że tego ro d z a ju zlecenie a d w o k a ck ie m a rów n ież c h a ra k te r o b ro tu

* W y n ik a t o z p r z e p is ó w c y t. w p r z y p . 2, a n a d to a c o n tr a r io z § 1 z a rz . c y t. w p r z y p . 3, g d z ie m ó w i się o u m o w a c h z z a g ra n ic ą . 5 W y n ik a to ta k ż e w y r a ź n ie z p rz e p is ó w w y m . w p rz y p . 2. » P a t r z p r z y p is 2. 7 P a t r z n a te n t e m a t : B . K o c h : O b ró t w a r to ś c ia m i d e w iz o w y m i a d y sp o z y c ja m ie n ie m za g r a n ic ą — Ja k o p r z e s tę p s tw a d e w iz o w e ( „ P a le s tr a ” 4/1967) o ra z g lo sa do w y r o k u S N z 19.11.1966 r . I K B 213/65 (O S P iK A 5/1967; poz. 116).

68 B r o n i s ł a w K o c h N r 2 (122)

w ew n ętrz n eg o m im o w y k o n y w an ia zleconej czynności e w e n tu a ln ie dłużej od cza­ su p o b y tu zleceniodaw cy w k ra ju .

N ależy p am iętać , że p o słu g iw a n ie się p rz e z cudzoziem ca dew izow ego p rz e b y ­ w ają ce g o w Polsce polskim i śro d k a m i p ła tn ic zy m i n ie p rzynosi żadnego uszczerbku k ra jo w e j p u li dew izow ej. Ś ro d k i te pochodzą p rzecież z w y m ia n y w a lu t obcych przyw iezionych do k r a ju p rzez cudzoziem ca dew izow ego (por. a rt. 26 u.d.). C elem zaś o m a w ian y c h p rzepisów je s t u ła tw ie n ie k o rz y sta n ia przez cudzoziem ców w czasie ich p o b y tu w P olsce z w szelkiego ro d z a ju usług.

O d m ien n e stanow isko w o m a w ian y c h k w estia c h m u siało b y pro w ad zić do t a ­ k ic h u tru d n ie ń , że cudzoziem iec dew izow y p rz e b y w a ją c y w P olsce, k tó ry chciałby ud zielić zlecenia za stę p stw a n p . w p ro ce sie rozw odow ym (za k ład a jąc ju ry sd y k c ję sądów polskich), n ie m ógłby opłacić bezpośrednio n ależności w czasie p o b y tu w P olsce, trw a ją c e g o k ró ce j n iż proces, i to a n i w a lu tą obcą, an i w a lu tą k ra jo w ą . S koro bow iem m ia ła b y to być u m ow a n ie w o b rocie k ra jo w y m , to zespół a d w o ­ k ac k i n ie m ógłby p rz y ją ć z a p ła ty gotów kow ej w żadnej w alu cie, a tylk o p rze k az b an k o w y . R zadko zaś p rzy je żd ż ają cy jednorazow o do P o lsk i c u d z o z ie m k . p o ­

sia d a w b a n k u w P olsce r a c h u n e k zag ran iczn y w olny, z k tó reg o m ógłby doko­ n y w ać w y p łat. W k o n se k w e n cji k lie n t cudzoziem iec m u siałb y dokonyw ać zapłaty przez ban k , ew e n tu a ln ie — n a w e t dopiero po w y jeź d zie z P o lsk i, co byłoby n ie ­ p o trz e b n y m i chyba n ie zam ierzo n y m u tru d n ie n iem .

