Dolny trias na Pomorzu Zachodnim

UKD 55l. W1 :552.51/.54 :550. 8121J(438. 92-15)

.AJrma SZWERKO-SLIWCZYNiSKA

Dolny trias na Pomorzu Zachodnim

Dolnytria:s Pomor.za Zachodniego znany jest z kilku gł'i'.boklich otwo- rów, którycn większ06ć wykolna!lla została 'V{ la,tach 1962-1964. Otwory te rdzand~lIlie były tylko częściawo, jednak z niektórych szczególnie

interesując)1Ich OIddnkbw otrzymano prawie pełne profile.

Zestawiande IWISzy:stildlch otr.zymalIl)IICh profili w pow:ią'zaIliu z

wyni-

kami .badań grofizycznych wyik.OInalnytCh w o.tworach !pozwoliło lIlIa dość' pewIllą ich korelację oraz lUStalenie Il'amawego schematu strnJtygraficznego dolnego tri:asu tego. obsz:alru. .

Stwo!l"zend.e wspomnianego. schematu jest s~czególnlie istotne, ponie-

WJa'ż omawriany obszar PomO!I'za Zachodniego, a ściślej mówiąc północno­

-zachodniej części arntyklinorium lrujaJWSlro-Ipomorskiego, jest obszarem

naJwiększych miąższości dolnego. triasu zarówno dla Nliżu Polskiego, jak i, być może, dla całego ZlbiO'l"JriJka epNrontymenJf;aJnego śrocłJrowej Europy.

Największa mriążsoość dolnego triasu (pstry piaskowiec dolny, śood­

lrorwy !i górny) Stwiericbmla lZOS1Jała; w ot.wor.ze lWIi'er1miozym P.N. - Świd­

win 2 (A. TOIkarski, 19~9), w 'którym wynosi IOkoło 1400 m. Niewiele

nmiejszą miąższość miałby zapewne dolny trias w <litworze !Połczyn,

w ktÓ!rym

me

osiągnięto jego apągu. W ip07lOS1Jałyoh obwm"ach (Kamień

POOlocski, Kołobrzeg) miąższość rta jest nieco nmi.ejsza - w Kołobtzę-gu

wynosi ona oIkoło 1000 m, ^IW Kamiemu PonrorskilCh niewiele ponad 900 m.

We :wszystlkich omaJWiaIIlych otworach występują w pełnym TOZW10dlU

wszystkie trzy ogniwa dolnego trialSu: pstry piJaslrowiec dolny, środ!rowy

i górny (ret).

PSTRY PIASKOWIEC DOLNY

Makisymailną dla <tego oil:&aru miąższo.ść dolnego. pstrego piaskowca stwlerrlzołno w otworze SwidwiJn 2 - olroło. 800 m. W otworze Kamień Pomorski i Kołobrzeg mieści się ona.. w .granicach 500+600 m. W otwo-

l'!ZePołczynprzebito !ZaledWie 385 m pstrego. .piaskowca dollIlego nie

osiągając <jego ~ą:gu, jednak miąższość wyilszytCh ipIlzewierconych jego.

serlipo!ZJWala pnzypuBZCZ'ać, że cały pstry piasklOlwiec dolny ma tu miąż­

szość r6wnorzędną zestwderdzoną VI otworze Swidwin 2.

Kwartalnik Geologic:lJIlY, ,t. 10, nr 3, 1966 r.

156 ^Anna Szyperk~Iiwczyńska

Wykształcenie dolnego, ipS'tr,ego piaiSkowca we wszystkich oItlia!Wia- nych prodiil'ach jest ,bard'Zo jedm1ite. W obrębie tych u:1lwPrów wydzielić InOima dwie duże fSeI'lie TÓŻniące się w pewnym stopniu rozwojem litolo- gio2J1lym: serię do1Jną i serię gÓl'ną.

SERIA DOLNA

Serię dolną tworzy tu dość mondtxmny kompleks lirolog.iczny, osią­

gający we 'WSZys1lk1ich czterech iOtwtorrach rówoorzędine miążsoości

230+430 m.

Znajomość wyks1:tał.ceni'a; tego kIom'Pleksu ograrucZ1Ooo jeąt. w pew- nym iS1lopniu Iprzez lIliepcllne rdzeniowanie tego ądcinlk.:a profilu (fig. 1), wyniki wykonanych w otwoll"ach pomiall"6wgeofizyCl7JIiych me wskazują

jednak na to, alby istniał :tu jakiś me uchwyoony rdzenrow:aniem charak- ter%Yczny litologi02J1lIiie ikIompl€/kls.

Serię tę lStamowią najpr.Zemia!Dległe iłowce i mułowce wapniste, czer- wonobrunatne, z lZ!ielonymi, nielcied.y klulistymi plamarni li. pmejściami.

Niemalże w całym !P1'Ofilu tej serii !WYstępują partiami, w różnych iloś­

ciach, łammy, lSOCIZewdri, iP1'%ewarsbwienia, melciedy pmerosty lub miej- scami nieco wdękJSze wtkła!dki wapienne oraz sklupienia anhydrytu, licz- niejsze w jedn.oroidJnych ipall"tiach iliastJo.-mułowoowylCh, nie zaWlierających wkładek wajpi'ennych.

W oUwiOl'IalCh Kami'eń Pomo1'iSlci i Kołobrzeg, gdzie profile omawia- nych serii iZlnane SąiS1losuln1kOMro lIl'aljlepiej, w utworach tych występują wkładki w~pieni oolitowych osiągające do 'k!i1kuJdzie,sięciu ce/Iltymetrów

miąższości. WyStępUją OIDe liJcrm1ie lIla odcinku dlooło 150 m w środko:w.ej części lserili; w części najlIliższej występują melicznie lub 'brak ichl7JU-

pełnie.

Jedynymi S1:1wIierdmnymi dotychczas w tych utworach szczątlkami

orga!IlicznytnJi są 1lll!ałezi1Q!De w Kamieniu Pomorskim (IW tkom;pleksie z wa- pieniami oolitowymi) nieliczne li nielOl7JnaIOZalne garunlkJOlwiQ. estell"ie.

DoLna gI"Emica tej serii, ,gr:an:ica pern1IU . i triasu., wyz!naoza!Ila jest we wszystklidh ornaJWia'llych otworach w ,stropie ,chemicznych utworów .cechszt}7!Du. N!iepełiile rdzeniowanie lIra tym odciJnkiu protfilIU w niemal wszys11kiJch otworach lIlie porzmala na ddkładniejszą analizę przejśda

od permu do triasu. FragmentaIryCZin.e rozenie ^IZ tego odcinka 'Z otwoou

Kołobrze'g wskarują jednak na istnienie tu jakiegoś kompleksu przej-

.ściowego, a!1lialogicznego do opisywanego z obszaru synekliny perybał­

tyckiej (A. SzYJpel'llro-SliwczyńSka, 1962) 2Jbud.orwane.go IZ utworów ilasto ...

-mułowoowych, dolomityCZlDych, !ZawierającyCh !Wkładki dolomitów oraz HCZI11e 'PI'IZerosty anhydrytu.

