Lamprofiry okolic Daleszyc związane z nimi przejawy mineralizacji

Zbigniew RUBINOWSKI

Lamprofiry okolic ' Daleszyc

związane

z nimi , przejawy mineralizocii

WSTĘP

Z inicjatywy ^Zakładu Petrografii i Geochemii IG oraz Pracowni Geologii Złóż Swiętokrzyskiej Stacji Terenowej IG podjęto w 1958 t.

komplekso.we badania przejawów magmatyzmu na obszarze Gór Święto­

krzyskich.

Przedniiotem tych badań jest rozpoznanie geologiczno.;.struktural- nych warunków występowania intruzji, ustalenie wzajemnej ^współ­

zależności lamprofirów i diabazów, określenie ich wieku, oraz opraco- wanie petrogenezy, geochemizmu i przejawów towarzyszącej im mine- ralizacji kruszcowej. ^Głównym zadaniem podjętych badań jest ustale- nie regi<lnalnych związków pomiędzy magmatyzmem a przejawami mineralizacji kruszcowej w Górach Świętokrzy,skich.

W pierwszym etapie kompleksowe badania 'sko.rtcentrowano wokoli- cach Daleszyc, z uwagi na bardzo~ słaby stopień' znajomości skał magmo- wych tego rejonu. Wychodnie laniprofirówi diabazów po'łożone są po- nadto ^na~bliżej obszarów, gdzie inteIl\'>ywniej,zaznaczająsię p:t."zej;ł~

fu,ine~?lizacji kruszcow~j;. tj.

'Y'

19$9-1961 wykonano 5 Wlercen l szyblk w okollCach Slerak.owa;

Smy-

ko~fI. i Pc·dkranowa. Lo.kalizacjąi o·ł;lsługą geologiczną. tych rObó1:kię­

rował autor, który zajął \Się ró:wnież oprac~waniem "geologieznó-'~r4k­

tliralnych warunków wystę}:owania lamprofirów,:' oraz proMsąrili'ich prteobrażeń i okruszcoWaiiia.

Bad~nia petrograficzne'. ,i .' petrochemiczne tych skał wy'ko~ała

J . ,.

Intruż' e lam'ptofirów ^'W okolicl;łch Daleszyc pc;> raz pierw.szy opisał J,.,. Czarn{)(!ki (1928) z góry Wrz€ąna koło C~sowa, a analiz~chem,iCzJ;lą tę.jskałyoI=ublikował S. Małkows:\{.i i M. Karasiński (1928). Prowadzone

nastę}n:e fod kieruhkieIń J .. Gzarnockie:go '·W latach ^Hł37-~' ... J939b!}da- flia, '.!: eoHzyczne fl.let'O'damirnagIletycznymipozwoliły na: dals2eprżeśle­

dzen:e wych()dni lamprofirów, 'a takzEt i :diabazów.w dkól-ieac.h Sier-akQwa,

246 Zbigniew Rubinowski

Smykowa, Daleszyc i Kranowa ,(Podkranowa). W tym ostatnim punkcie lamprofiry odsłonięto w szybiku wykonanym na Górze Salkowej (J. Czarnocki, 1939). W ostatnich latach o występowaniu 'lamprofirów w okolicach Cisowa, Sierakowa i Smykowa ·wzmiankowali K. Bielikow- ski (1956), L Kardymowicz (1957, 1958) i K. ^Pawłowska (1958).

WyChodnie lamprofilrów i diabazów w okolicach Daleszyc ^stanowią

prze<Nużenie i ^za~hodnie ograniczenie południowego obszaru ^występo­

wania ^skał magmowyCh w Górac'h Świętokrzyskich. Rozciąga się on na

długości około 54 km od Klimontowa na wschodzie, poprzez Iwaniska,

Zbelutkę, Bardo, Cisów, ^aż po Daleszyce na zachodzie. Dalej na zachpd nie s1!wierd:zono nigdzie występowania skał magmowych w tym regionie.

ZARYS BUDOWY GEOLOGICZNEJ OKOLIC DALESZYC Daleszyce, położOne są w środkowej części porudniowego, tżw. kie- lectkiego (według nomenklatury J. Czarnockiego) regionu Gór Święto­

krzyskich (fig. 1). Główną rolę na tym obszarze odgrywają osady środ-

OoIeszyce Podkrr!nIw ·Sm-a!rów

o ^{10 20 30kIn}

. , , ", t , J '

Fig.-i-o . PołoieIi"i~ -obsrzaru badań na tle wYchodni ,paleozoiku Goc ^ŚWię­

tokrzyskich .

Situation of the area under investiga,tion on the background of Palaeozoic exposures in the Swięty Krzyż Mountains

:'korWego i ,górnego dewonu,. reprezentujące eifel, żywet, fran i famen • . , WapieJile i do!lomity dewońskie. tworzą tu szeroką, nieckowatą synklinę.

nazwaną ,przez J. Czarnockiego (1935) synkliną da!leszycką. Od ^północy 1 ^południa synklina daleszycka ^objęta jest symetrycznie d'Wiema jednó-

,stlmmi antyklinalnymi, w których odsłaniają się osady. starszego pod-

łoża. Są to, ^w'edłu,g J. Czarnockiego (1935), na ^północy - fałd kielecki,

przedłużający się, ku WlS'chodowi w fałd orłowiń:ski, na południe zaś 00 D'alesZyc - ^fałd dsowski. W ^jądrach tych antyłklinal'rlych jednostek

odsłaniaj-ą się osady kambru, wykształcone jako łupki, mułowce i pia- slro,wce kwarcytowe, zaliczane przez wymieniOlIlego badacza do dolnych .: i ,środkówych ogniw.' W południo,wym skrzydle antykliny orłowińskiej,

" w okolicach Sierakowa i Smykowa, na kambrze ^leżą osady syluru, wy-'

:·kls2Jtałcone jako ^łupki z graptolitami i szarogłazy. Ku Zachodo,Wi sylur '. wega tu stopniowej redukcji tektonicznej i na kambrze znajduje ^się 'niezgod'nie dolny dewon, który tworzy przeważnie symetryczne skrzy-

,·dła obydwu wymienionych antyklin.

