Wirtualna Fizyka – Wiedza Prawdziwa Poradnik UĪytkownika dla Nauczyciela

Nr projektu WND-POKL.03.03.04-00-032/10

Projekt wspóáfinansowany przez UniĊ Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Spoáecznego

Wirtualna Fizyka – Wiedza Prawdziwa Poradnik UĪytkownika dla Nauczyciela

Uczelniane Centrum Ksztaácenia na OdlegáoĞü StudiaNET

Politechnika KoszaliĔska

Spis treĞci

Przedmowa ... 5

1. Rola innowacyjnych narzĊdzi edukacyjnych ... 7

2. Stosowanie innowacyjnych narzĊdzi edukacyjnych ... 13

3. Podziaá filmów interaktywnych... 21

4. Przykáadowy rozkáad materiaáu ... 27

5. Karty pracy ucznia ... 179

6. Instrukcja uĪytkowania Portalu Ekspertów ... 265

7. Instrukcja uĪytkowania gier flash ... 271

8. Instrukcja uĪytkowania filmów interaktywnych ... 281

ZakoĔczenie ... 285

Przedmowa

Projekt Wirtualna Fizyka – Wiedza Prawdziwa powstaá celem zwiĊkszenia zainteresowania uczniów szkóá Ğrednich dziedziną fizyki oraz kontynuacją ksztaácenia na kierunkach technicznych i przyrodniczych. Skierowany jest do uczniów i nauczycieli fizyki szkóá ponadgimnazjalnych, a efektem jego realizacji są miĊdzy innymi interaktywne filmy wideo oraz gry w technologii flash usprawniające proces nauczania fizyki.

Wnioskodawca dziĊki opracowanej innowacyjnej metodzie nauczania zamierza dokonaü zmian w podejĞciu do nauczania fizyki w szkoáach ponadgimnazjalnych poprzez usprawnienie pracy nauczyciela z uczniem – zaktywizowaü go do pracy i rozwijaü pasje naukowe w zakresie fizyki. w efekcie powinno to przysáuĪyü siĊ do wyboru przez ucznia ĞcieĪki ksztaácenia na kierunkach o kluczowym znaczeniu dla gospodarki. Nowatorskie rozwiązanie, wprowadzane przez PolitechnikĊ KoszaliĔską, dotyczy zmian w metodach nauczania i uczenia siĊ poprzez wdroĪenie edukacyjnych gier wideo oraz gier w technologii Flash.

W planie dziaáania sformuáowano diagnozĊ, iĪ istnieje koniecznoĞü lepszego powiązania oferty ksztaácenia z potrzebami wspóáczesnego rynku.

Celem ogólnym projektu jest zwiĊkszenie zainteresowania uczniów szkóá ponadgimnazjalnych z obszaru caáej Polski fizyką do poziomu umoĪliwiającego kontynuacjĊ ksztaácenia na kierunkach technicznych i przyrodniczych o kluczowym znaczeniu dla gospodarki.

W poniĪszym opracowaniu znajdą PaĔstwo informacje nt. sposobu

wykorzystania interaktywnych filmów i gier flash na lekcjach fizyki, karty

czasu pracy ucznia biorącego udziaá w projekcie oraz przykáadowe

scenariusze lekcji pomocne w pracy nauczyciela. Ponadto w poradniku

znajduje siĊ instrukcja uĪytkowania Portalu Ekspertów znajdującego siĊ

pod adresem www.e-ai.eu.

1. Rola innowacyjnych narzĊdzi edukacyjnych

WspóáczeĞnie, nauczyciel realizujący program fizyki w szkole po- winien zdawaü sobie sprawĊ, Īe tradycyjna lekcja fizyki przestaáa byü atrakcyjna. w dobie XXI wieku uczniowie czerpią wiedzĊ z róĪnorodnych Ĩródeá.

Nauczyciel wykorzystując wszystkie niezbĊdne i dostĊpne Ğrodki dydaktyczne: prezentacje multimedialne, przeĨrocza, foliogramy, metody laboratoryjne, filmy dydaktyczne oraz gry komputerowe- staje siĊ jedynie organizatorem procesu nauczania. NajwaĪniejszym z nich jest jednak doĞwiadczenie fizyczne, którego doskonaáym dopeánieniem moĪe byü interaktywny film dydaktyczny. Film ten, jako nieliczny wĞród wielu Ğrod- ków i materiaáów stosowanych w nauczaniu i wychowaniu zajmuje wy- jątkowe miejsce, poniewaĪ w sposób nieograniczony umoĪliwia przekaz i odbiór informacji.

Interaktywne filmy są skáadnikiem procesu nauczania i uczenia siĊ.

Poprzez jednoczesne oddziaáywanie na bodĨce wzrokowo-sáuchowe idealnie wspierają metody pracy, co uáatwia osiągniĊcie zamierzonych celów lekcji. Nie oznacza to jednak, Īe mają one zmniejszaü wysiáek intelektualny uczniów, skracaü lub upraszczaü drogĊ dochodzenia do celu, a wrĊcz odwrotnie powinny wzbogacaü proces dydaktyczny, po- szerzaü liczbĊ czynników dziaáających na ĞwiadomoĞü i wyobraĨniĊ ucznia - zwiĊkszając tym samym wydajnoĞü jego pracy.

Interaktywny film dostarcza uczniom informacji poprzez róĪne ka- naáy komunikowania siĊ, co daje moĪliwoĞü jednoczesnego oddziaáywa- nia na wiele oĞrodków emocjonalnych i odbiorczych.

Film zastosowany na lekcji fizyki moĪe speániaü wiele funkcji:

x

pomaga lepiej zrozumieü i wyobraziü sobie przebieg niektórych zja- wisk fizycznych,

x

pokazuje procesy, których nie moĪna zaprezentowaü w inny spo- sób,

x

pomaga zaspokoiü potrzeby poznania otaczającej nas rzeczywisto- Ğci i zjawisk w niej zachodzących,

x

umiejĊtnie zrobiony film dydaktyczny potrafi nakierowaü uwagĊ

ucznia na te elementy doĞwiadczenia, które są szczególnie cenne

w procesie uczenia siĊ,

x

potrafi wzbudzaü ciekawoĞü ucznia, zachĊcając go jednoczeĞnie do wiĊkszej aktywnoĞü i poszerzania horyzontów,

x

korzystnie wpáywa na usystematyzowanie posiadanej wiedzy, w sposób naturalny zapoznając jednoczeĞnie ze sáownictwem fi- zycznym.

Trudno nie zgodziü siĊ z autorem, którego zdaniem „film peáni funkcjĊ: poznawczo–ksztaácącą, emocjonalno–motywacyjną, wycho- wawczą i metodyczną”. Przedstawionymi faktami, zjawiskami i procesami potrafi rozbudziü ciekawoĞü w wyniku której pojawiają siĊ zainteresowania stwarzające páaszczyznĊ do uczenia siĊ i dziaáania.

Uczenie siĊ bez naleĪytej motywacji nie jest efektywne.

Funkcja wychowawcza jest w peáni zintegrowana z poprzednio omówionymi funkcjami filmu. Dobrze zrobiony pod wzglĊdem pedago- gicznym film okazuje siĊ nadzwyczaj przydatną pomocą w procesie wy- chowania. Pomaga ksztaátowaü odpowiednie cechy charakteru, przeko- nania, poglądy oraz osobowoĞü wychowanka zgodnie z zaáoĪeniami wychowawczymi procesu nauczania”.

Interaktywny film powinien byü tak wkomponowany w tok lekcji, aby stanowiá caáoĞü z pozostaáą jej czĊĞcią.

MoĪna wykorzystaü go zarówno na początku lekcji- jako wprowa- dzenie do tematu, w trakcie- jako rozwiniĊcie oraz takĪe na koĔcu jako podsumowanie.

NaleĪy pamiĊtaü, Īe uczeĔ musi równieĪ utrwalaü zdobytą wiedzĊ, a w tym celu naleĪy zapewniü mu szereg sytuacji zmuszających go do ciągáych powtórek.

Filmy interaktywne doskonale uzupeániają lekcje powtórkowe (do- Ğwiadczenia lub pokazy zakoĔczone zadaniem bądĨ pytaniem, spraw- dziany telewizyjne). Caáe nagrania lub ich fragmenty moĪna wyĞwietlaü kilkakrotnie.

Zastosowanie filmu na lekcji nie przeszkadza równieĪ

w prowadzeniu zajĊü w grupach uczniowskich.

Projekt Wirtualna Fizyka-Wiedza Prawdziwa wykorzystując edukacyjne interaktywne filmy i gry typu flash w procesie naucza- nia proponuje:

1. nauczanie fizyki w sposób kontekstowy w oparciu o zagadnienia wystĊpujące w Īyciu codziennym, w przyrodzie, w technice;

2. rozszerzenie wiedzy fizycznej ucznia w celu pogáĊbienia rozumienia nauki, jej moĪliwoĞci i ograniczeĔ;

3. ukazanie roli eksperymentu, obserwacji i teorii w poznawaniu przy- rody. Zapoznanie uczniów z budowaniem modeli oraz ich rolą w objaĞnianiu zjawisk i tworzeniu teorii;

4. ksztaácenie umiejĊtnoĞci krytycznego korzystania ze Ĩródeá informa- cji poprzez analizĊ treĞci dotyczących nauki, zawartych w prasie, radiu i telewizji;

5. wdraĪanie uczniów do samodzielnego formuáowania wypowiedzi o zagadnieniach fizycznych i astronomicznych, prowadzenia dysku- sji w sposób terminologicznie i merytorycznie poprawny oraz roz- wiązywania prostych i záoĪonych problemów fizycznych;

6. pokazywanie znaczenia, moĪliwoĞci i piĊkna fizyki;

7. inspirowanie dociekliwoĞci i postawy badawczej uczniów;

8. stworzenie warunków do planowania i prowadzenia eksperymentów oraz analizy ich wyników;

9. wykorzystywanie metod komputerowych do budowania modeli i analizy wyników doĞwiadczeĔ;

10. proponuje pomoc w realizacji projektów uczniowskich, przygotowy- wanie prezentacji przez jednego ucznia, która kompleksowo pozwa- la realizowaü wiĊkszoĞü celów ksztaácenia i wychowania;

11. zapoznanie z moĪliwoĞciami wspóáczesnych technik badawczych.