Wyratne ipr1Z€jśClie od cechsztynu do 1riasu IUChlwyoone oostało w 00-

łaści jedynie w otworze Kmnień.,PomOl\9kli., :gdzie w apągu piaSkiowca pstrego, nad anhydrytami Allem, wyst!:WU'je jednorod'hy' dkK>ło 30-metro- wy kollllPłekJS jf];asto-mułOlWCIOJwy, lZ'awd'erający domieszkę nieco, gruib~ego materiału pialSZCzysto-mułolWCowego oraz otoczaki atnhydrytu. Otoczalki

są mniej liJcme i bal'd:zodrobne (1+2 mm Śl1etdnicy) w crzęśCli wyższej

tego kompleksu. UtWlOry te za:liczane są ju'Ż-· do pstmęgo piasko:wca.

1000 /

•

Ber/in o •

•

Dolny trias na Pomorzu Zachodnim

.,

-200- ?

.1

aydgoszc~

~

/

" _\-a

,~

...---.

^.

•

;Fig. '1. !Mapa sumarycznej miąisoości dd1nego i środkowego pstrego piaskowca \PIols:ki zachodniej

Map ol total thickness of the Lower aOO łMiddle BunbandiStein of ;the western a'rea of Poland

1 - otwory wiertnicze. które ,przebiły pstry piaskowiec; 2 - Izolinie

miąższości .

1 - bore holes that have plerced the Buntsandstem deposits; 2 - thf.ckness contouI'S

SERLA GÓRNA

757

MiąŻSZOśĆ !Serii ,górnej . dolJnego [pso.,ego ipila:SkOlWlCa w omawianych otwo!l"ach j'est lZlIlacznie mniej jednoLita niż miąiJszośćserii dolnej. Waha

się ona w 'g!l"am·caJch od 175 m - w Kamieniu PomOTskim- do okloło

400 m - w otworze SwidWiiJn 2.

758 ^Anna SzyperkJo-Sliwczyńska

W profilu serii ,górnej wydzielić mOŻlladwa odciJll'ki stanowiące

w pewnym BeiIllSie megaICyoc.le sedyme!Il'bacyjale, IZ których każdy zawiera w ~ U'twory oohitolWO"i'iaszczyste, w części górnej zaśUJliwory Hasto-

-mułowoowe z ~i waJpieni mułow:cowy,ch i nielicznie wapieni piaszczystych '01'I8iZ :ze slwpieniami anhydrytu.

OdmieDlIlość litologicma dolnych kompleksów tych dwu megacylkli od 'całości. profilu !Serii wyższej !pOzwala;na IWydzielęnie ich także w;tych otwomch, 'w Iktóry,ch nie ;zostały OlIle uchwycone rdzeniowaniem, ponie-

waż :za~zaJją się wyraZnie zaTówno na wy,kresach somk~w8/D.ia elek- trycznego, j.ak i .na wyklresach pomiarów promiendJO.wania gamma.

Pierwszy kom.plekis oolitolW'O-piasrzczysty .uchwycony ;Żostał w otwo- rach Połczyn, Kołom-zeg i SWlidwln 2. W otwol"Ze Połczyn są to piaskow- ce i mułowce wajpIlliste, zawierające ·1iC2llle ool'iity węglaJllowe, przecho-

dzące miejscami w wapieni,e oolitowe mułowoowo-piaszczyste, wyżej zaś

piaskowce walpniste z pojedynczymi OItóClZaikaIIlli i:laJSto.-murowoowymi.

W profilu Kołobrzegu odmienność wy1kształcendra tego irompleksu polega na braklu IW nim utW!orów murowoowych. W Kołobrzegu kompleks ooli- towo-pi.aszczysty !tworzą ,piaSkowce waq>niste zawierające oolity węgla­

nowe i ipl'Zechodzą'Ce miejscami rw wapienie ooUtoIW'O-piaszczyste, a w c:zęś'Ci wyimej, podobnie j,ak: w Połcz~, pi'aSkO/Wce waiplIrlste z melicznymi otoczaJkaimi HalSto-mułowoowymi. Wykształcenie omawia- nego !kQmpleksu w otworze Swidwin 2 jest zJbEŻOlIle do. opisaJn-ego z profilu

PołczY'na, przy 'czym Zlawail'!tość oolitów jest tu ml!aC'ZIlie mrrlej'sza.

W piaskowcach 'WChodzących w skład tego Ikiomipleksu wirllOCZl'l.e jest miejscami IkmyŻO!We waretwowanie, w mułowcach liczne spękania i sz,cze- liny o ch:airaMerre ślaidów wysychania.

Mią2m:lość kiompl€fksu OIOli~ptaJśzozy:Stego jest lIliewie1Jka", ;waha się

od oIroło 25 m w SWli.drwiLnie 2 0038 m w K~obrzegu. W otworze Kamień

PomOI"Ski, gdZlie kompleks ten wyidlZielooy został jedYlIl.ie na podstaJWlie wykresów sondowania elektrycznego i profilowan1'a gamma, miąższośĆ'

ta jest prarwdopodoibnie nieco mniejsza - około 20 m.

Powyżej Jroroplelksu .oolito/Wo-q>iaszczystego leży we wszystkich otwo- rach ikom,pleks iłoiWc6W li mułowców wapnistych z laminami i w1kład-·

. karni wapieati, waJPieni mułowoowych i piaszczystych, zawierających

:miejscami drobne sku'Pienia .anhydrytu. W utworach ty;ch występują C'zęste spękania, szczelilny wysychania, na. powierzchniach warstw miej- scami hieroglify, riJpplemarki. Charakterysty02lIla jest barwa skJał tego I{ompleksu - CzeTWOno-bruM·tna i fioletowa. Miąższosć jego wabia się

od ^dlroło 12 m (Kamień POlIlliOil"Ski, Kołoibrlzeg) dQ dlroło 200 m (POłczy!lll,.

Swidwiln).

Drugi ilromplelks 'OOIli'towo-piaszczysty uchwycony' 205tał rdzeniowa- niem tyI1Jko w otworze KOłobrzeg lG I. Są to. wapielIl!ie piaszczysto-ooli-

oowe

^IZ przejściaJroi do piaslrowćÓ'VV waIpIlistych, zawierającY'ch liozn.e oolity węglanowe, maz ·z wkładlk:ami iłowców i muł'Qwców. W piaskow- cach występuje tu prrekątne warstwo-wanie, w iłowcach i mułowcach ślady wysychama, riwlemarlki, hieroglify. Miąmzość tego kx>m\pleksu wynosi w Kolabr.zegu 9 m. Podolbne miąższości. posiada ten !lrompleks praiWdopodOlbIlie tak~e i iW pooostałych otwocach, gdzie wydzielić go moo-

Tabela l

>- z

..l

o

Sdlemat Illratypaficzao-litDleg\aDy łolDego tdaa POlllOr:Zll Zadr.odDiego

Podział stIatyJ1'alicmy Kamiell Pomorski 10 I

~

seria gruzłowata

u

~

Wapieoie margliste, gru- złowate, iłowce i mułowce

margliste z gruzłami wa·

piennymi, pstre, szaro-

·wiśniowe, zielonawe;

12.60 m

Piaskowce drobnoziarni- ste, wapnisto, jasne z wkładkami iłowców

marglistych, brunatnych z gruzłami wapiennymi;

7,30 m.

a

~ _....

e-:' 1 - 1 - - - 1 - - - -

~

I

~ ~

~ ~

-= e

~

~

seria brunatna

Piaskowce, mułowce i iło­

wce partiami wapniste, romobarwne, czerwone,

szaro-rożowe, brunatne.