La-mpronrYQ~o1i~ palę{lzyc 2;47

Skały magmowe ^występują na badanym obszarze w formie ^pokłado­

wydh dajek diabazów w osadach syluru (południowe ~rzydło antykUny

orłowińskiej w okolicy Sierakowa i Smykowa) oraz w formi·e dajek lamprofirowych, przeci.nającyc!h osady dolnego kambru antykliny ^orło­

wińskiej (Sieraków i Smyków) i cisowskiej (góry: ^Wrześna, Trzykrzyska i SaJikowa). Kierunki stru!ldUJra1ne wymienionych jednostek tektonicz- nych, jalk: i kierunki m2JCiągłości dajek ^skał magmowych, ^są na ^ogół zgodne z ogólnymi rysami kaledońsko-hercyńskiej tektoniki paleozoiku

:(:ołudniowej części Gór Świętokrzyskich, podporządkowanej kierunkowi W!NW - ESE . . Młodsze dyslokacje dysjunktywne mają przebieg :po- przeczny lub ^ukośny wstosuniku do tyc'h kierunków. ^Powodują one lokalnie za'burzenia starszych elementów strukturalnych, jak ^również przemieszczenia łamprofirów i diabazów. Starsze ^{podłoże iW} okolicach Dales'ZYc przykryte . jest na ogól cienką pokrywą czwartorzędową, utworzoną głównie z resztek plejstoceńskich glin i piasków moreno- wych, zwietrzeliny skał podłoża, rzadziej aluwiów. rzecznych.

PRACE GEOLOGICZNO-ROZPOZNAWCZE

Do szczegółowego rozpoznania

za

· wyrtypowano w okolicac!h Daleszyc dwa obszary: wschodni - ^iW okolicy

Sierakowa i Smykowa oraz zachodni - w okolicy Podkranowa. Lokali-

zację wszystlkich robót oparto na anal~zie szczegółowych zdjęć magne- tycznych (pomiar natężenia składowej pionowej magnetyzmu ziem- skiego), które na tym obszarze wykonali w latach 1958-1961 M. i . K. Karaczunowie, wykorzystując również archiwalne ^materiały geofizyczne zestawione ^przeż S. Pawłowskiego (1940).

W okolicach Sierakowa i Smykowa wykonano w latach ¹⁹⁵⁹ i 1961 3 otwory wi·ertni.cze: Sierak6wl - ^{głębokość} 100,0 m, Smyków 1 ~ głębokość 60,0 m i Smyków 2 - . ^{głębokość} 50,4 m. Lokalizację. otwo- rów przedstawiono na fig. 2. W celu zwiększenia prawdopodobieństwa

nawiercenia kapryśnie przebiegających daje'k lam;profirów, zastQsoWaIlO

· ^ukośny system ^wierceń mechanicznych pod ^kątem 40° (licząc od pionu),

dzięki któremu we wszystkich przypadkach uzySkano pozytywne wy- niki. W pierwszych dwóch .otworach przewiercono lamprofiry, w ostat-

· nim uzyskimo profildia·bazu silnie rozłożonego w strefie tektonicznej.

W otworze Sieraków 1 przebito ^żyłę lamprofiru miąższości 7,8 ID (głębokość 86,1+93,9 m), przecinającą mułowce i ^łupki dolnego kalqllbru.

Zarówno w stropie, jak i w ^spągu intruzji stwierdzono strefy zmian kon- taktowYch ~Uipków grllibości 10+15 cm. Lamprofir jest ^skałą bardzo

zW:ię2iłą, twardą, o za'barwieniu żółJtobrunatnym, niekiedy z czerwona- wym odcieniem. Struktura krystaliczna, porfirowa. La.mprofir wy- kazuje silną mineralizację w postaci impregnacji i użyleń. głównie

· węglanami, kwarcem, często również pirytem. 'Cienkie użylenia w~­

nami z barytem i ^śladami siarc.?Jków obserwowano ^również w ^całym prófilu przewierconego kambru, występującego zarówno pod, jak i nad

inJtruzją. .

· W otworze Smyków 1 miąższość przewierconej intruzji wynosi okolo 12,35 m (głębok<;>ść 32,00+44,35 m). W jej stropie st,wierdzono ponadto

•

248

o , ^ZSO ,

~ ₁

•• -,-l 2

····d

Zbigniew Rubinowski Smyków

' t ....

Smyków 2

500m _,

-(1

Sieraków

..

, _{-1-_}

.. e ••

Sieraków--~

•• .... ••• ... • ... d

... ·· .. · .... ··d·· ••• .. d . Fig. 2~ Szkic sytuacyjny lokalizacji otwor6w wiertniczych w okolicy Sierakowa

. iSmykowa

Map showing bore-holes distribution dn the vicinity of Sierakówaild Smyk6w

i - sk.ośny otwórwtertnlcZy: 2 ~ anomalie geofizyczne OdpowtAda.Jl\ce ·wYchodnlo:m lamprofirów; 3 - anomalie odpowiadające wychodniom diabazów

1 - lncUned bore-hole; 2 - geophyS~cal. anomal!es correspond1ng to· lamphophyrę exposures: 3 - a.nomalles correspondlDg to d1abase exposures

1;2 m okruchów zwietrzałego lamprofiru, oddzielonych ,od właściwej dajki 20 cm ^wkładką niezmienionych ^łupków kambru. ^Zostało to praw- dOf()do,bnie spówo-dowane tektonicznym zaburzeniem kontaktustropo- wego dajki:. Nawiercony lamprofir jest podobny dQ ^skały z otworu w Sierakowie~nie wykazu~e jednak tak silnego przeobrażenia i.zmin,e- .. ralizowania. Bliżej spągużyły (głębo~ość około 35,0 m) pojawiają się

nierozłożone, ciemne biotyty i lamprofir przybierazabarw:enie ,cierppo- szare, prawie czarne, z ^różowawym odcieniem. W całymprof:lu ~potyka

.. ^się niewielkie (do 4 cm) ksenolity ^skał kwarcowych. ~Mineraliz~(}ja

. impregnacyjna i ^żyłowa pojawia' ^się obfidejw ^pc,b1iźll kontaktów .

. Na zachód od DaleszycImice skoncentrowano wobrębie pcłudn-io-

"wego_zoo<:'za GórySalkcwej w Pcdkranowie IW cdległcic: 2 km cd Dale-

szyc)~Lo'k.al~za:ćj~

ro

, tUst\vietdzo'na' ;'ira podStaWie' badań geofiżYcznych i:odsł0ilfęta'-

w " szy-

Lamprpfiry okolic Daleszyc 2411

500 400

·300

2

m°L-____________________

.. '---"

N

€d

l

~ 2

Fig, 3. Przekrój geologiczny wraz z profilem magnetycznym ·przez ^dajkę lampro- firu nawierconą w otworze Smyków 1

Geological section, with magnetic profile, across the lamprophyre dyke penetrated in by boring the hole Smyków 1

1 - dajka. lamprofiru; 2 - otwór wiertniczy; 6;d - kllmbrąolny; P - plejstocen 1 - lamprophyre dyke; 2 - bOre-hole; ·';d - . Lower Ca.mbrlan; P - ' Plel&tocene ,

250 Zbigniew Rubinowski

biku przez J. Czarnockiego (1939). Uzyskano wówczas ^skałę silnie zwie-

trzałą, nie nadającą się do szczegółowych badań. Ponieważ punkt ten .

uważany jest za najbardziej na zach6d położoną wychodnię skał mag- mowych w Górach ŚwiętokrzysIkich, pootano,wiono. W'zn~wić tu ^prace.

