Dolnokarbońska facja kulmowa w podłożu zapadliska przedkarpackiego

(1)

Hiilina 1:AKOWA, Aleksander JACHOWICZ

Dolnokarbońska . facia kulmowa

W podłożu zapadliśka przedkarpackiego

WSTĘP

W ramach

przeprowądzonych

w

' ostatni~h,

latach przez

przemysł

naftowy

głębokich w.ier:ceń IW

zapadliSku przedJka.rpa!ckim uzyskanO wiele cennych

materiałów, dotyczących

karbonu

występującego

w pod·-

łożu'

tej jedlriostki.

Wśród

licmychortwO'rów, które

:ri.arwierciły karlbOin

(Załuczel, WQjsław

3,

MędI"zechÓIW 1,

Bratikowdce 1, Swall'zów 9, NilWi.;.

ska 3

i

7, Nieczajna DOlna 3, lPodborze 1'0

i

16), jednym z najbardziej

interesujących

jest Qtwór wiertniczy lPod:borze

H), położony kil'kan:aście

kilometrów na SW od Mietlca, wykOlIlany

IW

latach

1959-l~. Odkrył

on bQwiem lka.:rn:xm

iWY'kształoony

w facji ikulmOlWej,

dotąd

nieznanej w

pod!łOlŻU zapadliSka

przed!ka:r:packiegQ.

Pienwsze

;w'zIhianlki

Q

występowaniu

karbotnu w

obworze

lPodIborze 10 zawarte

są

w

materiałach

axchiwalnych

prz·emySłu

naftowego, gidzie na

podstalWieoil"~ec:zeń

H. Jurikie.wicza,

n:a g~ębolkości .2387,50+2393,60

stw:ierdmno

obecność małżoraczków

Sansabella i Aurigerites (?). Z tej samej

,głębokości

P. Karn!lrowslki

i

E. rn:owacki

(1961) cytują

lWedhig

oznaczeń

Gi. Pachuckiego: Productus (Eomarginifera) frechi, P. (Eomar- ginifera) acuticostata,

P.

(Echinoconchus) aff. cromeri; P. (Sinuatella)

gaablauensis, :które to formy

mają wskazywać naoibecność

k&'lOOnu dolnegQ rw badanym intenwale. Ci sami autorzy

wymieniają [pO!I1aJdto

(według oma1czeń

S. Czarnieckiego): SinuateZZa ci. sinuata

i

Chonetes ci.

laguessianus, !które oznacw!ne

były również ^IZ ·głęlbolkości

2387,50+

2393,60 m, przy czym Sinucitellasinuata, zdaniem S. Czarnieckiego j.est

typową skamieniałością

dla

piętra

Dibunophyllum. W krótkiej pracy do-

tyczącej

karbonu w 'zapadlisku ; pTzedkarpackim S. Czarniiecki

i

S. Kwiat- kowSki

1

(1961)

W.2IDlian!lrują

o

występQwaniu IW

otworze Podborze 10

łupków

szarych

i mułowców

ilastych (z

sieczką roślinną)

z

Mii.nstero~

ceras inconstans (na

gl:ębokoŚCli

2405,40+2414,00 m) oraz Orthoceras sp., Discina nitida, Plicochonetes

.sp.,Lingulą .cf~

straeleni

^(na,głębokOści

2515+2522,50 m). Z

niektórych interwałów

kax.bonu

IW

otworze lPod!bo- rze 10 rwy'lronano

taJk!Że !WStępne

analizy

.

palynologi'CiIle w Prr-aoowru

Kwartalnik Geologic2ll1Y - 3

(2)

__ .': -" _' __ _ ~"""'.""~"': ,"""," .• _:~.: ••• , .:~'::. o., • •.. _. _ _ • __ •• ; _': " •• ":-_ ._._,

198 Halina Zakowa, A'leksander Jachowicz

. Paleontologicznej

!Państwowego Przedsiębio:rstwa Poszukiwań

Nafto-

wych

iW

Kr:akowie. . .

W .niniejszej pracy omówiono

szczegółowo,

na ·ipOdstawie oIbsertWacji

własn~h icżęściowo materiałów

aLt'ch'iwalnych

przemysłu

naftowego, ,profilI lirtollogic:zmy!karbonu w ótworze Podborze

10, makrofaunę

i

millcro-

florę,

a

także wyciągnięto

wnioski stratygraficzne

dotyczące bliższego ro~ziomowania

tych

osadów. Roizd:zia~

o m.i.krofloTze

opracował A.

Ja:-

chowń.cz, po:zosta~ zestawiła H. Ząkowa.

. . '

PROFIL LITOLOGICZNY, MAKROFAUNA I JEJZNACZE!NIE

STRATYGRAFICZNE · ,

W otworze Podborze 10 utrwO!Ty

!kal'lbolllUnlłJwiwoono

na

głębolkośc:i.

2326,.00+2718,00 m. W

stropie tej serii

:występują UJtfwo.rycechsztynu,

które, wedl1:ug

oZnaczeń

petrograficznych E.

Głowackiego, :reprezentują

wapienie o charakterze'

zlepieńcowatym, przekładrune

droibnozi.:arrrlstymi

piaskow-cami, m'llłowcami i, łwpkami ilastymi.

W

spą:gu km'tbo.nu wystę

pują

utwory

prekambru. repreZelłtujące sfilit~ane łupki

ilaste

prze-

cl1odzą¹ce

w

lIIlułotWce

lbail"wy

;wiśniOIWej' i szarozielonej, twarde i

silnie

spękane. GranicęikwOOn -prekambr :pr2yjęto iWedlłui or.zeczeńpetro-

, graficznycll E.

GlłOlWacltiego" gdyż· część spągową

!karbonu na

,głębolkości

2590,3.0+2667,,60 ID

nie rdzeniowano, a paza tym rdzenie z

in.iter;wału

2667,60+2718,00

m prawdopOdobnie z uwagi na

zaginięcie

nie

były

do- '

stępne

dla

profilowania,.

. Głębokoś(j w m 23t26,OO+2331,OO , 2331,00+2335,00

2335,00+2339,60 2339,60+2350,60

2350,60+2351,00 2351,00+'2'358,60

2358,60+235'9,55

. 2359,55+2362,20 .

2362,20'+2362,40 2362,40+m63,90

··2363,90+2364,40

·2364,40+2367,60

2367,60+2370,80 2370,80+2373,95

Opis (IHologli.tlrmy

Iłowce' mało zwięzłe barwy wiśniowej, silnie zgmecwne.

Piaskowce drobnoziarniste, zbite, barwy wiśniowej z dużą ilością.

muskowitu, płonne; upad prawdopodobnie 26+30".

Nie rdzeniowano.

Piaskowcll drobnoziarniste

o

^typie'szarogłazowym, szare, zbite.

ze smugami żółtymi 1. wiśn~owymi oraz z wkładkami szarych

mułowców; liczna flora, przeważnie zwęglona i z nieoznaczal- nym detrytem .

. lłowce mało zwięzłe barwy' wiśniowej.

Mułowce szare i ciemnoszare, twarde i zwięzłe, piaskowce drobnoziarniste z dużą ilością muskowitu, przepełniohe det},"Ytem

zwęglonej flory.

Mało zwięzłe iłowce barwy wi~niowej, silnie zgniecione.

Drobnoziarniste piaskowce o typie, szarogłazoWym, mało zwięzłe • barwy wiśniowej, płonne.

Ciemnoszare łupki ilaste z nieoznaczalnymi śladami fauny.

PiaskoVree drobnoziarniste, słabo zwięzłe barwy wiśniowej, płonne.

Piaskowce jak wyżej barwy ciemnoszarej, płonne.

~iaskowce jasnoszare, sporadycznie z ciemnymi smugami, w któ- rych jest zwęglona flora z wkładkami ciemnych łupków ,mułow

cowych z nieoznaczalnymi śladami fauny.

Piaskowce drobnoziarniste szarogła2'JOwe, barwy wiśniowej, ,płonne.

Iłowće mało zwięzłe barwy wiśniowej, silnie zgniecione.

