Dorota Całkiewicz
Glosa do Wyroku Wojewódzkiego
Sądu Administracyjnego we Gdańsku
z dnia 11 listopada 2012 r., II SA/Gd
211
Studia Prawnoustrojowe nr 22, 299-307
2013
Glosa do w yroku Wojewódzkiego S ądu A dm ini stracyjnego w G dańsku z dnia 11 lipca 2012 r., II SA/Gd 211/12.
Jeżeli odwołanie zostało wniesione po terminie, organ winien wydać postanowienie o stwierdzeniu uchybienia terminu. Dokona nie oceny w tym zakresie jest proste i ogranicza się jedynie do kwestii proceduralnej. Powinno zatem poprzedzać bardziej skom plikowaną ocenę przymiotu strony, która to ocena w ym aga zastoso w ania przepisów praw a materialnego i wiąże się z koniecznością dokonywania ustaleń faktycznych w sprawie. Natomiast brak jest podstaw do uznania, iż organ nie ma kompetencji do stwierdzenia uchybienia terminu do wniesienia odwołania, z uwagi na fakt, że skarżący nie był stroną prowadzonego postępowania. Okoliczność ta nie w yłącza oceny terminowości wniesienia odwołania. Skoro oso bie, która nie brała udziału w postępowaniu, przyznano prawo do wniesienia odwołania, jego badanie przez organ winno odpowiadać przyjętej dla tego środka odwoławczego procedurze. W toku tej pro cedury organ bada w pierwszej kolejności, czy odwołanie wniesiono w terminie.
S e n te n c ja
Wojewódzki Sąd A dm inistracyjny w G dańsku po rozpoznaniu n a ro zp ra wie w dniu 11 lipca 2012 r. spraw y ze skargi D.J. n a postanow ienie Sam orzą dowego Kolegium Odwoławczego z dnia 27 stycznia 2012 r. nr... w przedm io cie niedopuszczalności odwołania w spraw ie środowiskowych uw arunkow ań zgody n a realizację przedsięw zięcia uchyla zaskarżone postanow ienie.
U z a sa d n ie n ie
Decyzją z dnia 9 listopada 2011 r. nr... B u rm istrz M iasta, n a podstaw ie art. 71, art. 72, art. 75, art. 82 i art. 85 ustaw y z dnia 3 października 2008 r. o u d o stęp nian iu inform acji o środow isku i jego ochronie, udziale społeczeń
300 G losy
stw a w ochronie środow iska oraz o ocenach oddziaływ ania n a środowisko (Dz.U. n r 199, poz. 1227 ze zm.), określił dla Spółki A środowiskowe u w a ru n kow ania realizacji przedsięw zięcia dla przedsięw zięcia polegającego n a budo wie stacji paliw płynnych z m odułem LPG oraz okręgowej stacji kontroli pojazdów .
Odwołanie od powyższej decyzji wniósł D .J., pom inięty w spraw ie jako strona, kw estionując m iędzy innym i odmowę u znania go za stronę postępo w ania i b ra k doręczenia decyzji.
Postanow ieniem z dnia 27 stycznia 2012 r. nr... Sam orządowe Kolegium Odwoławcze, n a podstaw ie art. 127 § 2 k.p.a. w zw. z art. 17 p k t 1 i art. 134 k.p.a., stw ierdziło niedopuszczalność odwołania.
