Główne dyslokacje sudeckie i ich znaczenie w metalogenezie regionu dolnośląskiego

(1)

h

Geol'ogicz,ny, 11;. l!8,

(2)

poszerzenie

się

rowu

L..'-\...Ll.V'-"ul.

'w zapadlisko Wol-

ge(HO~:{lc;~na występuj ących ,n." ... "1'"1'l"·0' między

Kwietnikami a

jak Ito ujmuje nam.a-

ISą

to intruzje.

w kierunku na Lesz-

wyraźniejsza.

Mamy tu.

(3)

,686 Jerzy Jerzmański

szereg

równoległych

w

lTC<'7A,!:'''''', .a

kierunku

się między

innymi

złoże

. A.

Paulo, 1973).

luba n

10 /" / 11

o

¹²

13

Stanisła

wowie

Fig. 1. Główne sudeckie ich związek z rozmieszczeniem mineralizacj i enCio,genl'CZJleJ

Principal Sudetic faults and their relationship to the distribution of endogenic mineralization

Problematyczny jeszcze

niowo-~wschodnim, począwszy

(4)

ściwskazuje

tu szereg uskokó\y o kierunku NW-SE,

'c~ągnących się

od okolic

Głuszycy

poprzez

dolinę

Scinawki

aż

po Kletno i

Snieżnik.

Woko- licy

Ścinawki

wierceniami natrafiono na

górnokarbońskie

'melafiry.

Opisana

wyż,ej głó:wna

dyslokacja para'sudecka, 'O kierunku NW -SE

(320-34'0°),

nie ma charakteru j'ednolitego uskoku. J,est to raczej strefa tek\to'l1iczna,

wzdłuż

której

począwszy

od karbonu (a

moż'e iwcześntej) aż

po

trzeciorzęd

wielokrotnie

zachodziły różne

def'Ormacje oraz

miały

miejsce przejawy magmowe. W obecnym etapie

badań

nie

'można podać

Jednak !wielu

szcz1egółów

co do tej strefy, z

wyjątkiem

niektórych jej odcinków.

Według

H. T,eisseyre'a

(1956)

na odcinku

Głuszyca

- Sady Górne Oima- wiana dyslokacja ma charakter uskoku inwersyjneg,o i

należy

do

młodo

waryscyjskiego inwentarza ,tektonicznego (faza asturyj.ska ?). Jest

możliwe, że

dyslokacja ta

rozwinęła :się wzdłuż

znacznie starszych

założeń

struk- turalnych, jak

również ulegała odmłodzeniu

w dobi'e ruchów

saksońskich.

Podobnie

spra'wę Itę uj,mują

W. Grocholski

(1967) i

J. Oberc

(1972).

Młodsze

ruchy tektoniczne

dają się

dobrze

udowodnić

w

północno-za

chodnim odcinku dyslokacji :parasudeckiej . Na

przedłużeniu złoża

barytu w

Stanisławowie

stwierdzone deformacj e warstw

cechsztyńskich

w syn- klinie

lesz,czyńskiej są

naj prawdopodobniej

związane

z

fazą

starokimnle-

ryjską.

Na deformacje te

nałożyły się odkształcenia późniejsz'e

(laramij- skie?) oraz kenozoiczne illl'truzjeiwylewy bazaltów (J.

Jerzmański,

J. Ja-

rosz, T. Kowal, C. Skowronek,

1973;

C. Juroszek,

1961).

Strefa dyslokacyjna na linii Marcinków - Kletno' - wschodnie stoki

Śnieżnika

jest wieku

bretońskiego

Kasza,

1964).

W

,obrębie wyżej

scharakteryzowanych

głównych

dyslokacji sudeckich i

towarzyszących

im

drugorzędnych

uskoków znajduje

się większość'

ze znanych

złóż

endogenicznych w Sudetach, w tym

złoża i

przejawy mine- ralizacji barytowej (fig.

1).

Fakt ten

podkreśla istotę i

znaczenie tych lokacji w

regionalne~

'metalogenezie ,oraz stanowi

ważną przesłankę

po-

szukiwawczą. Głębiej

i silniej zdeformowane odcinki dyslokacji

stanowiły

dogodne miejsca zarówno dla ma gm'Owych , które

tą drogą

wdzie-

rały się

w

'obręb Iwyżejległyeh

jak i

też

dla

krążenia

roztwo.rów hydrotermalnych. W obu

źródłem mogły być

te same

szeośrodki

magmowe, uruchamiane

w

toku kolejnych impulsów nicznych.

Oddział D-olnoślaski

Instytutu Geologicznego

Wr,ocła'w, ul. Jaworowa .19

Nadesłano dnia 1:1 marca 1974

PIŚMIENNICTWO

GAŁKIEWICZ T. (1960) - Schemat metalogenii Polski. Rudy Metale nieżel., 5, p. 494-150,1, nr 12. KatO\vice.

GROCHOLSKI W. (W67) - Tektonika Gór Sowich. Geol. 3, p. 181-251.

'Narszawa.

2

(5)

688

^JerzyJerzmański

GRUSZCZYK H. (1962) - Beitrag zur Genesis der Erzfiihrung in den Sudeten .. Bull.

Acad. Pol. Sc., Ser. Sc. geogr., 10, nr 3, p. 17,9·-18i3. Varsovie.

GRUSZCZYK H. (1!970) Geologiczne warunki występowania barytu. Pr. Inst. Geol.

59, p. 9-2'4. Vvarszawa.

JERZMAŃSKI J. (,19¹66) - Uwagi o genezie złóż kruszcowych w północno-wschod

niej części Gór Kaczawskich. Kwart. geol., 10, p. 930---t9¹37, nr '4. War- szawa.