(3)

[_.'~_" r---'--'~-'---'---, -, _-:--_' __ ^'~'__ -O--'_"_-:--:-'--_""'_' __ ^-_^~.:'__ ._ ----.-:'''--.---,-.•.. --- I'"

i "

I '

DOlnokarbońskafada kulmowa zapadliSka przedk"arpackiego 199

" 2373,95+2377,00

2377,CO+2383,OO 2383,00 +2387,50

2387,50 +2389,00

2889,00+2390,50

23,90,50+2392,00

2392,00 +2393,60

2393,60+2396,10

2396,10+2397,60 2397,60+2399,60

2399,60+2401,05

2401,05+ 2402,50

,Piaskowce drobnoziarniste -typu szarogłazowego, płonne.

, Łupki, ilaste ciemnoszare" płonne, ' "

Łupki ilaste ciemnoszare, drobnopłytkowez wkładkami łupków llłułowcowych typu szarogłazówegQ-z licznYm, zwęglonym lietry- tem roślin oraz fragmentami pni Asterocalamites sp., A. scrobi:"

culatus (tabl.

II,

fig. 5) i szczątkaIDi" .liści Sphenopteris sp.;

upad 23°.

Łupki ilasto-krzemionkowe, ~iemnoszare z wkładkami mułow

cowymi barwy szarej, nieco' wapnistyIDi; w łupkach' występuje

,nieoznacza1ny detryt roślinny, a we wkładkach mwowcoWych

Chonetes cf. precarboniferus (tabl., ,I, fig. 2), skorupki brzuszne Rugosochonetes laguessianus 1 (tabl, V, fig. 2); szczątki skorupek spiriferow (tab!. V, fig, l), skorupka brzuszna i grzbietowa Eomarginifera frechi (tab!. V, fig.3a b), dwie uszkodzone skorupki grzbietowe Eomarginifera d. sudetica(tabl. V, fig. 4a, b), szczątek skorupki brzusŻDej Eomarginifera sp. (bib!. V, fig. 5) i bliżej nieoznaczalne szczątki ramienionogów.

Łupki ilaste, ciemnoszare, z cienkimi,' wkładkami szarych łupków mułowcówych, z licznym detrytem flory i więkSzYmi odciskami

zwęglonych pni' Asterocalamites scrobiculatus (tab!. I, fig. 1);

z fauny Z,Ilaleziono uszkodzony odcisk muszli Euphemites urei.

Łupki ilaste jak wyżej z nagromadzeniami zwęglonej flory; obok, fragmentów muszli bliżej nieoznaczalnych małżów ,znaleziono odcisk skorupki lewej NUcUlavus luciniformis, szczątek N. oblonga, niekompletną ośródkę Anthraconeilo laevirostrum; szczątek odcisku skorupki prawej NucuZavus (?) gibbosa, skorupkę brzusz- ną E:dmondialowickensis (tab!. l, :fig. ,6), fragment muszli Belle- rophon sp. i duią ośródkę Capulus sp. (tab!. II, fig. 1).

Łupki szare" mułowcowe ze, sporadycznym detrytem roŚlin i z wkładaIDi ciemnoszarych łupków ilastych, w ktÓrych wystę-, puje dużo bliżej nieoznaczalnych szczątków małżów lub ramie- nionogów oraz prawa skorupka Nuculavus (?) gibbosa (tabl II, fig., 3), ośródka Bellerophon sp. i dwie muszle Euphemites urei.

Łupki ilaste, ciemnoszare, z ci.enkiIDi wkła:dkaIDi szarych łupków mułowcowych, z dużą ilością muskowitu i detrytu flory; z fauny znaleziono fragment muszli nieoznaczalnego ślimaka; upad warstw

około 14°.

Piaskowce drobnoziarniste, szarogłazowe o spoiwie 'wapnistym, barwy wiśniowej, płonne; upad około 17°.

Łupki ilaste ,ciemnoszare z wkładkami szarych piaskowców do 2 cm grubości i szarych mułowców ze zwęglonym detrytem ro-

ślin; z faunyznale,ziono ,odcisk bliżej nieoznaczalnego małża oraz odcisk lewej skorupki Nuculav't\8 oblonga. ' , , Łupki jak wyżej, z wkładkami szarych piaskowców do 4 cm

grubości, lokalnie, z nagromadzeniami zwęglonej flory; z fauny znaleziono trzy uszkodzone odciski skorupek Nuculavus lucini- formis i fragmentaryczny odcisk Posidonia sp.

Łupki jak wyżej,'z wkładkaIDi szarych piaskowców do 10 cmgr~- 1 Te II8iIDII;eIUoDOgl. 1 następne

później rewizji przez H.' zakową.

.....

(4)

: 2402,50+2403,95

... 2403,95+2405,40

· 2405,40+2406,70

. .

. 2406,70+2407,90

2l407,OO+2/!lOOil0

#.;

· 2409,10+2410,30

· 24l.Q,30+2411,50

2411,50+2412,70

· 2412,70+2414;00

2414,00+2459,30 .. 2459,30+2462,80

Halina Zakowa, Aleksimder Jachowicz

bości, z licznym d"etiytem zwęglonej flory, dużą ilością muskowitu oraz większymi odciskami pni Asterocalamitessp.; obok szczątków dużych, lecz bliżej nieoznaczalnych odcisków skoru- . pek małżów występuje uszkodzony odcisk Nuculavus lucini-

formis.

Łupki z piaskowcami i mułowcami jak wyżej, z dużą ilością zwęglonego detrytu roślin oraz sporadycznie ze szczątkami bliżej nieoznaczalnychmałżów; ponadto znaleziono tu' uszkodzóny odcisk skorupki lewej Anthraconeilo laevirostrum (tab!. II, fig. 2), dwa szczątkowe odciski muszli Bellerophon sp. i uszkodzony' odcisk muszli Ptychomphalus internied~us. . . Piaskowce drobnoziarniste z cienkimi wkładkami łupków mu-

łowcowycb typu szarogłazowego i łupków ilastych, drobnopłytko

wych; sporadycznie występuje detryt roślinny.

Łupki ilaste, ciemnoszare, . z wkładkami łupków mułowcowych,'

, twardych z . detrytem' roślinnym i bliżej nieoznaczalnymi szcząt

kami fauny .

Łupki jak wyżej, w których obok śladów pełzania i bliżej nie- oznaczaInych szcząików skorupek· i muszli ramienionogów, mał

Mw i goniatytów, znaleziono fragment ośródki Rhynchopora sp.?

i oocisk skorupki lewej Nuculavus luciniformis.

Łupki" jak wyżej, ze sporadycznym detrytem roślinnym, ·z fauny znaleziono odcisk skorupki lewej Nuculavus oblonga i uszkodzo-

ną muszlę Euphelliites u-rei (tabl. III,. fig. 6) •

. ·Łupki jak wyżej, w których obok bliżej nieoznaczalnych szcząt

ków małżów i goniatytów występują: fry.gment odcisku musZli Laevidentalium sp., kilkanaście uszkodz9nych muszli' Euphemi- tes urei, szczątek uszkodzonej muszli Euomphitlus sp., cztery rÓż

nej wielkości ośródki Ptychomphalus intermedius (tab!. III, fig. 3), szczątek odcisku Myalina sp. i fragment odcisku łoozika

o .

typie "orthocon" ..

Łupki jak wyżej, z nielicznym detrytem roślinnym we wkład

,kach mułowcowych; z fauny. obok· szczątk6w muszli przypomi-

nających małże lub goniatyty, występuje odCisk skorupki prawej Nuculavus oblonga(tabl. III, fig. Sa) i kUka fragmentarycznych odcisków muszli łodzikowatych o typie "orthocon".

Łupki jak wyżej, ze sporadycznymi ślizgami tektonicznymi i szczątkami bliżej nieoznaczalnych małżów; ponadto znaleziono

. tu uszkodzony odcisk skorupki prawej Semenewia sp., dwa

szczątkowe odciski skorupek leWych i kompletny odcisk skorupki prawej Nuculavus oblonga oraz ośródkę z fragmentem . muszli i dwie uszkodzone muszle BellerOphon sp.

Łupki jak wyżej, ze sporadycznym detrytem roślinnym, ze śla

dami pełzania oraz riliejscami . z bliżej nieoznaczalnymi szcząt

kami goniatytów obok odcisku skorupki prawej Nuculavus oblon- ga i uszkodzonej ośródki Anthraconeilo laevirostrum.