W uzasad n ien iu organ wyjaśnił, że w toku postępow ania organ pierwszej instancji nie uznał D.J. za stronę [...]. Decyzję doręczono podmiotom u z n a nym przez organ za strony. Najpóźniejsze doręczenie decyzji jednej ze stron p ostępow ania n astą p iło w d n iu 18 listo p ad a 2011 r., otw ierając term in 14-dniowy n a złożenie odwołania, który upłynął w dniu 2 gru dnia 2011 r. N ato m iast odwołanie wpłynęło do organu pierwszej instancji w dniu 29 g ru d n ia 2011 r., a więc gdy decyzja sta ła się ju ż ostateczna. Stwierdzono, że w sytuacji odwołania złożonego przez osobę, która utrzym uje, że je st stroną, ale nie była a d re s a te m decyzji, postępow anie a d m in istra c y jn e zm ierza przede w szystkim do weryfikacji p rzesłanki dopuszczalności jego rozp atrze nia. O rgan w skazał, że zasadniczo w postępow aniu odwoławczym, jeśli do chodzi do stw ierdzenia, że osoba ta nie m a in te resu praw nego, postępow anie kończy decyzją o um orzeniu postępow ania odwoławczego (art. 138 § 1 p k t 3 k.p.a.) bądź w przeciw nym razie odwołanie podlega rozpatrzen iu, mimo wcześniejszego pom inięcia osoby jako strony. Podstaw a do w ydania decyzji o um orzeniu postępow ania bądź rozpatrującej odwołanie i przeprow adzenia postępow ania odwoławczego nie zachodzi jed n a k w w ypadku złożenia odwo łan ia od decyzji ostatecznej. [...] Rozpatrzenie odwołania osoby nie będącej stro n ą (utrzym ującej i wywodzącej, że m a in teres praw ny w byciu stroną) może n astąp ić tylko, gdy złożone zostanie w term inie odwoławczym w łaści wym dla stro n postępow ania, którym doręczono decyzję. [...] Stw ierdzenie przekroczenia term in u do złożenia odwołania może dotyczyć tylko adresatów decyzji. [... ] Sam orządowe Kolegium Odwoławcze uznało, że skoro D.J. nie był ad resatem decyzji, b ra k było podstaw do orzekania decyzją i weryfikacji prawidłowości stanow iska organu pierwszej instancji, gdy chodzi o uznanie wnoszącego odwołanie za stronę. [... ] W tej sytuacji należało stw ierdzić nie dopuszczalność środka odwoławczego, które to rozstrzygnięcie wyprzedza orzekanie o przekroczeniu term in u do odwołania oraz o interesie praw nym osoby nie biorącej u działu w postępow aniu pierwszej instancji, jako strona.
Skargę n a powyższą decyzję złożył D .J., zarzucając naru szenie art. 124 § 1 k.p.a. poprzez niepełne powołanie podstaw y praw nej wydanego postano
w ienia — organ nie w skazał bowiem naruszonego przepisu praw a, który u za sadniałby wydanie postanow ienia n a mocy art. 134 k.p.a., błędne zastosow a nie art. 134 k.p.a. poprzez bezpodstaw ne stw ierdzenie niedopuszczalności odwołania, rażące naru szen ie art. 127 § 1 k.p.a. poprzez uznanie, iż term in do w niesienia odwołania zaczął skutecznie biec względem skarżącego, pom i mo b ra k u doręczenia m u decyzji oraz b ra k zastosow ania art. 28 k.p.a., pomi mo istn ien ia obowiązku organu II instancji do dokonania oceny w zakresie istn ien ia in te resu praw nego odwołującego się [...].
W odpowiedzi n a skargę Sam orządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzym ując argum entację sform ułow aną w uzasad nien iu zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd A dm inistracyjny w G dańsku zważył, co następuje: [...] Zgodnie z art. 129 § 2 k.p.a. stro n a postępow ania adm inistracyjnego może wnieść odwołanie od decyzji organu I instan cji w term inie 14 dni od dnia doręczenia jej lub ogłoszenia decyzji. W razie niesko rzystan ia przez strony z odwołań w powyższym term inie, decyzja w myśl art. 16 § 1 k.p.a. staje się ostateczna, niezależnie od tego, czy organ doręczył lub ogłosił ją w szystkim stronom .
W ju d y k atu rze i doktrynie przyjm uje się, iż stronie, k tó ra bez własnej winy nie b ra ła udziału w postępow aniu i dowiedziała się o w ydaniu decyzji, gdy ta była już ostateczna, przysługuje wniosek o wznowienie postępow ania n a podstaw ie art. 145 § 1 p k t 4 k.p.a. Taka droga obrony in te re su prawnego przez stronę pozbawioną u działu w postępow aniu zapew nia jej poszanowanie zasady dw uinstancyjności, wznowienie postępow ania otw iera bowiem przed s tro n ą ponow nie postępow anie przed o rganem I in sta n c ji, g w a ra n tu jąc udział w tym postępow aniu, a n astęp n ie w postępow aniu odwoławczym (vide: B. A dam iak, J. Borkowski, Kodeks postępow ania administracyjnego.
Kom entarz, C.H. Beck, W arszaw a 2003, s. 566).
