Bronisław Sitek
Sprawozdanie z III Międzynarodowej
Konferencji Romanistycznej "Interes
prywatny a interes publiczny w
prawie rzymskim : wspłłczesne
spostrzeżenia", Kętrzyn, 28-29 maja
2012 r.
Studia Prawnoustrojowe nr 21, 209-212
2013
S p ra w o zd a n ia
Sprawozdanie z III Międzynarodowej Konferencji
Romanistycznej
Interes p r y w a tn y a in teres p u bliczny w p ra w ie rzym skim . W spółczesne spostrze żen iaKętrzyn (Centrum Szkoleniowe Straży Gra
nicznej), 28-29 maja 2012 r.
K a te d ra P ra w a R zym skiego i Porów naw czego W ydziału P ra w a i A d m in i s tr a c ji UW M w O lsz ty n ie w sp ó ln ie z W y d z ia łem P r a w a U n iw e rs y te tu w C a stillo n (H isz p an ia) zo rg an izo w ała III M ięd zy n aro d o w ą K onferencję P r a w a R zym skiego I n t e r e s p r y w a t n y a in te r e s p u b l i c z n y w p r a w i e r z y m s k i m . W s p ó łc z e s n e s p o s tr z e ż e n ia .
N a szczególną uw agę za słu g u je obecność liczn a re p re z e n ta c ja k a d ry p ro fesorskiej. I ta k z U J był prof. J . S ondel, UW re p re z e n to w a ła prof. M. Zabłoc k a, U M C S - prof. M. K uryłow icz, K U L - prof. M. D yjako w sk a, U B ł - prof. P. N iczyporuk, U S - prof. W. R ozw adow ski, zaś UW M - prof. B. S itek . UO był re p re z e n to w a n y p rzez dr. P. Sadow skiego. Do K ę trz y n a p rzyb yli ta k ż e goście z zagranicy: prof. C. L. G u illam ó n z U n iw e rs y te tu w C a stillo n (H isz p ania), prof. S.B. R odrigez i prof. J.L . Z am ora z U n iw e rsy te tu w G ra n C a n a ria (H iszpania), prof. J a im e B onet z U n iw e rsy te tu w W alencji (H iszpan ia), prof. D. Tuzov z U n iw e rs y te tu w T om sku (R osja), prof. K. K risafi, d r E. O sm an i i d r E. K olaneci z U n iw e rs y te tu w T ira n ie (A lbania), prof. S. T afaro z U n i w e rs y te tu w B a ri (W łochy). L iczni byli p rz ed staw iciele m łodszej k a d ry n a ukow ej, k tó rej z ro k u n a ro k przybyw a. Ten fa k t po zw ala z n a d z ie ją potrzeć n a przyszłość polskiej ro m a n isty k i. Ł ącznie w ko nferen cji u d z ia ł w zięło po n a d 50 uczestników .
W p ierw szy m p a n e lu głos z a b ra li pracow nicy sam od zielni. P rze d m io tem d y sk u sji b y ła re fo rm a szk o ln ictw a w yższego w Polsce, w szczególności w pro w ad zen ie w życie z a sa d K rajow ych R am K w alifikacji. Z au w ażan o , że przy okazji w p ro w a d z a n ia K R K n a n ie k tó ry c h w y d ziałach znacząco ograniczono liczbę godzin przezn aczo n y ch n a w y k ład y z p ra w a rzym skiego, h is to rii p ra w a i te o rii p ra w a n a rzecz przed m io tó w pozytyw istycznych. W tej p ersp ek ty w ie n ależ y po staw ić sobie p y ta n ie o przyszłość n a u c z a n ia i n a u k i p ra w a rz y m skiego w Polsce. N a w ielu w y d ziałach w p ro w ad za się in no w acyjn e m etod y n a u c z a n ia p ra w a rzym skiego. N ie m o żn a je d n a k n ie zau w ażyć pew nej m a r gin alizacji tego p rz ed m io tu . Podobnie je s t z b a d a n ia m i n au ko w ym i, k tó re są
210 Sprawozdania
rozproszone i n ie z a u w a ż a n e p rzez specjalistó w od p ra w a cyw ilnego, k arn eg o czy ad m in istracy jn eg o . K onieczna je s t z m ia n a filozofii u p ra w ia n ia p ra w a rzy m sk iego i jego n a u c z a n ia . J a k d o tąd ro m an iści sk u p ia li się n a obronie dotychczasow ego m iejsca p ra w a rzym skiego w p ro g ra m a c h n a u c z a n ia . P o d czas sp o tk a n ia w K ę trz y n ie ak c en to w an o konieczność p rz ejścia do d z ia ła ń b ard ziej ofensyw nych, a więc w y p ra co w a n ia ciekaw ej i a tra k c y jn e j oferty dy dakty czn ej, a w k onsekw encji ta k ż e badaw czej, k tó ra będzie k o n k u re n c y j n a d la m a te r ii pozytyw istycznych.