'Nie rdzeriiowano.

Łupkillaste cieninoszare, dropnopłytkowe z cienkimi wkładkami łupków m1,lłowcowych typu szarogłazowego i miejscami nieco marglistymi wkładkami. piaskowców drObnoziarnistych, twardych

.I

. i .1

(5)

, '

"

Dolnokarbońska facja ,kuIrriowa zapadliska przedkarpackiego 201,

2462,80 + 2464,55

2464,55+2466,36 2466,30+2488,10 2488,10+2495,10

2495,10+2515,00 2515,00+2518,75 '

o miąższośCi od 10 do 15 cm; w piaskowcach i łupkach' mułow~

cowych liczne nagromadżenia zwęglonego detrytu roślinnego, tworzące prawie czarne smugi; fauny brak; upad warstw 1;0+17°.

Łupki jak wyż.ej, z cieńszymi wkłaqkami piaskowców, z licznym detrytem i sporadycznie fragmentarycznymi odci~kami muszli

łodzikowatych o typie "orthocon"" bliżej nieoznaczalnymi.

Łupki jak wyżej, z piaskowcami z licznym detrytem roślin, bez fauny.

Nie rdzeniowano.

Łupki mułowcowe, ciemnoszare, z cienkimi wkładkami łupków ilasto-mułkowych lub ilastych oraz jasnoszarych, zbitych' pias- kowców drobnomarnistych, z, dużą ilością muskowitu' i niekiedy o spoiwie ilasto":marglistym, z licznymi ryglami sedymenta,~yj

nymi i ślizgami tektonicznymi. W piaskowcach występuje detryt zwęglonej flory i większe fragmenty pni z rOdzaju' Asterocala- ,mites; fauny brak; upad warstw około 12°.,

Nie rdzeniowano;

Łupki ilaste ciemnoszare" prawie czarne, dość plastyczne, z nie- licznymi wkładkami mułowców 'qo paru centymetrów grubości,

z detrytem roślinnym i lustrami tektonicznymi. Obok szczątków małżów bliżej nieoznaczainych znaleziono jeden szczątek skorupki części przedniej i całą skorupkę Lingulci' ,eHiptica (tab!. I;

, fig. 4),' jedęn odCisk skorupki Semenewia sp., jedną uszkodzoną

skorupkę brzuszną Productus sp. (tab!. , I, fig. 3),' trzy różneJ wielkości uszkodzone odciski skorupek lewych lVuC'Ulavus lucini- formis, dwa odciski , skorupek N. (?) gibbosa., odcisk skorupki lewej Edmondia cf. arcuata, kilkanaście uszkodzonych odcisków, muszli PosidonieUa sp." cztery 'przeważnie niekompletne odciski"

' skorupek lewych PosidonieUa' cf. minor" dwa' fragmentaryczne odciski muszli łodzikowatych typu "orthocon", kilka szczątko

wych odcisków muszli prawdopodobnie rodzaju Mii:nsteroceras i ,małą uszkodzoną ośr6dkęPericycIusfasciculatus , (tabl.IV, fig. 5).'

2518,75+2522,50 Łupki jak wyżej', z wkładkami mułowców i spóradycznie wystę

pującym detrytem roślinnym i większymi fagmentami zlimonity- zowanych .pni z rodzaju' Asterocalamites. W łupkach ilastych

znajdują się ślady pełzania i bliżej nieoznaczalne szczątki muszli

ślim~ków i małżów przypominających najbardziej rodzaj Nucu- lavus; z oznaczalnej fauny znaleziono cały odcisk skorupki lewej Nuculavus luciniformis' (tabl. I, fig. 5), o'dcisk skorupki prawej N. (?) gibbosa, niekompletny odcisk skorupki prawej Anthraco- neUo laevirostrum, niekompletny odcisk rozłożonej muszli ' Edmondia lowickensis,cidcisk skorupki prawej MyaHna subla-, meUosa (tab!. II, fig. 4b), fragmentaryczny odcisk muszli Posi-: donia sp., odcisk skorupki lewej ze śladami muszli MyaHna verneuHi, cztery małe odciski skorupelk lewych PosidonieUa cf., minor, szcz'ątek odcisku' skorupki lewej i prawej p. cf., laevis, ' fragment małego odcis,ku Pterinopecten sp., odcisk skorupki lewej z fragmentami muszli PalaeoHma, cf. simplex (tabl. IV.

• I

(6)

;'

. .

202

2522,50 +2549,.00 2549,00+2553,15

2553,15 +2557,30

. 2557,30+2581,80 2581,80 +2590;30

·, 0.'

Halina Żakowa,· Aleksander Jachowicz.

fig. ·2), jedną ośródkę i jednl4 muszlę Laevidentalium sp., (tabl. lU,

f~g. 7), fragment muszli dużeg,o okazu Euomphalus sp., pięć różnej wielkośCi odcisków musżli prawdopodobnie z rodzajuManstero~, ceras, fragment linii przegrodowej Miinsteroceras .cf. inconstans (tabl. IV, fig. 3).

Nie rdzeniowano.

Łupki ilaste ciemnoszare, mleJscamiilasto-krzemionkowe i nieco marglIste,. z bardzo cienkimi smugami zbitych, szarych mułow.,.' ców, przechodzących w piaskowce" w których niekiedy wystę

puje 'zwęglony detryt roślinny z, fragmentami, pni z rodzaju' Asterocalamites; . w łUpkach są li~zne lustra tektoniczne, żyłki

kalcytowe mleJscami do 1 cm grubości, skupienia kalcytu i wpryski pirytowe. Poza ośródkami· i odciskami bliżej nieoznaczalnych goniatytów i ramienionogów (prawdopodobnie chone- tesy) i obok ich spirytyzowanych kolców, znalezionO uszkodzony odcisk Nuculavus oblonga, trzy niekompletne odCiski skorupek

, lewych. i prawych ze śladami muszli Myalinasublamellosa, trzy

odciski skorupek lewych i prawych M. verneuili, cztery odciski skorupek Posidonm sp., dwa uszkodzone odciski skorupek prawych PosidonieHa cf. minor, jedna, niekompletna skorupka prawa i dwie skorupki lewe 'P. cf. laevis (tab!. III, fig. 2), dwa odciski skorupek lewych Pseudamusium auriculatum' (tabl. III, fig. 1), osiem , fragmentów różnej wielkości odcisków muszli

łodzikowatych typu '"orthocon", jeden ' fragmentaryczny odcisk muszli Dolorthoceras cf. striolatum (tabl. IV, fig. lb), dziewięć różnej wielkości fragmentów odcisków muszli· przypominających

rOdzaj M1lnsteroceras (tab!. IV, fig. 4). , \

Łupki jak wYŻej z mułowcami, ze sporadycznym zwęglonym

detrytem roślin i fragmentami liści Asterocalamites (Astero- phyUites furcatus); z fauny występUlą, poza fragmentami bliżej

nieoznaczalnych' małżów, odcisk skorupki prawej, Nuculavus oblonga (tabl. III, fig. 5b), odcisk skorupki prawej Edmondia Zowickensis, nieco uszkodzony odcisk skorupki prawej Myalina sublamellosa (tab!. II, fig. 4a),. jeden duży szczątkowy odcisk Posidonia sp., dziewięć odcisk6w skorupek lewych i prawych, cżasem ze śladami muszli Posidoniella cf.· minor (tab!. In, fig., 4), odc;:isk skorupki prawej ,ze śladami muszli P. cf, 'laevis, trzy odciski skorupek lewych i prawych Pseudamusium auriculatum,

ośródka z odciskiem Parallelodon sp., siedem szczątkowych od- cisków małych muszli łOdzikowatych typu "orthocon", dwa uszkodzone odciski muszli Dólorthoceras cf.striolatum (tabl. IV,

fig.

la), osiem różnej wielkościfra'gmentów muszli i jedna muszla przypominająca najbardziej rodzaj Munsteroceras.

Nie rdzeniowano .

Piaskowce drobnoziarniste szare i twarde z dużą ilością muskowitu, płonne.