W y d a je się zatem , że zespół ad w o k a ck i m oże p rzy jm o w a ć od p rze b y w a jąc y ch w P olsce cudzoziem ców dew izow ych p ro w a d ze n ie w szelk ich sp ra w , tr a k tu ją c te zlecenia jako p rz y ję te w obrocie k ra jo w y m , bez w zględu n a ich tre ść i zakres, je że li cała należność zo stan ie uiszczona od ra z u n a m ie jsc u przez cudzoziem ca dew iżow ego. P o g ląd te n m ożna oczyw iście tra k to w a ć w chw ili obecnej jako d y sk u ­ s y jn y choćby d latego, że zdanie o d m ie n n e w ypow ied ział te j m ia ry sp e cja lista za g ad n ień dew izow ych co P. H einzelm an. E w e n tu a ln a k o n tro w e rsy jn o ść pro p o n o ­ w a n y c h rozw iązań i in te r p re ta c ji p rzepisów m oże je d n a k p rzyczynić się do a u to ­ ry ta ty w n e g o ro zw ią zan ia z a g ad n ien ia p rzez M in istra F in an só w , co je st zaw sze

p o ż ą d a n e .8 j i » i •

O czyw iście cały te n p ro b le m m a znaczenie tylk o dla oceny p raw n o -d e w izo w e j. U d zielen ie p rzez cudzoziem ca dew izow ego w czasie jego p o b y tu w P olsce zle­ c e n ia z a stę p stw a nie zm ien ia w yłączności sp e cja listy cz n y ch zespołów ad w o k a c­ k ic h do p ro w a d ze n ia ty c h sp raw , ja k ró w n ież n ie zm ienia m ożności stosow ania § 6 ust. 2 ta ry fy ad w o k a ck ie j co do podw yższenia w y n ag ro d ze n ia. W ty c h k w estiac h d ec y d u ją c e je s t m iejsce za m ie sz k a n ia k lie n ta , a n ie m ie jsc e jego p o b y tu w chw ili u d ziela n ia zlecenia.

8 W k w e s tii w y ż e j p r z e d s ta w io n e j a d w . J . B o g o b o w i c z z a ją ł n a s tę p u ją c e s ta n o w isk o : „ Z a ró w n o p o w y ż sz a te z a a u to r a r e c e n z o w a n e g o a r t y k u ł u , j a k i z a s trz e ż e n ia z g ło szo n e p rz e z e ń co d o p o d a n e j p r z e z (...) P „ H e in z e im a n a i n t e r p r e t a c j i § 12 w s p o m n ia n e g o z a r z ą d z e n ia n ie są j e d n a k — m o im z d a n ie m — p r z e k o n y w a ją c e .

N ie w ą tp liw e je s t, że s f o r m u ło w a n ie § 12 z a rz ą d z e n ia M in is tra F in a n s ó w z d n ia 31.V. 1960 r o k u w in te r e s u ją c e j n a s k w e s tii: » św ia d c z e n ie za z a p ła tą w z ło ty c h u s łu g w o b r o c i e w e w n ę t r z n y m w k r a j u c u d z o z ie m c o m d e w iz o w y m p r z e b y w a j ą c y m w P o l s c e « s ta n o w i w y d a n e , n a p o d s ta w ie a r t . 9 u s t. 2 p k t 1 u s ta w y d e w iz o w e j, w y j a ś ­ n i e n i e p rz e z M in is tra F in a n s ó w o k r e ś le n ia u ż y te g o w p r z e p is a c h o o b ro c ie w a r to ś c ia m i d e w iz o w y m i, w k o n k r e tn y m w y p a d k u — w y ja ś n ie n ie u ż y te g o w § 36 r o z p o rz ą d z e n ia w y ­ k o n a w c z e g o z d n ia 15.IV .1952 r o k u d o u s ta w y -d e w iz o w sj o k r e ś le n ia : » św ia d c z e n ie w k r a j u p rz e z k ra jo w c ó w d e w iz o w y c h u s łu g c u d z o z ie m c o m dew izow ym «,. W y ja ś n ie n ie to p o le g a n a w p r o w a d z e n iu d w ó c h u ś c iś la ją c y c h e le m e n tó w :