W celu dokładnego. zlokalizowania wycho.dni lamprofiru, wyko.nano

szczegółowe badania magnetyczne, na podstawie, których usytuowano

skośny otwór wiertniczy Podkra- nów-Salko.wa 1, głębokości 56,2 m, który przewiercił żyłę lamprofiru

A

ł

·---~~.arL..

!''<~

nr2

,

,

I I

I nr1 2,7 m miąższości (głębokość 37,5+

-___________________ r--- ----Gi7FrA

--

, I I I

I I I I I

: -,_nale~

~ ^~

nOWO.

P^{od~ra .}

O 10 29 Spm 8 ;

!

tl: , @ 2 /3 A-B4

Fig. 4. Lokalizacja wierceń li sZY'bik6w na Górze Salkowej w Pod'kranowie Distributicm of bore-holeos and test pits ·on Góra Salkowa at Podk;ra- nów

l - ^szyb~kl; 2 - otwór wiertniczy (nr l - ^skośny, nr lA - pionowy); 3 - przebieg a.noma.iU magnetyC2ll1eJ; 4 - Unia przekroju

l - test pita; 2 bore-hole (nr 1 - ln- clided,-nr lA - vel"tical); 3 - course 01 magnetic a.nómaly; 4 - line of section

40,2 ro). Ze względu na stwierdzone tu przejawy interesującej minera- lizacji kruszcowej, zgłębiono następnie szybik nr 2 z dwoma chodni- kami, w których odsłonięto. intruzję do głębokości 31 m. Równocześnie

wykonano dodatkowy otwór pio.nowy Podkranów-Salkowa lA (,z tego samego stanowiska aparatu wiertniczego co otwór nr 1). Do głębokości

86,0 m nie napotkano spodziewanych lamprofirów. . Wykonane wiercenia i szybik z cho.dnikami ^pozwoliły na dokładniej­

sze poznanie geolo.gkmlych warunków występowania intruzji lampro- firów 'w okolicach Daleszyc. Uzyskany profil geologiczny w otoczeniu intruzji przedstawia się następująco (fig. 5):

CZ'WARTORZĘD

Osady plejstocenu ^mają tu 2+2,5 m miąższości i prżykrywają star- sze podłoże. Wykształcone są jako· gliny piaszczyste, żółtobrunatne

z okruchami piaskowców dolnodewońskich i kambryjskich, sporadycz- nie zawierają drobne otoczaki skał północnych. Ku doło.wi przechodzą

stopniowo w ~glinione łupki dolno.kambryjskie.

KAMBR DOLNY

Wykształcony jest analogicznie jak.w oko.licach Sierakowa.i Smy- kowa. Osady ^stano'wią tu monotonną serię mulO'wcowo-łupko.wą, s.pora- dycznie zawier,ającą cienkie wkładki gruzłowatych piasko'wców kwarc y ....

Lamprofiry OKolic Daleszyc

NW _Otw. nr1; lA SE

1

+300 mn.p.m

+290

"'280

... 2?O

+260

+260

" i

o

E~:~i=ij ^{. I : : .} 1

li

5. PrzeIITójgeologlezny (A - B) przez daikę lamprofiru .; Podkra- nawie

Geological section (A - B) across lamprophyre dyke at Pod- kranów

1 - daj.ks. Iamprot1ł"u 1 Jej apofizy; 2 - wlercenla; €d - kambr dolny:

p - plejstocen

1 - 1amprophyre dyke and its a.pophyses; 2 - bore-hałas; €d - Lower Cambrlan; P - Pleistacene

251

towy'Ch bez fauny. Wskutek zwietrzenia obserwowano do. głębokości około 15,0 m odJbarwienie łupków na kolor oliwkowy. Napo<:lc:lta.wie obserwacji makroskopowych, popartych-analizą mikroskopową,

wym-

ni onO' w kambrze dwa naprzemianległe kompleksy skalne: .

1. Serię osadów łupkO'wO'-mułowcowych, miejscami przechO'dzących

w drobnoziarniste piaskowce. Struktura skałyaleurytowa, tekstura rÓ'WnolegI,e warstwO'wana. Głównym składnikiem skały są ostrokrawę­

dziste lub ^słabo O'btoczone ziarna kwarcu, o wymiarach ^poniżej 0,17 mm i normalnym wy.gaszaniu ^światła. Spoiwo łyszczykowo-ilaste wykazuje

zespołową i smugową reakcję w ^świetle spolaryzowanym. Zwięk:s.zenie średJnicy ziarn k'warcu vi osadzie powoduje gtopniowe przechodzenie

mułO'wców kwarcO'wych w piaskO'wce drobnoziarniste, zawierające cien-

'kie nieregularne wkładki kwarcytów Q strukturze g!I'anO'blastycznej.

Zabarwienie ^całej tej serii ciemnoszare, tekstura łupkowa podkreślona

_zazwyczaj zlustrowaniem tektonicznym. Na powierzchni luster i po-

ślizgów często napo,tyka się białe naloty kaolinowe 1.

2. Serię bryłowych, 'zwięzłych mułowców o zabarwieniu szarozie- lonka-wym, często wykazujących nieregularne smugowanie. Stru.ktura

-1 .Kaollnit ^został ozna.czony rentgenostrukturalnie przez M. stępniewsktego.

2,502 ^{• Zbigniew} Rubinowsl~i " ,

skałyaleurytowa lub aleuryto,wo-pelitowa, tekstura ^bezładna, masywna.

Główną masEi ^skalną stanowi ^również kwarc o ^średnicy ziarn nie prze-

kraczającej 0,05 mm, Zielonkawy odcień, skały jest spowodowany obfi- tym występowaniem w spoiwie hydromiki, a jej smugowanie spowodo- wane jest nierównomiernym rozmieszczeniem drobnych ziarn pirytu, który obficie. ^występuje w ^całym profilu kambru. Upad warstw jest stromy. W szybiku, na głębokości 3,0 m, rozciągłość łupków wyn~\Si

290/70⁰N, priy czym niżej przyjmują one stopniowo pionowy kierunek

upądu. W strefach kontaktu łupków z lamprofirami rozciągłość kambru

zmieńia się w granicach 70-:-120°, .przy upadzie 70-:-90⁰S. Płaszczyzny

warstwowania ^{łupków są} na ogół ~'Ustr<>wane i miejscami pow:lec.rone

białym pyłem kaolino,wym oraz pokryte nalotami piTytowymi.' Piryt jest ^również, obficie rozproszony w skale.