Wkładki. zlepieJków zło­

żonych z otoczaków ila-

sto-mułowcowych, które

występują takZo pojedyn-

czo w piaskowcach. Drob- ne skupienia anhydrytu.

Mułowce i iłowce dolomi- tyczne bnmatne ze sku- pieniami anhydrytu, z po- ziomem zawierającym śla­

dy t.erowiSk robaków;

W spagu piaskowiec sza-

'<I l_ro_ZJ.e_·

_IODY_. _ _ _ _ _

t . Iłowce

ciemnoszare z la-

<

~

seria szara

piaSkowiec spągowy

U><

><~O

~~

~O~]

!-<~QC

rIl

~tflO

<~

"'w

~

minami dolomitu. ze sku·

pieniami anhydrytu;

szczątki zwęglonego drew- na, esterie.

Piaskowiec drobnoziarni- sty szarozielony z wkład­

kami mułowca brunatne- go ze skupieniami anhy- drytu.

Piaskowce. mułowce i iło­

wce wapniste. Piaskowce ceglas~one miej- scami, jasne, kremowo·

białe, miejscami zawieraj, otoczaki iJasto-mułowco­

we i przechodzIl w złe­

piellce złożone z otocza- ków ilasto-mułO\VCOWyl:h scementowanych spoiwem pias7czystym. Dowce i mu- łowce czerwono, zawiera- j" miejscami drobne sku- pienia anhydrytu; (12%

e

~ t-!'

....

6 G:

~

Sl8

El

~ !;j

,,-

e

.... ~

El

~-

~

El

~ t:::

....

~ _o

~

3 8

~

ł ~

~ ~

~

~

~

Swidwin 2

(stratygrafia

wa

A. Toka.rsld.cso)

Wapienie gruzłowate, sza·

re i szarowiwowe z prze- warstwie.niami brunatnych margli i przejściami do do wapienia zlewnego;

lS % rdzenia.

Piaskowce, mułowce i iło­

wee, ceglastoczerwone i brunatne, miejscami zielo- ne, w piaskowcach miej- scami otoczaki iłowców, mułowców szarych i wjg...

niowych. W spągu iłowce

i iłołupki dolomityczne ciemnoszare ze skupienia- mi i żyłkami gipsu; 9 %

rdzenia.

Piaskowce drobnoziar·

niste, ceglastoczerwone z wkładkami mułowców

i iłowców czerwonych z zielonymi plamami, miej-

scami w piaskowcu ~

pują pojedyncze otoczaki ilaste. Miejscami w skale drobne skupienia andy·

drytu; 5 % rdzmia.

El

on

""

_~

El

... ~

...

Połczyn 10 I Wapienie i wapienie mar·

sJiste gruzłowate z wkład­

kami iłowców marJlistych i margli z gruzłami wa·

piennymi, pstre, szaro-

·wiśniowe i zielonawe;

10,60 m.

Piaskowce drobnoziarni- ste, wapniste, jasne z wkładkami iłowców i

mułowców szarych. Zwę­

glone szczątki roślin, od·

ciski małżów; 3,00 m.

Wapienie i wapienie mar- gliste szare i szarowiśni.o­

we z wkładkami. iłowców marglistych i' margli, od·

ciski małżów, Lf1TlfU1a sp.;

9,20 m.

Piaskowce drobnoziarni- ste, partiami wapniste, ce- S glastoczerwone, zawiera- .,.. jące otoczaki ilasto-mu-

.,.,

^.

N łowcowe, drobne skupie-

~ nia anhydrytu; 25,20 Dl.

6

~ «"f

~

Dowce i mułowce z prze- warstwieniami piaskow- ców dolomitycznych w ~

ki dolnej, piaskowce z oto- czakami ilasto-mułowco­

wymi. Skała pstra, wiśnio­

wo-szaro-zielona i fiole- towa, drobne skupienia anhydrytu; 39,00 Dl.

Iłowce i mułowce dolomi- tyczne, brunatne, z wkład·

kami dolomitu a w ~

dolnej piaskowca, liczne skupienia anhydrytu;

w części. dolnej poziom ze śladami żerowisk robaków.

nowce ze smugami mu- c6w z laminami i wkładka­

karni wapieni. i dolomitów, z licznymi skupieniami anhydrytu.

Piaskowiec drobnoziarni- sty czerwony, w części

g6mcj mułowiec z wkład­

kami piaskowca zielonego ze skupieniami anhydrytu.

Piaskowce, mułowce i iło­

wce wapniste, ceglasto- czerwone z plamami sza-

rozielonymi. W piaskow- cach miejscami otoczaki

ilasto-mułowcowo, w mu- łowcach i iłowcach miej- scami przerosty wapieni ilasto-mułowcowych. Dro- bne skupienia anhydrytu;

13 % rdzenia.

El

8

~ El :i t::f

6

~

a a

¹ 8_

8

~

~

a

8 ~

-

Ei

!

'!;#

larkowo 1 - Kołobrzeg 10 I (profil retu Jarkowa wg R. DadIeza)

I

Wapienie margliste, miej.

scami arozłowate z wkład·

kami ^iłowców marglistych,

skała Sza.I'()<=l'Wona, zie- lonawa; 6,30 ID.

Iłowce Ill8.1'Iłiste brunatne z wkładkami piaskowca wapnistego, różowego i

pojed.ynczą w1dadq wa- pienia; 12.10 m.

Piaskowce drobnoziarni- ste, ceglastoczerwone z

wkładkami zlepie:ńl:6w złożonych z otoczaków

i1asto-mułowcowych, sce- El

I

mentowanych spoiwem

8

piaszczystym; wkładki

~ łowców i iłowców brunat-

.... _{nych .}

Dowce brunatne z zielony- mi plamami, w części gór- nej z wkładkami piaskow- ca zielonego.

Iłowce i łupki ilaste, cie- mnoszare, ze skupienia- mi anhydrytu.

Piaskowiec drobnoziarni- sty szarozielony z lamina- mi Iłowca i otoczkami ila·

stymi.

Piaskowce, mułowce i iło­

wce wapniste.' Iłowce i mu- łowce ceglasto=wone z zielonymi plamami. Pias- . kowce ccglastoczerwone, podr.zędnie zielone, zawie- raj, miejscami liczne oto- czaki skał ilasto-mułow­

cowycb. W iłowcach i mułowcach części gór- nej miejscami przerosty wapieni; 33 % rdzc:oia.

a

! -

Ej

~ ...

a

~

a

3 -

e

8

'i ....

a

~ ....

S

~

N

Q

l I

^rdzenia). I-;---:---l-~-I---I--;---I---I

Dawce i mułowce wapni-

I

^{Dowce i mułowiec bardzo Iłowce i mułowce wapni- Dowce i mułowce wapni-}

rIl

« ....