Projekt Wirtualna Fizyka - Wiedza Prawdziwa proponując za- stosowanie edukacyjnych interaktywnych filmów i gier flash w procesie nauczania uáatwia uczniowi:

1. ksztaátowanie ĞwiadomoĞci istnienia praw rządzących mikro-

i makroĞwiatem oraz wynikającej z niej refleksja filozoficzno-

przyrodniczej;

2. postrzeganie natury i struktury fizyki oraz astronomii, ich rozwoju i związku z innymi naukami przyrodniczymi;

3. przygotowanie do rozumnego odbioru i oceny informacji, a takĪe podejmowania dyskusji i formuáowania opinii;

4. rozumienie znaczenia fizyki dla techniki, medycyny, ekologii, jej związków z róĪnymi dziedzinami dziaáalnoĞci ludzkiej oraz implikacji spoáecznych i moĪliwoĞci kariery zawodowej;

5. poznanie najwaĪniejszych wielkoĞci fizycznych i związków miĊdzy nimi, pozwalająca na wykonywanie obliczeĔ;

6. odczytywanie informacji z diagramów, wykresów, tabel, tekstów Ĩródáowych ich interpretacji;

7. wyodrĊbnianie i opisywania zjawisk i procesów w przyrodzie;

8. wykorzystanie modeli do wyjaĞniania zjawisk i procesów fizycznych;

9. wykonywanie pomiarów fizycznych, zapisywania i analizowania wy- ników;

10. sporządzanie wykresów, diagramów itp.;

11. wykonywanie rysunków pomocniczych do rozwiązania danego pro- blemu;

12. korzystanie z praw fizyki do wyjaĞnienia wybranych zjawisk zacho- dzących w przyrodzie;

13. szacowanie wartoĞci wielkoĞci fizycznych trudnych lub niemoĪli- wych do obliczenia;

14. wykonywanie rysunków pomocniczych do rozwiązania problemu fizycznych;

15. dokonywanie szacunków niepewnoĞci pomiarowych;

16. rozwijanie umiejĊtnoĞci samodzielnego formuáowania wniosków wynikających z przeprowadzonych;

17. eksperymentów i symulowanych doĞwiadczeĔ.

Projekt Wirtualna Fizyka - Wiedza Prawdziwa proponując za- stosowanie filmów i gier edukacyjnych w procesie nauczania za- chĊca uczniów do nauki z zakresie rozszerzonym poprzez:

1. rozbudzanie zaciekawienia przedmiotem z wykorzystaniem zagad-

nieĔ omawianych w zakresie podstawowym;

2. przywoáywanie przykáadów ciekawych zjawisk, na których wyjaĞnie- nie pozwala dopiero wiedza przekazywana w zakresie rozszerzo- nym;

3. wzbudzanie ciekawoĞci Ğwiata;

4. ukazanie fizyki i astronomii jako powiązanych ze sobą nauk ukazu- jących miejsce ludzkoĞci we WszechĞwiecie i dostarczających in- formacji o jego wpáywie na dalsze losy naszej cywilizacji;

5. przedstawienie uczniowi wybranych nowych odkryü naukowych i przygotowanie go do samodzielnego zdobywania wiedzy na temat aktualnych badaĔ;

6. zapoznanie ucznia z podstawowymi prawami przyrody dającymi moĪliwoĞü zrozumienia otaczających go zjawisk i zasad dziaáania waĪnych obiektów technicznych, a takĪe wyzwaĔ stojących przed dzisiejszą nauką;

7. wskazanie roli fizyki w táumaczeniu zjawisk zachodzących w otaczającym nas Ğwiecie (wszechobecnoĞci praw fizyki).

Bibliografia

1. Podstawa Programowa Ksztaácenia Ogólnego Fizyka i Astronomia Zakres Podstawowy.

2. Jacobi J.: "Film w Nauczaniu” PWN, Warszawa 1979

3. Jacobi J.: "Nowoczesne Ğrodki i materiaáy dydaktyczne” WSiP, War- szawa 1980.

4. Frątczak J.: "EfektywnoĞü filmów w Szkole” Fizyka w szkole

5. OkoĔ W.: „ĝrodki dydaktyczne i ich unowoczeĞnianie”, Dydaktyka Szkoáy WyĪszej 1968.

6. Ostrowska K.: „ Telewizja w obwodzie zamkniĊtym i jej zastosowa-

nie w szkole”, WSiP, Warszawa 1987.

2. Stosowanie innowacyjnych narzĊdzi edukacyjnych

1. W poradniku zawarto przykáadowy rozkáad tematów lekcyjnych, na których realizacjĊ zgodnie z Ramowym Planem Nauczania przed- miotu "Fizyka z astronomią" powinno byü przeznaczone 30 godzin z IV etapu edukacyjnego (podstawa – kontynuacja etapu III) i 240 godziny lekcyjnych z IV etapu edukacyjnego (rozszerzenie) dla li- ceum ogólnoksztaácącego i technikum. Przydziaá zgodny z Podstawą programową ksztaácenia ogólnego wprowadzoną rozpo- rządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 ro- ku.

2. Projekt Wirtualna Fizyka - Wiedza Prawdziwa sáuĪy do uatrakcyj- niania realizowanych treĞci nauczania zgodnie z obowiązującą Pod- stawą programową z wykorzystaniem Ğrodków dydaktycznych jaki- mi są edukacyjne filmy interaktywne oraz gry komputerowe typu flash o charakterze edukacyjnym. Projekt ma zwiĊkszyü zaintere- sowanie uczniów szkóá ponadgimnazjalnych fizyką do poziomu umoĪliwiającego kontynuacjĊ ksztaácenia na kierunkach technicz- nych i przyrodniczych.

3. Gáównym celem tego programu jest pomoc máodzieĪy w zdobyciu takiego zakresu wiedzy i umiejĊtnoĞci, który pozwoli jej na samo- dzielne pogáĊbianie nauki.

4. W poradniku zawarto propozycje rozkáadu tematów lekcyjnych oraz opis poszczególnych filmów interaktywnych z przykáadowym ich za- stosowaniem na konkretnych jednostkach lekcyjnych (krótkie sche- maty scenariuszy lekcji) oraz kilka przykáadowych scenariuszy lekcji z wykorzystanie Ğrodków dydaktycznych jakimi są filmy interaktyw- ne oraz gry komputerowe typu flash (scenariusz zawiera kartĊ pracy ucznia).

5. Nauczyciel moĪe modyfikowaü rozkáad wedáug wáasnych potrzeb

pod warunkiem, Īe nie narusza podstawy programowej (tym samym

zastosowanie poszczególnych filmów moĪe byü równieĪ dowolne).

6. Na jednej lekcji moĪe byü wykorzystany wiĊcej niĪ jeden film ponie- waĪ czas emisji jednego filmu razem z odpowiedzią nie przekracza 60 s.

7. W przykáadowym rozkáadzie materiaáu uwzglĊdniono moĪliwoĞü wy- korzystania gier multimedialnych w celu zwiĊkszenia atrakcyjnoĞci przekazywanych treĞci.

8. Ramowy rozkáad tematów lekcyjny podzielony jest na poszczególne dziaáy fizyki. Ich kolejnoĞü jest uzaleĪniona od typu szkoáy i od kore- lacji miĊdzy przedmiotowej.

Opis filmów interaktywnych

Filmy moĪna podzieliü na siedem rodzajów. KaĪdy zawiera elementy wprowadzające nowe treĞci nauczania, powtórzenia i usystematyzowania posiadanych wczeĞniej informacji.

1. Pierwszy rodzaj filmów interaktywnych

Są to filmy zawierające doĞwiadczenia. Pozwalają one odbiorcą uczest- niczyü w przebiegu konkretnych doĞwiadczeĔ fizycznych razem z autorem planowaü zestawy do wykonywania pomiarów. z uzyskanych wyników sporządzaü tabele i wykresy, szacowaü báĊdy pomiarowe, opracowywaü wyniki oraz posáugiwaü siĊ odpowiednią terminologią w celu ich interpretacji.

Filmy interaktywne uczą:

x

planowania doĞwiadczeĔ,

x

wykonywania pomiarów,

x

pozyskiwania, segregowania zdobytych informacji i opracowywania wyników,

x

analizy wykresów i ich interpretacji.

Filmy wskazują drogĊ do realnego badania przyrody jakim jest ekspery-

ment i przygotowują odbiorcĊ do samodzielnego przeprowadzenia do-

Ğwiadczenia.

2. Drugi rodzaj filmów interaktywnych

Są to filmy przedstawiające zastosowanie praw fizyki w budowie i dziaáaniu konkretnych urządzeĔ takich jak pompa próĪniowa, konden- sator, siáownik pneumatyczny prĊciki do masaĪu itp. Odbiorcy filmu inte- raktywnego wspólnie ze studentem na ekranie telewizora zwiedzają no- woczesne laboratoria, zapoznają siĊ z najnowszymi technologiami, po- znają tajniki pracy naukowców.

JednoczeĞnie odbiorcy mogą zauwaĪyü Īe "wielka fizyka" jest tuĪ obok nas w domu, pracy i na podwórku. KaĪdy z nas doĞwiadcza jej obecno- Ğci.

Filmy interaktywne:

x

pokazują powiązanie praw fizyki z Īyciem codziennym,

x

pomagają zrozumieü znaczenie fizyki dla techniki, medycyny itp.,

x

uczą posáugiwania siĊ terminologią fizyczną,

x

zachĊcają do samodzielnego studiowania literatury fachowej,

x

uczą wyciągania poprawnych wniosków z obserwowanych sytuacji,

x

zapoznają siĊ z najnowszymi technologiami.

3. Trzeci rodzaj filmów interaktywnych

Są to filmy zawierające materiaá audiowizualny, bĊdący zapisem frag- mentów rzeczywistoĞci pokazanych w poáączeniu z symulacją graficzną (np. filmy interaktywne pt.: „Ruch jednostajny po okrĊgu” lub „NatĊĪenie pola elektrycznego”).

Poáączenie obrazu sfilmowanego zjawiska z opisem graficznym i symulacją komputerową znacznie rozszerza moĪliwoĞci poznawcze uczniów i przedstawia je w sposób bardziej atrakcyjny i przystĊpny.

Filmy interaktywne:

x

wprowadzają nowe pojĊcia, ich interpretacjĊ graficzną i opis matema- tyczny,

x

uczą posáugiwania siĊ odpowiednią terminologią,

x

ukazują korelacjĊ miĊdzy przedmiotową (matematyka-fizyka, fizyka- geografia),

x

uáatwiają opanowanie nowego materiaáu,

x

pozwalają na powstanie prawidáowych skojarzeĔ,

x

przedstawiają wykorzystanie nowego zasobu sáów i pojĊü fizycznych, przy opisie przedstawionych zjawisk,

x

umoĪliwiają pokaz zjawisk fizycznych w powiązaniu z budową i eksploatacją aparatów i maszyn wykorzystywanych w przemyĞle,

x

pokazują jak waĪna jest znajomoĞü praw fizyki do opisu otaczającego

nas Ğwiata.

4. Czwarty rodzaj filmów interaktywnych

np. "siáa Ğrednia" przedstawiają zjawiska trudne do bezpoĞredniej ob- serwacji w naturalnym Ğrodowisku. Poprzez pokazanie ich w zwolnionym tempie w postaci wyraĨnych, powtarzalnych sekwencji obrazów pozwalają na analizĊ zjawiska krok po kroku. Eksponowane za pomocą obrazu i dĨwiĊku są te zagadnienia, których ukazanie w inny sposób byáoby utrudnione lub zgoáa niemoĪliwe. Taki opis zjawiska znacznie uáatwia opanowanie nowego materiaáu, pozwoli na powstanie prawidáowych skojarzeĔ, zgromadzenie nowego zasobu sáów i pojĊü fizycznych, niezbĊdnych przy samodzielnym opisie przedstawionego zjawiska.