2590,30+2667,60 Nie rdzeniowa~o. Próbki okruchowe wykazują obecność wapieni skryt<lkrystalicznych 'z przejściami do drobnokrystalicznych,' barwy kremowej i czerwonawej, zbite, obfitujące w niektórych prób..;

kach w roztarty detrytusorganiczny, wśród którego da się

(7)

--- ---

-' ^-

Dolnokarbońska facja kulmowa zapa~liS'ka przedkarpackiego

203:

wyróżnić szczątki liliowców, ramienionogów, małżoraczków,

pr~puszczalnie glonów, radiolarii, gdzieiliegdzie występują owal- ne, drobne formy, być może, endotyry i konkrecje krzemion;.

-kowe~. _ .

2667,60+2718,00 Piaskowce drobnoziarniste, zbite, barwy brunatnej i szarej o spoiwie ilastym lub ilasto-wapnistym oraz łupki ilaste barwy

wiśniowej z licznymi lustrami skalnymi

Maikrofau.na nie tworzy

większych

llagromadzefl

i

jest

,przewa~żnie

rozproszona w osadzie. W nagromadJzeniaJCh

występują

ZJWyIkle

/bliżej

nieo· znaczalne

szczątki,

czasem spirytywwane lUlb z odciskami

aeź!by.

Ogólną cechą

stwieOO:wn)1lch

tu !gł"up

fauny (ramienwnQgi,

łódkolIlogi, śfu:na'ki, ma}że, ·głowonogi) :są

jej

wyjątkowo

maf·e :roomiary. Z ramienio- nogów

Iwyst·ępu,ją

prawie

~ą-cznie

skorupki 'brzuszne lubgrzbiclawe, u produktus6w zaichow. am:e "tyllko w

części

ty,lnej, a sparadycznie

oś:r6d!ki

1ltb odciski, iktóre czasem.

są

sp:i:rytf;yzowane. Tylko u chonetesów wi- doczne

są ślady ,

budowy :.zaJWi.asowej

.

(wyrOstek zawiasowy);

Ślimaiki reprezentują przew.ażnie

us21kOldzone

i

spirytyzowane muszle, rzadziej _

ośródki. Maitżezachowa\ne są

w

większości

jakooo.cisiki skort1iP€'k lewym lub

prlłJwyCh;

niekiedy ze

śladami

muszli

i

-budowy ;za'Wia.isowej

'

(od 6do

11

.śladÓW zębów

przednich u Nuculavus lucinijOrmis, N. oblonga

i

Anthraconeilo laevirostrum). Bal'Idzo rzadko z tej. grupy fauny

wy'stę

puj.ą ośródki

lub s'korupki,

C2lęSto-

spirytyzawane

i

:zdefo;rmo, wane.

Z

gławonog6w IWY'stępują IW

przewadze fragtmentaryczne odcilSlki muszli,

przeważnie

zgniecione

łub spłaszcOOIle,'

czasem

iZ rzeź'bą [ub śladami

przegród komorowyCh.

Wyjątkowo

spotyka

się ośtódlki

'lu1b muszle

~i

ryty.zolw.ane. W s.zczególny· in przypa, diku znaleziono fragment linii prze- grodofWej.

Oznacza1na maJkrofauna,

kltórą

znaleziono na

'głębolkości

2387,50+

2557,30, reprezentuje

pięć '

grup

'zwierzęcyrch,

przy ,czym z ramienio- nogów oznaczono 10 form, z

łódkonogich

- l,ze

ślimaków

- 5, z

mał

żów

17 i z

.głoiWOIJlogów

4 foll"Illy. Oznaczenia

-jej potwierdzają

wiek

dolnokarboński

serii klastycznej z badanej

głębokości. Analizując

bar- dziej

szczegółowo

te osady _

należy pominąć ślimaki

i

małże,

jak

również łodzikowate

(nawet

IW

przypaidlk.1;l stwierdzonego tu Dolorthoceras cf.

striolatum), jako fO!i"my o ^zbyt

dużym :zasięgu stratygł"aficzn:ylm..

Z

wa'ż- _

niejszej fauny

należy wziąć

pod

uwagę

tylko ramienionogi

i

z

głOlwo

nogów goniatyty, szczególnie :iStotne w

tym ;względzie:

W wyższej części

karbonu

na" g'łęboikości2387,50+2393,OO

mz Ta, lnie- nionogÓ'w

występują

formy,

które 'mane są

z

całego

ikaafuon"Q. dolnego,

przechodzące również

do karbonu górnego (Rugosochonetes laguessianus)

i

takie, które

mają węższy -:zasięg

stratygraii,czny. Do t.akich nalei:y Eomarginifera frechi, !która

cecłhu;je

lwizen górny

i

przechodzi do ' namuru dolnego na obszarze basenu frankobelgijSkiego {F. Demanet, 1938).

Gatunki Eomarginifera sudetica

i

Chonetes precarboniferus

są

bartdziej

szczegółowymi 'wska.źn:Lkaroi,bowiem

pi€T1W'szy :znany jest z po,ziomu Goniatites crenistria wi:zenu górnego

i

z poziomu D

₂

Belgii (H. Zatkowa,

'

I OpIs tym próbek op4JEjra. -S1ęna ~ PIrtrograll=.ych iE. ~. wYIItOIl&-:

nytih w La.boratar1um .RtucbotmiYm GeOlOgIi Pa:O.stwoW'ElgO Pmedsl.ęblJOrstwa ~wań Ne.rto-·

wyoh w JMle. - '

r

(8)

204

lI'alina Zakowa, Al~ksander Jac~owicz

pra'ca w drulku; F. Demanet, 1938), a

drugi ,z

najiWy.2:Szego poziomu

piętra

wizenu niecki podmoskiewSkiej (poziom stiesz-ewski

c l t ) !Według

danych

^'badaCZy

:radzieclriJCh {A. N. Sokolskaja,

'1950;

T. G. Saryczewa, A.N. Sokolskaj.a, 19,52). Na podstawie' podanych

wyżej oznacz-eń, można Sądzi'Ć, 'Że

seria z podan.ego

wy'Żej mter:wału T,eprezentowałaby

przynaF mniej

IW części lWizen

górny

3. " '

W

,niższej części

karbOlnu,

na głębokości

2515,OO+2' 522;5-0,z

wa.'Żlliej

szych ramienionogów oznaczono Lingula elliptica,

fo.rmę,

o

praWlCłopoldiolb

me

,dużym ' zasięgu

straty,grafkznym, która :n:a

Wyspach

:BrytyjSkich,

'd.

w Belgiii

!WyStępuje

IwpraWldJzie

głównie iW

turneju gómynn', to noto-

wanajest

także

w ni: ecce

podmo~eiWSkiej

z poziomu stieszewsikie.go (F. Dema:het; 1934; T. G. Saryczewa, A. N.Sokolskaja, 1952)

4.

Istotnym

,

naiOmiast

'wSkaźn:iJkiem Wiekowym

jest znaleziony

IW,

tym irntenwwe Pericyclus fasciculatus,

stanowiący :przewodnią formę

ona wize.nu dol- nego

i występuje

-m

tytrn

:podpi

ę

trze

,

w

reńsk.ichgórach łupkowycll

(H. Schmidt, 1925, str. 554, If:a.lbl. 20, fiJg. 8),

NI

Irlandii

li

Belgii w fa!cji wauLsortien lub

też

w :waTSt,wach

odlpowtiadających

gtranicy tllTnej - wizen

araz',wMiłToku

(G:. Delepine, 1940, str. 40, tabL.!, fig.

28~:H;

1941, str . .49, talbl. 1, f, tg . .3-4). W 'tym

,odcinku osa:dOlw ~zna1.e.ziono taik.że szczątek

lmii przegrOtdorwej,najprawdopodobniej Milnsteroceras incons- tans

6,

który jest

także przewOldlnią skantienia:łością

Wizenu, dolnego i w tym

podpiętr.ze lwystępuje ,

w podanych

wyżej państwach (H. Schttn!idt,

1925,str.55, tabl. 20, fig. 6; G. Velepine, 1940, str. '56; tabl. 2, fig. 16-22, fig. 12

IW tek!ście;

1941, str. 57, tabl. 2, fig. 2'-3,

fig.

12

IW tekście).