P ra w o rz y m sk ie p o w inno być p rz e d m io te m k s z ta łtu ją c y m m y śle n ie p raw n icze, t a k aby n ie dopuścić do całkow itej techn icyzacji n a u c z a n ia p raw a. Tym sam y m trz e b a odejść od h isto ry z m u czy o p isu h istoryczn eg o n a rzecz ro z u m ie n ia n o rm y p ra w n ej ja k o e fe k tu k o n s e n s u pom iędzy ró żn ym i in te r e sa m i politycznym i, ekonom icznym i i społecznym i.
K onieczna je s t w ięk sz a in te g ra c ja śro d o w isk a ro m an isty cz n eg o poprzez coroczne zjazdy k a te d r p ra w a rzym skiego. T akie sp o tk a n ia m o żn a ro zszerzać o p rz ed staw icieli m a te r ii pozytyw istycznych. P o n ad to sug erow an o, aby zdigi- talizo w ać dorobek polskich ro m a n istó w i u d o stęp n ić go w In te rn e c ie , by m ogli z niego sk o rz y sta ć specjaliści od p ra w a cyw ilnego, k arn eg o , a d m in i stracyjnego . W p ro w ad zan e zm ian y w fin a n so w a n iu b a d a ń n au k o w y ch w y m u sz a ją w ięk sz ą dbałość o d y stry b u cję d o ro bk u nau ko w ego ro m a n istó w oraz o cy to w ania, b ędące p o d s ta w ą obliczan ia tzw. in d e k s u H irsc h a , od którego u za le żn io n e je s t u b ieg an ie się o g ra n ty w N arodow ym C e n tru m N a u k i. T ru d no m ów ić o b a d a n ia c h n au k o w y ch w p rz y p a d k u b r a k u w sp a rc ia finansow ego ze stro n y N C N , zw łaszcza gdy chodzi o m łodych naukow ców . Prof. C. L azaro z C a stillo n (H isz p an ia) p rz e d s ta w iła podobne zało żen ia refo rm y w H iszp an ii.
D ru g i p a n e l dotyczył p ra w a k arn eg o rzy m sk ieg o z o d n ie sie n ia m i do w spółczesnych problem ów . Prof. J . S ondel (U J) p rz e d sta w ił o d d ziały w anie p ra w a rzym skiego n a p raw o k a r n e w Polsce przedrozbiorow ej. Prof. C. L aza- ro (U n iw e rsy te t w C astilló n ) om ów iła w pływ p ra w a rzy m sk ieg o n a koncepcję p rz e s tę p s tw a w p ra w ie średniow iecznym . Prof. M. D y jako w sk a (KUL) zajęła się k oncepcją u siło w a n ia w p ra w ie rz y m sk im z o d n iesien iem do w spółcze sn y ch rozw iązań . K w estię łap o w n ictw a p rz e d s ta w ił d r A. S w ięto ń (UWM). X.P. Lopez (U n iw e rsy te t w M ontp ellier) w sk a z a ł p rz y p a d k i p ow oływ ania się n a praw o rz y m sk ie w p ra k ty c e E urop ejsk ieg o T ry b u n a łu S praw iedliw ości. D r E. L o sk a (UKSW ) p rz e d sta w iła rolę p re to ra w procesie k a rn y m ( q u a e s tio n e s p e r p e tu a e ) . W ra m a c h d y sk u sji podnoszono a k tu a ln o ść w ielu ro z w iąza ń w y
p ra co w an y ch w sy stem ie p ra w a rzym skiego. Prof. K. A m ielańczyk (UM CS) om ów ił ideę n ieu ch ro n n o ści re p re sji k a rn e j w p ra w ie rzy m sk im .