W ^całym, profilu kambru spotyka ^się epigenetyczne ^żyłki kalcytu, dolomitu i barytu, zawierające sporadycznie, drobne Wlpryśnięcia siarcz- ków. W .strefie kontaktu z ^intruzją lamprofiru ^łupki kambru ^ulegają zmianom kontaktowym. Podobnie jak 'w .wieI"ceniaoh w Sierakowie,

łupki na kontakcie ^{stają się} bardziej ^zwięzłe ,i twarde, ^d~woniąee przy uderzeniu, czym wyrómiają się od łupków niezmienionych. Strefy

przeobrażeń' kontaktowych obserwowane w szybiku osiągają grubo,ść

20-:-30

cm,

Łupki kontaktowe wykazują zielonawobrunatne zabarwienie, a miej- scami na spękaniach obfite naloty wodorotlenków ^żelaza i manganu.

Ponadto zarówno ^'W stro'pie, jak i w spągu wykazują zazwyczaj inten-

sywną mineralizację kwarcem, węglanami, barytem i siarczkami w for- mie użyleń osiągających, grubość do 5 cm. '

'INTRUZJA LAMiPROFIRIU

Intruzja lamprofiru mią~szości 2,7 m ^wstała przewiercona w otwo- rze Podkranów-Salkowa l, a następnie odsłonięta w szybiku i w dwóch chodnikach. Roboty górnicze ^pozwoliły na zebranie szczególnie 'duzeJ

'

,' , , , ' ilości spostrzeżeń dotyczących zarówno .wielkiej

zmiennośCi formy intruzji, jak i odmian lampte-:.

firu. W stosunku do skał nawiercOliych w Siera-

Fig. ^G.Strefa kontaktowa dajki lamprofiru odsłonięta

w chodniku nr 2 na głębokości 30 m wPodkra-

nowi e , ,

Con-tact zone of lamprophyre dyke,' exposed in gallery No. 2 at 30 m. depth, at Podkran6w

1 - mułki i mułovroe ka.u1bl"U dolnego; 2 - łupki żmie­

nione kontaJttoW1O; 3 - la.mprof1r kontaktowY; 4 - lam- profir ztarn1sty; 5 - lałXliPrOttr skalisty; 6 - , ^Spękania

w l.am,prof1ra.ch

1 -,. Lo~er Cambrlan s11~ and 'sl1tstonee; . 2 ~Shiw.

1I.ltered by contact; 3 - contact la.mproplly;res; 4' -gra- nula.r lam.prophyre; 5 - I:~k lamprophyre; 6 - ,llIęsUl'8a

in llLIIlProphyres

kowie

i'

zachowaną i najmniejprzeobraŻO'I1ą. Na podstawie obserwacji lllakro-

Lamprofiry okolic .Daleszyc 253

---

skopowych wyróżniono tu następujące odmiany lamprofiru, których wzajett).hy ^-~osunek przedsta,wia fig. 6. . , __

. Lampr9fir zwięzły.,- kontaktowy.'Odmiaila,ta wy-

stępuje bezpośrednio na kontakcie intruzji z ^łupkami, zarówno w stro.,.

pfe jak i w spągu dajki. Grubość jej wynosi 'zaledwie 5+1

o

miana 'kontaktowa charakteryzuje się znaczną zwięzłością j twardością.

Zabarwienie ^skały ciemne, szarobrunatne, struktuxa drobnokrystalicz- na, 2bita, tekstura ^wyraźn!ie fluidalna. Odmiana kontaktowa lamprofiru wskazuje na ^ogół silny ^stopień zmineralizowania w formie impregnacji

. i użyleń. _

L a m p r o f i i' ^2; i a r n i s ^ił; y. Peryferyczne części intruzjiprzyl~

gające-,do opisanej ^wyżej odmiany lamprofiru zbudowane ^są Ze skały słabożwięzłej, krystalicznej, wykazującej bardzo charakterystyczną ~aI'­

ni~tą, teksturę (tab!. I, fig. 10). Lamprofir składa się z okrągłych :ziare'"

nek,' osiągających bliżej kontaktu średnicę 2+3mm (odmiana ;,kaszo- wata t'), a dalej o przekroju do 1 cm (odmiana "grochowcowa").

Zabal'wienie skały jest na ogół ciemnobrunatne, czerwonawe, miejscami

ochtowożółte wskutek zlimonityzowania. W ziarnistej odmianie ^skały

występują często nieregularne użylenia węglanowo-barytowe z kwar- cem i siarczkami, nabrzmiewające miejscami do, ^grubości kilku centy.,.·

metrów .

. ' L a m p r o f i r s k a 1 i s t y. Stanowi on wypełnienie wewnętrznej cz~ści- dajki. Jest to Skała zwięzła, twarda, grubokrystaliczna o struk- turze porfirowej. Zabarwienie ^skały ciemne, szarobrunatne z czerwo--

nawym

użylenia.

Lamprofir tektonicznie zmieniony. Odmianę tę na- potkano jedynie w chodniku nr 1, wykonanym w stropowej. ^części intruzji. Lamprofir jest słabozwięzły,ziemisty, o teksturze gnęjs<YWej.

Skała składa się z owalnych, twardszych ziarn o ^średnicy do ^51IIUIl~_

tkwiących w ziemistej masie, przepełnionej blaszltami. nierozłożonegQ.

biotytu .. Odmiana ta wykazuje silne zmiany tektoniczne,poprzecinana jest dużą ilośCią małych i więkSzyeh powierzchni zlustrowąń, pokry,-- tych ~yczaj obfitym nalotem czerwonego,' ziemistego -hematYtu.

który nadaje barwę całej masie skalnej. Według badań I. Kardymowicz:

(1961), opisana odmiana ^powstała prawdopodobnie w:skutek ^odmładza­

nia irutruzji.

. GEOLOGICZNO.,.STRUKTURALNE WARUNKI WYSTĘPOWANIA LAMPROFIRÓW

. -

Geologiczno-strukturalne warunki występowania lamprofirów w Gó- ... ·ae;h -Świętokrzyski~ ,są. jeszcze d~tych~zas bardZ'o słabo rozpoznane.

Przyczyną tego ^są W1elkIe trUdnOŚCI ZWIązane z badaniem tych ^skał.

Lampr?fi~y: ~ie wys.tęp~ją. bowiem nigdzie .na powi:rzchni w ,postaci

skały. SWl;zeJ, nadającej SIę. dob~pośredmch badan petrograficznych czy dhenucznych. Procesy wletrzema ^prowadzą na ^ogół do bardzo sil- nego i głęboko sięgającego rozkładu lamprofirów. . . . '. Na podstawie interpretacji ^badań magnetycznych, oraz kilku wy- konanych otworów wiertniczych i ^płytkich wkopów odsłaniających la;ni'-- profiry, ,przyjmuje się dajkową formę ich występowania w· Górach

254 Zbigniew Rubinowski

---~---

Śwj.ętQkrzyskich (żyły właściwe - wedłu,g S. MałlkO'Wskiego, 1954,.endo-

,dajki - ^;według H. M. Abdułłajewa, 1957). Stwierdzono przy tym za-

r.ówno ~odny prze:bieg dajek w stosunku do skał otaczających (Wwry), jaki ^,wyraźnie niezgodny, przecinający je (Góra SaIkowa, Cisów').