Ma1kromuna z

inte.rrwału

2515,00+2'522,50

ID

dbkumentuje

mewąt;pli

wie wiek

dolnowizeński

serii z tej

głębokości. Niżej,

od

głębokości

2522;'50 do 25'57,30 m

występują już

formy, które nie

okreŚl1a'ją

nam.

b'li.żej

IWieku osadów.

.

W

ikoń1cu zauważyć należy, że ,choć iW

karbonie 'z POd'boT:Z,a 10 na podstawi,e· fauny da

si'ę wyróżnić

osady wizenu górnego

i

dOlInegO', to jednak nie da

się- ustalić

granicy

między

poszczególnymi

ppdpiętrami

wizenu '(dolnym,

Śl"odkorwym i

górnym), a

lZat€'m określić bliżej

iCh

Iiniążsżoiści. ·

.

M]KRJOFLORA l JEJ WACZENIE STRATYGRAFICZNE

. .. :Poldstawą

do :przeprowadzenia analizymikrOigorystycznej

skaJł

z otworu lPodbo-T2le 10

by'łyprepaTaty

wykOiIlane

IW Świętolkir.zySkiej

Sta- cji Terenowej IIlSitytutu Geologicznego w Kielcach. Prepa,raty te repre-

3 Taki wiek' tych osadów potwle~dzał:y.bY; jeśli !przyjąć ozna.crz;~nla OZ.' Pachuckiego za'

słiuBzme, ozna.czenda gatunJkÓW Eomargin4fera acutwostata, EcMni>ccmoh'U8 a.f!. crameri l Si- nuatella (?) gaabZauensj.,,; z czym nie atol. wl\P!'Z6Cznop6d

wYromlElD1e

^,tIU~rmy' Sinuatella et.

Binuata ;pI'I2JerZi B. cmim.i9Ok:iego. , .

, Z głęlJidk;ośDi !tej S. Cza.rmeakll d S. KWUIitlrowsk:l. (1961) iQY'Imją lDlII.<tto Disetna nitida, (= OrbicUloidea nitida) l okazy pOdobne do UnflUla BtraeZeni. Plel'WllZ80 forma znana. jest ^żkar- bonu Wysp Brytyjskich II. ~ gdme ~, według P. DeIll8lIlSba. (,l934) , wYStępwj.e w wap1le- mach WIIIIIcmu, Jeoz głÓWJl1e wtum.eju górnym. Druga. ~te.ła lIflwder'd2loinll. rownd.eż ~ tego

8lUtara. w tu.meju BeJ.g1!L. . ,

"

5 .:Parmę tę S. ~a.rnieckl l S. Kwlatkow&ld (01.961) cytuj'ą :nAwet z głębolroścl 2oW5,40-

2-l14,OO m, gdzLe, OOain1Bm H. :t.9ik'owej, ml.eUbyśmy j;u:l: ra=ej do, azlYIUlen!1I. z ~1 'W1zImu . .. : .~. ~ęd.e ~kwe$14 mogłoby n.a.stąpl.ć· w d1'a:We rew1rzlj1 azI1I.IIClleń okalllu,

.który w chwili zesta.Wllenla Ilfuda.I-j PIl'OOY me był d.Ostępny. .

(9)

._-" .. __ .. '-_ ... __ .. _,_O . __ .,.. __ . ----:-.,.. __ .,_, .. ___ . _____ . ___ . __ . _____ . ___ ._ .....• __ ..

Dolnokarbońska facja kulinowa' zapadliska przedkarpackiego

20S

żentowały

:próhkd.

,pohrane

z

następujących g1ęboikości:

2383,0+2387,5 m, 2387,5+2393,0 m, 2399,6+2405,4 m, 2405,4+2414,{} m, 2459,3+2466,3

'lIl~

251'5,0+25'2'2,5 m, 2549,0+2557,3 m.

NajiUczni€!jszą fr€ikiwencj-ę

stosunkowo dobrze zachowanyclh

eksyn

mwospar 'i

pył!ków :wy'k.azały

pr,eparaty z

głębokości: 2383,O+2~87,5

m oraJZ 2549,0+2557,3 m. Batrdzo

niską fr-eikwenicj,ę 'garze]

zacho: waJllych

(często

skorodowanych) eksyn

wykazały

natomiast preparaty z

' głęboko

ści '

2387,5+2393,0 m i ' 2459,3+2466,3 m. W

pozostałych

preparatach frekwencja lrp:ilkroflory

była ŚTednia, stan

j-ejzaehO'wania

dOiŚ'ć

dolbry.

, , Wykaz gatu.ników oiZIlaczony'ch w

poszczególnych

prepąrata,ch

przed- stawia

się następująco:

Głębokość wm Młkroflora

2383,0+2387,5 Lycospora uber (H off., S tap 1. M a 11.). S t a p l qn, Simozo- notriletes polygonius l s c h e n k o; Simozonotriletes duplu8' I s c h e n k o, Euryzonotriletes minutus I s c h e n k o, ^Triparti-

tes cf., disonales (1' s c h e h k o) ,J a c h., Convolutispora cerebra' B u t t. et W iII., Schulzospora primigenia D y b. et J a c h., , Callisporites sp.

2'387,5+2393,0, Calamospora cf. liquida K o li a n k e, Trachytriletes, sp., Lycospora uber (H oU., S t a p 1., M a 11.) S t a p l i n.

2399,6+2405,4 Sporonites unionus (H o r s t) D Y b. et J'a c h., Trachytriletes sp., Lycospora uber (H o f f." S t a p 1., M a 11.) S t a p 1 i n, Monilo- spora cf. lIiiniliformis H a c q; et B a r s s, Schulzospora primigenia "

D Y b. ' et' J ac h., BrachytriHstrium patulum ,1 s c h e n 'k o.

2405,4+2414,0 Leiotriletes, platirugosus (Wal t z) ,1 s c h e n k 0, TrachytrileteS' sp., Lycospora uber (H o ^{f f.,}

's

t a p 1., M a 11.) S t a p l i n, Lyco- 'spora pusilla (1 b r a h i m), Tripartites aductus (1 s c h en k o) Ją. c h.,

Schulzospora primigenia D y b. et J

a:

^ch., Schulzospora sl>o 2459,3+2466,3 Azonomonoletes sp., Schulzospora cf.primigenia D y b. et J a c h.

2515,0+2522,5 Trachytriletes cf. commodus 1 s c h,e n k o, Laevigatosporites vul- garis 1 b r a h i m, SchulzoS'pora primigenia ' D Y b. e t J a c h., Brachytrilistrium patulum 1 s c ^he n ^ko, ^'Lycospora pusilla (1 b r a- h i m).

-2549,0+2557,3 Trachytriletessp., Knoxisporites cinctus (L u b e r et Wal t z) B u t t. et W iII., Cincturasporites literatus' (Wal t z) H a c q.

et B a i' s s, Hymenozonotriletes' cf. convexus I s c h e n k o, Tri- partites cf. incisotrj,lobus (N a u m o v a) P o t.' et X r., Hymeno- zonotriletes c,ommutatus 1 s c h e n k o, Schulzospora cf. primigenia D y b.et J ac h., SchulzoSpora sp~

Oprócz

wymienionych form rwbadanych preparra.tach

iW)1Stępują

,po- jedynlCZe, 211e

'zachowane (naj·częściejrozerrwalll'e)eksyny

mik,rospor z' rodzajów: Chaetosporites F e l i x; Acanthotriletes Na um o v a, Lophotriletes Na u

-ID

O' v a,Camarozonotriletes

iN

a u m o v a

i

Simo- zonotriletes

,~a

u m ov a).

Gatunkowo oZllacrony

zeą,półmikrospor i PY'łków jest

stosunkowo

U/bogi.Obecność

takkh

fO!ml,.

Jak m.ikTosporyz rodzaju Tripartites S

^!C

h .e

'lIl

el .

i pyiłków

Schulzospora K o san ik 'e, zarówno w

najn:iż

szej, .

ja~ i najwyższej.

'badanej próhce,

śwj"adczy

O' tym,

że

osady na

głębokości

2383,0+2557,3 m

są

pod

w21g1ędemwieku

nie mro.dsze od dol-

I

., I I I

, I

I

' I j

i

'j

,/

i

l

(10)

206

'Halina 2akowa, Aleksander ⁱJachowicz

nego

illanlUru. Obecność W\Spomniąn~ch

miikroSlpOr

i PY'łkÓ!W

wyklucza -

:z drugiej

.

strQllly - wiek

' starszy odturneju. Gały tWięc

Zlbada.ny

.

