"Mężczyzna - mąż - ojciec", Bronisław Mierzwiński : [recenzja]

Maria Ryś

"Mężczyzna - mąż - ojciec", Bronisław

Mierzwiński : [recenzja]

Studia nad Rodziną 1/1 (1), 185-186

[3]

₁₈₅

Bronisław Mierzwiński, Mężczyzna - mąż - ojciec, Wydawnictwo „Posłaniec” M is­ jonarzy Świętej Rodziny, Otwock 1996, ss. 266

Z uznaniem należy pow itać ukazanie się na polsk im rynku w ydaw niczym publikacji n a temat m ężczyzny i jeg o roli w rodzinie. Jest to zasługa wydaw nictw a „P osłaniec” Zgrom adzenia M isjonarzy Świętej R od ziny, specjalizującego się w problem atyce m ałżeństw a i rodziny.

A utor tej książki, ks. B ronisław M ierzwiński, jest pastoralistą, doktorem hab ilito­ wanym teologii rodziny, profesorem A kadem ii T eologii K atolickiej w W arszawie. Od roku 1975 związany jest z Instytutem Studiów nad R od ziną A T K , w którym prowadzi wykłady z teologii praktycznej m ałżeństw a i rodziny oraz z teologii znaków czasu. Obecnie jest wicedyrektorem tego Instytutu. Publikacja książkow a Mężczyzna - mąż

- ojciec jest m onografią n au kow ą o charakterze interdyscyplinarnym . Jest to ow oc długoletniej pracy badawczej A u tora, w kraju i za granicą, związanej z Jego rozprawą habilitacyjną.

Zasadniczy problem książki m ożna ująć w następującym pytaniu: N a czym p olega tożsam ość m ężczyzny i jak a jest jeg o rola w m ałżeństwie i w rodzinie? M yśl przewodnia, którą kieruje się A u tor, została zawarta w tym w ym ow nym zdaniu w e w stępie d o książki: „dla um ocnienia czy uzdrow ienia współczesnej rodziny trzeba przede wszystkim przywrócić godn ość kob iety i autorytet ojca w rodzinie” (s. 14). W tych słowach m ieści się także program odn ow y współczesnej rodziny polskiej.

Układ książki

Publikacja liczy 266 stron, zawiera też w artościow y zestaw bibliograficzny. A utor podzielił go na dw a działy: dok um enty K o ścioła katolickiego oraz literatura dotycząca problem atyki. K siążka B. M ierzw ińskiego składa się z trzech odrębnych, ale rów nocześnie logicznie pow iązanych ze sobą części. Pierwsza nosi tytuł: Mężczyzna - mąż - ojciec w świetle nauk em pirycznych. Jest ona szczególnie interesująca dla psychologa. I rozdział szkicuje nau kow y „portret” mężczyzny: charakterystykę jego płciow ości, psychiki oraz religijności. A utor - w oparciu o analizę badań i publikacji psychologicznych - przedstawia ciekaw y obraz psychiki męskiej i porównuje ją z psychiką kobiety. Czyni to z dużym krytycyzm em , zaznaczając: „Jeśli zechcemy wyznaczyć głów ne cechy psychiki m ęskiej, m ożem y popaść w u ogóln ienia i niejasności. N ie w oln o zapom inać, że to tylko hipotezy, w różny sp osób potw ierdzane przez doświadczenie życiow e poszczególnych ludzi. Jeśli już użyć w tym miejscu słow a „portret” , m oże to być tylk o portret roboczy, cząstkow y, nieraz bardzo odległy od napotkanej rzeczyw istości” (s. 38).

Jest rzeczą znam ienną, że charakteryzując m ężczyznę, m ów iąc o jego zadaniach w m ałżeństwie i rodzinie, A u tor często ukazuje m ężczyznę w relacji do kobiety, według słusznej zasady: m ężczyzna afirmuje siebie jako m ężczyzna, m ąż i ojciec przez odniesienie d o kobiety, żony i m atki. Z tym łączy się jedno z głów nych założeń publikacji B. M ierzwińskiego: A b y być dobrym ojcem, trzeba najpierw być dobrym mężem; aby być dobrym ojcem i m ężem , trzeba najpierw stać się dorosłym - w pełnym tego słow a znaczeniu - odpow iedzialnym m ężczyzną. D latego po refleksji na temat m ężczyzny, drugi rozdział jest pośw ięcon y jeg o roli w m ałżeństwie, a trzeci p ro­ blem atyce ojcostw a (m ężczyzna jako ojciec).

