Scenariusz zajęć
I etap edukacyjny, uczeń kończący klasę III, edukacja polonistyczna
Temat: Świat wokół nas
Treści kształcenia:
3) tworzy wypowiedzi:
e) dostrzega różnicę pomiędzy literą i głoską; dzieli wyrazy na sylaby; oddziela wyrazy w zdaniu, zdania w tekście.
Dodatkowe:
Edukacja polonistyczna 1) korzysta z informacji:
b) czyta i rozumie teksty przeznaczone dla dzieci na I etapie edukacyjnym i wyciąga z nich wnioski.
2) analizuje i interpretuje teksty kultury:
a) przejawia wrażliwość estetyczną, rozszerza zasób słownictwa poprzez kontakt z dziełami literackimi.
3) tworzy wypowiedzi:
f) pisze czytelnie i estetycznie (przestrzega zasad kaligrafii), dba o poprawność gramatyczną, ortograficzną oraz interpunkcyjną.
Cele operacyjne:
Uczeń potrafi:
● Rozmawiać na tematy związane ze środowiskiem przyrodniczym,
● Słuchać wypowiedzi innych osób i korzystać z przekazywanych informacji,
● Uzupełniać odpowiednio dobranymi wyrazami zdania oznajmujące,
● Wyróżnić głoski, sylaby, wyrazy i zdania,
● Wyrażać mimiką, gestem i ruchem swoje przemyślenia dotyczące otaczającego świata.
Nabywane umiejętności:
Uczeń doskonali umiejętność:
● Czytania ze zrozumieniem,
● Słuchania ze zrozumieniem,
● Starannego i poprawnego pisania,
● Wypowiadania się poprawnymi zdaniami,
● Komunikacji i współdziałania w grupie.
Kompetencje kluczowe:
● Porozumiewanie się w języku ojczystym,
● Umiejętność uczenia się,
● Świadomość i ekspresja kulturalna.
Środki dydaktyczne:
● Tekst wiersza Wiery Badalskiej pt. „Jakie to wszystko ciekawe”1,
● Ten sam tekst w kopiach dla wszystkich uczniów, ale bez ostatniej zwrotki,
● Tekst ostatniej zwrotki wiersza Badalskiej, zapisany bez podziału na wyrazy,
● Zasób multimedialny: film „Pszczoły a język polski”,
● Sprzęt multimedialny: rzutnik, ekran, tablica interaktywna,
● Kartoniki symbolizujące jeden ze zmysłów (oko, ucho, język, dłoń, nos),
● Zestawy wyrazów związanych ze zmysłami,
● Arkusze papieru,
● Karta pracy (załącznik do scenariusza) „Co jest na obrazku?”,
● Karta pracy (uzupełnianka tekstowa) przygotowana przez nauczyciela,
● Kredki, flamastry,
● Papierowe opaski na głowę (lub karton pocięty na paski i zszywacz),
● Rozsypanka sylabowa,
● Instrumenty perkusyjne, np. bębenek, tamburyn.
Metody nauczania:
● Problemowe: rozmowa kierowana, elementy dramy,
● Eksponująca: film,
● Praktyczne: praca z tekstem, ćwiczenia.
Formy pracy:
● Indywidualna jednolita i zróżnicowana,
● Zbiorowa jednolita,
● Grupowa jednolita.
Przebieg zajęć:
Etap wstępny
Prowadzący zajęcia wita dzieci. Zapoznaje je z tematem zajęć. Inicjując lekcję, pyta, jakimi zmysłami można poznawać i obserwować świat. Naprowadza uczniów na odpowiedzi:
wzrok, słuch, smak, węch, dotyk.