W wierceniacll wykonanych w Sierakowie i w Smykowi e przeprowa- dzenie ^dokładnej analizy charakteru kontaktu lamprofirów z, Qsadami kambru jest niemoż'liwe z uwagi na ^skośny system ^wierceń i wynika-

jące stąd trudności w interpreta,cji kierunków upadu waI'lSbw wtldze- niach; .specjalnych pomiaTów geofizycznych w tym zakresie nie prowa- dzono. Analizę taką udało się natomiast przeprowadzić w Podkranowie, gdzie po raz pierwszy odsłonięto intruzję na ^większej prz'estrzeni-

w ^szybiku li w chodnikach. Sytuację robót wykonanych na Górze Sal- kowej w Podkranowie przedstawiono na fig. 4 i 5. Wychodnia lampro"7 firu st!wierdzona za pomocą badań magnetycznych wykazuje ogólną rozciągłość dajki NE -SW (fig. 4). Zaznaczająca się' tu niewielka anomalia magnetyczna osiągająca' 150y, zost.ała prześledzona na długo-, śt:i' około 17m.

Szybik nr 1 wykonany przed ^wojną zlokalizowany ^został prawie na samej 'anomalii. ^Według profilu opublikowanego przez J. Czarnockiego (1939), w szybiku tym odsłonięto wychodnię SIlnie rozłożonego lampro- firu, przecinającego niezgodnie zwietrzałe łupki dolnego kambru. Gru-

bość symetrycznie wykształconej dajki wynosiła około 2,5 m, a kąt

upadu około500SE. Upad ^łupków w stropie intruzji ^wynosił 55°N pny

rozciągłości 55°, w spągu zaś wartości te ^wynosiły 100180° N. StwierdZo- na niezgodność intruzji iW sto'sunku da skał otaozających wynosi ;więc

prawie 90°.

Szybik nr 2, wykonany w latach 1959/1960, zlokali-zowano w odle-

głości około 15 m od szybiku nr 1, w kierunku upadu intruzji. Strop dajki osiągnięto na głębo·kości 24 m i następnie aż da dna (31 m) ^s~bik

był głębiony w lamprofirze. W strapie intruzji, na głębokaści około

26 in, wykonano ,w szybiku chodnik (nr 1); drugi chodnik (nr 2) wylw- nano na głębokości 30 m. Skomplikowaną formą intruzji, odsłoniętą

za ^pomocą wspomnianych rabót górniczych, ilustruje fig. 8.

W chodniku nr 1, ^długości 6 m, poprowadzanym poprzec,znie do

rozciągłości dajki, odsłonięto dwie żyły lamprofiru o 7JIIliennej grubości

1-:-2,5 m, przedzielone pakietem łupków miążS'zości 0,5-:-2,3 m. Wyraźnie

zaznaczone kontakty świadczą o pierwotnej n'aturze tych zjawisk.

Mamy ^tUiWięc do czynienia z ro2ldwojeniem dajki na żyłę główną i jej

apofizę skręcającą ku NW. ^Skręt apofizy podlkreślony jest silnym zlu- strowaniem lam!profiru, obserwowanym w profilu chodnika (fig. 8).

Dalszy przebieg tej apofizy nie ^został· prześledzony.

Wyraźną dwudzielność lamprofirów vi okolicy Iwanisk stwierdzono

aziękibadaniom magnetycznym (K. Pawło1wska, 1958). Rozciągłość oby- dwu ^ży'ł - ^głównej i apofizy, obserwowana w stropie chadnika :nr 1

w

geofizycznie na powierzchni (NE - SW) .. Dalszy przebieg żyły gł6wnej prześledzono w .szybiku i 'w Chodniku nr· 2. Chodnik ten wY'konano 4 m

poniżej chodnika nr 1, lecz skierowano go w przeciwnym kierunku.

(fig. 7 i 8). Na długości 5 ID odsłonięto normalny kantakt głównej żyły

lamprofiru z ^łupkami kambru, przebiegający poprzecznie do koilitak-

Lamprofiry' okolic Daleszyc _25~:

tów obserwowanych ,w chodniku nr 1 (NW - SE). Stwim-dzona ^mląz­

szóść dajki wynosi tu zaledwie 1,6-;.-0,4 m. Ponieważ nie obserwowano nigdzie w szybiku zjawisk tektonicznych, które mogłyby ewentualnie

wyjaśnić przyczynę' nagłej zmiany kierunku rozciągłości intruzji, na-

leży fakt ten tłumaczyć również jako zjawisko pierwotnego, śrubowego skręcenia biegu daj!ki. Analiza charak-

teru kontaktów lamprofiru z ^otaczają­

cymi łupkami do1nego kambru nie po- twierdza nigdzie dużej niezgodno'ści in- truzji, jaką ,stwierdził J. Czarnocki w szybiku nr 1. Obserwowane kontak- ty pra wiewsędzie wykazują· przebieg

równoległy do rQlzciągłości łupków, któ- ra zmienia ^się IW szybiku i w,chodni- kach w sposób ^ciągły, w granicach 70-;.-120° przy upadach ^rzędu 70-;.-90°8 . .obserwacje przeprowadzone w Pod- kra nowi e wykazują, że intruzja lam- profiru wykorzystywała w dolnej

części, zbadanej za pomocą szylbiku nr 2, rozluźnienia zgodne na ^ogół z ro.zdągłością w:aI"stw kambru,. które

tworzą jądro antY'kliny cisowskiej.

W rórnej ^części natomiast, w po'bliżu

f

o

Fig. 7. Sytuacja chodnik6w Wyk:o- nany>ch w szybiku nr 2 w Podkranowi~

Plan of galleries in test pit No. 2 at Podkran6w

dzisiejszej ,wychodni, być może, że intruzja lamprofiru weszła w strefę dysjunktywną. Taką interpretacj'ę zdaje się popierać stwierdzenie ubó- stwa porwaków skał 'bocznych w lamprofirach szybiku nr 2, gdzie zgodny charakter intruzji nie. sprzyjał zbyt intensywnej kontaminacji.

W strefie dysjunktywnej natomiast (szybik nr 1) J. Czarnocki obser.wo-

wał w lamprofirach dużą ilość porwaków łupków.