D ruga część książki nosi tytuł: Zarys teologii mężczyzny. A utor rozpoczyna ją refleksją na tem at B oga jak o Ojca. Biblia i teologia stwierdzają wyraźnie, że O jcostwo B oże jest „źródłem i początkiem wszelkiego ojcostw a” . D rugim elementem w tej teologii m ężczyzny, jest ukazanie św. Józefa w jego zadaniach m ęża i ojca. D alsza refleksja dotyczy pow ołan ia m ężczyzny w św ietle Biblii.

Trzecia część jest, zwłaszcza dla p ed agogów i duszpasterzy, szczególnie w artoś­ ciow a. Znajdujemy tu bow iem odpow ied ź na pytania: Jak p om óc m łodzieży męskiej

186

_[4]

w dojrzewaniu d o ojcostwa? Jak p o m ó c współczesnem u m ężczyźnie w je g o zadaniach życiow ych m ęża i ojca? Jak on sam m oże kształtow ać swoją osob ow ość, uw zględniając cechy psychiki m ęskiej. O dpow iedzi te są ujęte w form ie dziesięciu postulatów . M oże b yłob y lepiej n azw ać te postulaty pedagogicznym i, niż teologiczno -p a sto ra ln y m i. N a szczególną uw agę czytelnika zasługuje postulat 9 „Jest rzeczą n ieodzow ną, aby m ężczyzna w pełni zaangażow ał się w w ychow anie sw oich dzieci, od chwili ich poczęcia aż po całkow itą sam odzielność” (s. 2 5 1 - 254).

Wartość książki

Publikacja B . M ierzw ińskiego Mężczyzna - mąż - ojciec m a niewątpliwie charakter pionierski. W dorobk u polskiej literatury naukow ej nie było dotąd m onografii, ujmującej całościow o problem atykę m ężczyzny, a zwłaszcza jego istotnej roli w m ał­ żeństwie i rodzinie. Szczególna w artość pracy p olega na ujęciu interdyscyplinarnym problem atyki, dzięki czemu pow stała w ieloaspektow a synteza naukow a. D la teg o w tej publikacji znajdzie dla siebie interesujące zagadnienia zarów no p sych olog, jak i socjolog, ped agog czy teolog. A utor unika jednak niebezpieczeństw a mieszania m etod naukow ych odm iennych dyscyplin. W yodrębnia precyzyjnie dorobek p o ­ szczególnych gałęzi w iedzy, co w yraża się w podziale publikacji n a trzy części. W pierwszej znalazły się dociekania nauk empirycznych na tem at m ężczyzny oraz funkcji jaką pełni w m ałżeństw ie i rodzinie, a zwłaszcza p sych ologii i socjologii, w drugiej zawiera się oryginalna synteza teologii m ężczyzny, a w trzeciej wreszcie A utor odp ow iada na pytanie, jak p o m ó c m ężczyźnie w realizacji swojej osob ow ości, oraz w spełnianiu zadań m ęża i ojca. O dpow iedź formułuje w postaci jasnych i logicznych p ostu latów . Te trzy części książki korelują więc z pytaniami: K im jesteś mężczyzno? N a czym p olega twoje pod staw ow e pow ołan ie, które otrzym ałeś od Stwórcy? W jaki sp osób pow inieneś je realizować?

Uwagi polemiczne

Zbędne wydaje się zastosow anie numeracji dziesiętnej we wszystkich drobnych tytułach (np. 3.4.4.3. R ów n ość kob iety i m ężczyzny, s.175). Jest to wprawdzie precyzja naukow a, ale jest ona m oże zbyt szczegółow a w trakcie czytania lektury. Z niektórych przypisów, zw łaszcza sięgających d o publikacji obcojęzycznych, niedostępnych w P o­ lsce, m ożna b yło zrezygnować.

Refleksja końcowa

C hociaż w książce zastosow ano zasady refleksji naukow ej, p o tę publikację m oże sięgnąć każdy. W yraża się to przede w szystkim w form ie i treści. P om im o, że jest to m onografia n au kow a publikacja ta jest napisana językiem zrozum iałym , przystęp­ nym. N aw et definicje i precyzow anie pojęć nie nużą. Treść jest ciekawa, nie tylko dla każdego m ężczyzny, ale i dla każdej kobiety, żony, matki. Jak to określił jeden z czytelników: „C hętnie się sięga po tę książkę jak o lekturę do poduszki” .