— ś w ia d c z e n ia u s łu g w o b r o c ie w e w n ę tr z n y m w k r a j u ,

№ 2 (122) U s łu g i a d w o k a c k ie na rze cz c u d z o z ie m c ó w k r a jo w y c h _{6 9}

M imo je d n a k uiszczenia całego w y n ag ro d ze n ia w czasie p o b y tu cudzoziem ca dew izow ego w Polsce może się okazać p o trze b a d o konania dalszych czynności (np. p ro w a d ze n ie sp ra w y w dalszej in stan c ji), a w zw iązku z ty m m ogą pow stać dalsze koszty za stę p stw a czy o brony. Je że li sy tu a c ja ta k a n a s tą p i po w yjeździe k lie n ta z P olski, to w ów czas um ow a zlecenia co do ty c h dalszych czynności zm ieni sw ój p ie rw o tn y c h a ra k te r i sta n ie się now ą um ow ą ju ż w obrocie z a g ra ­ nicznym . Od chw ili zm iany sw ojego c h a ra k te ru um ow a ta k a będzie podlegać p rz e ­ p isom zarząd zen ia M in istra F in an só w z 25 w rz e śn ia 1954 r., a zatem obow iązkow i zgłoszenia do w łaściw ej ra d y adw o k ack iej i ogran iczen io m w sp raw ie sposobu u sta la n ia i z a p ła ty w ynagrodzenia.

2. P ra k ty k a ad w o k a ck a n asu w a n a to m ia st czasem tru d n o śc i w ted y , gdy osoba u d ziela ją ca zlecenia i b io rąca n a siebie obow iązek za p ła ty w y n ag ro d ze n ia d ziała n a rzecz in n e j osoby, k tó ra p o d p isu je p ełnom ocnictw o i je s t rzeczyw iście z a stę ­ p ow ana p rzez ad w o k a ta . Może p rzy ty m istn ieć dw ojakiego ro d z a ju sy tu a c ja , a m ianow icie k ra jo w ie c dew izow y m oże chcieć zlecić zastępstw o osoby z n a j­ du ją ce j się za g ran ic ą, o p ła c a ją c za n ią w ynagrodzenie, albo też o d w ro tn ie: cu ­ dzoziem iec dew izow y może chcieć zlecić z a s tę p s tw o 9 lu b o b ro n ę ja k ie jś in n e j oso­ b y (k rajo w ca lu b cudzoziem ca dewizowego). P ro b le m p raw n o -d e w izo w y sp ro w a ­ dza się do zag ad n ien ia, czy ta k a um ow a, w k tó re j osoba trze cia zobow iązuje się do z a p ła ty w y n ag ro d ze n ia za osobę zastąp io n ą, je śli je d n a z ty c h osób je s t cu ­ dzoziem cem , a d ru g a k ra jo w c e m dew izow ym , je s t dopuszczalna.

A by udzielić odpow iedzi n a to p y ta n ie , trz e b a n ap rz ó d rozw ażyć za g ad n ien ie n a tle p rzepisów p ra w a cyw ilnego. P ełnom ocnictw o udzielone ad w o k ato w i je s t zew nętrznym , ze sk u tk ie m w obec osób trzecich w y razem udzielonego zlecenia za­ stę p stw a czy o b ro n y (por. a rt. 734 § 2 k.c.). Osoba u d ziela ją ca adw o k ato w i p ełn o ­ m o cn ictw a im p lic ite zleca m u p ro w a d ze n ie iSiprawy, a ad w o k a t p rz y jm u ją c y to p ełnom ocnictw o bierze n a siebie obow iązek za stę p stw a lu b obrony. W zasadzie n a tej osobie za stą p io n ej ciąży obow iązek z a p ła ty w y n ag ro d ze n ia adw ok ack ieg o (art. 735 kjc.). K iero w n ik zespołu adwoikaekiego m oże je d n a k zgodzić 'się w y ­ ją tk o w o n a b e z p ła tn e p ro w a d ze n ie spraw y, zaw sze zaś m oże p rz y ją ć zobow ią­