~

!-<

'":l

t;

>-

Z ..l O Q U '·

p:,J

....

~ O

II kompleks ilasto-mułowcowy

TI kompleks oolitowo-piaszczysty

":6'

ste z laminami i wkładka- słabo wapnisty, z wkładq ste z laminami, wkładkami ste z laminami, wkładkami

mi wapieni mułowcowych dolomitu w części górnej; wapieni mułowcowych i wapieni mułowcowych i

i mułowcowo-piaszczys- '" 199 m, prawie zupełnie mułowcowo-piaszczystych, piaszczystych. Skała o bar-

~. ~kała ciemnobrunat- ~ ~ rdzenia - 1:3 m rdze- ~kała o ~~e .~~j, wie fi~l~j, brunatJlcj, na l fIoletowa z zielonymi

ft

^ma całego odcmka. flOlet~J, ~e~ Złe- s~l'OZIeloneJ, w części dol- wkładkami; 30 m (12 %

e

o lonaWCJ, partiami drobno 8 neJ ceglasta z zielonymi

rdzenia). oM skupienia anhydrytu;

8

plamami. Pojedyncze drob-

a

8 m?; braJe rdzenia

~

^{120 m (16 % rdzenia).}

g

no skupienia anhydrytu;

6\

... - 59,50 m, 67 % rdzenia. (g

10 m?; brak rdzenia

Wapienie piaszczysto-ooli • towe z przejściami do pias- kowców wapnistych z ooli- tami, wkładki iłowców

@,I l---i

~ ^a

Mułowce i iłowce wapni-

.&> sto brunatne, miejscami

~ z wkładkami wapieni mu·

!lo łowcowycb. z nielicznymi

~ skupieniami anhydrytu;

oM 136 m (21 % rdzenia).

Mułowce i iłowce wapni- ste brunatne z licznymi

wkładkami wapieni mu- łowcowych i ze skupie-

s

Mułowce i iłowce wapniste z laminami, wkładkami

wapieni. wapieni mułow­

cowych i piaszczystych.

Skała czerwonobrzunatna i fioletowa, miejscami dr0- bne skupienia anhydrytu;

196 m (28 % rdzenia).

Ei

i mułowców; 9 m (72 %

rdzenia).

g

~

^I ilasto-mułowcowy ^kompleks

I Jrompleb oolitowo-piaszczysty

Mułowcowe i iłowce wap- niste z laminami i wkład·

kami wapieni w części dolnej, wapieni piaszczy- stych w cztści górnej.

Skała czerwono-brunatna i fioletowa. Miejscami drobne skupienia anhy.

drytu; 122 m (12 % rdze.

nia).

15 m?; brak rdzenia

El 8

...

... _....

~ ....

3 _o

t:l

e ~

.; I

^niami anhydrytu; 46 m .9 (83 % rdmlla).

ł

Piaskowce dro!moziarni- sto ceglastoczerwone z nie- licznymi wkładJcamj mu.

łowca. W częś:i dolnej w mułowcu wkładki \V1I. •..

'tI

I

pienia oolitoweJ(i; 24,50 m

~ ⁽⁷⁵ % rdzenia).

~

ł

Piaskowce i mułowce wap- niste, brunatne, zawierają­

ce Iic:zne oolity ~glano·

we. przechodzące w wa-

pień oolitowy mułowcowo­

.piaszczyty. W CZ;ŚCi gOr-

e

nej piaskowiec z pojedeyn-

8

czymi otoczakami ilasto-

lq" -mułowcowymi; 28 m (38

e

~

~ ....

Mułowce i iłowce wapni- ste z laminami i wkładka­

mi wapieni i wapieni mu- łowcowych. Skała czer-

wonobrunatna z zielony- mi plamami, miejscami fioletowa. Miejscami licz..

ne skupienia anhydrytu;

114,50 m (26 % rdzenia).

Piaskowce wapniste zawie- raj/lCC liczne oolity wP·

nowe, przechodzące w wa- pienie oolitowo-piaszczy- ste. W części. aórnej pias- kowce, miejscami z oto- S

I

^czakami ilasto-mułowco­

on wymi. Skała oeglastoczer-

~ wona;38m(40 %rdzenia).

El G: ~

-

.~ I-~--- - - - ---'--

tfl

~ S

~ ~

~

~ ~ % rdzenia).

« ....

~

><

~

!-<

rIl

~

~

~

~ ~

Mułowce i iłowce wap·

niste miejscami z lamina·

mi, soc:zewkami wapieoi, ceglastoczerwone z zie- lonymi plamami. Liczne skupienia anhydrytu; 25 m (8 % rdzcni&).

Mułowce i iłowce wapni.

ste z laminami, wkładkami

wapieni, wapieoi mułow­

cowych i r:zadko piasz- czystych, z pojedynczymi

wkładkami wapieni ooli.

towych. Skała ceglasto- czerwona i brunatna z zie- lonymi plamami. Miejsca·

mi licme skupienia anhy- drytu; 14S m (19 % rdze-

nia).

Mułowce i iłowce wapni- ste z laminami, przero- stami wapieni mułowca­

wycb. i piaB7.czystych, bru- natne z przej§ciami zielo- nymi. Miejscami drobne slaipienia anhydrytu; 3S m (8 % rdzenia).

Mułowcezp~

do iłowców, brunatne z otoczakami r6Z0wego an- hydrytu; 28 ID, (48 % rdze- nia).

a

8_

00

...

....

~

Mułowce i iłowce, par.

tiami wapniste. czerwono- brunatne, z wkładkami

szarozielonymi. Miejscami w skale występlij, Il.czno 1aminy, soczewki, wkładki szarego wapienia i wapie- nia mułowcowego. W ~

<) ści dolnej iłowce miejsca-

IJ mi przechodzą w iłołupki.

ł Miejscami w skale Il.czno

~ skupienia anhydrytu; 9 %

..\ol rdzenia El

~-

Mułowce i iłowce wapni- ste z warstwami wapienia

mułowcowęgo i skupienia- mi anhydrytu, brunatne z zielonymi plamami;

31 m.

Otwór zakończono nie

osiągnąwszy spągu triasu.

-

El

....

Mułowce i iłowce wapni- miejsc:ami Z laminami, wkładkami wapieni, wapie- ni mnłowcowych i pias- kowców wapnistych. Ska- ła brunatna z zielonymi .plamami. Drobno skupie- nia anhydrytu; 45 m (90 %

rdzenia).

Mułowce i iłowce wapni- ste, miejscami z laminami, wkJadkami wapieni, wapie- ni mułowcowych i z wkład·

kami wapieni oolitowych, licznymi w ~ górnej, pojedynczymi w częki dol- nej. Skała brunatna z zie- nymi plamami. Drobne skupienia anhydrytu.

W cztści najniższej iłowce

i mułowce dolOmityczne z wkładkami wapieni do- lomitycznych i dolomitów, ze skupieniami anhydrytu;

[326 m (45 % ^rdzenia).

a

~

!;:;

a

~ ~

Ei lą

CIC)

on ,...,

El

8

~- on

no,lny trias na Pomorzu Z'a'chodn~m 759 na j,edynie napodstaJwie 'WY'kresów sondowaana elektryamego i iptofHo-

W18inda gamma. . .