Filmy interaktywne:

x

uáatwią opanowanie nowego materiaáu,

x

pozwalają na powstanie prawidáowych skojarzeĔ,

x

pozwalają zgromadzenie nowego zasobu sáów i pojĊü fizycznych, niezbĊdnych przy samodzielnym opisie przedstawionych zjawisk,

x

wpáywają to na umiejĊtnoĞü wypowiadania siĊ z uĪyciem jĊzyka

fizyki do opisu otaczającego nas Ğwiata,

x

umoĪliwiają przedstawienie w zwolnionym tempie zjawisk fizycz- nych trwających tak krótko, Īe ich bezpoĞrednia obserwacja nie jest moĪliwa,

x

ksztaátują umiejĊtnoĞü logicznego rozumowania, jasnego wyra-

x

umoĪliwiają nabycie adekwatnych wyobraĪeĔ wobec rzeczywi- stoĞci, co nie pozostaje bez pozytywnego wpáywu na proces ksztaátowania pojĊü.

5. Piąty rodzaj filmów interaktywnych

Są to opisy zjawisk, wielkoĞci i praw fizycznych, przedstawionych w postaci zadaĔ rachunkowych, problemów teoretycznych, pozostawio- nych uczniowi do samodzielnego rozwiązania. Do analizy zadaĔ i problemów sáuĪą treĞci przekazanych w filmie i uzupeánione wiedzą z podrĊcznika fizyki i literatury popularno- naukowej. Koniec filmu to se- kwencja z prawidáowym rozwiązaniem i uzasadnieniem prawidáowej od- powiedzi.

Filmy interaktywne:

x

pozwalają na sprawdzenie posiadanej wiedzy,

x

pokazują powiązanie praw fizyki z Īyciem codziennym,

x

pomagają zrozumieü znaczenie fizyki do rozwiązywania proble- mów w technice, medycynie itp.,

x

uczą posáugiwania siĊ terminologią fizyczną,

x

zachĊcają do samodzielnego studiowania literatury fachowej,

x

uczą wyciągania poprawnych wniosków z obserwowanych sytu-

acji,

x

pozwalają na zastosowanie wiedzy matematycznej do opisu zja- wisk fizycznych,

x

sukcesy w realizacji kolejnych interaktywnych filmów multiplikują poczucie satysfakcji i podwyĪszają ocenĊ wáasnych moĪliwoĞci poznania i kreatywnego rozwiązywania problemów,

x

pomagają doskonaliü umiejĊtnoĞü korzystania z wykresów.

6. Szósty rodzaj filmów

To filmy „ciekawostki”. Wprowadzają one uczniów do dziaáu fizyki, który

bĊdą realizowaü na zajĊciach poprzez „zaskakujące” wykorzystanie

praw fizyki w wielu dziedzinach Īycia np. przemyĞle, medycynie itp. Fil-

my „ciekawostki” mają za zadanie przekonaü uczniów do poglądu, iĪ

fizyka, jako podstawa rozumienia i poznania istoty dziaáania produktów, wykorzystywanych przez czáowieka, pozwala lepiej rozwijaü siĊ i byü otwartym na nowoczesnoĞü.

Filmy „ciekawostki”:

x

pokazują powiązanie praw fizyki z Īyciem codziennym,

x

pomagają zrozumieü znaczenie fizyki dla techniki, medycyny itp.,

x

mają zadanie pozostawiü uczniów w niedosycie i ciekawoĞci, któ-

re spowodują zachĊcenie do nauki poprzez dziaáanie,

x

uczą posáugiwania siĊ terminologią fizyczną.

7. Siódmy rodzaj filmów

To kolekcja 30 filmów nakrĊcona kamerą szybkoĞciową. Są to filmy sáu- Īące do samodzielnej realizacji podczas zajĊü, przedstawiające záoĪone zjawiska fizyczne. Ich zaletą, jest miĊdzy innymi moĪliwoĞü przedsta- wienia w zwolnionym tempie zjawisk fizycznych trwających tak krótko, Īe ich bezpoĞrednia obserwacja nie jest moĪliwa. Takie przedstawianie zjawisk sprzyja poznawaniu nowych obszarów wiedzy i rozszerza moĪ- liwoĞci poznawcze uczniów.

Filmy:

x

pokazują procesy, które są niemoĪliwe do uchwycenia przez ludzkie oko,

x

pomagają zrozumieü prawa fizyki,

x

zachĊcają do poszukiwania nowych obszarów wiedzy w zakresie fizyki i techniki,

x

uczą prawidáowej analizy obserwowanego obrazu i kreatywnego wyciągania wniosków.

Opis gier flash

Peána oferta projektu Wirtualna Fizyka-Wiedza Prawdziwa zawiera

oprócz omówionych filmów, gry edukacyjne typu flash. Ich rola

w procesie dydaktycznym jest niemniej waĪna, to praktyczne zastoso-

wanie posiadanej wiedzy, spowoduje jej usystematyzowanie

i utrwalenie.

Sami uczniowie stwierdzili, Īe gry edukacyjne dziĊki swojej rozbudowa- nej i ciekawej fabule potrafią wciągnąü gracza do tego stopnia, Īe naukĊ przekazywaną w grze gracz wcháania bez udziaáu ĞwiadomoĞci. Jest to wiedza przyswajania automatyczne, bez Īadnej blokady, bez chwili za- trzymania.

Przewaga gier edukacyjnych nad innymi formami nauki polega miĊdzy innymi na wyáączeniu, blokady brzmiącej "musisz siĊ tego nauczyü"

i otworzeniu siĊ na wiedzĊ.

Uczymy siĊ, poniewaĪ siĊ dobrze bawimy. Zadajmy sobie pytanie – Kto siĊ szybciej nauczy trudnego materiaáu - KtoĞ zestresowany i zdenerwowany, w záym humorze, czy ktoĞ uĞmiechniĊty i Ğwietnie ba- wiący siĊ? OdpowiedĨ jest prosta – druga osoba nauczy siĊ szybciej i przyjemniej .

Rodzaje gier:

1. Koáo fortuny, 2. Ryzyk – fizyk, 3. Puzzle, 4. Monopol, 5. KrzyĪówka, 6. Quiz Master.

Dokáadny opis gier flash oraz sposobu ich uĪytkowania znajduje siĊ

w rozdziale 7. Instrukcja uĪytkowania gier flash (str.261).

3. Podziaá filmów interaktywnych

Filmy interaktywne czĊĞü 1

Dziaá: Grawitacja z elementami astronomii 1. Ciekawostka.

2. Ruch dwuwymiarowy – zaleĪnoĞü poáoĪenia od czasu 2.

3. Siáa w ruchu po okrĊgu 1.

4. Siáa odĞrodkowa i ciĊĪar.

5. Siáy w ruchu po okrĊgu 2.

6. Swobodny spadek ciaáa w próĪni.

7. Spadek swobodny z uwzglĊdnieniem siáy oporu.

8. WysokoĞü rzutu ukoĞnego na przykáadzie strumienia wody.

9. Stan niewaĪkoĞci.

10. Wyznaczanie odlegáoĞci za pomocą paralaksy.

Dziaá: Fizyka atomowa 1. Efekt fotoelektryczny.

2. Widmo Ğwiatáa 1.

3. Widmo Ğwiatáa 2.

4. Widmo Ğwietlówek.

5. Widmo Ğwiatáa 3.

Dziaá: Fizyka jądrowa 1. Elektrownia.

Dziaá: Wektory i skalary 1. Wektory i skalary 1.

2. Wektory i skalary 2.

Filmy interaktywne czĊĞü 2 Dziaá: NiepewnoĞci pomiarowe

1. NiepewnoĞü pomiarowa w rĊcznym pomiarze czasu.

2. NiepewnoĞü pomiarowa wagi kuchennej.

3. Báąd pomiarowy przyrządów.

4. Wyznaczanie niepewnoĞci pomiarowej.

Dziaá: Kinematyka punktu materialnego 1. Ciekawostka.

2. Ruch jednowymiarowy.

3. WzglĊdnoĞü ruchu.

4. Ruch dwuwymiarowy - zaleĪnoĞü poáoĪenia od czasu 1.

5. Przeliczanie jednostek.

6. Ruch jednostajny.

7. Ruch przyspieszony.

8. Piáka w ruchu zmiennym.

9. Swobodny spadek ciaáa w próĪni.

10. WysokoĞü rzutu ukoĞnego na przykáadzie strumienia wody.

11. Ruch dwuwymiarowy - zaleĪnoĞü poáoĪenia od czasu 2.

Dziaá: Dynamika punktu materialnego 1. Ciekawostka

2. Siáa statyczna na równy pochyáej.

3. II zasada dynamiki-kierunek wektora siáy i przyĞpieszenia.

4. Wspóáczynnik tarcia 1.

5. Wspóáczynnik tarcia 2.

6. Spadek swobodny z uwzglĊdnieniem siáy oporu.

7. Siáa tarcia na równi 1.

8. Siáa tarcia na równi 2.

9. Zasada zachowania pĊdu.

10. Siáa jako szybkoĞü zmiany pĊdu.

11. Siáy w ruchu po okrĊgu 1.

12. Siáa tarcia i siáa odĞrodkowa w ruchu po okrĊgu 4.

13. Siáa odĞrodkowa i ciĊĪar.

15. Siáa tarcia i siáa odĞrodkowa w ruchu po okrĊgu 2.

16. Siáa tarcia i siáa odĞrodkowa w ruchu po okrĊgu 3.

17. Siáy w ruchu po okrĊgu 2.

Dziaá: Praca, moc, energia mechaniczna 1. Ciekawostka.

2. ĝrednia wartoĞü siáy w zderzeniach.

3. Maksymalna wartoĞü siáy w zderzeniach.

Filmy interaktywne czĊĞü 3 Dziaá: Mechanika bryáy sztywnej

1. Ciekawostka.

2. Ruch Ğrodka masy w rzucie ukoĞnym.

3. ĝrodek ciĊĪkoĞci ukáadu ciaá na dĨwigni 1.

4. ĝrodek ciĊĪkoĞci ukáadu ciaá na dĨwigni 2.

5. ĝrodek ciĊĪkoĞci ukáadu ciaá.

6. ĝrodek ciĊĪkoĞci bryáy.

7. ĝrodek ciĊĪkoĞci áaĔcucha.

8. Moment siáy 1.

9. Moment siáy 2.

10. Równowaga siá i momentów siá.

11. II zasada dynamiki w ruchu obrotowym - moment bezwáadnoĞci.

12. II zasada dynamiki w ruchu obrotowym - moment siáy.

13. Energia potencjalna Ğrodka ciĊĪkoĞci.

14. Siáa tarcia i skutecznoĞü hamowania.

Dziaá: WáaĞciwoĞci sprĊĪyste ciaá staáych 1. SprĊĪystoĞü betonu.