T a k ie r u n k o w o ś ć w y ja ś n ie n ia w y d a je się o d z w ie rc ie d la ć in te n c ję p r z e p is u § 12 (ch o ć m o ż e n ie z b y t w y r a ź n ie w y r a ż o n ą w sło w a c h ), m a ją c e g o u s ta lić że: p r im o — c a łk o w ite w y k o n a n ie w ła ś c iw e g o z le c e n ia p o w in n o n a s tą p ić w o k r e s ie p o b y tu c u d z o z ie m c a d e w iz o ­ w e g o w P o lsc e , se c u n d o — m e r y to r y c z n y z a k r e s z le c e n ia p o w in ie n d o ty c z y ć s p r a w w y ­ p ły w a ją c y c h z o b r o tu w e w n ę trz n e g o w k r a j u .

J ę z y k o w a w y k ła d n ia o m a w ia n e g o p rzep iisu u s p r a w ie d liw ia w ip raw d zle w ą tp liw o ś c i p o d ­ n ie s io n e p rz e z a u t o r a a r t y k u ł u , je d n a k ż e s ię g n ą ć t u t a j tr z e b a do w y k ła d n i c e lo w o śc io w e j (fu n k c jo n a ln e j) . O d n o sz ą c e s ię d o c u d z o z ie m c ó w d e w iz o w y c h czaso w o p r z e b y w a ją c y c h w P o lsc e p rz e p is y p o w o ła n e g o z a rz ą d z e n ia M in is tra F in a n s ó w z d n ia 31.V.1960 m a ją p r z e ­ cież n a c e lu u r e g u lo w a n ie p r a w n o -d e w iz o w e g o a s p e k tu ic h czaso w eg o p o b y tu w P o lsc e w s p o s ó b a d e k w a t n y d o c h a r a k t e r u te g o p o b y tu .

C h o d z iło o s tw o rz e n ie d la c u d z o z ie m c ó w d e w iz o w y c h c z a so w o p r z e b y w a ją c y c h w P o lsc e m o ż liw o śc i k o r z y s ta n ia p rz e z n ic h — z a z a p ła tą w k r a jo w y c h ś ro d k a c h p ła tn ic z y c h , u z y s­ k a n y c h w d r a d z e le g a ln e j — z ta k ic h u słu g , ja k ic h p o tr z e b u ją w c z a sie sw eg o czaso w eg o p o b y tu w P o lsc e w z w ią z k u z ta k im p o b y te m .

T a k a i n t e r p r e t a c j a le ż a ła — m o im z d a n ie m — u p o d ło ż a w y w o d ó w (...) P . H e in z e l- m a n a , k t ó r e s p o tk a ły się z z a s trz e ż e n ia m i a u t o r a re c e n z o w a n e g o a r ty k u łu .

I n te r p r e t a c j a r o z s z e rz a ją c a , p r o p o n o w a n a p rz e z k o l. a d w . d r a B. K o c h a i o p ie r a ją c a się n a w e r b a ln e j w y k ła d n i p r z e p is u — n i e j e s t m o im z d a n ie m s łu s z n a .”

9 W s p r a w a c h c y w iln y c h w y p a d e k r a c z e j r z a d s z y , g d y ż c u d z o z ie m ie c d e w iz o w y m o że p rz e s ła ć ś r o d k i p ie n ię ż n e w f o rm ie d a ro w iz n y k r a jo w c o w i d e w iz o w e m u d la z a p ła c e n ia w y ­ n a g r o d z e n ia , co p rz e lic z e n io w o je s t z n a c z n ie k o r z y s tn ie js z e . N ie m n ie j j e d n a k w y p a d k i t a k i e z d a r z a ją się.