Następnie dzieci dzielą się na grupy, losując kartonik z ilustracją symbolizującą jeden ze zmysłów. Każdy zespół otrzymuje zestaw wyrazów i arkusz papieru. Zadaniem drużyn jest wybranie i wypisanie w dużym formacie tych określeń z listy, które odnoszą się do prezentowanego przez nie zmysłu. Po chwili przedstawiciele zespołów odczytują wybrane wyrażenia. Proponowane określenia:
słodkie, chropowate, wędzony, głośno, gładka, wrzask, słony, szorstkie, cichy, jasny, pachnąca, śmierdzące, gorzki, ciemno, czerwone, wonne, kwaśna, hałaśliwe, twardy.
1 Proponowane źródło: Wiera Badalska, Jakie to wszystko ciekawe, [w:] Szedł czarodziej. Antologia wierszy dla dzieci, t. 2., red. W. Kot, Krajowa Agencja Wydawnicza, Rzeszów 1986, s. 16.
Etap realizacji
Nauczyciel rozdaje uczniom tekst wiersza Badalskiej pt. „Jakie to wszystko ciekawe”, ale wydrukowany bez ostatniej zwrotki.
„Jakie to wszystko ciekawe”
Był sobie raz ogromny głaz.
Pod głazem piach, na głazie mech, a obok drogą, noga za nogą,
szło bystrych chłopców trzech.
Jeden powiada:
– To dziwny kamień.
Drugi już zbadał, że mech jest na nim.
Trzeci się zdziwił:
– O, tu na piasku są ślady lisa, co wybiegł z lasku:
pewnie w kurniku pilną miał sprawę.
Jakie to wszystko ciekawe!
I poszli dalej.
A dalej – łąka.
W trawie na skrzypkach świerszcz sobie brzdąkał.
Wśród kwiatów
zwinna latała pszczoła…
I znów ten pierwszy chłopiec zawołał:
– Widzicie? Pszczółka!
Siadła na kwiatek.
Jakie ma nóżki dziwne, kosmate.
Drugi się schyla:
znalazł ślimaka.
Trzeci motyla ujrzał na makach, motyl wyglądał
jak nieba skrawek.
Jakie to wszystko ciekawe!
Na świecie dziwów tyle dokoła
i zobaczenia
wszystko jest warte.
Tylko mieć trzeba, jak ci trzej chłopcy,
uszy i oczy otwarte (ta zwrotka nie została wydrukowana).
Nauczyciel czyta utwór na głos, a następnie zadaje pytania związane z jego treścią, np.:
● Dokąd wybrali się chłopcy?
● Co ciekawego zauważyli?
● Dzięki jakim umiejętnościom udało im się tak dużo zauważyć?
● Jaki okazał się otaczający ich świat?
● Jakimi zmysłami posługiwali się chłopcy w trakcie wycieczki?
● Jaka nauka płynie z wiersza?
Uczniowie wymieniają swoje spostrzeżenia. Nauczyciel proponuje dzieciom odczytanie ostatniej zwrotki wiersza: wyjaśnia, że będzie ono utrudnione, ponieważ „chochlik drukarski”
zlikwidował przerwy między wyrazami. Zadaniem klasy jest przeczytanie tekstu i zaznaczenie w nim podziału na wyrazy:
„Naświeciedziwówtyledokołaizobaczeniawszystkojestwarte.
Tylkomiećtrzeba,jakcitrzejchłopcy,uszyioczyotwarte”.
Po naprawieniu błędu „chochlika” uczniowie przepisują tekst do zeszytów/na kartki z wierszem.
Kolejnym etapem zajęć jest praca samodzielna, polegająca na redagowaniu tekstu na podstawie wysłuchanego wiersza (karta pracy przygotowana przez nauczyciela) – każde dziecko ma możliwość wybrania zadania dostosowanego do jego możliwości i umiejętności.
Uczeń:
● Uzupełnia zdania samodzielnie, dobierając własne słownictwo,
● Uzupełnia tekst z użyciem podanego słownictwa,
● Układa gotowe zdania w odpowiedniej kolejności.
Proponowane karty:
Polecenie:
● Uzupełnij zdania, samodzielnie dobierając słownictwo.