SkoIlljp[iko,wana i bardzo zmienna forma intruzji w Podkranowie nie

;sprzyjała obserwacjom mikrotektonicznym. Nie udało się wykonać

udpo,wie,dniej ^ilości pomiarów, z których statystycznie ^można by wyzna-

czyć główne systemy ^spękań' w dajce. Fragmentary.czne obserwacje

poZiwoliły jedlnak stWtierdzić, że główne spękania wykazują dwa zasad- nicze kierunki, charakterystyczne dla dajek ,cienkich: poprzeczne i po-

dłużne względem biegu dajki (S. Kozłowski, 1960). Obydwa te systemy

spękań, a szclzególnie wyraźnie poprzeczny, objęte są intensywną mine-

ralizacją żyłuwą. Obok ^spękań kontrakcyjnych powstałych w procesie

stygnięda !intruzji, spotyka się również w ^obrębie. lamprofirów szereg

spękań natury tektonicznej, tworzących miejscami dobrże wyk'S'małcone

lustra tektoniC'zne. ^Spękania takie szczególnie intensywnie zaznaczają się w ^ścianach c'hodnika nr 1 (fig. 8). Obserwujemy tu dwa systemy

spękań tektonicznych. Pierwszy z nich, starszy,zaznacia ^się w postaci

dużej ilości równoległych zlustrowań, przecinających tzw. lamprofiry zmienione tektonicznie. Zlustrowania te ^są szczególnie ^wyraźne w ^obrę­

bie bocZ'llej apofizy, zaznaczając wyraźnie jej ^skręt w kierunku NW.

Przecinają one najm'łodszą żyłową mineralizację kalcytową. Drugi sy- stem spękań obejmuje zarówno lamprofiry, jak i łupki przeobrażone

kontaktowo, ^powodując niewielkie, schodkowate przemieszczenia

Rozwinięcie ścian szybiku n,. 2

NW I ^{NE "} I ^"SE 'I ^SW

Spf!!fI tlZilbj~u

_1

'~2 ~ ~s

~

~

^..•. .•... .

.C

/7

Fig. 8. Rozwinięte profile ś-cian szybiku nr 2 i chodników, oosłaniają'ce intrUzję lamPTofiiu ,W Podkranowie

Plan~piJ.{)tted profile's of walili of test pit No. 2 and of its gaHeries, uncoveTing~" lampr(}phyre intrusion

at Podkranów .

l - ^łupki i ^mułowce kambru d'Olnego; 2 -'- st.refa przeobrażeń kontaktowych w ^łupkach; 3 - lamprofiry kontaktowe; 4 - la.lIl,pro-: tiry z1lU"nlst!l; 5 -lamprofiry skaliste; 6, - lamprofiry ^zmienionę tektoniczne; .7 ~ młode SlPęk:anla .1 zlustrowa.nia ^.&kały 1.-'- Lower -Ca.mbrlan shales !l<nd &1ltstol'les; 2 - zone ot contact' alternatlons in' 8hales; , '3 . - contact lamprophYres; 4 - grs,nu1a.r lamprophyres; 5 - rocky lamprollhyres; 6 - tecton1ckly altered lRmprophyres;' 7 - young f1a6ures and rock Bllckensides

I t..:>

lU! I~

I I

'

l

\

~.

iI~ §.

1,.._

'::;I

:0

I ~

1t2

Lamprofiry okoiic baleszyc .215.7

w.·obrębie kontaktu, ó amplitudzie zrzutów w granicach kilku do kilku-

dziesięciu cent'ymetrów. Przemieszczenia te widoczne. są. wyraźnie

· W 'południowej ścianie chodnika nr 1 (fig. 8).

,:. Podobny system spękań przemieszczających kontakty obserwowano

rówrnież 'w spągu S'zybika oraz w przodku chodnika nr 2, gdzie spowo-

dował on nawet obcięcie południowego kontaktu intruzji i jej tekto- niczne wyklinowanie do ^grubości 40 cm. Opisane młode spękania tekto- niczne nie są objęt.e mineralizacją hydrotermalną; miejscami obserwuje

s~ę na illich ^powłoki uwodnionych tlenków ^żelaza i ma1:1ganu. ^f?pękania

przemieszczające lamprofiry w szybiku i w chodnikach odpowiadają

prawdopodobnie systemowi poprzecznych dyslokacji dysjunktywnych,

'przęmieszC'zających' w skali regionalnej wychodnie diabazów i lampro- :firów, co S'zczególnie ^wy1raźnie zaznacza ^się w obr.a:zie anomalii magne- tycznych okoUc Sierakowa i Smykowa(fig. 2). Paralelizując. kie;runki tyc!h ^młodych dyslokacji z obszarem zachodniej ^części paleozoiku Gór

:Świętokrzyskich, można przyjąć, że są one wieku alpejskiego. . ..

Skomplikowana forma intruzji, ^którą zbadano w PodkranoWie, po-

"twierdza ogólną opinię wielu badaczy, .0 niezwykle kapryśnym. prze- biegu dajek lamprofirów. Zgodnie 'ze' strukturalną klasyfikacją dajek

skał magmoWych opisane lamprofiry można zaliczyć, według . H. M.

Abdułłajewa -(1957), do grupy dajek występujących w międzywarstwo­

wich lub międzyformacyjnych strefach nieciągłości skał os.adowych . .Dajki tego. typu ^występują z ^reguły w osiowych częśdach fałdów, któr.e

· ćharakteryzuje największa szczelinowatość i przepugzczalnąść. Intruzje takie przedstawiają najczęściej formy 'zgodnych ciał międzywanstWo-

wy-ch i występują zazwyczaj na obszarach usztywnionych. . ....

PRZEOBRAZENIE I MINERALIZACJA LAMPROFIRÓW

.. "'Już makrosko~owe' obserwaćje lamprofirów wskazują na intensywne procesy przeobrażeń endomorficzriych, które

w

przejawiają się głównie jako zjawiska metasomatozy oraz,hydrotemi;;il-

nej mineralizacji impregnacyjnej ^{i żyłowej.} . : ;

;, Charakt·er petrograficzny i petrochemiczny' lamprofirów

z

Daleszyc przedstawia I. Kardymowicz :(1961, 1962iI), która wymienia

· nast.ę}:ujące minerały skałctwórcze, charakteryzujące pierwotny ^skła:d tych skał: biotyt - występujący w dwu generacjach, skalenie . .::.:....

,wśród których oznaczono anOlkklazi plagioklazy; kwarc. ^Wśród min e-

·.tałów akcesorycznych stwierdzono n;tagnetyt. (w' dwu generacjach),

· ilmenit, 'apatyt i rutyl. Ponadto w P9dkranowie<Jbserwowano pseudo- morfozy ^węglanowe po kryszi.ałach piroksenu .. :. " c " .