70 B r o n i s ł a w K o c h N r 2 (122)

zanie zapłaty od osoby in n e j, k tó ra p o d p isu je zobow iązanie do z a p ła ty w y n a g ro ­ d z e n ia , a zarazem zlecenie z a stę p stw a czy obrony rzeczyw istego k lie n ta (n a j­ częstszy w y p ad e k , gdy osoba, k tó re j o bronę się p o w ierza, je s t aresztow ana). W te j o sta tn ie j sy tu a c ji n ależy k o n se k w e n tn ie p rzy ją ć, że zleceniodaw cą je s t za­ ró w n o osoba p o d p isu jąc a p ełnom ocnictw o, ja k i osoba u d zie la ją c a zlecenia n a rzecz osoby zastąpionej o raz b io rą c a n a siebie obow iązek za p ła ty w y n a g ro ­ dzenia.

P rzenosząc w y n ik ty c h ro zw ażań n a te re n re g la m e n ta c ji dew izow ej, trze b a z a te m rów nież obie te osoby, tj. zastęp o w an ą i zobow iązującą się do za p ła ty , tra k to w a ć jako zleceniodaw ców . N a ty m też tle w y p a d n ie ocenić oba podane n a w stę p ie w a ria n ty p rze jęc ia obow iązku z a p ła ty w y n ag ro d ze n ia adw okackiego p rz e z osobę trzecią.

Skoro cudzoziem iec dew izow y, p o d p isu jąc p ełnom ocnictw o procesow e, sta je s ię zleceniodaw cą, to ty m sa m y m po jego stro n ie p o w s ta je obow iązek za p ła ty w y n ag ro d ze n ia za czynności adw o k ack ie. Tu w łaśn ie m a ją zastosow anie przepisy dew izow e, k tó r e n o rm u ją sposób re g u la c ji zobow iązań cudzoziem ców dew izow ych w obec k rajo w c ó w dew izow ych. K ra jo w ie c dew izow y, k tó ry chciałby p rze jąć za cudzoziem ca dew izow ego obow iązek za p ła ty w y n ag ro d zen ia, p o p ad łb y w k o n flik t z ty m i przep isam i, Iktóre z re sz tą w y ra ź n ie z a k a z u ją d o k o n y w a n ia rwypłat w k r a ju n a zlecenie lu b n a rzecz cudzoziem ca d ew iz o w eg o 10. P rz ek ro cz en ie tego o sta tn ie ­ go zakazu m ogłoby sta n o w ić w y stę p e k dew izow y z a rt. 50 u.k.s. A zatem istn ie ją c a n o rm a ln ie m ożność p rze ję c ia zobow iązania z a p ła ty w y n ag ro d ze n ia adw okackiego za osobę, n a rzecz k tó re j d o k o n u je się czynności ad w o k ack ich , je s t ograniczona czy n a w e t w yłączona, jeśli chodzi o za p ła tę p rze z k ra jo w c a dew izow ego za cudzoziem ca dew izow ego.

P o zornym w y ją tk ie m od pow yższej zasady je st w y p ad e k zw rócenia się k ra jo w c a dew izow ego do a d w o k a ta o p o rad ę (doraźną pom oc p raw n ą) w sp ra w ie dotyczącej cudzoziem ca dew izow ego, choćby n a w e t m iało to n a s tą p ić w obecności tegoż cu ­ dzoziem ca. K rajo w iec dew izow y działa w p ra w d zie w ty m w y p a d k u w in te resie tego ostatniego, jednaikże w im ien iu w łasn y m . On też tyliko p o zo staje zlecenio­ d aw c ą i zobow iązanym do za p ła ty . Skoro bow iem cudzoziem iec dew izow y sam n ie pro si o po rad ę, nie udziela p ełnom ocnictw a, to ty m sam ym n ie sta je się on zleceniodaw cą i d łużnikiem zespołu adw okadkiego. W ta k im też w y p ad k u n ie m a przeszk ó d do u d zielen ia p o ra d y i p rz y ję c ia w y n ag ro d ze n ia od k ra jo w c a dew izo­ w ego. U bocznie ty lk o n ależ y przy p o m n ieć, że te n o sta tn i, n ie m ogąc staw iać cu ­ dzoziem cow i dew izow em u środków p łatn iczy ch do dyspozycji (ponad 500 zł), m oże je d n a k służyć m u św iad czen iam i rzeczow ym i i usłu g am i p rzez siebie opła­ conym i.