!profil csa;dów

można

na tej podstawie

umieścić

ogólnie wprzedzia}e: turnej - dolny namur. BaroZiej

SZlCzegółQiWe

rozpatrzenie form

ozna,czon~ch

do- tychczas

.IW

poszc.zegOlnyoh próllkach poowala na nieco

dołdaJdntejsze

sp1'eeyrowanie wieku osadów.

Najniższa

próbka,

,

z

głębokości

254' 9,0+

2557,3 m,

.

wykazuje

Oobecność

fo.rmma:nycll

IZ

osaIdówturnejskich

ii wi-

zeń'SkiJCh,' częściO'WO' również z

osadów naim'Ul'S!kich.

Knoxisporites cinctus

(L ub e

r et

i

Wa l t z)

B

u

it

t. et W iII.

cyto,w,any j' est z

zagłębi

radziOOkich

'Z osa1dó\y

turneju i wizenu, rw kar- bonie Szkocji :zanotOlwano je'gOo

występowanie rowni~

w

·

OiSIaId.ac:h dol- nego namuru A

(M.

A,Butterrworbh, R.W. Wi!lliams, 19' 58).

. . Cincturasporites literatus (Wal

t.z) H a c

q.

et

J:3

a T s s !WyStępuje według

A. M.Iszczerrki (195-8) w osadach od derwonu do.

' namuru;

P. A. Hacquei bard

i

M. S. Barss (1957)

znaleźli

go

:rówtnież

rw osadach

dolndka.rlbońskich lZ

do:rzecza South Nahanni (Kanada).

Hymenozonotriletes . convexus I s c h e n k o cytowany jest przez

A.

M. IS2lCzenko (19' 56)

'Z

osadów

w:izeństkich Zagłębia

Donieckiego, nato-

miast

Tripartites incisotrilobus (N.a u

·

m

Q

v a) P

Q

t.

et

K r., podobnie

ja, k

ws:z;ystkieibliżonedOo

niego formy,

występuje

w

zagiębiaiCh

euroipej- skiej

częSci ZSRR

od turneju do namuru (A. M. IszczenikOo, 1958). Jest

to .

jeden z bardzOo

nieliczn~h

przedstaJWicielld. rodzaju Tripartites S c h e m e l, który

pOdawiać się może już

w

osadachiłmrneju, gdyż

'0'1brzymia ich

wi,ęks:zość. występuje wyłącznie

w osadach

rw:i:zenu i

dOl- nego

~uru. Do,Wodzą

tego opracowania zbaOOzo

r6żn~h

regiO!Ilów,

między

innyurii ze Szkocji

(M. A.

Butterworth, R. W. Williams, 1958), Spitsbergenu

~N.

Hughes, G. F. Playfurd, 1961), Kanady '(F. L. Staplin,

1960)~

.

. .

Pyłek

Schulzospora primigenia D y b.

.

et J a e h. stwierdzony za- równo w

najiiliższej

zbadanej

.

ipTóbce, jak

i ;w.

inlnych próbkach podho-

dzących

z mniejszej

,głębokości,

stanowi odpowied!n:iJk gatu.nku Dilobo- zonotriletes campylopetrILs

(W:li

lt

z), !WyStępującego w .zagiłębiaoheuro-.

pejskich ZSRR od turneju do

' namllrU (A. M. I ~ ez

e nik

0,

1956).

Z dotychczasolWYch obserwacji wynika. ,

. że

rodzaj Schulzospora K

0- S

a n

ik

'e

występuje

najliczniej

i najczęściej

w osada'Ch w.ilzenu

i

oolnegOo narou.ru,

·

jegOo freikwencja zarównOo w osadach turneju,

jak:

i

gÓlrn~o

namuru,

· jest ·

ba, rdzo.

nikła. ¹

Oznaczony OIbecnie

'zespół; iWY'stępujący rvv najnitższej ~di:mej

próbce

. z

,głęlbokości

2549,0+2557,3

ni,

nie pozwala na kategoryczne

TO!ZtTZyg-

nd.ęcie

rwieku w

sensie

rOozgraniczenja turnej - wizen .. E!Wentualna

przy- należność

badanej próbki dOo turneju

mogłaby być

tylko

.

uzasadniana

<>gólnie brakiem niektórych gatuników

występują,cych

w

rwyżej pdożo

neJ próbce

(głębokość

2' 515,0+2522;5 ril), a podawariycll dotychczas w!lite- raturze

,wyil:ącznie

z osadów lWizeillSlkich lU!b

młodszy,ch.

IPróbiki z

·głębo

kości

2549,0+2' 557,3 m nie

można

natomiast na jpOdstarwie obserwacji milkrofilorystyeznych

zalieżyć

w

żadnym

wypadku.

d~

dewonu.

"

Próbka

.

z

głębokości

2515,0+2522,5 m .mwiera

wyiJ:'ąCżnie ,

gatunki

.żnane

z osadów nie starszych od wizenu.Jed'y1ny

:Wyjątek stanowi ^I^Wspo-

minany

już

poprzednio

pyłek.Schulzosporaprimigenia

D y 'b. et J a c h., który mooe

,pojawiaćsię po

raz pierwszy (ac2Jkolwiek

b~

rzadlk:Oo)

<-

(11)

r--'~-::-'-,-~-:-;---:;--::-'-~-~~-

,

DOlnokarbońska facja kulmowa zapadliska przedkarpackiego

207 w osadaCh · tUrneju. Brachytrilistrium patulum I s c Ih e n

Ik

o poda' wany je5l;z

:zagłębi-

radzieckich

wyłącznie

z wizenu (A. M. Iszczenko, 1958), podobnie

jak

Trachytriletes commodus

I

s c h e n!k o,' Lycospora pusilla (I b

J:'

a h i m)

, ~

Laevigatosporites vulgaris I b

T

a h

i ID

cytowany

jest

dopiero od dolnegO. wizenu

rw7JW'jŻ

(vide A. M. Isrezen!ko, 19, 58).

Należy podkreślić,

:he rodzaj Laevigatosporites I b

^T

a h

i ^ID lIlie -był dortytehczas

notowany z ósadów starszych od wi-zenu. Brak cw omaJWianejprÓlbce gatunków

górnowizeńskiCh po~wala

na zaliczenie jej w

p:rzybli,ż,eniu dOI

doJnego wi:zenu. '

, " Próbka z

głębokości

2459,3+2466,3 ID ma ' bardzo ubogi zestaw unie-

IDożlilwiający

jakiekolwiek

bliższe

Qznaczenie' stratygraficzne. ,

!Próbki z

głębokości

2405,4+2414,0 m

i

2399,6+2405,4 m

wykazują

oprócz

długOIWiecznych

ga'tunki

!Występujące

przede , wszyStkim cw

!Wize-

, nie, rzadziej

V{ najniższej c2JęŚCi

!l1amuru, natomiast próbka z

głębokości

2387,5+2393,{) m zaMr.iera farmy hana1'Ile, bez znaczenia straltyg.rafi'CznegQ.

Na:jfWY'ŻSZa ż

badanych

:próbeik,pochodząca

z

gqębokości

2383,0+

2387;5 ro, za,wiera mi:.k:rOO!póry

dokumentujące

jej

wizeński

wiek.

Simozonotriletes polygonius,

I

s c h ' e n

ik

o podawany

jest ~z zagłębi

'

, radzieckich z osadów wi'zenu (A. M; IszczenkQ, 1958), Stwie.rdzony

zoort;aił

również w osadach dollnegQ namuru

A

mi Górnym Śląsku (A. Jachowicz, 1959). Simozonotriletes duplus ' I s c h e nk o, podob.ni. e jak Simozono- triletes strigatus '('Wal

t

z)

,I

s c

ih

e: n

!k

o, cytOiWa!ne

są.również

z

1Wi-

' , zenu,

zwłaszcza

z górnej jego

części,

rzadziej i pojedynczo z dolnego

namuru

A

(vide

A.