2. WytrzymaáoĞü betonu.

3. WytrzymaáoĞü szkáa.

Dziaá: Drgania i fale mechaniczne 1. Ciekawostka.

2. Ruch drgający kamertonu.

3. ZaleĪnoĞü poáoĪenia od czasu w ruchu harmonicznym.

4. Ruch drgający.

5. Ruch drgający nieharmoniczny.

6. Ruch drgający harmoniczny i anharmoniczny.

7. Drgania wymuszone-rezonans.

8. Zjawisko rezonansu mechanicznego w prĊcikach do masaĪu.

9. Ruch drgający táumiony.

10. Drgania táumione-táumienie krytyczne.

11. Drgania wzglĊdem Ğrodka ciĊĪkoĞci.

12. Ciekawostka.

13. Zmienna szybkoĞü rozchodzenia siĊ fali.

14. Superpozycja fal.

15. Dyfrakcja-ugiĊcie fali na wodzie.

16. Poprzeczna fala stojąca na prĊcie.

17. Fala uderzeniowa w powietrzu.

Filmy interaktywne czĊĞü 4 Dziaá: Termodynamika

1. Ciekawostka.

2. CiĞnienie atmosferyczne 1.

3. CiĞnienie atmosferyczne 2.

4. CiĞnienie i parcie gazu.

5. PróĪniomierz.

6. Komora próĪniowa.

7. Siáownik pneumatyczny.

8. Siáa wyporu-prawo Archimedesa 1.

9. Siáa wyporu-prawo Archimedesa 2.

10. CiĞnienie hydrostatyczne jako skutek grawitacji.

11. Przepáywy.

12. Kolektor sáoneczny 1.

13. Kolektor sáoneczny 2.

14. ObniĪenie temperatury przez parowanie.

15. Wrzenie pod obniĪonym ciĞnieniem.

16. Parowanie-sublimacja wáókna Īarówki.

17. ObjĊtoĞciowa szybkoĞü przepáywu gazu pod róĪnym ciĞnieniem.

18. ObjĊtoĞü powietrza w temperaturze ciekáego azotu.

20. Silnik Stirlinga 1.

21. Silnik Stirlinga 2.

Dziaá: Grawitacja 1. Ciekawostka.

2. Wyznaczenie odlegáoĞci za pomocą paralaksy.

3. Stan niewaĪkoĞci.

4. CiĞnienie hydrostatyczne jako skutek siáy grawitacji.

5. WysokoĞü rzutu ukoĞnego na przykáadzie strumienia wody.

6. Spadek swobodny ciaá w próĪni.

7. Ruch Ğrodka masy w rzucie ukoĞnym.

Filmy interaktywne czĊĞü 5 Dziaá: Pole elektryczne

1. Ciekawostka.

2. Wzajemne oddziaáywanie ciaá naelektryzowanych.

3. NatĊĪenie pola elektrostatycznego 1.

4. NatĊĪenie pola elektrostatycznego 2.

5. Praca w polu elektrostatycznym 1.

6. Praca w polu elektrostatycznym 2.

7. PojemnoĞü elektryczna kondensatora i jej jednostka.

8. àadunek zgromadzony w kondensatorze 1.

9. àadunek zgromadzony w kondensatorze 2.

Dziaá: Prąd elektryczny 1. Ciekawostka.

2. Przepáyw prądu przez ciecze.

3. Temperaturowa zmiana opornoĞci metalu.

4. Opór przewodników w niskiej temperaturze.

5. Opór wewnĊtrzny fotoogniwa.

6. Energia zgromadzona w akumulatorze.

7. Praca, moc prądu elektrycznego.

8. PrzewodnoĞü elektryczna szkáa.

9. Temperaturowa zmiana opornoĞci póáprzewodnika.

10. Charakterystyka przewodzenia wáókna Īarówki.

11. Charakterystyka elektrycznego przewodzenia grafitu.

12. Charakterystyka prądowo-napiĊciowa diody póáprzewodnikowej.

Dziaá: Pole magnetyczne

1. Pole magnetyczne wokóá magnesu trwaáego.

2. Pole magnetyczne magnesów jednoimiennych.

3. Pole magnetyczne magnesów róĪnoimiennych.

4. Pole magnetyczne przewodnika z prądem.

5. Ruch naáadowanej cząsteczki w polu elektromagnetycznym.

6. Temperatura Curie.

Filmy interaktywne czĊĞü 6

Dziaá: Indukcja elektromagnetyczna

1. Zjawisko powstawania prądów wirowych.

2. Prądy wirowe jako przyczyna oporów ruchu 1.

3. Prądy wirowe jako przyczyna oporów ruchu 2.

4. Moc prądów wirowych.

Dziaá: Dualizm korpuskularno-falowy fali elektromagnetycznej i materii 1. Widmo Ğwiatáa 1.

2. Widmo Ğwiatáa 2.

3. Widmo Ğwiatáa 3.

4. Widmo Ğwietlówek.

5. Dyfrakcja i interferencja Ğwiatáa 1.

6. Dyfrakcja i interferencja Ğwiatáa 2.

7. Zjawisko polaryzacji Ğwiatáa.

Dziaá: Optyka geometryczna 1. Zjawisko zaáamania Ğwiatáa.

2. Zjawisko odbicia Ğwiatáa-ogniskowa.

3. Otrzymywanie obrazów za pomocą soczewki i obiektywu.

4. Prz yk áado w y rozk áad materia áu I PODST A W A PROGR A M O W A 30 GODZIN Dz ia á: Gra w it acj a z elementam i astrono mii

Nr.

Lekcji Temat lekcjiProponowany film interaktywny Proponowany film ciekawostka Proponowana gra flash

OsiągniĊcia uczniów 1Kopernik, Galileusz, Kepler, Newton.Film ciekawostka. Film powinien byü przedstawiony na początku lekcji poniewaĪ peáni funkcjĊ wprowadzenia do omawianego dziaáu. Film prezentuje wpáyw gra- witacji na zachowanie siĊ ciaáa na Ziemi i wKosmosie. Gra flash: 1. „Koáo fortuny”-CiąĪenie powszechne 1. 2. „Koáo fortuny”-CiąĪenie powszechne 2.

UczeĔ potrafi: -opowiedzieü o odkryciach Kopernika, Keplera i Newtona, przedstawiü poglądyKopernika na budowĊ Ukáadu Sáonecznego, -opisaü ruchy planet zgodnie z I i II prawem Keplera, -podaü treĞü I i II prawa Keplera, -podaü treĞü prawa powszechnej grawitacji, -uzasadniü, dlaczego hipoteza Newtona o jednoĞci WszechĞwiata umoĪliwiáa wyjaĞnienieprzyczyn ruchu planet, -na podstawie samodzielnie zgromadzonych mate- riaáów przygotowaü prezentacjĊ: Newton natle epoki, -wykazaü, Īe Kopernika moĪna uwaĪaü zaczáowieka renesansu.

Kinematyka ruch po okrĊgu.Film interaktywny: „Ruch dwuwymiarowy –zaleĪnoĞü poáoĪenia od czasu”,powinien byü przedstawiony na początku lekcji jako wprowadzenie pokazujące powiązanie teorii z Īyciem codziennym i otaczającym nas Ğwiatem poprzez przedstawienie w sytuacji rze- czywistej ruchu dwuwymiarowego (podaje iloĞü liczb potrzebną do kreĞlenia poáoĪenia ciaáa wdanym czasie ukáadzie x, y podaje w jaki spo- sób moĪemy okreĞliü poáoĪenie ciaáa –punkt iukáad odniesienia) powinien byü przedstawiony na początku lekcji jako wprowadzenie pokazują- ce powiązanie teorii z Īyciem codziennym iotaczającym nas Ğwiatem poprzez przedsta- wienie w sytuacji rzeczywistej ruchu dwuwymia- rowego. DziĊki swej naturalnej atrakcyjnoĞci maksymalnie uáatwia percepcjĊ wiedzy, umoĪliwia uczniom nabycie adekwatnych wobec rzeczywistoĞci wyobraĪeĔ, co nie pozostaje bez pozytywnego wpáywu na proces ksztaátowania pojĊü. JednoczeĞnie zwraca uwagĊ na fakt moĪliwoĞci przedstawienia ruchu za pomocą wykresu, tabeli lub wzoru. Uzmysáawia równieĪ fakt, Īe jĊzyk fizyki potrafi bardzo precyzyjnie opisywaü obserwowane na co dzieĔ sytuacje i je táumaczyü -fizyka jest potrzebna.

UczeĔ potrafi: -opisaü ruch jednostajny po okrĊgu, posáugując siĊ pojĊciem okresu i czĊstotliwoĞci, -wykonaü doĞwiadczenia wykazujące, Īe prĊdkoĞü wruchu krzywoliniowym skierowana jest stycznie do toru, - rozwiązaü proste zadania, wylicza okres, czĊstotliwoĞü, prĊdkoĞü wruchu po okrĊgu.

DziĊki swej naturalnej atrakcyjnoĞci maksymalnie uáatwia percepcjĊ wiedzy, umoĪliwia uczniom nabycie adekwatnych wobec rzeczywistoĞci wyobraĪeĔ, co nie pozostaje bez pozytywnego wpáywu na proces ksztaátowania pojĊü. JednoczeĞnie zwraca uwagĊ nafakt moĪliwoĞci przedstawienia ruchu za pomocą wykresu, tabeli lub wzoru. Uzmysáawia równieĪ fakt, Īe jĊzyk fizyki potrafi bardzo precyzyjnie opisywaü obserwowane na co dzieĔ sytuacje i je táumaczyü -fizyka jest potrzebna. 3Dynamika ruchu po okrĊgu.Film interaktywny: Film pt. „Siáa w ruchu po okrĊgu 1” (posiada zadanie do rozwiązania) pokazuje rozkáad siá dziaáających na wiadro z wodą bĊdące w ruchu obrotowym. MoĪe byü wprowadzeniem do nowe- go tematu. Przedstawia rozkáad siá w ruchu po okrĊgu omawia zmianĊ kierunku wektora prĊd- koĞci, pokazuje zwrot wektora przyspieszenia doĞrodkowego. Wykorzystanie materiaáu audio- wizualnego, bĊdącego zapisem fragmentów rzeczywistoĞci pokazanych w zwolnionym tempie wpoáączeniu z symulacją graficzną siá, znacznie rozszerza moĪliwoĞci poznawcze uczniów i przedstawia jew sposób atrakcyjnyUczeĔ potrafi: -opisaü zaleĪnoĞci miĊdzy siáą doĞrodkową a masą, prĊdkoĞcią liniową i promieniem oraz wskazuje przy- káady siá peániących rolĊ siáy doĞrodkowej, -zaznaczyü na rysunku kierunek i zwrot siáy doĞrod- kowej, -wyjaĞnia, jaka siáa peáni funkcjĊ siáy doĞrodkowej wróĪnych zjawiskach, -oblicza siáĊ doĞrodkową.