N adto w orzecznictwie sądów adm inistracyjnych dopuszczono możliwość w niesienia odwołania przez osobę, k tó ra tw ierdzi, że je s t stro n ą postępow a nia adm inistracyjnego, a k tó ra nie b rała u działu w postępow aniu a d m in istra cyjnym i której organ nie doręczył i nie ogłosił decyzji, a o jej w ydaniu dowiedziała się z innych źródeł, przy czym odwołanie takie może być wniesio ne w term inie liczonym od dnia doręczenia decyzji stronie, któ ra b ra ła udział w postępow aniu. W przypadku wielości stro n postępow ania term in do w nie sienia odwołania rozpocznie bieg dla strony pom iniętej w postępow aniu od daty ostatniego doręczenia.
Z okoliczności spraw y wynikało, iż odwołanie zostało w niniejszej sp ra wie w niesione po liczonym w powyższy sposób term inie [...]. Skarżący we w niesionym odwołaniu powołał się n a fak t jego niezawinionego b ra k u udzia łu w postępow aniu. Skoro ochrona u p raw nień osoby mającej s ta tu s strony postępow ania adm inistracyjnego, a pom iniętej w tym postępow aniu, co do
302 G losy
zasady, odbywa się poprzez w niesienie podania o wznowienie postępow ania, organ adm inistracji w inien w niniejszej spraw ie w pierwszej kolejności roz ważyć, czy odwołanie strony, k tó ra usiłuje wzruszyć decyzję ostateczną nie stanow i podania o wznowienie postępow ania, a jeżeli jego treść nie daw ała podstaw do takiej oceny, pouczyć ją o tym trybie postępow ania, um ożliw iają cym ochronę jej praw [...]. O rgan odwoławczy zaniechał w niniejszej spraw ie dokonania takiego pouczenia. Stanow i to naru szenie art. 9. k.p.a., przew idu jącego zasadę obowiązku u dzielania inform acji faktycznej i praw nej [...]
N iezależnie od powyższego w skazać należy, iż wydane postanow ienie n arusza treść art. 134 k.p.a. Zaskarżonym postanowieniem organ odwoławczy stwierdził niedopuszczalność wniesienia odwołania na podstawie art. 134 k.p.a.
Art. 134 k.p.a. stanow i, iż organ odwoławczy stw ierdza w drodze p o sta now ienia niedopuszczalność odwołania oraz uchybienie term in u do w niesie n ia odwołania. Z treści tego uregulow ania wynika, iż niedopuszczalność od w o łan ia i uchy b ienie te rm in u do w n ie sie n ia odw ołania są odrębnym i instytucjam i proceduralnym i (vide: wyrok NSA z dnia 10 listopada 1998 r., III SA 898/97, Lex n r 35125). P rzesłan k i w ydania postanow ienia o niedo puszczalności odwołania i postanow ienia o uchybieniu term in u do w niesienia odwołania są rozłączne. O rgan odwoławczy wydaje postanow ienie o stw ier dzeniu uchybienia term in u do w niesienia odwołania w razie w niesienia przez stronę odwołania z uchybieniem term inu, a postanowienie o stwierdzeniu nie dopuszczalność odwołania w razie niedopuszczalności odwołania z przyczyn przedmiotowych (np. w przypadku wyłączenia możliwości wniesienia środka odwoławczego) lub podmiotowych (np. w sytuacji b rak u zdolności do czynności praw nych osoby wnoszącej odwołanie). Zatem wniesienie odwołania po term i nie nie może stanowić podstawy stw ierdzenia niedopuszczalności odwołania (vide: wyrok NSA z dnia 17 czerwca 1998 r., I SA/Lu 602/97, Lex n r 34310).
O cena b ra k u przym iotu stro ny odwołującego się n a stę p u je, zgodnie z przyjętym w orzecznictwie sądow oadm inistracyjnym stanow iskiem , decyzją 0 um orzeniu postępow ania, po zbadaniu in te re su praw nego wnoszącego od wołanie. Z aw arte w zaskarżonym postanow ieniu stanow isko, iż w niniejszej spraw ie b ra k było podstaw do orzekania decyzją o um orzeniu postępow ania z uw agi n a złożenie odwołania po term inie, je s t słuszne. Jeżeli odwołanie zostało w niesione po term inie, organ w inien wydać postanow ienie o stw ier dzeniu uchybienia term inu. Dokonanie oceny w tym zakresie je s t proste 1 ogranicza się jedynie do kw estii proceduralnej. Powinno zatem poprzedzać bardziej skom plikow aną ocenę przym iotu strony, k tó ra to ocena wymaga zastosow ania przepisów praw a m aterialnego i wiąże się z koniecznością do konyw ania u sta le ń faktycznych w sprawie.