Leżący powyżej drugiego k!ompleksu ooli1JoWlO-piaszczyrstego lIlJaIStęjpIly

kOllliplelk.s llasto-mułowcowy jest 'ana1logi.c2my do opisanego JUŻ piexw- srego łromplelksu :ilasro-mułOiwooweglO.Chamlderystycz.na dla całej serii

wyższej dolnego pstrego piaJSlrowcę.fiJOle1Jowa IbaJrwa jest tu jeszcze POIW- szechiniejsza.

PSTRY PIASKOWIEC SRODKOWY

Wiadomości na :temat rozwoju, tego ogniwa d()ln~ triasu na oma~

wialIlym ollsmme są iStoIsuinkoWlO skJronmiejsze. Określe'niie jego ~,gu

i iS1:lropu me ip'l'Zedstawia trudności :z uWlagi na to, że spąg jestłatJwy do

olkreślenia na ~esach 'Pomiarówgeofi:zYlcznych, strop tzaś niemal we wszys1Jkich otwm:ach uchwyro.ny został rozerriQwlamiem. Nie;wliele !Ilato- rn:iaSt wiadomo o rozwoju litologiCZlIlym tego Qgniwa i nie jest możliJWe

przeprowadzenie jeglO' szczegółowego. podi2!iiału stratygraficznego. Rd:z'e- niowanie niemaU wszys1!.kich o;tWio!r6w

:na

tym odcinku jest tylllm !k'OIIl-

trolne (ng. 1). .

. Miążsrości, jakie osią'ga śrocikJOwy ipStlry piaSlrowiec na tym obszarze,

waJh:a:ją :się lOId dlmro 230 m (Kamień PmnIO:nSki) dlo powyżej 400 m (Poł­

czyn, świd(wm).

WewszY5tkdch opiIsyIWanych otworach 'llJCbwycon.e zostały piasko~e, muŁOfWCe d dłowoe wajpniste ceg1asto-cz'eIWOIle, melicznie piaskowce jasne, zielOlnawe l'u!b pralWie białe. P~OJWCe zawierają miejlscami otoczaki bru- na'1mych skał i1.as1Jo-mułowcowy'ch i pr.zecłllOdzą miejscami w zlepieńce złożone rz tychże otoc.zaJkó,w, scemento.wamych 'SpOiIwem pi.aszCrLystym.

Miejscami w pi:a~h występuje przekątne warstwowanie. W mu-

łow,cach i ilowClaCh w wyŻlSZej części serii miejscami występują prze- rosty, . prmwalI'Sllwienia wapieniora'Ż drobne skUlpiEmia anhydrytu.

Sądząc z wylk:resów somdowania el~cznego d;profiłowanda gamma

W' tych otwOlr.aich, skały i:lastor-muło:woowe w większej ilości występują

w ,górnej części rprofi[u ,ś:rodik!ow:ego pstrego piaskowca, rw części niższej zaś występują praJwie wyłącznie pia!Skx>rwce.

PSTRY PIASKOWIEC GORNY - RET

Wy:kształcenie lJ."Iebu illatym obsza'l'Ze jest lZuipełinlie lfóZile od mam.ego dotychczals !Ila pozostałym obszaJrze Nj,żu PolSkiego., j,aikllrolW1iek: jedJnolite we wszys1Jmich czterech OItWIorach. Jednolita taJkże Jest miąż:s~ość <r:etu

wynosząca w lOlllaIWianych profilach 150+170 m.

Cały profil retu d:zlieli się tu wyraźnie na trzy odir~bne litofacjmie ogniwa OIznaczone j,ako.: ret A, ret B li :~ C. .

!RET A

N aj'charak,tery,styc:miejszy i ła!twy dOUlChwyOen:i:a, w przy1paIdlru hr,aku Tdlzen[Q, 'llJa iWyIlqesaCh pomiiarów gepf.izycznych jest ś:rQdlI,{.owy odcinek retU A, zaJZnaczOny l'fdzen.iowandem lWe wszystkiicll. omawianyICh oł;wIorach.

760 ^.Anna' Szyperk<>-$Iiwczyńsk.a

Odcin.sk ten, określony tu roboczo jaJko tzw. ,,!Seria szara",

skhida

się z jednolitegO komiple!klsu iłOiwc6w d iłołupków, niekiedy z laminami

mułOwców (,Połczyn), charalkiterystycmej cieinMsZarej barwy, z 1ami- ,nami i W1kładkan:i:i szarego dolromi1nl, oraz licznymi slwtPiood:ami anhy- .drytu.

Ku rgól'IZe seria ta przechodzi w iłowce i muł10twce 'bruna1lne, róW1nież

ze,sklupieniami anhypryrt!u, IOkreślone tu jako ,,seria brunatna". W części

dolnej .zaJW1era lCma. rWkladlki smromelonegQ ipi~a, rw górnej :zaś, po- dobnie j,ak rw odcinku ŚI'Odlkowym, laminy d wkładki. doil:omliJtlu. W profi- lach Kamienia POIIlIOl'Skieg'O i Połczyna w dolnej części serii brwna!łm.ej występuje charaJklterystycmy ~m za!Wi.erającyślady żerowiak. 00-

b~ów.

A. To1mrSkd (1959) w lOIpraoow:anym profiLu ŚW.'iidIwiJn 2 dolną gIl'ariicę

retu poota/WIił 'PoniŻlej dl()lIOmitycmych, ciemnoszrurych iłowców, odpo-

w:iadających qpiSanej fu ,,serii szarej", łącząc je praJW40rpodolłmiez :nJa.j- ni2lszymi (pOIZIi.omami giJpsowymd retu, wylkIształoo.nego w facji chemiclZlnO-,

węglanowej.

Wydaije się słuszne zaliczenie do retu tajcie oidcinka leżącego poIIliżiej

serii szarej, okIreśllOnego tu jak'O seria ,.piJ8ISkowca spąlgow.ego". Ch.airak- terystycznYiIl1 jej elementem są drobnoziarniste, przekątnie warstwowane piaslrowce szarozielone (Jl8:Tlrowo, Kamień !Pomorski lub czerw0l!le (poł­

czyn), w części górnej z podl'lZędnymi wkład'kami mułowca i ił~.

_' MiążsZ!ość sumaryczna QPisanych lWY'żej trzech odcinków retu A waha

się 0036 m w;profilu Jiarflrowa do 65 m w profilu Połczyna.

Wytkształcenie śrocikowej części retu naobszar:ze iprurantyki1i.norium pomm-Skiego jest ISZczególIllie wyraźnie odmienne od wyklształcema

wszystki:ch Imanych dotychczas z całego obszaru NiilU PoIslriego. Jest to :seria typowo lklastyOZlIla, złożona zpiaSlrowców, mułowców i iłowcólw,

prurtiami waip1rlstych, ró2inobal'lWllych, iprzewaŻIl!i·e cZeTIWOlIlO-Ibrunartnyoh.