iprzystĊpny. Prowadzi to do rozwijania spostrze- gawczoĞci, pamiĊci, konkretnego myĞlenia, roz- wijania wyobraĨni, a w konsekwencji do ksztaá- towania naukowego poglądu na Ğwiat. Film interaktywny: Jako podsumowanie lekcji uczniowie mogą obej- rzeü film pt. „Siáa odĞrodkowa i ciĊĪar”.Przed- stawia on zrównowaĪenie siáy ciĊĪkoĞci ciaáa owiĊkszej masie przez siáĊ odĞrodkową ciaáa oznacznie mniejszej masie. Pytanie postawione wfilmie moĪe byü podstawą zadania domowego. Takie zastosowanie filmu ma na celu: - samodzielne wyszukanie informacji i udzielenie prawidáowej odpowiedzi, -wzmocnienie zaangaĪowania ucznia wzdobywanie wiedzy, -zachĊcenie do samodzielnego studiowania literatury fachowej, co doskonali umiejĊtnoĞü czytania ze zrozumieniem i krytycznej oceny faktów w niej przedstawionych. Wpáywa na ksztaátowanie logicznego myĞlenia i wyciągania poprawnych wniosków z obserwowanych sytua- cji, rozwija dociekliwoĞci poznawczą. Film interaktywny: Film pt. „Siáy w ruchu po okrĊgu.2”.DoĞwiadcze- nie przedstawione w filmie moĪe byü wykorzy- stane jako ilustracjĊ problemu rachunkowego (zadania domowego).

Celem filmu jest: -przypomnienie i utrwalenie posiadanych wia- domoĞci: np. wektory prĊdkoĞci i przyspieszenie doĞrodkowego, -nauka rozwiązywania prostych problemów kinematycznych i dynamicznych w ruchu po okrĊgu, -stosowanie zdobytej wiedzy w sytuacjach pro- blemowych. Gra flash: 1. „Monopol” - dynamika 1. 2. „KrzyĪówka” - dynamika 5. 4Prawo powszechnej grawitacji spadanie ciaá jako skutek oddziaáywaĔ grawi- tacyjnych.

Film interaktywny: Film pt. „Swobodny spadek ciaáa w próĪni” to przykáad ruchu ciaá w polu grawitacyjnym - ilu- stracja zjawiska fizycznego (ruchu jednowymia- rowego). Film interaktywny: Film pt. „Spadek swobodny z uwzglĊdnieniem siáy oporu” moĪe byü uĪyty jako podsumowujący element lekcji pokazujący w jaki sposób siáa tarcia oddziaáując na spadający z góry balon wpáywa na jego ruch. Film interaktywny: Film „WysokoĞü rzutu ukoĞnego na przykáadzie strumienia wody” to przykáad ruchu ciaá w polu UczeĔ potrafi: -interpretowaü zaleĪnoĞci miĊdzy wielkoĞciami wprawie powszechnego ciąĪenia dla mas punkto- wych lub rozáącznych kul, -obliczyü siáĊ grawitacji dziaáającą miĊdzy dwoma ciaáami o danych masach i znajdujących siĊ w róĪnej odlegáoĞci od siebie, -korzystając ze wzoru na siáĊ grawitacji, oblicza kaĪdą z wystĊpujących w tym wzorze wielkoĞci, -opisaü doĞwiadczenie Cavendisha.

grawitacyjnym - ilustracja zjawiska fizycznego, ruchu dwuwymiarowego. Filmy powinny byü pokazywane w kolejnoĞci ich omawiania na lekcji, ma zachĊciü uczniów do próby samodzielnego opisywania pokazywanych zjawisk fizycznych.Uczniowie mogą dokonywaü opisu w/w zjawisk samodzielnie lub w grupach na podstawie filmów i wiedzy zgromadzonej zinnych Ĩródeá. w ten sposób nabywają umiejĊt- noĞci czytania ze zrozumieniem,analizy czyta- nego tekstu, analizy oglądanego materiaáu, od- czytywania danych z wykresów i ich przetwarza- nia. Formuáowania wáaĞciwych wniosków iudzielania wáaĞciwych odpowiedzi. Stan niewaĪkoĞci.Film interaktywny: Film pt. „Stan niewaĪkoĞci”to przykáad na to jak niewiele wiemy o otaczającym nas Ğwiecie. Oka- zuje siĊ, Īe podrzucenie do góry pudeáka zprzedmiotami w Ğrodku, zwykáa codzienna czynnoĞü, dzieciĊca zabawa, którzy z nas tego nie robiá -to przykáad stanu niewaĪkoĞci nie wkosmosie, a na Ziemi. Film przedstawia zjawi- sko trudne do bezpoĞredniej obserwacji wnaturalnym Ğrodowisku. Poprzez pokazanie go wzwolnionym tempie, pozwala na analizĊ zjawi- ska krok po kroku. Eksponowane za pomocą obrazu i dĨwiĊku są te zagadnienia, których UczeĔ potrafi: -wyjaĞniü, na czym polega stan niewaĪkoĞci, podaje warunki jego wystĊpowania.

ukazanie w inny sposób byáoby utrudnione lub zgoáa niemoĪliwe. Taki opis zjawiska znacznie uáatwia opanowanie nowego materiaáu,pozwoli na powstanie prawidáowych skojarzeĔ, zgroma- dzenie nowego zasobu sáów i pojĊü fizycznych, niezbĊdnych przy samodzielnym opisie przed- stawionego zjawiska. Gra flash: 1. „Puzzle” - CiąĪenie powszechne 2. 6Siáa grawitacji jako siáa doĞrodkowa.Gra flash: 1. „Ryzyk fizyk” - CiąĪenie powszechne 1.UczeĔ potrafi: -wyjaĞniü wpáyw siáy grawitacji SáoĔca na ruch planet isiáy grawitacji planet na ruch ich ksiĊĪyców, -wskazaü siáĊ grawitacji jako przyczynĊspadania ciaá na powierzchniĊ Ziemi. 7III prawo Keplera Loty kosmiczne.Gra flash: 1. „Ryzyk fizyk” - CiąĪenie powszechne 2.UczeĔ potrafi: -wyjaĞniü, w jaki sposób moĪliwe jest zachowanie staáego poáoĪenia satelity wzglĊdem powierzchni Ziemi, -posáugiwaü siĊ III prawem Keplera w zadaniach obliczeniowych, -podaü treĞü III prawa Keplera, -opisaü ruch sztucznych satelitów, -stosowaü III prawo Keplera do opisuruchu planet Ukáadu Sáonecznego, -wyprowadziü wzór na wartoĞü pierwszej prĊdkoĞci kosmicznej i objaĞniü jej sens fizyczny, -obliczyü wartoĞü pierwszej prĊdkoĞci kosmicznej.

WielkoĞci astrono- miczne.Film interaktywny: Film pt. „Wyznaczanie odlegáoĞciza pomocą paralaksy”przedstawia wykorzystanie efektu paralaksy do okreĞlenia odlegáoĞci bliĪej poáoĪo- nych gwiazd.Jest on ilustracją graficzną zjawi- ska zmiany poleĪenia gwiazdy na tle innych znacznie bardziej odlegáych, podczas ruchu orbitalnego Ziemi wokóá SáoĔca. PrzybliĪa ucz- niom to co nieznane, trudne do bezpoĞredniej obserwacji.Powinien byü przedstawionyna początku lekcji jako wprowadzenie, co znacznie uáatwi oglądającym opanowanie nowego materia- áu,pozwoli na powstanie prawidáowych skoja- rzeĔ, zgromadzenie nowego zasobu sáów i pojĊü fizycznych, niezbĊdnych przy samodzielnym opisie przedstawionego zjawiska.Dane podane wprezentacji pozwalają na obliczenie odlegáoĞci gwiazdy X od Ziemi Rozwiązanie zadania koĔ- cowego daje szybką informacje zwrotną ostopniu opanowania materiaáu przez ucznia. Gra flash: 1.„Ryzyk fizyk” - CiąĪenie powszechne 3.

UczeĔ potrafi: -obliczyü odlegáoĞü do gwiazdy (wparsekach) na podstawie jej kąta paralaksy, -posáugiwaü siĊ jednostkami: parsek, rok Ğwietlny, jednostka astronomiczna, -wyjaĞniü, dlaczego Galaktyka widziana jest z Ziemi wpostaci smugi na nocnym niebie, - opisaü zasadĊ pomiaru odlegáoĞci z Ziemi do KsiĊ- Īyca i planet opartą na paralaksie i zasadĊ pomiaru odlegáoĞci od najbliĪszych gwiazdopartą na paralak- sie rocznej, -posáugiwaü siĊ pojĊciem jednostki astronomicznej iroku Ğwietlnego. KsiĊĪyc.Gra flash: 1. „Puzzle” -CiąĪenie powszechne 3. 2. „Ryzyk fizyk” -CiąĪenie powszechne 4.

UczeĔ potrafi: -wyjaĞniü, dlaczego planety widziane z Ziemi prze- suwają siĊ na tle gwiazd; -wyjaĞniü przyczynĊ wystĊpowania faz i zaümieĔ KsiĊĪyca.

10Ukáad sáoneczny.UczeĔ potrafi: -wyjaĞniü, skąd pochodzi nazwa „planeta”, -wymieniü planety Ukáadu Sáonecznego opisaü ruch planet widzianych z Ziemi, -wymieniü obiekty wchodzące w skáad Ukáadu Sáonecznego, -wyjaĞniü, dlaczego planety widziane z Ziemi prze- suwają siĊ na tle gwiazd, -opisaü planety Ukáadu Sáonecznego. 11Powtórzenie wia- domoĞci. 12Sprawdzian wiado- moĞci.

Dz ia á: F izy ka atomo w a

13Zjawisko fotoelek- tryczne zewnĊtrzne.Film interaktywny: Film pt. „Efekt fotoelektryczny” zawiera: -graficzną symulacjĊ zjawiska fotoelektrycznego zewnĊtrznego, -doĞwiadczenie potwierdzające istnienie tego zjawiska w przyrodzie, Film odpowiada na pytanie: Jaki wpáyw na sto- pieĔ naelektryzowania metalu ma oĞwietlające go Ğwiatáo? Film moĪe byü zaprezentowany na początku lekcji jako powtórzenie, utrwalenie i usystematyzowanie. Analiza przedstawionych UczeĔ potrafi: -wyjaĞniü pojĊcie fotonu, -przedstawiü foton graficznie, -opisaü Ğwiatáo jako wiązkĊ fotonów, -odpowiedzieü na pytania: o na czym polega zjawisko fotoelektryczne, ood czego zaleĪy liczba fotoelektronów, ood czego zaleĪy maksymalna energia kinetyczna fotoelektronów. -podaü przykáady praktycznego wykorzystania zjawi- ska fotoelektrycznego. - obliczyü minimalną czĊstotliwoĞü i maksymalną

wykresów wpáywa na rozwijanie umiejĊtnoĞci odczytywania i interpretowania danych, ksztaáto- wania logicznego myĞlenia i wyciągania popraw- nych wniosków z obserwowanych sytuacji. Roz- wija dociekliwoĞü poznawczą. Pytanie zadane na koĔcu filmu pozwala uczniowi inauczycielowi na szybką orientacjĊ w stopniu opanowania materiaáu przez ucznia. Gra flash: 1. „Koáo fortuny” - Dualizm korpuskularno falowy 1. 2. „Puzzle” - Dualizm korpuskularno falowy 1.

dáugoĞü fali promieniowania wywoáującego efekt fotoelektryczny dla metalu o danej pracy wyjĞcia. Matematyczny opis zjawiska.Gra flash: 1.„Koáo fortuny” -Dualizm korpuskularno falowy 1. 2. „Ryzyk fizyk” -Dualizm korpuskularno falowy 1.