N ato m iast inaczej p rz e d sta w ia się sy tu a c ja o d w ro tn a, gdy cudzoziem iec de­ w izow y bierze na siebie obow iązek za p ła ty w y n ag ro d ze n ia za rzeczyw istego k lie n ta , i to bez w zg lęd u n a to, czy k lie n t te n p rze b y w a w k r a ju czy też za g ra n ic ą i czy je s t k ra jo w c e m czy te ż cudzoziem cem dew izow ym . Ż ad n e przepisy n ie sto ją n a przeszkodzie czy n ien iu p rzez cudzoziem ców dew izow ych darow izn, a do tego spro w ad za się p rz e ję c ie zobow iązania za p ła ty za osobę za stą p io n ą przez a d w o k a ta . N ajisto tn iejsz e je s t je d n a k to, że ż a d n e p rze p isy dew izow e n ie z a b ra ­ n ia ją zespołow i a d w o k a ck ie m u p rz y ję c ia ta k ieg o zobow iązania. W ty m je d n a k w y p a d k u — zgodnie z p rzep ro w ad z o n y m rozu m o w an iem , że obie osoby są zlece­

"N r 2 (122) U s łu g i a d w o k a c k ie n a rzecz cudzoziem ców fcra^oiuych ₇₁

n io d a w c a m i — stosow ać należy k o n se k w e n tn ie w szy stk ie przep isy o sposobie z a w ieran ia um ów o usługi ad w o k ack ie z cudzoziem cam i dew izow ym i, i to ta k •co do fo rm y , ja k i co do sposobu zapłaty. Zależeć to zresztą będzie ód tego, czy um ow a z cudzoziem cem u d ziela ją cy m zlecenia na rzecz osoby zastąpionej do­ chodzi do sk u tk u w o b ro cie k ra jo w y m czy też w obrocie zagranicznym . W ty c h w y p ad k a ch is tn ie je ta k ż e k o n se k w e n tn ie m ożność u sta la n ia w y n agrodzenia w yż­ szego w ra m a c h § 6 ust. 2 ta ry fy adw .

3. P. H einzelm an p oruszył n ad to p ro b lem p rzy sy ła n ia przez zleceniodaw ców zagran iczn y ch należności w obcych w a lu ta c h efe k ty w n ie, w lista c h (np. od raz u p rzy u d zieleniu zlecenia ja k o „zaliczkę”). P o w sta je p y ta n ie, ja k m a w ta k im w y ­ p a d k u p o stąp ić ad w o k a t, a ściślej zespół adw o k ack i. W m yśl § 2 zarz. M in. F in . z dnia 25 w rz eśn ia ,1954 r. oraz w m yśl § 10 rozp. Min. F in. z 15 k w ietn ia 1952 r . 11 um ow a zlecająca u sługi w o b rocie z zag ran icą nie m oże przew id y w ać zaspokojenia należności w efe k ty w n e j w alu c ie obcej, p łaconej do r ą k zleceniobiorcy; nie m ożna też dobrow olnie p rzy jm o w a ć tego ro d z a ju zap łaty . Skoro je d n a k k o n tra ­ h e n t zagraniczny czyni to je d n o stro n n ie, to żad n a r a c ja n ie p rze m aw ia p rzeciw ko p rzy ję c iu zap łaty . S y tu a c ję ta k ą przew id ział też § 14 cyt. rozp. z 15 k w ie tn ia 1952 r . 12, w k tó ry m m ów i się o o trzy m an iu zagranicznych środków p łatn iczy ch i o sposobie p o stę p o w an ia z nim i (a nie o ich przy jęciu ). Z godnie z ty m p rz e ­ pisem śro d k i te należy niezw łocznie zaoferow ać do sk u p u N arodow em u B a nkow i P o lsk iem u 13. W te n sposób cel p rzepisów dew izow ych zostaje w pełn i osiągnięty.