,.Wszystkie wymienione minerały' należy .uznać za ·powstałe. w sta- dium krystalizacji intruduiącej magmy' (stadium ępimagmowe etapu

· magmowego). Charakter przeobrażeń endomorficzny.ch ,lamprofirów

· iśWisdczy, że zjawiska te zachodziły głównie

w

· p:r2"edr'sień, j"kie (b~e·twu ąW. Byka. (1959) w diabazach z ^Widełek

· :bT. Wieo!er (1957)'W ^skałach mapnoWych z Mrzygłodu. . .. "

'c.:Na FodstaWieszczegóło:wycth,sifąd:ów pętrograficznych 'wykonanyoh -przez l. Kardymowic.?9razmińeragrafieznych; wykollanych przez; autó-

-258 Zbigniew Rubinowski

ra, mozna -ustalić kolejność procesówendomorficznych zaChodzących

w badanych lamprofirach. W opisywanych dajkach najwyraźniej za-

żnaczają się przeobrażenia 'Z1Wiązane z ^późnym stadium_ zmian hydroter- malnych. W kolejnościza~hodzącychprocesów, obserwowanych w ba- danych lamprofirach można wymienić: b auer y t Y z ac j ^ę i c h lo- r y t Y z a c j ębiotyt'll, prowadzącą-do jego zastępowania hydro.bioty- tern i chlorytem.

-chlorytyzacja słabiej wyrażona jest w laI'n;profirach z Sierakowa 'i Smykowa, bardziej intensywnie w Podkranowie. W trakcie tych prze-

mian wyd11iela ^się obficie wtórny magnetyt impregnujący lS'ka'łę w for- mie izometrycznych ziarn lub agregatów, osiągających wielkość do 0,12 mm. Magnetyt występuje również w formie wrostków w spękania<:h łupliwości rozłożonego biotytu (tab. IV, fig. 19). Równocześnie skalenie alkaliczne ^podlegają kaolinizacjli, wydzielając drobne ziarenka cz'erwo- nych tlenków żelaza (hematyt I), powodujące zabarwienie całej masy skalnej. Plagioklazy ^podlegają kar b o n a t y z a c j i.

Szczególnie wyraźnIe zaznacza się w lamprofirze z Sierakowa na-

stępny z kolei proces tego stadium przeobrażeń, określany niekiedy mia-

-nem b er e z y t Y z a c j i. Polega on na metasomatozlie ^skały kwarcem

i pirytem. Kwarc tworzy w lamprofirach mikrokrystaliczne lub ^i.gieł­

kowarte agregaty, ^zrośnięte 'z ksenomorficznymi, niekiedy euhedral.nymi - ziarnami Iplirytu, osiągającymi. wielkość 0,1+0,5 mm. Silniejszy ^stopień metasomatozy kwarcowo-pirytowej zaznacza ^się niekiedy jaśniejszym

zabaJ'WjenIem ^skały, które miejscami towarzyszy strefom spękań, obję­

tych w ^następnym etapie przeobrażeń procesami ^młodszej mineralizacji

żyłowej. -

OstatIl!i.m, najsilniej ^wyrażonym procesem tego stadi.um jest kar b ^{0- _} 11 a t y z a c j a lamprofirów, polegająca na metasomatozieskałydolo­

mitem i kalcytem. ^Węglany te w formie bardzo drobnoziarnistegoagre- gatu ^wypierają wszystk'ie Wlcze-śniej powstałe nrinerały, tworząc pseudo- morfo.zypo biotycie, skaleniach i kw,arcu. Resztki metasomatyzowanej

skały powodują zmętnienie i zaróżowienie węglanów. Kierunek tego procesu ^postępuje od 'środkowych części intruzji ku -ich peryferiom, o czym ^świadczy na ^przykład prawie dwukJ;-otnie większa zawartość węglanów na peryferiach dajki w Sierakowie (38°/0 wag.) w stosu11lku do jej centralnej ^części :(1 (jOlo wag.).

W lamprofirach Sierakowa i Smykowa, granica ^pomiędzy stadium metasomatycznym i metasomatyczno-żyłową mineralizacją lamprofirów nie jest ostra. Obserwuje ^się stopniowe przechodzenie od ^skały równo- miernie impregnowanej, przezsmugowaną, do ^użylonej. MetasomE'Jtóza, wyko'l'zystuje w tych przypadka-ch pierwotną kierunkowość lamprofiru,

zaznaczającą się jeszcze czasem ^lineacją struktury, równo-Iegłą :zazwy- czaj do kontaktów (tabl. I, mg. 11). Mineralizacja stadium ^żyłowego mo-

że mieć w tym przypadku charakter zarówno ^wyraźnie .przecinający

partie smugowo 'zmetasomatyzowanej ^skały (tabl. II, fig. ^~2), jak rów-:-

nież obserwuje ^się odnawianie kieru!łków metasomatozy przez minera-

lizację żyło-wą (tabl. II, fig. 13). W Podkranowie stadium ^końcowe prze-

obrażeń, wyrażone intensywną żyłową mineralizacją hydrotermalną,

jest od<hde'lone ^wyraźnie i ostro od 'I=oprzedzającyCh. je procesów meta-

Lamprofiry okolic Daleszyc 259

'somatycznych. Nie obserWuje ^się tu form przejściowych. od metasoma-

tyćznych, poprzez metasoinatyczno-żyłowe, do właściwych żyłowych ..

. Na podstawie wykonanych ohserwacji i ^badań zarówno mikrosko- poWych ^(płytek cienkich, polerowanych i. 'Preparatów trawionych), jak i makroskorow€go określenia chronologii minera:lizacjd z przecinania ^'się pos'zczegÓrlnych ^żył, u:stalono następujące 'paragenezy ^minerałów i ich

sukcesję w stadium żyłowymrnineralizacji w lamprofirach okolic Da-

leszyc: . ;

I -kwarc (piryt), hematyt, chalkopiryt,

II - dolomit, syderyt, baryt (ohalce don , kwarc),"

III - kalcyt. ,

I ZESPóŁ PARAGENETYOZNY - SIARCZKOWO-TLENKOWY Z KWARCEM

. : '

Reprezentuje najwcześniejsze stadium mineralizacji ^żyłowej i cha- . rakteryzu:je Się występowaniem głównie kwarcu w tO"Warzystwie hema- ,tytu, błyszczu żelaza, .chalkopirytu, rzadziej pirytu~ Zespół ten w ^śla­

dowych ^ilościach obserwowano vi Sierakowie i w Smykowie, ^wyraźniej

"natomiast zaznacza ^się w Podkranowie" W stosunku do ^młodszej, 'w prze-

wadze węglanowej mineralizacji, .odgrywa on na ogół podrzędną roJę, występując zwykle w salbandach żyłdolomitOwo-barytowo-kalcytowych.