M. Iszczenko, 19'56, 1958; A. Jachowicz, 195' 9).

Po-

dohny

zasięg

ma Tripartites disonales (Isc

h

e n!k o) . J a

c h. oraz

7JbU-

żone do

miego fO!I"Illy. Cqnvolutispora cerebra Butt.

et W~lt

cytOIWana jest z karbonu Szkocji, z osad9w dolnego namuru A

{M.

A. Butterworlh, R.

W. WilHiams,

1958), natomiast rodzaj Con'Polutispora

H

Q H.,

St

a p

1.

M a 11. ' znany

jest już

od dollnego tWizenu.

Nauwalgę zasługuje

:znale- :ziona Vf <>maIWianej próbce forma OZ-llacwna jako Callisporites sp. ' Mikrospory tego TodZaju

występują

w karbonie

Szlkocji

od

górnego

wizenu

począwszy

(vide M;

A.

Buttetworth, J. O. N. Millot, 1960:).

Wn:ioski stratygraficzne, jakie

masuwają się

po przeprowadzeniu analizy mi!kroflory5'tycznej ' próbek Skal]: z Wi.etcenia Podborze 10,

są

z

konieczności

ogólnikowe. !Powodem tego jest stosun;kO'Wo

szczupły zespół

gaJtunkowy, Z!l1acznie

uboższy

np. od

zespołu

sbwiel'ld2O'11ego ' w

gó\rnow:i:zeńskich

cwarstwach z Lec'hówka (A. Jachowicz, 1962).

Z ' mikrofloTystycznego punlktu widzenia badane

p1'ÓbIki ,zalliczyć

na- _

leży

00 osadów

wizeńskich

z tym,

że najniższa

badana próbka nie , wyi lduczaeweniualnego

wieku t~nejSlkiego.

Próbka z

glłęJbokooci

2383,00+2387,50 m wykazuje natomiast pewne cechy

jalkOściowe

oraz

ilościowe,

!które

mo~yby sugerować

jej

przynależnOlŚć

dl() osadów gór- nego

.wizenu.Atna~i:za cwiększej ilości

pr6bek,

'ZfW1as~

z

odcinka

pO-

niżej ,głębokości

239' 3,60+2405,40 m,

mogłaby !wyjaśnić,

ewentualnie w przypadku stwierdzenia liczniejszego

zespołu

miikroflocystycznego, problem

doikładniejszego

, rozpozio!mocwania'badarnego

pro~ilu.

'

WNIOSKI

KOŃCOWE

Zestawiając

wyniki

osiągnięte

z opra'COwania profilu 'litologicznego, makJ'<1,fauny

ii

mikroflory karbonu z otworu lPodborze 10 stwierdw-nQ:

i

,

:1

! i

l ,

I

,1

i i

I

! i I

I !

i j r

. , l l

i I

I

I i

I

·1

(12)

" ......

208

Halina Zakowa, Aleksander· Ja·chowicz·.

. . .

1.

Ogó1rnązgodność W bliższym

rozpoziomowamu osadóW na pOdsta-

wie malkrofauny

i

mikroflo(I'y;

. .

'

.

2. Obecność

osaJdów wizenu, z których

naj'l~piej

udoikumentowany jest wizen dOllm.y, dolna jego granica

może przebiegać iW

okolicy

,głębo

kości

2522,50 m,

chociaż ~ie

wYlkIuczone jest,

że.równi€'Ż

osady do

głę'

bokości

2557,30 m

mogą

j€S7lCZ€

.należeć

do tego

poclptętra,

co su' gerowa-

łyby

anaLi' zy miikroflorystyczne.

3.

Obecność

osadów górnego wi:zenu,cOomajduje portwiemzenie w oznaczeniach makrofauny i

'czemu

nie

przeczą

analizy ·mikroflo(I'y- styczne wykonane z

głębo!lrości

2383,00-7'-2387,50

m,

a

więc z odcim!ka

wyższego

od

interwału,

w którym oznacwm.o ramienionogi wirem,l gór-

·.

nego;. krótko przed. oddaniem 'Pracy do druku wykonano rowmetl ikillka prepaTartów

sporowycll.

z

najiWy'.ŻsZego

odcinka serii

!karbońskiej,

pozba- wioriego. fauny, a ilci'óry

nal'eża~by również

do

iW~!Ze!n.U

górnego.

Stąd według oznaczeń

A. Jachowicza. stwierdzono na

głębokości

2329,00+

2355,00 m fragmenty ekSyn Densosporites sp.

łdrobne błonki,

na

głę

boIkości

,2346,30+2352,7Om dro' bne dkruchyfuzytu

i

kutikul, na

głębo

kości

2358,60--:-2364,40 m drobne f.ragmenty kutiikul z zachowanymi

apa-

ratami szparkowymi oraz na

głębookści

2364,40+2378,00 m - SpoTonites sp., . Leiotriletes

d.

pennatus

I s c Ih e n k o,

CyC'logranisporites

?

sp., LophotTiletes sp., Schulzospora

d.

primigenia

D y

<b. et J

a 'c h., a ,takIŻe

drobne fragmenty

błon i

kutikul. Z próbek zbadanych ty1ko ostatnia zawiera·

o·macza1ną mikroflorę, 'WSkazującą

na

k.trlłxm,

a w

pozostałych

znajduje

się materiał

nie

nadający się

dob1imzych

oznaczeń.

4.

Miąższość

wi' zenu w badanym otwOlI'ze

wynosiła:by

ponad 19'6

m

lub ponad 230 m,

UJW:zględni:ając zaś

podane przy

p~o.fHu

upady warSitJW,

. otrzymalibyśmy miążsZ!Q'Ść około

180 lUb

.ponad

210 m.

5. utwory od

głęboikości

2; 522,50

In łub

21557,30 m do 2718,00 m naj- pra,wdopodobniej

reprezentują już

osady turnejSkie, dla potlwien;l:zenia tegolbrai k jednak konkretm.yclldanych faunistycznych

i

ntikrof1orystycz- nych; osady

te:rniałY'by miąższość

ponad 160 mluJb ponad 190m. .

6. Zgodnie 'z niniejszym opraco,waniem kaxlbon oltworu Podborze 10

reprezentowałby· najpełniejszy . profil stratygraficzny ze wszystkich

naWierconych w

podłożu

zapadliska podkarpa'ooegO, przy czym osady

wyst~ujące ,głębiej wykształcone są.

albo

.w

facji

~b1iżonej

do typu facji

lku1mowej 'środlkowosudeckiejalbo

w typowej facji wapieni.a

iWę'glo-.

wego,

jeśli przyjąć, że

pl1óibki okrudh()!We (wapienie)

obra'zują :występo

.wanie serii :wapiennej o

dużej grubości; :wyższa część

karlbOIllU

W)11kszta!ł-

eona

jest już IW

tYJPOlWej facji kuImowej.

.

7. O

wyraźnym zróŻIricowaniu

na

fację kulmową i fację

wapienia

węglowego

w

poiCill:ożu

zapadliska przedikaTpackiego

możemy mÓlWić

pa-

czą'wszy

od iWi·zeIllu dollnego,

00

jest kontynuowane przez

.cały

wizen górny,

biorąc

pod

uwagę

wzmianki S. Czarnieokiego

i

S. KJwiatlwwskiego (1961) o

:wyksZitałceniu najwyższy.ch

serii

dolnolka,rbońskich

w otworach Swar2JÓw 9

i

BratkQlWice

1.

8.

· Facjękulmową

wizenu przedgórza Kar.pat

wiąza.~ naaeżyz

analo-

giczną . strefą facjalną z·aznaczającą się

w Górach

Świętokrzyskich,

w peryferycznej

części

zbiornika 'morskiego,

otacza·jącegowypiętrzone

na SE fE od niej

lądy.

Z istotnych

różnic podkreślić należy

brak

·

na przedgórzu przejawów wulkanizmu, syderytów i

obecności

fauny

(13)

. .

Dolnokarbońska facj~ kUlmowazapadliska przędkarpackiego 209

karłowatej

z ubóstwem typowych goniatytów

imałżbwZIWłas2lCza

w

wi~

. zenie górnym. ~

to !llajpraiW1do.podobniej

związek

z ograniczeniem

strefy kulmowej zapadliska. przedkarpa-ckiego

i

z

dużym

jej oddaJeniem od typ<llWej facji ku1mowej Gór

SwięWkrzyskich, pozostającej rwbliskim

kontakcie

ż głębszym

neryty!kiem, z

ty:połWą biofacją głolWOInogową.