W trze cim p a n e lu d y sk u to w an o n a d k w e stia m i w zajem n y ch p ow iązań p r a w a rz y m sk ie g o i p ra w a k a n o n ic z n e g o . P ro f. J . B o n e t (U n iw e rs y te t w W alencji) p rz e d sta w ił p rob lem zdolności sądow ej z p u n k tu w id ze n ia p ra w a k anoniczneg o i p ra w a rzym skiego, w sk az u jąc n a p raw o średn iow ieczne jak o
ok res n ajw iększego zb liżen ia się obu system ów p raw n y ch . D r J . Krzyw kow - sk a (UW M) za ję ła się fig u rą a d w o k a ta w procesie k an o n icz n y m rz y m sk im n a tle w spółczesnych rozw iązań . D r S. K u rs a (UW M) odniósł się do tre śc i Nov. 117 n a te m a t sk u tk ó w w s tą p ie n ia k o b iety do k la s z to ru i w y stą p ie n ie to m iało w yłącznie c h a r a k te r a n a liz y źródeł p ra w a rzym skiego. M g r M. F ą fa ra (U P JP II) om ów ił in sty tu c ję b ig am ii w św ietle reg u la cji p ra w a rzy m sk ieg o i p ra w a kanonicznego.
C zw a rty p a n e l dotyczył p ra w a rodzinnego. Prof. M. K uryłow icz (UM CS) m ów ił o m ożliw ości u życia p ra w a rzym sk iego p rzy ro z w iązy w a n iu w spółcze sn ych k w e stii w yn ik ający ch z zachodzących p rz e m ia n społecznych, w szcze gólności zw iązków p a r tn e rs k ic h i adopcji. Prof. P. N iczyp oruk p rz e d sta w ił poglądy W. W a ld ste in a dotyczące dziecka poczętego, n a to m ia s t d r J. U rb a n ik (UW) sk u p ił się n a ty m , ja k w sp ółczesną d y sk u sję n a d k s z ta łte m m a łż e ń stw a W. W a ld ste in odniósł do rzym skiego p ra w a rodzinnego. N iezw ykle ciekaw y był re fe ra t dr. S. E d a ic h a (PO), k tó ry ja k o zn aw ca p ra w a m u zu łm ań sk ieg o sn u ł ro z w a ż a n ia n a d p rz y d a tn o śc ią p ra w a rzym sk ieg o w procesie now elizacji p ra w a rod zin nego w M aroku. J a k o o s ta tn ia głos z a b ra ła d r R. K a m iń sk a (UKSW ), k tó ra p rz e d sta w iła k w e stię u d z ie la n ia koncesji n a cz e rp a n ie wody w p ra w ie rzy m skim .
P a n e l p ią ty dotyczył p ra w a zobow iązań i p ra w a rzeczowego. J a k o p ie rw szy głos z a b ra ł prof. S.B. R odrigez (U n iw e rsy te t z G ra n C a n a ria ), k tó ry zajął się odpow iedzialnością za b ez p ra w n e w ycięcie drzew a. Prof. D. Tuzov (U n i w e rs y te t w Tom sku) om ów ił u n ie w a ż n ie n ie u m ow y sp rz e d a ż y w p ra w ie rz y m sk im , p ra w ie ro sy jsk im i p ra w ie m iędzynarodow ym . D r Sobczyk (UMK) p rz e d sta w ił p ro b lem daro w izn y uczynionej n a w y p a d ek śm ierci w p ra w ie rz y m sk im n a tle p ropono w anych ro z w iąza ń w projekcie polskiego k o d ek su cyw ilnego. D r E. K olaneci (U n iw e rsy te t w T iran ie ) zajął się w pływ em n o rm p ra w a rzym skiego n a ro z w ią z a n ia p rz y ję te w a lb a ń s k im k odeksie cyw ilnym z 1929 r. M gr M. M a ria ń s k i (UW M) p rz e d sta w ił zo bo w iązania w ypływ ające z k o n tra k tó w lite ra ln y c h : c h i r o g r a p h u m i s y n g r a p h a .