K war c jest -głównym minerałem· w tej paragenezie. ^Występuje . w dwu postadach. Najczęściej jako mikrokrystaliczny agregat mlecz-

nych Zliarn, tworzących nieregularne szkieletowe sku'Pjeniana ^ściankach

żył. Rzadziej tworzy ^większe, kilkumilimetrowe {lgregaty krysmałk6w, tworzących zazwyczaj prawidłowe formy krystaliczne ^słupa heksago- nalnego z jednostronnym zakończeniem. Sporadycznie obserwowano

również postacie bipiramidalne. ^Kryształy 'kwarcu ^są przejrzyste, rza- dziej lekko zadymione lub ametystowe; Łatwo ulegają oderwaniu .od

ścian szczelin tworząc następnie wrostki w młodSzych minerałaoh.

H e m a t y t - ^występuje zazwy'czaj wspólnie z kwarcem ^tworząc mikroskopijne wrostki w jego kryształach .(zazwyczaj w odmianie ame- tystowej), powlekając te ^kryształy' cienkimi, czerwonymi ' naskorupie- niami lub krysta:Hzując równocześhiez kwarcem w postaci idiomorficz- nie wykształconych,. błaszkowatych kryształków błyszczu żelaza ...,.... Slle- kularytu ^(według nomen'klatury J. D. Diwy, 1952). ^Błyszcz tworzy cha- rakterystyczne kilkumi'limet'rowe, kuliste· ag-regaty ^zrośnięte w formie

maleńkich różyczek, które ^wykazują silny metalicZ'lly ^'połysk ikrwist.o- czer;wone przeświecenia poszczególnych blase:ek (tabl.. III, fig. 14).

W ^świetle odbitym obserwuje ^się efekt silnej anizotropii oraz charak- terystyc.?:ne czerwone refleksy wewnętrzne tego filin.erału.Kryształy błyszczu wykazują zrosty z kwarcem i chalkopirytem, ^często obserwu- je ^się go ^również w postaci o'kruchów w młodszych mi·rierałach (tab!. V,

fig. 15). . .

C h a 'l k o P i r y t jest najbardziej rozpowsz;echnionym siarczkiem w ^żyłach w Podkranowie. W Siera'kowie i w Smykowie obserrwowano go w śladowych ilościach. Występuje w formie małych kryształków osiągających wielkość do 5 mm. Często wykształca po'stacie czworościa­

nów lub im zrostów. Chalkopiryt jest spotykany ^również w ^żyłach wy-

pełnionych minerałami młodszymi, głównie barytem i dolomitem. 'Obser-

'260 Zbigniew Rubinowski

wacje mikroskopow!= ^wskazują jednak na ^wyraźną jego paragenezę

z ^błyszczem i kwarcem naj starszej generacji. ^Wszędzie w ^młodszych mi-

nerałach chalkopiryt ma postacie ksenomorficzne lub euhedralne, czę­

.sto kataklastyczne, co wskazuje na mechaniczne przemieszczenia w ^młod­

szych fazach ^.żyłowej mineralizacji, pooóbnie jak to ma miejsce·z ^błysz­

czem ^żelaza i kwarcem. W chalkopirycie obserwowano dość często ,wy-

· stępowanie Wrostków pirytu (tabl. III, fig. 16). W procesach hiperge- nicznych chalkopiryt wykazuje zastępowanie chalkozynem, kowelinem i limonitem.

p i r y t - w paragenezie tej odgrywa podrzędną rolę, tworząc miej- scami drobnokrystaliczne druzowe naskorupienia na k,warcu mikro- krystalicznym lub sporadyoznie wrostki w chalkopirycie.

n ^ZESPOŁ PA'RAGENETYOZNY - DOLOMITOWO-BYDER.YTOWO-BAlIYTOWY

P:i'zedstawia on ^środkowe i najobfiisze stadium mineralizacji ^żyło­

wej. Reprezentowany jest zarówno w lamprofirach z okolic Sierakowa, jak i w Podkr.anowie. W ^obrębie tego ^zespołu obserwuje się różnąko-

· ^lejność krystalizacji poszczególnych' minerałów. Obserwowano na przy-

kład baryt zarówno starszy, jak i ^młodszy od dolomitu i syderytu. Pa- rageneza ta ^związana jest z systemem ^spękań lamprofirów odnawiają"­

cych zazwyczaj starsze kierunki ^objęte wcześniejszą mineralizacją kwar-

cowo-.siarczkowo-tlenko·wą. Rzadziej obejmuje nowe kierunki ^spękań,

· przecinające starsze.

D o 10m i t - wyks2ltałca krystaliczny agregat mineralny, wypeł­

niający szczelnie ^żyły wraz z to.warzyszącymi minerałami. Stosunek do- lomitu do kalcytu i pozostałych minerałów żyłowych o bsei'wowano w próbkach trawionych w 25% Hel. Kwas rozpuszczał intensywnie kal-

· cyt, słabiej atakował dokmit i syderyt, a nie ^naruszał barytu, kwarcu, siarczków i tlenków (tab!. IV, fig. 17). Barwa dolomitu jest mleczno-

biała, jasnokremowa.' W ^świetle odbitym wykazuje silne' odbicie po- dwójne oraz bardziej intensywne ^niż kalcyt refleksy wewnętr~e. Brak

. ,wyraźr:ej łupliwcścii zbliźniaczeńpolisyntetycznych pozwala go ^odXóż-

· ^nić od kalcytu. Sporadycznie dokmit wykształcony jest w postaci idio- morfic.znych kryształów o siodełkowato wygiętych ściankach rom-

.boedru. _ :

Sy d e r y t - wykształcony jest Fodobnie jak dolomit; obserwowa- , no~o iedn~k o wiele rzadziej w postaci Frzercstów w dąlcmicie.· SPOXa- dycznie twórzy cienkie, monc'mineralne ^żyłki w lamprofirach. ^Zaba~-

· menie tego ^minerału w stanie ^świeżym Jasnokremowe," zazwyczaj

, na

'. powietrzu Fckrywa się cienką powłoką limonitową i· wykazu:e bru-' -natnezabarwienie. W ^zgładach wykazuje również najczęściejcienkłe

powłoki limonitowe na granicy ziarn. Dalsze utlenienie syderytu pro- wadzi do silr:ej lin:cnityzac) l~mFrcfiru w sąs:edztw:e żyłek. .

. Ba ry t - wystęJ:u~e w de·brze Ila~ogół rozwiniętych kryształach,

tW<ln:ących wydłużcne, ta1:liczkcwateformy (001), przecina:iącesię wza- 'je:r:iinie i ^Wciskające w towarzyszące minerały (tabL IV, fig. 18) .. Posz- -czególne ^kryształy barytu osiągają wielkość' do";. 2 cm:' ^{Zabar:W:.enietęgo}

· n:J.:nerału : est zazwyczaJ cielistoróżcwe ll;l.b, czerwonawe ". od: Wl'fstków

· tlenków żelaza. Jak wISFcm.ni.ano, cbserwo.wa'llo w . .żyłachbarytzar;ów-