Pewnego dnia chłopcy …………. . Nagle zauważyli ………….. . Obok kamienia
……….. . Kiedy wędrowcy znaleźli się na łące, spotkali tam ……… . Chłopcy byli ………… , więc wrócili z wycieczki ……… .
Polecenie:
● Uzupełnij tekst z użyciem podanego słownictwa, jeśli trzeba – zmień formę wyrazów.
Pewnego dnia chłopcy spacerowali …….. . Nagle zauważyli ogromny …….. . Obok kamienia widać było …….. . Kiedy wędrowcy znaleźli się na łące, spotkali tam wielu jej mieszkańców:
…… , ….. , …….. , …… . Chłopcy byli ………. , więc wrócili z wycieczki …………. .
głaz, ślimak, po lesie, pszczoła, usatysfakcjonowani, motyl, świerszcz, ślady lisa, dobry obserwator, spostrzegawczy, uważny, zadowoleni
Polecenie:
● Ułóż zdania w odpowiedniej kolejności.
Nr….. Nagle zauważyli ogromny głaz.
Nr….. Pewnego dnia chłopcy spacerowali po lesie.
Nr….. Obok kamienia widać było ślady lisa.
Nr….. Chłopcy byli spostrzegawczy i uważni, więc wrócili z wycieczki bardzo zadowoleni.
Nr….. Kiedy wędrowcy znaleźli się na łące, spotkali tam wielu jej mieszkańców: pszczoły, motyle, świerszcze, ślimaki.
Po zakończeniu pracy wybrani uczniowie odczytują swoje wersje zdań.
Następny etap zajęć inicjują pytania zmuszające uczniów do aktywnego oglądania/słuchania filmu z zasobu multimedialnego. Nauczyciel prosi, by dzieci zwróciły uwagę np. na to:
● O jakim owadzie jest mowa,
● Co jest porównywane do tego owada,
● Ile liter ma nazwa tego owada,
● Co to są dwuznaki i jakie pojawiają się w filmie,
● O jakim wierszyku mówi lektor.
Nauczyciel odtwarza film, a po jego emisji komentuje i ewentualnie koryguje odpowiedzi uczniów.
W dalszym etapie dzieci tworzą rodzinę wyrazów z podanych sylab:
pszcze – larz, pszczo – ła, pszcze – li, pszcze – lar – stwo, pszczół – ka. Sylaby mogą być prezentowane na tablicy, można też przedstawić zestaw sylab w formie graficznej (np.
gąsienica). Uczniowie zapisują utworzone wyrażenia w zeszycie. Należy zwrócić uwagę na aspekt ortograficzny – wyjątek w pisowni rz po spółgłoskach.
Na koniec uczniowie wykonują zadanie z karty pracy (załącznik do scenariusza). Określają liczbę głosek i liter w wyrazie, kolorują ilustrację zgodnie z kodem (jeśli wyraz ma tyle samo głosek i liter: kolor zielony, wyraz ma więcej liter niż głosek – kolor żółty).
Po zakończeniu pracy wybrane dzieci odczytują wyrazy zamalowane poszczególnymi kolorami i w przypadku wyrazów „żółtych” uzasadniają swoją decyzję.
Etap końcowy
Uczniowie tworzą opaski na głowę, na których przedzie projektują logo mieszkańca łąki, np.
pszczoły, biedronki, motyla, żaby, ptaka, kwiatu. Dobierają się w grupy i redagują krótki tekst
(może być w formie rymowanej) reklamujący łąkę jako najpiękniejsze miejsce do życia.
Następnie każda grupa prezentuje swoją „reklamę”, np. dzieląc tekst na role, wykorzystując instrumenty perkusyjne, elementy dramy.
Dodatkowo:
Scenariusz ten może być realizowany w połączeniu z tematyką przyrodniczą (np. życie na łące, cykl rozwojowy owada, owady: szkodniki i sprzymierzeńcy człowieka).