N ato m iast b ra k jest, w ocenie Sądu, podstaw do uzn ania, iż organ nie m iał w niniejszej spraw ie kom petencji do stw ierdzenia uchybienia term in u do w niesienia odwołania z uw agi n a fakt, że skarżący nie był stro n ą prow a
dzonego postępow ania. Okoliczność ta nie wyłącza oceny term inow ości w nie sienia odwołania. Skoro osobie, k tó ra nie b rała udziału w postępow aniu, przyznano praw o do w niesienia odwołania, jego badanie przez organ winno odpowiadać przyjętej dla tego środka odwoławczego procedurze. W toku tej p rocedury o rg an b ad a w pierw szej kolejności czy odw ołanie w niesiono w term inie [...].
Biorąc pod uwagę powyższe, z uw agi naruszenie przepisów postępow ania - art. 9 k.p.a., art. 145 k.p.a., art. 134 k.p.a., które to n aruszen ie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, Wojewódzki Sąd A dm inistracyjny n a pod sta wie art. 145 § 1 pk t 1 lit. c ustaw y z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępow aniu przed sądam i adm inistracyjnym i (Dz.U. z 2012 r., n r 270), uchylił zaskarżone postanow ienie [...].
G losa
Z zasady dw uinstancyjności postępow ania adm inistracyjnego, unorm o wanej w art. 15 ustaw y z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępow ania adm inistracyjnego1 (dalej: k.p.a.), w ynika prawo do dwukrotnego rozpozna nia i rozstrzygnięcia spraw y adm inistracyjnej przez organy dwóch różnych instancji2. Od decyzji wydanej przez organ pierwszej instancji przysługuje zatem odwołanie do organu wyższego stopnia3. Praw o do w niesienia tego środka zaskarżenia, zgodnie z art. 127 § 1 k.p.a., posiada stro n a postępowa- n ia4. W litera tu rz e i orzecznictwie sądow oadm inistracyjnym w skazuje się, że odwołanie może zostać wniesione nie tylko przez stronę, któ ra b rała udział w postępow aniu zakończonym decyzją organu pierwszej instancji, ale rów nież przez podmiot, który nie b rał udziału w tym postępow aniu i nie otrzy m ał decyzji, ale je s t stro n ą w rozum ieniu art. 28 k.p.a.5
1 Tekst jedn. D z.U . z 2013 r., poz. 267.
2 A. Rotkiewicz zaznacza, że w w yn ik u w n ie sien ia odw ołania pow inno nastąpić ponowne przeprow adzenie procesu stosow ania praw a m aterialn ego i ponowne w yd anie decyzji w danej spraw ie. Dw ukrotność rozstrzygnięcia polega bow iem na konieczności pokryw ania się postępo w ań w dw óch instan cjach - A. R otkiew icz, Z a s a d a d w u in sta n c y jn o śc i p o stę p o w a n ia p o d a tk o w e
go, „Studia Praw noustrojow e” 2011, nr 13, s. 336.
3 W yjątki od tej zasad y m ogą w yn ik ać z przepisów szczególnych, ale również przepis art. 127 § 3 k.p.a. stanow i, że odw ołanie nie przysługuje od decyzji wydanej w pierw szej instancji przez m inistra lub sam orządowe kolegiu m odwoławcze.
4 Praw o to przysługuje również podm iotom na praw ach strony, m .in. prokuratorowi oraz Rzecznikow i Praw O byw atelskich - patrz szerzej: A. R otkiew icz, P ra w o do w n iesie n ia o d w o ła
n ia p r z e z p o d m io ty n a p ra w a c h stro n y w p o stę p o w a n iu p o d a tk o w y m , „Studia Praw noustrojow e”
2012, nr 18, s. 143 i n.