W p a n e lu szóstym skupiono się n a k w estii p ra w a publicznego. Prof. S. Ta- faro (U n iw e rsy te t w B ari) om ówił b łęd n e te o rie dotyczące zw ią zk u w spółcze snej koncepcji p a ń stw a z rzy m sk im i rozw iązaniam i. Prof. K. K risafii (U n iw er sy te t w T iranie) p rz ed staw ił w yb rane a sp e k ty dotyczące podob ień stw a i różnic w ro z u m ien iu p ra w a m iędzynarodow ego przez R zy m ian oraz współcześnie. Prof. F. L em pa (UWM) przytoczył ew olucję koncepcji wojny spraw iedliw ej i wojny prew encyjnej. D r E. O sm an i (U n iw e rsy tet w T iran ie) w sk az ała n a istn ie ją c e m ity dotyczące p o d o b ień stw a w spółczesnej koncepcji p a ń s tw a do rz y m sk ich rozw iązań. D r P io tr S adow ski (UO) p rz e d sta w ił p ro blem fa lsy fik a tu Teodozjusza II dotyczącego zało żen ia U n iw e rs y te tu B olońskiego.
W p a n e lu siódm ym p rz ed staw io n o p ro b le m a ty k ę z w ią z a n ą z p ra w em a d m in istra c y jn y m . P o ru sza n o k w e stie dotyczące re g u la cji p ra w n y c h h a z a rd u
212 Sprawozdania
(prof. J.L . Z am o ra M an z an o z U n iw e rs y te tu L as P a lm a s de G ra n C a n a ria ), zało żen ia m ia s ta (prof. B. S ite k z UW M), spoliacji (d r A. G a rcze w sk a z TSW w T oruniu), w pływ u p ra w a rzym skiego n a w spółczesne z a sa d y służebności g ru n to w y c h (m g r M. W dow iak z SW PiD w Gdyni).
O s ta tn i p a n e l dotyczył p o w iąz an ia k w e stii teo re ty czn y c h p ra w a rz y m skiego ze w spółczesnością. P o ru szo n e zo stały ta k ie problem y, ja k : szko da czysto ekon om iczna (d r J . S zczerbow ski z UW M), socjobiologia w p ra w ie rz y m sk im (d r J . W iew iórow ski z UAM), od m ienn ość rzy m sk iego p ra w a p ro w incjonalnego (m g r K. J e r z z UM CS).
K o nferencja ro m a n isty c z n a b y ła o k az ją do dorocznego sp o tk a n ia się pol sk ich ro m a n istó w z kolegam i za g ran iczn y m i. D y sk u sja n a d w d ra ż a n ie m K ra jow ych R am K w alifikacji p o k az ała, że konieczne je s t przejście do p o staw y ofensyw nej. W ty m celu n iezb ę d n e je s t d alsze w d ra ż a n ie inn ow acy jny ch m e to d n a u c z a n ia p ra w a rzym skiego z w y k o rz y stan iem I n te r n e tu , b az dany ch , in te ra k ty w n e g o n a u c z a n ia . P o trz e b n a je s t ta k ż e z m ia n a filozofii b a d a ń n a ukow ych, a w obrębie b a d a ń czysto ro m a n isty cz n y ch - p o szu k iw a n ie now ych p roblem ów i rozw iązy w an ie ich p rz y za sto so w a n iu n ajn o w szy ch m eto d b a daw czych, w ty m m etody funkcjo n aln ej czy ekonom icznej a n a liz y p ra w a. W arto n a ta k ie sp o tk a n ia z a p ra sz a ć cyw ilistów, k arn istó w , a d m in istra ty w i- stów. W te n sposób środow isko ro m a n isty c z n e s ta n ie się b ard ziej o tw arte , a w yn ik i b a d a ń b ard ziej d o stęp n e d la innych.