Piag}rowoe wchodzące w skład tej serii są miejscami ,pme'ką11Illie M7iarstwo.., wane i iZaJWlierają1dcme- otocza!ki -·~i ilaSto-mułowoowych. Miejscami

przechnd:zą IOne w zl~eńce, złożone z 'Otoczaków ilasto..mu.łlQf\voowyh,

scementowanych !ij)Oiwem piaJS'llCzystym. W utworach ilast.o-muroWiOO- wydi tej serii. występują niekiedy na pOlwiel'lZchniach warstw śla4y wy- sychania, miejscami meliczne, drobne -skupiendaa.n:hydryttu. MiąŻSZlOŚć

tej seriiwaha.się od około 65 m W ·Połczy.me do nieoo,powyżej 100 m w ipOi1JOśtałych otworach.

RET C

Wytkształcenie IIlaljlWyższej części retu w parallltyiklinortium pomorSkim jest stosu.n!kow!o najbardziej 7JbliŻOlne do najwyższych ogniw !retu z. po-

zostałego OIbszalru Ndżu Poliskiego .

. Najchruralktery:stYCZ1Iliejszym elementein tej serii są wapienie nmrgli- ste ó gruzłowatej lub zbliżonej do -gruzŁow.altej ItekstnlrzeocaJZ iłolWOe

ma:rtgliste, zalW'ierająoe w :różnych ilościach Illieregu.kłrne gruzły wapieln-

Dolny trias na Pomonu· Za'chodnim

ne.WapLenie i iło;wcemargłiste występują tu IDaIprzemiarueogle ^]Z mu-

łowcami ~ymi; a IW d9Inej części profilu z'PiasIrowcami ma:rglli- stymi, miejscami prlZe!kąmie warstwlOW:alnymi.W iłowcach i mułowcach wchodących w Skład !tej seri:i rwystępu!ją miejlScatmi ślady rwysychBlIlia,·

w wapieniach niek!ieciY 'ślady :r'Qzmyć, BtyloJity. W otwlOlr.ze Połczyn wy-

stępują tak~e, j,edynil:! s1Jw:ieIXizo.ne dotY'chrczas w 'całym recie OInalWiBlIle- go olbsza!l'u, srlClZątiki· OiVganicme - ~ęglone szczątki dl'€!WlIla, nieOlmla- cza1ne odciski małżów o:raz poj.edyncze lingule.

* * *

Poiwiązanie przedstawionego wyzeJ 'schematu stratygraficznego. ze schematami Istratygraficznymi do.lnego1IDi.asu liJImY'ch obszarów Niżu Pol- skiego jest w /Szczegółach dość1lrudne. .

. Na obsza:rne sY'Lrleklizy rperyibałtyaldej, ,gdzie dolny- i środllroiwy pstry piaskowiec j1est dość dIOIbrze pO!many (A. SzyipeI'lko-Sliw~yńska, 1962).

profile te są pod /Względem ogólnych cech ~bld'żone. Wydaje się nie budzić w:ątplirwoścri jednromaozTIOŚć ·grBlIliJCy międizy dolnym i środkowym pstrym . piaBlrowoem na dbu orbszarach. Za 'kryterium ·jej iWy.7maiCzalnia· prrzyjęto wyraźną 'zmianę tYlPu sedymentacji, polegającą IPl"zede wszystkim na zcloecydorwanym ~iększeniu w ;pstrym 'PtaskioWl~ środkprwym udziału.

osadó,w"grwbiej kłalstycznych,.ZIIlIaoznie większej niż w pstrym. 'PiaskoiWCU dolnym, dich r.óżno.ziaa'lni:stośCi, oraz ma zaniku wysŁępują'cych w pstrym piaskowcu dolnym uttwo:rów oolitowych li ·gi.psorwo-amydrytowych (A. Szyperlro-Sliwozyń'Ska, 1964).

SZ!ozegółowl9za korelacja dolnego pstrego piaskowca obu OI"Mzarmv jest proiblemaJtyc~a. W rprofilachz obszaru syneldi:zy rpe!l'Ybałtyokiej nie

za:znacza.ją się wyróżniane w profilach Ponrorm Zachodnd.ego drwa rporzio- my oolitOlW1O...,piarszcz~ste, nartomd:ast 'cała SeI'lia górna dolnego pstl"'ego pi.aS1lrowrca PoIm<xrizaZachodlllliego ma wi,ele cech wspólnych z najwyższym

ogniwem dolnego rpstrego piaskowca, oIkreślornym tam jalko Ww. "seria C" •

Ser.ię tę twIoozą IUlVwbry ilasto-mułorwcowe z licznymi wkłardkarn.i wapieiDli oolirborwych i rpimli'tOiwy.ch, 'a w !bardziej lpe·ry·fe:ryjnych 'Częściach :zmor- ni:ka urbwo:ry li1aJsto-murowcolWlO-1Pia!SZczyrs1Je, lWIlłIPienie oolitorwe i pizoli- torw:epiaszozyste. Cha:r,alkterystyczne dla tego ogniw.a jest występowa:n:ie bard~ l:i'C'znych śladÓIW !WySYChani.a, hierogHfÓIW, w IWlł\Pien:iach szwów styJoUtorwy:ch ora'Z balriwa osadów - w przetWlaż·arjącej części fioletowo- .JSzara. W!Urbwo['ach tYlchwystępu:ja dość II~cZlllJe szczątkłi organiCZ!Ile -

ułamki 'lrości. łtuJSk!i d '~by tryIb, est'erie.

Brak na ~~zie dostateoznych

dowiod6w,

arby serie te z pewnością uznać:

.zaódpdwiaJda:ją.ce sobie cmsowo. Gdyby tak ,było, mielibyśmy do ,C'~~e-·

.Iiia z. riJnteresującym'zjalWislciem polega:ją'cym na tym, że cała

mmm

część­

dolnego ,pstrego piaslrowca (seria dob na Po:rnoriml Zachodnrim oraz seria A i ~ w s~d.'zie peryrbałtyrckie~) miał-aby IlJa obu OibszMach mniej więcej

~ównar:ne miąższości, naJtomirust część wyższa dolnego !pstrego> piaSlrow- ca ('seria górna lIlia PomocZ1UZaiChod'n.im orarz 'seria C w sy>nekliziepery-

bałty,ckiej) mdałaby mliążSzości łmdzo z;róźniOOWiaJIle. Maksymalna miąż­

szość serii dolnejlWY'OOsi borWIiem na iPQIInOl"ZU Zachodnrlm 420 m, w sy- ne!klizie pery!bałtyckiej !Zaś olkom 300 m ~OI.szty:n), serii :górnej natomiast;

"762 ^Anna S.zyperkJo-Śliwczyńska

pokoro 400 m :na Pomorzu ZachodJnim, a w ISylneklizie zaledwie 60 m. Jest to o tyle IPraJWdopodoibne, że taIkże i na samym ob9zarze POlDOO'ZaZa- . chodm.iego, grl.!71ie tPaIralellizacja tY1ch seria jest pewiIla, obserwujemy ana-

logic:zm.e !Pl"aJWidłowości. . .

Powiązanie profili środkowego ptrego Ipiaskowca obu Oibszarów nie jest na 'l'aZie możliwe. W ISY'lleklizie perytbałtyclriej. Ip:t"IZ€!poowadrza się

jego swzegóro.wy podział na podstatwie wyldzielany1Ch :t.atm.. me~cyk:l.i se- dymentacyjnych, lIla Pomorzu Zachodnim nie można tego dokonać z· uwa- gi iIla lbar!dzO Skąpy materiał rdzeniowy z

wgo

odcill'lk:a pstrego pi.as- kOlWca.