5 Por. B. Adam iak, W eryfikacja ro zstrzyg n ięć w to ku in sta n c ji, [w:] R. H auser, Z. N iew ia dom ski, A. Wróbel (red.), P ra w o procesow e a d m in istra c y jn e , t. 9 serii: S y s te m P ra w a A d m i n i
stracyjnego, C.H. Beck, W arszawa 2010, s. 208; G. Łaszczyca, [w:] G. Łaszczyca, Cz. M artysz,
304 G losy
Po otrzym aniu odwołania, zanim organ drugiej instancji zacznie rozpo znaw ać spraw ę m erytorycznie, przeprow adza postępow anie w stępne6. W po stępow aniu tym organ bada, czy odwołanie je s t dopuszczalne i czy zostało wniesione w term inie. N ależy zauważyć, że w przepisach k.p.a. nie zostało określone, w jakiej kolejności organ dokonuje tych czynności - czy najpierw pow inien zbadać dopuszczalność odwołania, czy zachowanie term in u w niesie n ia tego środka zaskarżenia? Zdaniem G rzegorza Łaszczycy, wyodrębnienie przesłanki term in u w niesienia odwołania i um ieszczenie jej jako drugiej w art. 134 k.p.a. wskazuje, że organ odwoławczy pow inien najpierw badać dopuszczalność odw ołania7. Z art. 134 k.p.a. w ynika n ato m iast, że organ stw ierdza w drodze ostatecznych postanow ień niedopuszczalność odwołania oraz uchybienie term in u do w niesienia odwołania.
J a k w skazuje B a rb a ra A dam iak, niedopuszczalność odwołania może wy n ikać z przesłanek przedmiotowych, ja k również z przesłanek podmiotowych. N iedopuszczalność odw ołania z przyczyn przedm iotow ych zaistnieje, gdy w spraw ie nie je s t spełniony asp ek t przedm iotowy zaskarżalności w toku instancji, czyli np. spraw a nie została jeszcze rozpoznana i rozstrzygnięta decyzją ad m inistracy jn ą organu pierwszej instancji, decyzja organ u pierw szej instan cji nie weszła do obrotu praw nego przez doręczenie lub ogłoszenie stronie, spraw a została rozpoznana i ro zstrzygnięta decyzją ostateczną, sp ra w a nie była ro zstrzygnięta w drodze decyzji, lecz um ową cywilnoprawną. N ato m iast niedopuszczalność odwołania z przyczyn podmiotowych je s t zw ią zan a z bezwzględnie obowiązującą zasad ą skargowości. Ponowne rozpoznanie i rozstrzygnięcie spraw y zakończonej decyzją organ u pierwszej instancji może bowiem n a stą p ić jedynie n a żądanie podm iotu legitym owanego do w niesienia odwołania. U stalenie niedopuszczalności z przyczyn podm ioto wych dotyczy tylko sytuacji, gdy nie zachodzi konieczność prow adzenia czyn ności w yjaśniających dla u sta le n ia istn ien ia in te resu praw nego u wnoszącego odwołanie. A zatem chodzi tu o przypadki, gdy wnoszący odwołanie powołuje się n a naruszenie obiektywnego porządku praw nego8.
Z kolei term in n a w niesienie odwołania, zgodnie z art. 129 § 2 k.p.a., wynosi 14 dni i je s t liczony od dnia doręczenia decyzji stronie, a jeżeli decy
2007, s. 168; A. W iktorowska, K o n tro la p ra w id ło w o śc i decyzji i p o sta n o w ień w a d m in is tr a c y j
n y m to ku in sta n cji, [w:] M. W ierzbowski (red.), P o stępow anie a d m in istra c y jn e - ogólne, p o d a t kow e, egzekucyjne i p r z e d s ą d a m i a d m in is tr a c y jn y m i, C.H. Beck, W arszawa 2006, s. 172; także
wyroki NSA: z dnia 4 lutego 1993 r., SA/Kr 558/92 i z dnia 7 lutego 2001 r., II SA/Gd 2258/98, [online] <w w w .orzeczenia.nsa.gov.pl>.
6 W postępow aniu odw oław czym poza stadiu m p ostęp ow ania w stęp nego w yróżnia się je sz cze stadiu m rozpoznawcze, którego przedm iotem je s t pow tórne rozpoznanie spraw y oraz sta dium orzecznicze, którego celem je s t podjęcie ostatecznego rozstrzygnięcia spraw y - W. Chró- ś c ie le w s k i, J .P . T a rn o , P o s tę p o w a n ie a d m i n i s t r a c y j n e i p o s tę p o w a n ie p r z e d s ą d a m i
a d m in is tr a c y jn y m i, L exisN exis, W arszawa 2006, s. 185.