UczeĔ potrafi: -zapisaü i objaĞniü wzór na energiĊ fotonu, - obliczyü minimalną czĊstotliwoĞü i maksymalną dáugoĞü fali promieniowania wywoáującego efekt fotoelektryczny dla metalu o danej pracy wyjĞcia, -rozwiązywaü zadania obliczeniowe, stosującwzór Einsteina, -odczytywaü informacje z wykresu zaleĪnoĞci Ek(n). Termiczne promie- niowanie ciaá.Gra flash: 1. „Koáo fortuny” -Dualizm korpuskularno falowy 3.

UczeĔ wie : - na czym polega analiza spektralna, -do czego sáuĪy spektroskop, -co to są widma absorpcyjne i emisyjne, -jak istotne dla badaĔ kosmosu jest wykorzystanie analizy spektralnej,

-wyjaĞniü róĪnice miĊdzy widmem emisyjnym i absorpcyjnym. 16Analiza widmowa. Film interaktywny: Film pt. „Widmo Ğwiatáa 1” powinien byü pokaza- ny na początku lekcji, gdyĪ jest wprowadzeniem do tematu, piĊknego i kolorowego Ğwiata spek- troskopii.Na ekranie telewizora widzimy widmo emisyjne:rozgrzanego ciaáa staáego, rozrzedzo- nego gazu i monochromatycznego Ğwiatáa lase- rowego oraz widmo interferencyjne fal Ğwietlnych oróĪnych dáugoĞciach.KaĪde widmo przedsta- wione jest na wykresie zaleĪnoĞci natĊĪenia Ğwiatáa (J) od jego dáugoĞci (Ȝ). Film : - wprowadza i omawia pojĊcia dyspersja,widmo liniowe, widmo ciągáe, Ğwiatáo monochromatycz- ne, -omawia zasadĊ dziaáania przyrządu dyspersyj- nego. Film interaktywny: Film pt. „Widmo Ğwiatáa 2” : -przedstawia mechanizmpowstawania widma absorpcyjnego, -podaje zakres dáugoĞci fal na jakie reaguje ludzkie oko -zawiera zdjĊcie widma ciągáego . -pokazuje zasadĊ dziaáania okularówprzeciw UczeĔ potrafi: -opisaü promieniowanie ciaá, -rozróĪniaü widma ciągáe i liniowe rozrzedzonych, gazów jednoatomowych, w tym wodoru -podaü przykáady ciaá emitujących widmo ciągáe przykáady ciaá emitujących widmo liniowe.

sáonecznych Film ten to ilustracja problemu fizycznego zkrótkim przypomnieniem treĞci nauczania po- trzebnych do jego rozwiązania. Film interaktywny: Film pt.„WidmoĞwietlówek”to pokaz widma ciągáego Ğwiecącego ciaáa staáego –luminoforu. Jego wygląd jest inny niĪ widmo rozĪarzonego wáókna Ğwiecącej Īarówki lub sáoĔca (widmo ciągáe emituje rozgrzana materia i skáada siĊ ono zfal wszelkich dáugoĞci). Filmy moĪna potraktowaü jako ilustracjĊ proble- mów fizycznych z krótkim przypomnieniem treĞci nauczania potrzebnych do ich rozwiązania. UczeĔ moĪe sam lub w grupie szukaü odpowie- dzi na zadane w filmach pytania.Wzmocni to zaangaĪowania ucznia w zdobywanie wiedzy, wpáynie na ksztaátowania logicznego myĞlenia iwyciągania poprawnych wniosków zobserwowanych sytuacji oraz posiadanych wiadomoĞci. Rozwinie umiejĊtnoĞü prawidáowego opisywania obserwowanych zjawisk, zweryfikuje posiadane informacje, co wpáynie na prawidáowe postrzeganie obserwowanych zjawisk . Rozwinie dociekliwoĞü poznawczą. Filmy mogą byü zaprezentowane na początku lekcji jako wprowadzenie.Analiza przedstawio- nych wykresów wpáywa na rozwijanie umiejĊtno-

Ğci odczytywania i interpretowania danych, ksztaátowania logicznego myĞlenia i wyciągania poprawnych wniosków z obserwowanych sytua- cji.Rozwija dociekliwoĞci poznawczą. Pytanie zadane na koĔcu filmu pozwala uczniowi inauczycielowi na szybką orientacjĊ w stopniu opanowania materiaáu przez ucznia. Gra flash: 1. „Puzzle”-Dualizm korpuskularno falowy 2. 2. „Ryzyk fizyk”-Dualizm korpuskularno falowy 2. 17Atom wodoruGra flash: 1. „Puzzle”- Dualizm korpuskularno falowy 3 2. „KrzyĪówka”-Dualizm korpuskularno falowy 1

UczeĔ wie: -dlaczego model Bohra byá przeáomem w fizyce, UczeĔ potrafi: -przedstawiü podstawowe zaáoĪenia modelu atomu Bohra, -zapisaü postulaty Bohra, - przedstawiü schemat poziomów energetycznych watomie wodoru, -stosowaü wzory na dáugoĞü serii widmowych atomu wodoru. 18Widmo atomu wodo- ru–poziomy ener- getyczne.

Film interaktywny: Film pt. „Widmo Ğwiatáa 3” to pokaz widm linio- wych ĞwiĊcących gazów. Autor filmu zwraca szczególną uwagĊ na zwią- zek liczby linii widmowych w widmie danego –wykorzystaü postulaty Bohra i zasadĊ zachowania energii do opisu powstawania widma wodoru, -obliczyü energiĊ i dáugoĞü fali fotonu emitowanego podczas przejĞcia elektronu miĊdzy okreĞlonymi orbitami, -obliczyü koĔcową prĊdkoĞü elektronu poruszające-

pierwiastka z liczbą dostĊpnych w nim poziomów energetycznych -jego liczbą atomową. Gra flash: 1. „Puzzle”- Dualizm korpuskularno falowy 4.

go siĊ po danej orbicie po pocháoniĊciu fotonu opodanej energii, -oceniü obecną rolĊ teorii Bohra i podaje jej ograni- czenia. Korpuskularno falo- wa natura Ğwiatáa.Gra flash: 1. „Koáo fortuny”-Dualizm korpuskularno falo- wy 4. 2. „KrzyĪówka”- Dualizm korpuskularno falowy 2. UczeĔ potrafi: -wyjaĞniü, co to znaczy, Īe Ğwiatáo ma naturĊdualną. Powtórzenie wia- domoĞci.Gra flash: 1. „Koáo fortuny” - Dualizm korpuskularno falo- wy 5.

UczeĔ potrafi: -opisaü zjawisko emisji wymuszonej, -omówiü zasadĊ dziaáania lasera He-Ne, - wymieniü podstawowe wáasnoĞci promieniowania laserowego, -omówiü fizyczne podstawy dziaáania Ğwiatáowodu. UczeĔ rozumie i ma ĞwiadomoĞü jak cenne narzĊdzie daáa nauka medycynie i technice. UczeĔ zna praktyczne zastosowanie promieniowania laserowego. Jak dziaáa laser. Sprawdzian wiado- moĞci.

ia á: F izy ka j ądro w a

PromieniotwórczoĞü naturalna.UczeĔ potrafi: -wymieniü rodzaje promieniowania jądrowego wy- stĊpującego w przyrodzie, -przedstawiü podstawowe fakty dotyczące odkrycia

promieniowania jądrowego, -opisaü wkáad Marii Skáodowskiej - Curie w badania nad promieniotwórczoĞcią, -omówiü wáaĞciwoĞci promieniowania Į, ȕ i Ȗ, -wyjaĞniü, do czego sáuĪy licznik G-M, -wyjaĞniü wpáyw promieniowania na organizmy Īywe. 23DoĞwiadczeni Ru- therforda. Budowa jądra atomowego.

UczeĔ potrafi: -opisaü budowĊ jądra atomowego, -posáugiwaü siĊ pojĊciami: jądro atomowe, proton, neutron, nukleon, pierwiastek, izotop, -opisaü doĞwiadczenie Rutherforda i omówiü jego znaczenie, -podaü skáad jądra atomowego na podstawie liczby masowej i atomowej. 24Prawo rozpadu promieniotwórcze- go.

Gra flash: 1. „Koáo fortuny” -Elementy fizyki jądrowej.UczeĔ potrafi: -opisaü rozpady alfa i beta, -wyjaĞniü pojĊcie czasu poáowicznego rozpadu, -zapisaü schematy rozpadów alfa i beta, -opisaü sposób powstawania promieniowania gam- ma, -posáugiwaü siĊ pojĊciem jądra stabilnego i niestabilnego, -posáugiwaü siĊ pojĊciem czasu poáowicznego roz- padu, -opisaü wykres zaleĪnoĞci od czasu liczby jąder, które ulegáy rozpadowi, - narysowaü wykres zaleĪnoĞci od czasu liczby jąder, które ulegáy rozpadowi, -objaĞniü prawo rozpadu promieniotwórczego, -wyjaĞniü zasadĊ datowania substancji na podstawie jej skáadu izotopowego i stosowaütĊ zasadĊ

w zadaniach, -narysowaü wykres zaleĪnoĞci od czasu liczby jąder, które ulegáy rozpadowi, -objaĞniü prawo rozpadu promieniotwórczego, -wyjaĞniü zasadĊ datowania substancji na podstawie jej skáadu izotopowego i stosowaütĊ zasadĊ w zadaniach. Reakcje jądrowe.Gra flash: 1. „Puzzle” - Elementy fizyki jądrowej.UczeĔ potrafi: -opisaü reakcje jądrowe, stosując zasadĊ zachowa- nia liczby nukleonów i zasadĊ zachowania áadunku oraz zasadĊ zachowania energii, -opisaü reakcjĊ rozszczepienia uranu 235U zacho- dzącą w wyniku pocháoniĊcia neutronu, -podaü warunki zajĞcia reakcji áaĔcuchowej. Wpáyw promienio- wania na organizmy Īywe. Detekcja promieniowania.