Na m a rg in esie tego za g ad n ien ia trze b a zw rócić uw agę n a to, że w p ra w d zie p o ­ sia d a n ie zagran iczn y ch środków p łatn iczy ch w k r a ju je s t dozw olone i n ie obo­ w ią z u je zao fiaro w an ie ic h do sk u p u (§ 33 cyt. rozp. — ja k w p rzyp. 2), to je d n a k od reg u ły te j istn ie ją w y ją tk i. Je d n y m z n ich je st w ła śn ie o trzy m an ie za g ran ic z­ nych środków p ła tn ic zy c h n a zaspokojenie należności, k tó re po w in n y być p o k ry te w sposób odm ienny, p rzew id zian y w p rze p isac h dew izow ych. W w y p ad k u ta k im nieuczynienie zadość obow iązkow i zao fiaro w an ia do sk u p u stanow iłoby w y stę p ek dew izow y z a rt. 57 § 1 u.k.s.

4. O m aw iane sposoby za w ieran ia um ów z cudzoziem cam i dew izow ym i i p o ­ ukryw ania n ależności za u sługi adw o k ack ie w y n ik a ją z cytow anych ogólnych ze­ zw oleń dew izow ych (p a trz p rz y p .t2 i 3). Nie trz e b a je d n a k zapom inać, że m ożna zaw sze ubiegać się o in d y w id u a ln e zezw olenie dew izow e n a od m ien n y sposób zaw arcia um ow y lu b p rzy ję cia zapłaty. Możność ta k a w y n ik a z p rzepisów a rt. 10 i a rt. 11 u.d., a p o n ad to — je śli chodzi o a d w o k a tó w — z § 2 u st. 2 cy t. zarz. z dnia 25 w rz e śn ia 1954 ir. P ro śb y o in d y w id u a ln e zezw olenia dew izow e sk ła d a ze­ spół ad w o k ack i p rzez k ie ro w n ik a zespołu. U p ra w n io n y m do u d zielenia ty c h ze­ zw oleń je st N arodow y B a n k P o ls k iu . W e w n ętrzn e p rze p isy B a n k u p rze k aza ły te k o m p e ten c je częściowo n ie k tó ry m u p ra w n io n y m oddziałom w aluto w o -d ew izo w y m (m iejskim ) oraz w ojew ó d zk im N BP, je d n a k ż e sp ra w y in d y w id u a ln y c h zezw oleń de­ w izow ych co do u słu g ad w o k ack ich nie zostały w y m ie n io n e w śró d sp ra w p rz e k a z a ­ n ych ty m oddziałom . S tą d też w nioski o in d y w id u a ln e zezw olenia dew izow e w tej dziedzinie n ależy k ie ro w a ć do C e n tra li NBP.

11 P a tr z p rz y p is 2.

12 p a t r z p rz y p is 2.

13 P o r. ta k ż e k o ń c o w y u s tę p p ism a M in . F in . z 20.IV.1964 r., c y to w a n e g o w a r t y k u l e D ą b r o w s k i e g o : o z e s p o ła c h d la o b słu g i c u d z o z ie m c ó w d e w iz o w y c h .