7 G. Łaszczyca, [w:] G. Łaszczyca, Cz. M artysz, A. M atan, K o d eks p o stę p o w a n ia ..., s. 194. 8 B. Adam iak, op. cit., s. 215.
zja została ogłoszona u stn ie - od dnia jej ogłoszenia stronie9. Przy czym należy zaznaczyć, że term in do w niesienia odwołania biegnie oddzielnie dla każdego podm iotu, którem u decyzja została doręczona (ogłoszona). W tej sytuacji term in do w niesienia odwołania dla strony, k tó ra nie b rała udziału w postępow aniu przed organem pierwszej instan cji i której nie doręczono decyzji, rozpocznie swój bieg od dnia doręczenia (ogłoszenia) decyzji stronie, któ ra m iała zapew niony udział w tym postępow aniu. Jeżeli w postępow aniu uczestniczyło kilka stro n i w różnych term inach otrzym ały one decyzję orga n u pierwszej instancji, to należy wziąć pod uw agę najpóźniejszą datę dorę czenia decyzji jednej ze stro n 10. Podobnie NSA w w yroku z dnia 16 lipca 2002 r., IV SA 2230/00, stw ierdził, że stronie, k tó ra nie b ra ła u działu w postępow aniu przed organem pierwszej instancji, przysługuje praw o do w niesienia odwołania wówczas, gdy wnosi ona odwołanie w term inie przew i dzianym dla pozostałych stro n postępow ania, którym decyzję doręczono11.
N ależy pam iętać, że term in n a w niesienie odwołania je s t term inem zawi tym, a zatem w niesienie odwołania po upływie określonego przez ustaw o dawcę term in u je s t bezskuteczne. O rgan odwoławczy nie może rozpatryw ać odwołania wniesionego z uchybieniem term inu, który nie został przywrócony, stanowiłoby to bowiem rażące n aru szenie praw a, o którym mowa w art. 156 § 1 p kt 2 k.p.a. Po upływie term in u do w niesienia odwołania decyzja organu pierwszej instancji staje się decyzją ostateczną, a w postępow aniu odwoław czym nie m ogą być w eryfikow ane decyzje o stateczn e, k tó re k o rzy sta ją z ochrony trw ałości wynikającej z art. 16 § 1 k .p.a.12
W glosowanym w yroku skład orzekający S ądu stw ierdził, że „jeżeli odwo łanie zostało wniesione po term inie, organ pow inien wydać postanow ienie o stw ierdzeniu uchybienia term inu. Dokonanie oceny w tym zakresie jest proste i ogranicza się jedynie do kw estii proceduralnej. Powinno zatem po przedzać bardziej skom plikow aną ocenę przym iotu strony, któ ra to ocena wym aga zastosow ania przepisów praw a m aterialnego i wiąże się z koniecz nością dokonywania u sta le ń faktycznych w spraw ie”. Sąd uznał, że nie m a przeszkód, aby w pierwszej kolejności zbadać, czy w term inie zostało wniesio ne odwołanie osoby, która powołuje się na posiadanie in te re su praw nego, lecz nie b rała udziału w postępow aniu przed organem pierwszej instancji, skoro tak iem u podmiotowi również przyznano praw o do w niesienia odwołania.
9 Jak zauw aża H. K nysiak-M olczyk, bez ok reślen ia term inu do w n iesien ia odw ołania od decyzji nie m ożna by m ówić o jej ostateczności. W prowadzałoby to w postępow aniu, w którym w ystęp uje więcej niż jed n a strona, sta n niepew ności w zględ em praw a - H. Knysiak-M olczyk,
U p ra w n ien ia stro n y w p o stę p o w a n iu a d m in is tr a c y jn y m , Zakam ycze, Kraków 2004, s. 263.
10 G. Łaszczyca [w:] G. Łaszczyca, Cz. M artysz, A. M atan, K o d eks p o stę p o w a n ia ..., s. 179. 11 Zob. [online] <ww w .orzeczenia.nsa.gov.pl>.