Korelacja !profilów do1lnego triasu Pomorza Zachodniego rL profilami dolnego triasu monoklillly ipl'zedsudeokiej jest 'jeszcze tr~ejsza. Naj-

bliższym obszarowi Pomorza Zachodniego O!'bwIol'letn przebija;jącym dolny trias I!l:a IIlOOO1.cliJnie pl'Z'edsudOO1Oej

Jest

'otwór GorzÓW' W~elkop(}ilSki (I. Gajewska, 1960). Jego więc profil powmoo być najłatwiej 'pawiąmć

.z ,przedstawianym tu schematem stratygraficznym profilów PomOll"za Zachodniego.

Graln:ica między ddłil1ym a środarowym pstrym. piaskowcem postlłlWiolna

'ZOStała w Gomawie WTh;p., w miejscu po.joawien.ia się utworów pilaszcz.y- stych. Poniżej tej granicy występuje 360-metrowy kompleks dlasto-mu-

łowoowy, mwiera;jący poj.edym.cze, cienlkiie iW1kł.adJki watpieni oolitowych

Ołl"az skUlpienia '~psu i anhydrytu, zaliczany do pstrego rpiaśkO!WCa dol,..

nego, POIWYŻ'ej ~aś piaSlrowce, miejscami z oolitami, przechodzące niekiedy w w,atpiende oolitowe pias2Jczyste. POII'IJad lIlimi występują utwory ilasto-

-mu.łowoowe także z prz,ewaa:-stwienliami piaslrowCÓIW ooli'1lOlwych. Naj-

wyżej występują :piOnOIWllie, rw !ZW'ięIksronej ilości, wapienie ool'ilbow'o-<piasz- czyste, przechJodzą.ce nast~ie w ibardro charaklterystYC7JIle wapienie fu- koirlOlWe 1 (I. GajewSka, 1960). W ru1JworaJCh tych występująs1ru'Pienia

giJpsu i anhydrytu, miejscami 1Jiczne ł'llskirytb, estrie. Cała ta seria, miąż­

szości oIJroło 130 m, zaUczaJna jest do pstrego piaSkowca środkowego.. Do pstrego ipi'aSlrowca środIlroWIego zaIlicmna jest tąlcie leżąca j~e wyżej

25-metrowa seria 'Sldadająca się z piaslrowców, przechodzących w mu-

ławce i za'Wtiell"ających dość liC7JIle toczeńce ilaste. .

Wykształcenie opi'sanego wyżej 36.0 m 'klompleksu pstrego !pialskOIWCa z Gorzowa jest typowe dla dolnego pstrego. piasklOWCa, a ściślej mówiąc,

dla jego illiższej części. Nie mOŻlna tu hOlWiem znaleźć odpowi:edłllików najwyższych 'jego ogniw, k.tóre we wszystkich tprof.i:lachzn8lIlych z obszaru

Pomonza Zachodtndego i PolSki ~schodnd.ej \ZlaI7JIlac:zają się ,bard'ZO

wyraŹlIlie. Podk!reślić :należy, że oopowiecJm.Im tych wyźs2:ych ogniw pstre- go piaskowca dolnego, tzn. "serii górnej" z obszall"ll Pomoav.a Z,a;chodniego i serii Cli IZ o.bszaru By1llekl:izy, wystęj.uą także w ,bardzx> 2ibli7xmym rwy ..

kształceniu ina I()IbszaJr.ze Niemiec, mi~dzy mnymiw TUlryngii,

' pie

pstry pialSkowiec jest szczegóLnie dobrze poznany (W. Hoppe, 1959; H. BoIi.~,

1959; W. Philipp, 1960; P. PU'ff, 1961).

l Skały analogiczne do wapienl fukoid owych Gorzowa Wlk;p., którym przypisuje się ge-

:nezę organiczną, występują w kiUru IProfilach z 1Pol91d półnoono-wschodniE\l .w n~wy:t.sze1

1!zęści dolnego ;pstrego piaskowca (seria C) .. Badania ·petrogra.ficznewykazały, że są to wa- lIilmie ,pizolitowe.

Dolny trias na PomOrzu Za'choonim

.

763

-Wydaje się prawdop,odobne,.-~ odpowiedników tych :wyższyTCh ogniw

• dolnego pstrego ,ptaSkO!WCa należy sz~ać w Gorzowie powyżej tego !kom- pleksu -

w

130-metrowej ISedi IQpisanej jaklo pstTy piaslrowiec środ!kowy.

Psbry piaiskOWliec środkowy w takim wykształceniu, jak opisany z Go- rwwa, nie jest znany dotychczaa-_nigd!zie, -aJIli na obszarze Niżu Bolskiego, ani na obszarze Niemiec. Utwory oolitowe występują iWjpl"awdlzie reg:io- -nalnie także w pstrym piasklOlwou środrlrowym, jedn*że zaJWSZe zupełIn:ie

-podrzędnie, w ·bardzo niewielikiej ilości i to w tych profH.a~h, w któTych

· najwyZsza ,część dolnego pstrego piaskowca ~alwier,a utwory oolitowe w;bardzo dużeJ ilości. Opis litologiczny seriIi środlrowego pstrego piaSkpw- ca z GlOrzowa w całości jest naj.ba.Tdziej zbliżony do opisu serii C dolinego

· pstrego piaSlrowca z peryferycZlIlYch ,str-ef syneklizy perybałtyokiej

(otwory - Nidzica, OISZ'tyIn) , gdzie .seria

ta

także zawiera-w dużej ilości s~ały Ipia8Zczyste (A. SZypE!Il'kio-SliJwczyńSka, 1,964). -

-Pewne światllO na to zagadnienie rzucić może analiza !miąższości swna- rYICznej dolnego d śrOOlrowego pstrego pi.aSlrowca (fig. 1). W Goozo!wie Wlkp.utwory te mają wyraźnie mmejszą miąższość (491 m) zarÓlW'pO od obszaru Pommoza Zachodniego, jak i Ibardziej połudJniowej części mOOiO- kliny Iproocisudeclciej (do 600 ro). ,W Garzowde WlIkp., połoŻOin.ym w środ­

kowej ^części zbiornika sedymentacyjnego, ma ^więc miejsce ^,bądź to ipe\VIIla -redU'~cja miąższości po:szczególnych ogJniw .pstregopiaslrowca; bądź też

bralk !któregoś z tych ogniw.

Wydaje ,się, że bardziej pr.aM7doipodolbna jest ta druga ewen:tualiność;

Wówczas rw 360-metrowym kompleksie opisywanym 'z. Goowwa jako 001- nypstry pJa'skowiec !llależałiolby szukać lClICłipawded!nika ser.ii niższej, w serii -zaś opisywanej j*o śrOOkowy pstry :piaskoWdec - odrpowiedniJka serii

wYIŻszej dOlnego pstrego :piaskowcaPiOmoi'12a -Zach,odndego. Być może jedy- nie najrwy:żJsza 25--metr,olWa CZęść pstrego piaJskowca Gomowa stanO!wi 00- powied!nilk środkowego pstrego piaslrowca, lIlie <Wy1kluazone jednak, że jest ona już odpowiednikiem retu.