72 P y t a n ia i o d p o w ie d z i p ra w n e _{N r 2 (122)*}

* )

A u to r a r ty k u łu o p rzep isach dew izow ych w p ra k ty c e ad w o k a ck ie j słusznie p o d k re ślił tru d n o ści, n a ja k ie n a tra fia się albo na ja k ie m ożna n a tra fić przy sto ­ so w an iu przepisów dew izow ych. S łu szn a je st też r a d a a u to ra , żeby zw racać się w ra z ie po trzeb y o a u te n ty c z n ą w y k ład n ię do M in istra F in an só w . W ydaje się,, że cen n e rów n ież byłoby p u b lik o w a n ie zd a rzający ch się w p ra k ty c e adw okackiej^ w y p ad k ó w w ątp liw y ch i ich ro zw iązań — ja k o precedensów .

P Y T A N I A I O D P O W I E D Z I P R A W N E 1 . P Y T A N IE : C z y u z a s a d n i o n e j e s t s t a n o w i i s i k o k o m o r n i k a , ż e a d w o ­ k a c k i e w y m a g r o d z e n i e e g z e k u c y j n e n a l e ż y s i ę p e ł n o ­ m o c n i k o w i j e d y n i e w p o s t ę p o w a n i u e g z e k u c y j n y m p r o ­ w a d z o n y m n a p o d s t a w i e t y t u ł u w y k o n a w c z e g o , s t a n o ­ w i ą c e g o z a o p a t r z o n y k l a u i z u l ą w y k o n a l n o ś c i w y i r o k p r a ­ w o m o c n y , n a t o m i a s t n i e n a l e ż y s i ę w p o s t ę p o w a n i u w s z c z ę t y m n a p o d s t a w i e z a o p a t r z o n e g o w k l a u z u l ę w y r k o n a l n o ś c i p o s t a n o w i e n i a z a b e z p i e c z a j ą c e g o b ą d ź w y ­ r o k u n i e p r a w o m o c n e g o , k t ó r e m u s ą d n a d a ł r y g o r n a ­ t y c h m i a s t o w e j w y k o n a l n o ś c i . O D POW IEDŹ:

P y ta n ie dotyczy dw óch o d ręb n y c h zagadnień, m ianow icie kosztów w ykonania; p o sta n o w ien ia w sp ra w ie z a rząd z en ia tym czasow ego w y d an e g o w p o stę p o w a n iu zab ezpieczającym oraz ko sztó w w y k o n an ia w y ro k u zaopatrzonego w ry gor n a ­ ty c h m ia sto w ej w y k o n a l n o ś c i , a w ięc t,ym sam y m sto su n k u a rt. 770 do a rt. 745* k.p.c.

O d p o w iad ając n a pow yższe p y ta n ie , n ależ y zw rócić uw agę n a to, że przepis a rt. 745 § 1 k.p.c. o dsyła ro zstrzy g n ięcie o k o sztach p o stę p o w a n ia za beapieezają- cego do 'orzeczenia kończącego p o stę p o w an ie w sp raw ie . P rz ep is te n , za w ierając n ie z n a n e d aw n em u kjp.c. sfo rm u ło w an ie co do ro zstrz y g n ięc ia o kosztach, w rzeezyiwutstości stan o w i p o tw ie rd z en ie p ra k ty k i sto so w an ej n a tle daw nego k.p.c. S ąd y bow iem , re a liz u ją c zasadę u n ifik a c ji i k o n c e n tra c ji kosztów procesow ych,. k tó re j w y ra ze m b y ł a rt. 109 d.k.p.c., za strze g ały ro zstrz y g n ięc ie o k o sztach z a ­ bezpieczen ia końcow em u orzeczeniu oo do istoty sp raw y , ob ciążając tymczasowo» k o sz tam i p o stę p o w an ia zab ezpieczającego w ierz y cie la i. P ra k ty k a ta, zgo d n a

i P o r. J . J o d ł o w s k i i W. S i e d l e c k i : P o s tę p o w a n ie c y w iln e — C zęść o g ó ln a^ W a rs z a w a 1958, s. 435.