12 Por. wyroki NSA: z dnia 10 listopada 1999 r., IV SA 2273/98, Lex nr 48734, z dnia 14 k w ietn ia 2009 r., II O SK 543/08, [online] <ww w .orzeczenia.nsa.gov.pl>, z dn ia 28 lutego 2012 r., II O SK 2190/11, Lex nr 1145570.
306 G losy
Należy zgodzić się ze stanow iskiem zajętym w glosowanym orzeczeniu. Za niecelowe należy bowiem uznać b adan ie legitym acji procesowej podm iotu wnoszącego odwołanie, który powołuje się n a posiadanie in te resu prawnego, jeżeli odwołanie zostało wniesione po term inie.
W przypadku, gdy odwołanie zostanie wniesione przez podmiot, który nie b rał udziału w postępow aniu przed organem pierwszej instancji, lecz powołuje się n a posiadanie in te resu praw nego, ustalen ie, czy je s t on rzeczy wiście stro n ą postępow ania, n astęp u je w toku postępow ania odwoławczego13. Dopiero rozpatrując spraw ę w oparciu o przepisy praw a m aterialnego, organ może stw ierdzić, czy podmiot te n posiada in te res praw ny w spraw ie, a tym sam ym - czy je s t stro n ą postępow ania. Zanim jed n a k organ odwoławczy zacznie rozpoznawać spraw ę m erytorycznie, bada, czy odwołanie je st dopusz czalne i czy zostało w niesione w term inie. Podmiotowi, który nie b rał udziału w postępow aniu przed organem pierwszej instancji, ale powołuje się n a po siadanie in te resu praw nego, przyznaw ane je s t praw o do w niesienia odwoła n ia jako potencjalnej stronie tego postępow ania. Może on zatem , ta k ja k i pozostałe strony, skutecznie wnieść odwołanie jedynie w określonym te rm i nie. D la tego podm iotu term in em do w niesienia odwołania je s t term in prze w idziany dla pozostałych stro n postępow ania, którym doręczono (ogłoszono) decyzję. Jeżeli w niesie on odwołanie po tym term inie, to organ odwoławczy pow inien wydać postanow ienie o uchybieniu term in u do w niesienia odwoła nia. Stw ierdzenie przekroczenia te rm in u do w niesienia odwołania nie odnosi się bowiem jedynie do stron, które brały udział w postępow aniu przed orga nem pierwszej instancji, ale również do podm iotu powołującego się n a posia danie in te resu praw nego, chociaż wcześniej nieuczestniczącego w postępow a niu. O rgan odwoławczy nie może w tej sytuacji stw ierdzić niedopuszczalności odw ołania14. Nie może również m erytorycznie rozpatrzeć odwołania, naw et jeżeli podmiot je wnoszący je s t stro n ą postępow ania, bowiem decyzja organu pierwszej instancji sta ła się ju ż ostateczna i korzysta z ochrony trw ałości wynikającej z art. 16 § 1 k.p.a.
J a k zostało wcześniej w skazane, w przypadku stw ierdzenia, że term in do w niesienia odwołania nie został zachowany, organ odwoławczy n a podstaw ie art. 134 k.p.a. wydaje postanow ienie o uchybieniu te rm in u do w niesienia odwołania. I chociaż je s t to postanow ienie kończące postępow anie, n a które nie przysługuje zażalenie, to n a podstaw ie art. 3 § 2 pk t 2 ustaw y z dnia 30 sierpn ia 2002 r. - Praw o o postępow aniu przed sądam i adm inistracyjnym i może ono zostać poddane kontroli sąd u adm inistracyjnego. Postanow ienie to,
13 Por. uchw ała N SA z dnia 5 lipca 1999 r., O PS 16/98, O N SA 1999, nr 4, poz. 119. 14 W w yroku z dnia 17 czerw ca 1998 r., I SA/Lu 602/97, N S A uznał, że w n ie sien ie odw oła n ia po term inie nie m oże stanow ić podstaw y stw ierd zen ia niedopuszczalności odw ołania - Lex nr 34310.
zgodnie z art. 126 k.p.a., podlega również weryfikacji w trybie wznowienia postępow ania oraz w trybie stw ierdzenia niew ażności decyzji. Tym sam ym podmiotowi powołującemu się n a posiadanie in te re su praw nego, który nie zgadza się z wydanym postanow ieniem o uchybieniu te rm in u do w niesienia odwołania, została zapew niona ochrona przed niezgodnym z praw em działa niem organu.