JERZMAŃSKI J. (196'7) - Zagadnienie złóż polimetalicznych Gór Kaczawskich.

Przewodnik XL Zjazdu Pol. Tow. Geol. - Geologia i surOWce mineralne Sudetów Zachodnich. Zgorzelec, 24-127 sierpnia 1967, p. 45-15¹7. Wyd.

Geol. Warszawa.

JERZMAŃSKI J. (196'9I) - ^Wstępne\vyniki poszukiwań barytu w rejonie kopalni

Stanisławów. Kwart. geol., 13, p. 9134---<935, nr 4. Warszawa.

JERZMAŃSKI J., JAROSZ J., KO\VAL T., SKOWRONEK C. (197-3) - Baryt w utwo- rach cechsztynu synkliny leszczyńskiej na Dolnym Śląsku. BiuI. Inst.

Geol., 264, p. 18'5-19'9. Warszawa.

JUROSZEK C. (:1961) Przypowierzchniowe intruzje bazaltowe w północno-wschod-

niej części synkliny leszczynieckiej. Zesz. nauk. Uniw. Wroct, Ser. B, nr 6 - Nauka o Ziemi, p. 87-.,9131. Wrocław.

KANASIEWICZ J., SYLWESTRZAK H. (1970) - Zależność między przebiegiem głę

bokich stref tektonicznych a rozmieszczeniem złóż endogenicznych w Su- detach. Prz. geol., 18, p. 21¹9-21211, nr 5. Warszawa.

KASZA L. (196'4) - Budowa geologiczna górnego dorzecza Białej Lądeckiej. GeoL sudetica, 1, p. lr9-167. Warszawa.

KONSTANTYNOWICZ E. (1971) - Geneza sudeckich polimetalicznych złóż żyło

wych ze szczególnym uwzględnieniem mineralizacji miedziowej. BiuI.

Inst. Geol., 241, p. 37-4!6. Warszawa.

OBERC J. (19¹64) - Główna sudecka dyslokacja diagonalna i jej znaczenie dla sta- nowiska synklinoriów waryscyjsko-laramijskich. Kwart. geoL, 8, p. 473 -491, nr 3. Warszawa.

OBERC J. (1972) Budowa geologiczna Polski. Tektolnika 4, cz. 2, Sudety i obszary

przyległe. \Vyd. Geol. Warszawa.

OSIKA R. {l9(5) - Mapa mineralogeniczna Polski. Kwart. geol., 9, p. 669-715, nr 3.

\Varszawa.

PAULO A. (1:973) - Złoże barytu w Stanisławowie na tle metalogenii Gór Kaczaw- skich. Prace geol. PAN, Oddz. w Krakowie, nr 76. Komisja Nauk Geolo- gicznych. Warszawa.

TEISSEYRE H. (1956) - Depresja Świebodzic jako jednostka geologiczna. BiuI. Inst.

Geol., 106, p. 5-60. Warszawa.

ZIMMERMANN E. (1'913) - Geologische Karte Blatt Bolkenhain. J. Preuss. GeoL L.-A. Berlin.

(6)

E)Kl[ E)KMAHbCKM

rJIABHblE CY,l1;ETCKME )]:MCJlOKAllMH H MX 3HAl.IEHME ,l1;JI5I METAJIOrEHE3HCA HMlKHECMJIE3CKOro PErMOHA

Pe3WMe

B CTaTbe oxapaKTepM30BaHhI reOJIOHPieCKHe YCJIOBHH 3aJIeraHHH 6apHTa H q)JIWOpHTa B Cy- YCTaHOBJIeHO, 'ITO 6apHTOBaH H ctmwopHTOBaH MIiHepaJIH3aIIHH CBH3aRa C pacrrOJIO)KeHHeM TJI3BHbIX TeKTOHH':reCKllX nllHHH:, oco6eHHO C rJIaBHbIM CY,I:(eTCKHM C6POCOM H ,I:(llCJIOKaIIHeit"

n3paJIJIeJIbHOM KpaeBOMY CY,I:(eTCKOMY c6pocy, Ha JIHHHH CTaHHCJIaBOB-rJIYIIIHIIa-KJIeTHO,.

ROTOpyW rrpe,I:(JIO)J{eHO Ha3hIBaTb rrapaCY,I:(eTCKOM ,I:(HCJIORaIIHeil: (C6pOCOM).

llepe'IHCJIeHHble ;a:HCJIOKaIIHH HBJIHJIHCb 6JIarOnpH5ITHbIMH KaK ,I:(mr MarMOBbIX HHTPY3Hil:"

TaR ,I:(JIH MHrpaIII1H rHlIpOTepMaJIbHbIX paCTBopOB. B 060HX CJIyqaHX HCTOqHHKOM MOrJIH CJIY)KHTh n Te )J{e rJIy60KHe MarMOBbIe ueHTphI, npHBO,I:(HMhIe B ,I:(ej:i:cTBHe npH O'Iepe,I:(HbIX TeKTOHH-

HMnYJIbCax.

J erzy JERZMANSKI

PRINCIPAL SUDETIC FAULTS AND THEIR SIGNIFICANCE FOR THE METALLOGENY IN THE LOlVER SILESIA AREA

Summary

Geological set-up of barHe and fluorite mineralization in the Sudetes mountains is discussed in the present paper. Relationship exists between the mineralization and the main tectonic lines, and particularly with the Main Sudetic fault and another one for which the name "Parasudetic fault" is suggested. The latter parallels the Marginal Sudetic fault along the Stanislaw6w Gluszyca - Kletno line.

The above faults provided sites favourable for igneous intrusions and formed avenues for migration of hydrothermal solutions. For both the same deep-seated magmatic centres mobilized by subsequent tectonic impulses might have been the source.