Rozkład mią~żości dolnego i środkowego 'PStrego pias1rowca. (fig. 1) w 'z.achodniej Polsce, niezależni,e od ltegJo, j-ak tłumaczyć siię będzie redruk-

cję miążS2iOŚci występującą w T,ejOrrleGorwwa Wlk.p., pot2'lWala prz.YJPU!Sz-

czać, ~e 'zaznaoza Isię tu tuż w -tym czasie ten sam element struktura-lny, który występwjerp6źniej wyraźnie w jume i kredzie i który ^{już IW} recie

sta:nJowiłelement rozgraniczający jego dwde ^2lUpełnie rÓ7Jne facje. -

W)'Ikształcenie retu Pomorza Zachodniiego j:est tak różne od .pomanego dotychczas z obszaru moookłLny przedsu.dedlciej (l. GajewSka 1964 b;

H. Senlrow.Lowwa, 1962), że powią'zanie ipmeldstalwionego wyż'ej schematu stratygr.arficrmego ł'eł1:nl PomOll:'lm Zachodniego :ze schemart;em s1ioISowanych dla retu obszaru m(IDOlk!iny przedsudeclriej jest . pralWie zupeŁnie cie- moZliwe.

-Jedynym ogniwem retu ^Pornooża Zachodniego, który ^można by próbo-

wać umiejsoowić w dotychczas 'stoSOWian)'lch .schematach, jest środ'kIorwy

od-oinek retu A, ~pisy.wa'Ily tu jako tzw. "seria szara"; Serię tę moŻllla by

wiązać :z .gł6wn)'l1lli poziomami aJIlhy\d1rytOJwymi. manokliny przedsudeckiej i ,Niemiec. W ten ~b prawdopodobnie wiązał ją A. Tokarski w odnie- sieniu do 0'1lw0ru wi.ertniczeigo, SwidwdJn 2 (A. Tokarski, 1959). _- -

-

W przedstarwionymwyżej schemacie retu Pomor,za -Zachodniego do retu zarliozono tarkże le'Żącą 'niżej lci:]~UJme'tr(lIWą serię,tz'W. "piaJS1rowiec

Kwartalnik Geologiczny - 12

764

apągQWy", który U!ZllaOO ~ ~,edI!i,}~tzw. lPiaskolWlca IClldrother:iOlWego z obszaru Niemiec. Pmynależność. stratygraficzna tego ogniwa Ibył·a przez

długi czas dyskutowana, zaliczano je bądź to do :retu, Ibądź też jeszcze do

środ1rowegO pstre'go :pia'Sk.Qwca.

W ostatnich Latach I. Gajiewska (1964a) znalazła w dólku ptmktachlrul obsZarzeIIllOIlO1cliny ~pmedsudeclciej w · utworach piaszczystych, leżących

~reclindJo pod .główtnympazibmem g~pso\VICHmhydryWwyttl, a stano-

wiących odjporwiednik ,pialSkOlW'ca chirotheriowego, pmawodnią dla retu- Myophoria costata Z e n k., przesądzając w ten sposób wynik wspomnia- nej dySkusji na 'k<mzyść ZWIOlezmilków pienwszego poglądu.

Woałym wyższym reciePomo!l'Za Zachodniego hrak zupełI1Ji,e charalk- terystycznycll o~, które poZ!Wala~by na ch,ociażby problemart:yC22Ile od- niesienie ich do schema1ąl st.osOwanego dla retu monokliny przedsu- deckiej.

Wydaje się, że utwory :retu lObu tych IOIh9zBll"ów !pOWStać. musiały

w !Zbiornikach do pewlIlego przynajmniej stopnia izolowanych. Ga-amdca

między.obu facjami retu przebiega na ^{północ od} Gorzo,wa Wlkp., praw- dopodobnie :rówIloleg,le od osi naJjwięlmzych mią~ści pstrego piaskowca dolnego i ŚJ:'K:lIdkOlWego, ciągnąc się dalej w kie~u p6łnocno-zachod!nlim

na obszar Niemiec, gdzie 'tak:żJe występuje ret w obu facjach. Na obszarze zachodniej MeklemJburgii (otwory Pasewalk, Gr,amzow, Ly,chen) wyatę-

. puje jeszcze ret 'Węgl~a;nhydrytowy, ana1JOgi~ny do znanego z 1OIb- szaJru ,roondk1dny pl'.zedsudeCkiej, na RIllgii natomiast (otwocy Lohme, . Samtens, Arlrona) stwiJerdizano ret 'W fa'cji ana1ogi:czne,j do IZIDanej z Po-·

morza Zacłrodni:~o.

Niemożliwość powiązania :profilów obu tych obszarów jest taik zupeł­

na; że nie mOl7ma na ra7lie JOdpowi,eldzieć :na pytlmie, ICzy Igr.anica retu i wapienia mUlS~IOlWego na Pomomru. Zachodnim jest jednoznaczna z .gra-

nicą ret - wapień muszlowy na obszaTze monQ}diny przedsudeokiej.

Na

obszarze monolklilny przedsudedldej I. Gajewska. (1964a) staJwja tę granicę !pOwy~j tZM'. "Walt"stw myophoriowych"; OJpisanych priZezH. San-

·lrowdCZlOWą (1962) z Go.rząIWa W1kp. j~ tzw. "warstwy mail"gliste" ;i za- liczanych już do /Wapienia muszlO!Wego. W profilach z obl;,za:ru Pomorza Zachodnielgol. Gajewska (1964b) nieZlIlajduje lOdipoIWiedników 'Warstw lllYO[pholl'iowycll powyżej górnej ,gran:icy opisanego tu :retu

e,

^można by

:więc ,pr;zyipllS'l.maĆ, że odpowiednilkiem i'Ch jest właśIrl.ell"et

e.

Godny podkreślenia jest jednak fakt, że .utwory retu na obszarrze Polski wschodntej (otwory Mag1Iluszew, 2sbrak, Tłuszcz) są wyks7Jtake- niem

swym

^iW 'całioścl ,banłzo zbl:iż.one do wydzielonej lllJa PomIOll"ZU Za:"

chodnim serii retu C; zawierają między innymi tYlpowe wapienie 'grwzło­

waJte.W wtworach tych na tym obszarze ZIIlaleziona mstała Myophoria costata Z e ^III k., Jeżeli więc seria retu ż PolSki wschodniej oopo:W1iadałalby

serii retu e PomOI'lZa ~odiniego, nie mOgłyby one chyiba s1la!nOwić odpoiW;iedn'i:ków "warstw mYiOphO!l'io:wy,clh!". W;,w,ai'stwa'ch myorpborlo-

Wy"ch" .bawiem ani na terenie Niemiec, ani na obszarach Niżu Polskiego M yophoria costata Z e n k. już nie występuje.

Zakład GeologU Nitu Instytutu Geologicznego :Warszawa, W. Rakowiec.k:$ 4 Nadesłanodn!a 17 listopada '1986r.