UczeĔ potrafi: -opisaü wybrany sposób wykrywania promieniowania jonizującego, -wyjaĞniü wpáyw promieniowania jądrowego na mate- riĊ oraz na organizmy. Energetyka jądrowa.Film interaktywny: Film pt. „Elektrownia” pokazuje budowĊ i zasadĊ dziaáania elektrowni atomowej. DziĊki tej prezen- tacji komputerowej kaĪdy z nas moĪe wwirtualnym Ğwiecie zwiedziü fabrykĊ energii, obejrzeü kaĪdy istotny dla procesu energetycz- nego element budowy i zapoznaü siĊ zasadą jego dziaáania. Gra flash: 1. „Puzzle” - Elementy fizyki jądrowej 2.

UczeĔ potrafi: -opisaü dziaáanie elektrowni atomowej oraz wymienia korzyĞci i zagroĪenia páynące z energetyki jądrowej.

28Synteza jądrowa.UczeĔ potrafi: -opisaü reakcje termojądrowe zachodzące w gwiazdach oraz w bombie wodorowej. 29Powtórzenie wia- domoĞci.Gra flash: 1.„Quiz Master”. 30Sprawdzian wiado- moĞci.

24 0 GODZIN ia á: W ek tory i skalary

Temat lekcjiProponowany film interaktywny Proponowany film ciekawostka Proponowana gra flash

OsiągniĊcia uczniów Metody badaĔ w fizyce.UczeĔ -wyjaĞnia róĪnice miĊdzy hipotezą a prawem fizycz- nym, -zna metody badaĔ stosowane w fizyce, - opisuje na czym polega metoda hipotetyczno– dedukcyjna, -wyjaĞnia jakie metody badaĔ stosują fizycy wspóá- czeĞnie. WielkoĞci wektoro- we i skalarne wfizyce.

Film interaktywny: Film pt. „Wektory i skalary 1” opisuje wielkoĞci skalarne i wektorowe. Powinien byü pokazany na początku lekcji jako wprowadzenie. UĪycie jedno- czeĞnie obrazu i dĨwiĊku jest najlepszym sposo- bem zrozumienia zagadnienia. Gáównym celem filmu jest: - przypomnienie i utrwalenie wiadomoĞci o dwóch wielkoĞciach fizycznych: skalarnych i wektorowych (nie bez znaczenia jest dobór opisywanych wielkoĞci temperatura, prĊdkoĞü UczeĔ potrafi : -rozróĪniaü wielkoĞci skalarne i wektorowe, -podaü cechy wektora, -dodawaü i odejmowaü wektory o róĪnych kierun- kach, -mnoĪyü i dzieliü wektor przez liczbĊ.

wiatru- áatwe skojarzenie podane w sposób prosty i jednoznaczny). W wyniku wykorzystania mapy pogody do poka- zania tych wielkoĞci uczeĔ áatwiej zapamiĊta treĞü oraz bĊdzie traktowaá naukĊ jako caáoĞü (powią- zanie fizyki z geografią i meteorologią), poza tym wykorzystanie materiaáu audiowizualnego, bĊdą- cego zapisem fragmentów rzeczywistoĞci, prowa- dzi do rozwijania spostrzegawczoĞci, pamiĊci, konkretnego myĞlenia, rozwijania wyobraĨni, awkonsekwencji do ksztaátowania naukowego poglądu na Ğwiat. Gra flash: 1.„KrzyĪówka” -wielkoĞci fizyczne. 3Dziaáania na wekto- rach (Scenariusz lekcji ikarta pracy ucznia).

Film interaktywny: Film pt.„Wektory i skalary 2” to graficzne przed- stawienie reguáy równolegáoboku ( jedna z metod dodawania wektorów o róĪnychkierunkach) po- winien byü pokazany na lekcji przy omawianiu sposobów dodawania wektorów o róĪnych kie- runkach.

UczeĔ : - zna iloczyn skalarny i wektorowy, -potrafi rozáoĪyü dowolny wektor na skáadowe, -potrafi obliczaü wspóárzĊdne wektora, - z wykresu odczytuje cechy wielkoĞci wektorowych, -dokonuje dziaáaĔ na wektorach. 4Rozwiązywanie zadaĔ.UczeĔ : - powtarza i utrwala posiadane umiejĊtnoĞci, -systematyzuje posiadane umiejĊtnoĞci, -stosuje posiadane umiejĊtnoĞci do rozwiązywania problemów.

ia á:N ie p ew n o Ğc i po mi aro w e

DokáadnoĞü iniepewnoĞü pomia- rów bezpoĞrednich ipoĞrednich wfizyce –wiadomo- Ğci wstĊpne.

Film interaktywny: Filmy: „NiepewnoĞü pomiarowa w rĊcznym po- miarze czasu” „NiepewnoĞü pomiarowa wagi kuchennej”,przedstawiają czynniki wpáywające na rzetelnoĞü pomiarów fizycznych. Wprowadzone na początku lekcji mają na celu: -pokazaü jakie czynniki wpáywają na dokáadnoĞü pomiarów wykonywanych podczas doĞwiadczeĔ, -uczyü jĊzyka fizyki, -wskazywaü drogĊ prawdziwego badania przy- rody, jakim jest eksperyment, -wskazywaü cechy dobrego eksperymentu, -wskazywaü powiązanie doĞwiadczeĔ laborato- ryjnych i pomiarów w nich wykonywanych ze zwyczajnym Īyciem np. waga kuchenna (kucharz czy naukowiec), -rozwijaü logiczne myĞlenie. Zadania koĔcowe pozwalają na samodzielne obliczenie niepewnoĞci pomiarowych konkret- nych przykáadów, z jednoczesną weryfikacją poprawnoĞci otrzymanego wyniku. Filmy mogą byü przygotowaniem uczniów do przeprowadzenia doĞwiadczenia domowego wgrupach 2 lub 3 osobowych. Pomiar odlegáoĞci przy pomocy przyrządu wielokrotnie krótszego UczeĔ potrafi: -podaü róĪnice pomiĊdzy pomiarem pro- stym(bezpoĞrednim), a pomiarem záoĪonym( poĞred- nim), -podaü przyczyny róĪnic miĊdzy wynikami pomiarów uzyskanych miĊdzy grupami, -omówiü róĪnicĊ miĊdzy dziaáką elementarną, aklasą przyrządu, -podaü rodzaje báĊdów pomiarowych. (báąd gruby, báąd systematyczny, -zaplanowaü doĞwiadczenie, wykonaü pomiary iopracowaü wyniki, -posáugiwaü siĊ odpowiednią terminologią, (UczeĔ wie, Īe kaĪdy pomiar jest obarczony báĊdem, niepewnoĞcią i wie jak postĊpowaü, aby wyelimino- waü báĊdy) -podaü definicjĊ niepewnoĞci systematycznej, przy- padkowej, maksymalnej.

od mierzonej odlegáoĞci inspirujĊ ich dociekli- woĞü i postawĊ badawczą (kaĪdy chce byü nau- kowcem). 2Rachunek przybli- ĪeĔ.UczeĔ potrafi : -oszacowaü stopieĔ dokáadnoĞci mierzonej wielkoĞci, -okreĞliü jakie czynnoĞci nie mają wpáywu na stopieĔ dokáadnoĞci pomiaru, -graficznie przedstawiü zaleĪnoĞü miĊdzy wielko- Ğciami, -zapisywaü wielkie i maáe liczby, -zastosowaü rachunek przybliĪeĔ do dziaáaĔ iobliczeĔ konkretnych wartoĞci uzyskanych zdoĞwiadczenia (lub filmu oglądanego na lekcji po- przedniej). 3Rachunek báĊdu i ocena dokáadnoĞci pomiarów prostych.

Film interaktywny: Filmy„Báąd pomiarowy przyrządów” i„Wyznaczanie niepewnoĞci pomiarowej”.Do- Ğwiadczenia przedstawione w filmach mogą byü wykorzystane jako ilustracja problemów rachun- kowych. Ich celem jest przypomnienie i utrwalenie: -wiadomoĞci np. definicji báĊdu pomiarowego przyrządu, niepewnoĞcipomiaru, niepewnoĞci systematycznej, báĊdu wzglĊdnego, báĊdu bez- wzglĊdnego itp., -sposobu obliczania báĊdów i niepewnoĞci po- miarowych, UczeĔ potrafi : -wytáumaczyü stwierdzenie, Īe kaĪdy pomiar jest obarczony báĊdem, niepewnoĞcią), -obliczyü niepewnoĞü wzglĊdną i bezwzglĊdną po- miaru bezpoĞredniego róĪnymi metodami, -zaplanowaü doĞwiadczenie, wykonaü pomiary iopracowaü wyniki, -pozyskiwaü i segregowaü zdobyte informacje, -okreĞlaü niepewnoĞü pomiaru na konkretnych przy- káadach. UczeĔ wie, Īe niektóre báĊdy wynikają z czasu reak- cji, báĊdu paralaksy.

-graficznego przedstawiania niepewnoĞci pomia- rowych. Prezentowany materiaá stanowi istotne Ĩródáo zdobywanych wiadomoĞci i umiejĊtnoĞci, co uáatwia uczniom: -bezpoĞrednie poznawanie rzeczywistoĞci, -rozwijanie zdolnoĞci poznawczych, dziĊki swej naturalnej atrakcyjnoĞci, -przyswojenie nowych wiadomoĞci, -nabycie wáaĞciwych wyobraĪeĔ, co nie pozosta- je bez pozytywnego wpáywu na proces ksztaáto- wania pojĊü, -utrwalanie omówionego materiaá i weryfikacjĊ wczeĞniej postawionych hipotez. Materiaá powinien byü pokazany na początku lekcji jako wstĊp do powtórzenia omawianego materiaáu.

UczeĔ zdaje sobie sprawĊ, Īe tylko wielokrotne po- miary gwarantują dobrą jakoĞü wyniku. Rachunek báĊdu iocena niepewnoĞci caákowitej dla po- miarów poĞrednich.

UczeĔ potrafi : -obliczaü niepewnoĞci pomiarowe, -wykorzystaü i przetwarzaü informacjĊ zapisane wpostaci tekstu, tabel, wykresów,schematów irysunków. Graficzne metody przedstawiania niepewnoĞci pomia- rowych.

UczeĔ potrafi : -dopasowaü prostą do wyników pomiarów.

6Rozwiązywanie zadaĔ -powtórzenie wiadomoĞci.

UczeĔ : - powtarza i utrwala posiadane umiejĊtnoĞci, -systematyzuje posiadane umiejĊtnoĞci, -stosuje posiadane umiejĊtnoĞci do rozwiązywania problemów. 7Sprawdzian wiado- moĞci.

Dz ia á: Kine maty ka punkty materialnego

1Podstawowe wiel- koĞci opisujące ruch (wiadomoĞci pod- stawowe).