9.

Porównując miąższości·

facji kulmowej i wapienia

węglowego

nie wydaje

się

,.gquszne, aby sedymentacja

·

tej facji

odbywała się

w

~bior

niku morskim o charakterze rowu, co

sugerują S~

Czarniecki

i

S. Kwiat- kawsiki {l961).

I!IWlętokrzyska Stae;ja Terenowa 1.0.

N&dilSłIllIlO dn1a 20 maja. i962r.

PISMIENNICTWO

imTTERWORTH M. A, WILLIAMS R. W. (1958) - The small Spore Floras ot Coals in the Limestone CąalGroup and Upper Limestone Group ot the Lower Carboniferóus of Scotland.· Trans. Royal Soc. Edinburgh,63!

nr 17 ,p. 353-392.

BUTTERWORTH M. A, MILLOT J. O'N. (1960) - Microspore Distribution in tlle Coalfields of Britain .. Proc. Intern. Comm. Coal Petr., nr 3,

p.

1·57-163.

CZARNilECIG S.,· l{iWIATKOWSKI S. (1'91U) - Utwory karbonu w Zapatilisku Przedkarpackim. Sprawozd. z posiedz. Kom. Oddziału ·:PAN. Styczeń -:

czerwiec. Kraków.

DEL]j:PINE G. (1940) - Les Goniatites du Dinantien de la Belgique. Mem. Mus.

Royal Hist. Nat. de Belgique, 91. Bruxelles. . DEL1!::PlNE G. (1941) - Les Goniatites du Carbonifere du Maroc et des confins .

AIgero-Marocains. du Sud. Protectorat de l'etat ·Francais au Maroc . division des mines et de la geologie, serv. geoI. Notes et Mem., 56.

LavaI.

DEMANET . F. (1934) .- Les Brachiopodes du Dinantien de la Belgique. Mem. Mus.

-Hoyal Hist. Nat. de Be'l.gique, 61. BruxeIles.

DEMANET F. (1938) - La. Faune des Couches de passage du Dinantien au Na- murien dans le synclinorium de Dinant. Mem. Mus. Royal Hist. Nat.

de Belgique, 84. Bruxelles.

HACQUEBARD P. A., BARSS M. S.(1957) - A Carboniferous sImie assemblage from the SouthNahannni River area, Northwest Territories. Geol.

Surv. Canada, Bull., 40. Ottawa.

HOFFMEISTER W. S., ST.AlPLIN F. L., MALLOY R. E. ~1005) - oMiss~ssippian plant spores from the Hardirisburg formation of Iilinois and KehtuckY.

J. Paleont., 29, p. 372-399. Menasha.

HUGHES N. F., PLAYFORD G. (1961) - .Palynological reconnaissance of the Lower Carboniferous· of Spitsbergen. Micropaleontology, 7,· nr 1, p. ·27--44.

HIJJ;EHKO A M. (.l9¹516a) - CnopbI 11 IlbtJIbqa HHJKHęcKaMeHHoyroJIbHbix OCa,u;KOB 3ana,llHDrO npo):\OJbK~M )J;oH6acca. · KHeIB.

J1ID;EHKO A. M. (19566) ' - IIbIJIbqeBof!· aHaJIH3 HmKHeKaMeHHoy'rOJIbHh~X OTJIO- :lKeHJ1t1: ~eripoBcKo-)J;oHeąKoHBnaAAtfłbr. KHeH ..

J1II(EHKO A M. 1(1956c) -'- CnopbI. B: <paYHa H <pJIopa KaMeHHoyrOJIbHblX OTJID- :lKeHJ1t1: ra.n'HQHHcKO;..BOJIblHCKOH Bna):\HHbI -.:. J135paHHoe. eTP. 261-294.

KHeB.

.

,

i

., i

, I

·1

., I

I i

i I

I

(14)

210

Halina Zakowa,· Aleksander Jachowicz

J:ACHOWLCZ A. (1959) -Zespół sporawy i pozycja stratygraficzna pokładu węgla

z Kozłowej Góry (Zagłębie Górnośląskie). Kwart. geol., 3, p. 883-897.

• ' n r 4. Warszawa. :. ' . .

JACHOWIOZ A. (1961) - Próba zastosowania mikroflory do podziału stratygraficz- nego osadów dolnego karbonu W profilu: Górny Śląsk - Niecka Mie-' chowska- Góry Świętokrzyskie. Kwart. geol., .5, p. 989-990, nr 4.

Warś~wa.

JACHOWICZ A. (1962) - Wstępna charakterysty~a. mikroflorystyczna warstw z Lechówka i Zaręb (Góry Świętokrzyskie). Kwart. geol., 6, p. 403- 415), nr 3. Wa'rszawa.

KARNKOWSKI P., GŁOWACKIE. (1961)-O budowie geologicznej utworów pod- mioceńskich przedgórza Karpat środkowych. Kwart. geol., 5, p. 372-- 419; nr 2. Warszawa.

PAECKELMANN W. (1931) - Die Brachiopoden des deutschen Unterkarbons.

Abh. preuss. geol. L.-A., N. F;,. 2, nr 136. Berlin.

CAPbPIEBA T: r., COKOJIbCKAH A. H., (1952) - OnPe~eJIwreJIb naJIeo3oJl:CKHX 6paxHono~ nO~MOCKoBCKO~ KOTJIOBHllbI. 'Tpy~ naJIeoHTOJI. HllCT., :i~. Mo- CKBa.

COKOJICKAH A. H. ~119150) - Chonetidae pyCCKO~ nJIaTlPopMhI. TPY~bI IIaJIeoHToJI.

. li1HCT" 21. MOCKBa. .

STAPLIN

F.

L. (1960)' - Upper Mississippian plant spores from theGolata Forma- . tion,Alberta. Pęlaeontographica. ,[B], 107, p. 1-40. Cassel.

ZAKOWA H. (1958) --,. Biostratygrafia utworów morskich dolnego karboriu z obszaru Wałbrzycha Miasta na Dolnym Śląsku. Pr. Inst .. Geol., 19.

Warszawa.

ZAKOWA H. (w. druku) - Poziom Goniatites, crenistria Phill. w okolicy Sokolca i Jugowa u podnóży Gór Sowich (SuQety Środkowe).

ramllIa 2KAKOBA, AJIeKcaH~ep HXOBli1'tl

HIDKHEK.AMEHHOYrOJILHMI KYJILMOBAR IllAQIDI B OCHOBAHJm IIPE,l(KAPllATCKOrO IIPOrJIBA

Pe31OMe.

H3 ~eCSiTH rJI'y6OKHX 6ypOBbIX CKBa1KHH, KOTOphIMH 6bIJIH BCTpe'leHbI KaMeHHO'"

yrOJIbHble 06pa30BaHHSi B OCHOBimHlH IIpe~apnaTCKoro npom6a {IO:m:HaSi IIOJIbma), CaMbW 6oJIbilloM HHTepec' npe~cTaBJISieT CKBa:m:Hlla IIo~6o:m:e 10, np06ypeHlłaSi B ne-

pHO~ 1959-1960 rr. 3ToM CKBa:m:HHo~ BCTpeqeHbI Ha PJIy6HllHe 2326,00 + 2718,00 JI,

KaMeHHoyrO(JIbHble OTJIo:m:eHHSi .pa3BHThIe, npeHMym;eCTBeHHo, B BH~e KyJIbMOBO~ lPa-

~H, HeH3BecTHO~ ~O Cmc ITOP B OCHOBaHKH ^3ToMCTPYKTYpbI. OHM 3aJIeralOT no;o;

:u;eXillTe~HOBbI'MH H Ha KeM6PH~CKHX nopo~ax. B nO~OillBeHHoJl: 'laCTH OHM npe~CTaB

JIes:hI MeJIK03epHKCT'bIMH necqaHHK.aMH, 3aTeM H3BecTHSiKaMH (~aHHble TOJIbKO no .06JIOMO'lHbIM np06aM) c ~OrO'lHCJIeHHbIM ~e'!PHTOMKPHllOH~~, nJIe'leHOrHX HOCTpa-