Film ciekawostka. Film powinien byü przedstawiony na początku lekcji poniewaĪ peáni funkcjĊ wprowadzenia do omawianego dziaáu. Film pokazuje róĪne przy- káady wzglĊdnoĞci ruchu na przykáadzie maszyn produkcyjnych. Film interaktywny: Film pt. „Ruch jednowymiarowy” uczy: -sposobu okreĞlania poáoĪenia ciaáa, - definicji punktu i ukáadu odniesienia. Powinien byü przedstawiony na początku lekcji jako wprowadzenie pokazujące powiązanie teorii zĪyciem codziennym i otaczającym nas Ğwiatem poprzez przedstawienie w sytuacji rzeczywistej ruchu jednowymiarowego (prostoliniowe prze- mieszczanie siĊ samochodu).

UczeĔ zna i rozumie: -podstawowe pojĊcia charakteryzujące ruch (ukáad odniesienia,pojĊcie ruchu, punkt materialny), -klasyfikacjĊ ruchów (postĊpowy, obrotowy, -pojĊcie i rozróĪnia pojĊcia: tor, droga, przemiesz- czenie. UczeĔ : -potrafi prawidáowo okreĞliü poáoĪenie ciaáa wróĪnych ukáadach odniesienia(wektor poáoĪenia), -potrafi podaü przykáady wzglĊdnoĞci ruchu korzysta- jąc z rzeczywistych przykáadów, -potrafi przedstawiü ruch za pomocą tabeli, wykresu lub wzoru, -przeliczaü jednostki.

DziĊki swej naturalnej atrakcyjnoĞci maksymalnie uáatwia percepcjĊ wiedzy, umoĪliwia uczniom nabycie wyobraĪeĔ adekwatnych do rzeczywi- stoĞci, co nie pozostaje bez pozytywnego wpáy- wu na proces ksztaátowania pojĊü. JednoczeĞnie zwraca uwagĊ na fakt moĪliwoĞci przedstawienia ruchu za pomocą wykresu, tabeli lub wzoru. Uzmysáawia równieĪ fakt, Īe jĊzyk fizyki potrafi bardzo precyzyjnie opisywaü obserwowane na co dzieĔ sytuacje i je táumaczyü -fizyka jest potrzebna. Gra flash: 1. „Koáo fortuny” - Kinematyka1. Ruch i jego wzglĊd- noĞü - transformacja Galileusza.

Film interaktywny: Film pt. „WzglĊdnoĞü ruchu”moĪe daü odpo- wiedĨ na pytanie:Jaki jest ksztaát toru ruchu dowolnie wybranego punktu ciaáa wzglĊdem obserwatora?. Jego celem jest przypomnienie i utrwalenie: -posiadanych wiadomoĞci np.definicji punktu iukáadu odniesienia, -sposobu okreĞlania poáoĪenia ciaáa wzglĊdem wybranego punktu odniesienia, UczeĔ potrafi : -prawidáowo stosowaü zdobytą wiedzĊ teoretyczną do rozwiązywania zadaĔ rachunkowych, -rozróĪniaü pojĊcia: droga, przemieszczenie, -ksztaátowaü ĞwiadomoĞci wzglĊdnoĞci ruchu, -obliczaü parametry ruchu w sytuacjach problemo- wych z wiązanych z zagadnieniem wzglĊdnoĞci ruchu (zadania związane z dziaáaniami na wektorach), -wyznaczaü prĊdkoĞü wypadkową ciaáa biorącego udziaá w dwóch ruchach wzdáuĪ róĪnych prostych.

- graficznego przedstawiania toru ruchu punktu wzglĊdem wybranego punktu odniesienia. KoĔcowe pytanie wpáywa na rozwijanie, ksztaá- towanie logicznego myĞlenia i wyciąganie po- prawnych wniosków z obserwowanych sytuacji. Gra flash: 1. „Koáo fortuny” Kinematyka 2. 3Rysowanie toru ruch wróĪnych ukáadach odniesienia.

Film interaktywny: Film pt., ,Ruch dwuwymiarowy - zaleĪnoĞü poáo- Īenia od czasu 1”pokazuje laserowe wycinanie detali z blachy.Ruch laserowego ostrza jest dwuwymiarowy, odbywa siĊ w kierunku x i y. Film moĪe stanowiü ilustracjĊ problemu fizycz- nego, jego celem jest przypomnienie i utrwalenie: -posiadanych wiadomoĞci np. definicji punktu iukáadu odniesienia, -sposobu okreĞlania poáoĪenie ciaáa wzglĊdem wybranego punktu odniesienia, - graficznego przedstawiania toru ruchu punktu wzglĊdem wybranego punktu odniesienia. KoĔcowe pytanie wpáywa na rozwijanie, ksztaá- towanie logicznego myĞlenia i wyciągania po- prawnych wniosków z obserwowanych sytuacji.

UczeĔ potrafi: -opisywaü ruchu wzglĊdem róĪnych ukáadów odnie- sienia, -transformowaü parametry ruchu przy zmianie ukáa- dów odniesienia w sytuacja nietypowych.

Gra flash: 1. „KrzyĪówka” - kinematyka 1. 2. „KrzyĪówka” -Elementy szczególnej teorii wzglĊdnoĞci. PrĊdkoĞü - wykorzy- stanie poznanych wiadomoĞci do rozwiązywania za- daĔ.

Film interaktywny: Film pt. „Przeliczanie jednostek”(przykáady do przeliczania) moĪe stanowiü wizualizacjĊ zada- nia do samodzielnego rozwiązania. Samodzielnie rozwiązanie problemu wzmocni zaangaĪowanie ucznia w zdobywaniu wiedzy, zachĊci do samo- dzielnego studiowania literatury fachowej, udo- skonali umiejĊtnoĞü czytania ze zrozumieniem ikrytycznej oceny czytanego tekstu.Wpáynie równieĪ na ksztaátowania logicznego myĞlenia iwyciągania poprawnych wniosków z obserwowanych sytuacji oraz czytanego tekstu.

UczeĔ potrafi: -posáugiwaü siĊ pojĊciem: prĊdkoĞci Ğredniej i chwilowej orazszybkoĞci Ğredniej i chwilowej, -wskazywaü róĪnice miĊdzy prĊdkoĞcią Ğrednią ichwilową, -wskazaü kiedy szybkoĞü Ğrednia jest równa szyb- koĞü chwilową, -prawidáowo dokonaü operacji na jednostkach. Ruch jednostajny prostoliniowy.Film interaktywny: Film pt. „Ruch jednostajny” podaje definicjĊ ru- chu oraz przedstawia wykresy zaleĪnoĞci s(t) iv(t)), moĪe byü pokazanyna początku lekcji jako zasygnalizowanie problemu lub na koĔcu jako przykáad ilustracji zjawiska fizycznego. Cele filmu: -przypomnienie i utrwalenie posiadanych wia- domoĞci ze szczególnym zwróceniem uwagi na staáe wartoĞci prĊdkoĞci oraz wykresy s(t) i v(t), UczeĔ potrafi: -zaproponowaü doĞwiadczenie do badania ruchu jednostajnie prostoliniowego, -sporządziü wykres x(t), v(t), -obliczyü wartoĞü v i vĞr, -samodzielnie dokonaü analizy ruchu na podstawie wykresu, -opisaü ruch z wykorzystaniem funkcji liniowej ( wielkoĞci proporcjonalne).

-áączenie wiedzy posiadanej z nowymi wiado- moĞciami, -ugruntowanie i podkreĞlenie istotnych treĞci filmu, - przygotowanie ucznia do samodzielnego prze- prowadzenia doĞwiadczenia. NaleĪy zwróciü uwagĊ na róĪnice miĊdzy uzy- skanymi wynikami wartoĞci prĊdkoĞci, które bĊdą stanowiü podstawĊ zadania domowego. UczeĔ wykorzysta w nim wczeĞniej zdobytą wiedzĊ oniepewnoĞciach pomiarowych co przyczyni siĊ do poznawczej aktywnoĞci oglądającego. Pytanie znajdujące siĊ na koĔcu filmu wpáywa na: -ksztaátowanie logicznego myĞlenia i wyciąganie poprawnych wniosków z obserwowanych sytua- cji, -rozwijanie dociekliwoĞci poznawczej, -utrwalenie przerobionego materiaáu, prowadzi do weryfikacji hipotez. Gra flash: 1. „Monopol” - Kinematyka 1. 6Przykáady i zadania.UczeĔ potrafi: -wykonywaü obliczenia z wykorzystaniem wykresów zaleĪnoĞci poáoĪenia od czasu (wspóáczynnik kierun- kowy prostej, -dokonaü dziaáaĔ na jednostkach (et III).

Ruch prostoliniowy jednostajnie przy- spieszony (scenariusz+karta pracy ucznia).

Film interaktywny: Film pt. „Ruch przyspieszony” powinien byü pokazany na początku lekcji jako ilustracja zjawi- ska ruchu jednostajnie przyspieszonego.Autor definiuje przyspieszenie oraz przedstawia wykres zaleĪnoĞci prĊdkoĞci od czasu. Zwraca szcze- gólną uwagĊ na koniecznoĞü uporządkowania jednostki w obliczeniach fizycznych. NastĊpnie nauczyciel moĪe omówiü wáasnoĞci tego ruchu zpodaniem wzorów i wykresów. Wykorzystanie materiaáu audiowizualnego, bĊdącego zapisem fragmentów rzeczywistoĞci pokazanych wpoáączeniu z opisem graficznym ruchu jedno- stajnie przyspieszonego, znacznierozszerza moĪliwoĞci poznawcze uczniów i przedstawia je wsposób atrakcyjny i przystĊpny.Prowadzi to do rozwijania spostrzegawczoĞci, pamiĊci, konkret- nego myĞlenia, rozwijania wyobraĨni, awkonsekwencji do ksztaátowania naukowego poglądu na Ğwiat. Film interaktywny: Na koniec lekcji moĪna pokazaü film pt.„Piáka wruchu zmiennym”,który przedstawia tor ruchu piáki oraz wykres zaleĪnoĞci jej prĊdkoĞci od czasu w ruchu zmiennym. w celu powtórzenia iutrwalenia zdobytych wiadomoĞci, KoĔcowe pytanie wpáywa na rozwijanie, ksztaátowanie UczeĔ potrafi: -wykorzystaü umiejĊtnoĞci matematyczne do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego (empiryczne poznanie zaleĪnoĞci fizycznych wystĊ- pujących w ruchu prostoliniowych jednostajnie przy- spieszonym), -posáugiwaü siĊ pojĊciem przyspieszenia, -posáugiwaü siĊ pojĊciem prĊdkoĞci Ğredniej, -sporządzaü i prawidáowo interpretowaü wykresy s(t), v(t) i a(t), -stosowaü wzory dla ruchów przyspieszonych, wpraktyce, -powiązaü teorie z rzeczywistoĞcią i wskazaü ruchy przyspieszone w otaczającym nas Ğwiecie(spadek swobodny).