Teologia obrzędów poświęcenia Kościoła i ołtarza

Tadeusz Syczewski

Teologia obrzędów poświęcenia

Kościoła i ołtarza

Studia Theologica Varsaviensia 42/2, 161-170

2004

S t u d i a T h e o l o g i c a V a r s a v i e n s i a U K S W

4 2 ( 2 0 0 4 ) n r 2

KS. T A D E U S Z SY C Z E W SK I

TEO LO GIA OBRZĘDÓW POŚW IĘCENIA KO ŚCIO ŁA I OŁTARZA

WSTĘP

Św ięta K ongregacja S akram entów i K ultu Bożego, zgodnie z zaleceniam i So­ b o ru W atykańskiego I I 1 przygotow ała nowe Obrzędy poświęcenia kościoła i ołta­ rza, O jciec Święty P a w e ł V I je zatw ierdził i polecił ogłosić zobow iązując, aby weszły w m iejsce obrzędów , które znajdują się w drugiej księdze Pontyfikału R zym skiego2.

Święta K ongregacja Sakram entów i K ultu Bożego w D ekrecie ogłaszającym O bizędy poświęcenia kościoła i ołtarza z dnia 29 m aja 1977 roku podkreśla, że ob­ rzędy te należy zaliczyć do najbardziej uroczystych aktów liturgicznych’. Świątynia jest m iejscem, gdzie grom adzi się w spólnota chrześcijańska, aby przez słuchanie Słowa Bożego, m odlitwę i spraw ow anie sakram entów świętych, uwielbiać Pana Boga i uświęcać się. M iejsce to jest także szczególnym obrazem Kościoła, świątyni Boga zbudow anej z żywych kam ieni. O łtarz zaś, w okół którego grom adzą się w ier­ ni, aby oddaw ać cześć Panu uczestnicząc w O fierze i posilając się podczas uczty niebieskiej, jest znakiem Zbaw iciela, który jest kapłanem , żertw ą i ołtarzem w ła­ snej ofiary1. W obrzędzie tym Jezus Chrystus jest kam ieniem węgielnym i trwałym fu n d am en tem budow li duchow ej, k tó rą jest Kościół. W tej jedynej ofierze, którą Syn Boży dopełnił je d e n raz za wszystkich, Kościół ofiaruje sam ego siebie Ojcu w D uchu Świętym. Z grom adzenie wiernych i celebracja w idziane są jak o elem enty kształtujące Kościół. W tym sensie eklezjologia obrzędu pośw ięcenia Kościoła jest dynam iczna. Kościół ukształtow any poprzez celebrację ukazuje w sposób wyraźny swoją n a tu rę 5.

'• Por. K L 25.

: Por. Obrzędy Poświęcenia Kościoła i Ołtarza, Katow ice 2001, s. 7. 3 Por. tam że.

4 Por. tam że.

5 Por. L. C h e n g a l i k a v i l , L a dedicazione della chiesa e d ell’altare, w. A n a m n esis, t. 7, I sacram en ti e le benedizioni, G enova 1989, s. 85.

1 6 2 KS. T A D E U S Z S Y C Z E W S K I _[2]

1. TEOLOGICZNE TREŚCI OBRZĘDÓW POŚW IĘCENIA KOŚCIOŁA I OŁTARZA

W śród teologicznych treści obrzędów pośw ięcenia Kościoła i ołtarza m ożna w yróżnić następujące: Jezus C hrystus kam ieniem węgielnym i fundam entem K o­ ścioła, Chrystus ołtarzem , kapłanem i żertw ą ofiarną, w ierni żywymi kam ieniam i Kościoła.

1.1. Jezus Chrystus kam ieniem węgielnym i fundam entem kościoła

Pan Bóg jest architektem i m ądrym konstruktorem , który buduje na skale, k tó ­ rą O n sam oderw ał od góry. Ten kam ień odłączył się od góry m imo, że nie d o tk n ę ­ ła go ręka ludzka i został odrzucony przez budowniczych jako nieprzydatny do b u ­ dowy. Stw órca zaś sprawił, że kam ień ten rozrósł się w w ielką górę i napełni! całą ziem ię (por. D n 2, 34-45; M k 12, 11; M t 21, 42).

W konstrukcji każdego budynku, fundam enty są czymś najważniejszym. Jako kam ień węgielny Bóg w ybiera kam ień trwały (por. H br 13, 8). Tym kam ieniem jest Jezus C hrystus (por. 1 K or 3, 11; Rz 9, 33; 1 Pt 2, 6). W tym położeniu kam ienia w ęgielnego pod tę budow ę widzi się symbol początku konstrukcji duchow ej6. Tę praw dę przypom ina także m odlitw a przy obrzędzie położenia kam ienia w ęgielne­ go: Boże, Ty tak zbudow ałeś swój Kościół, że wzniesiony na fundam encie Apostołów wspiera się na kam ieniu węgielnym, którym jest sam Jezus Chrystus. Spraw, aby lud zgromadzony w Twoje im ię Ciebie czcił, Ciebie m iłował, szedł za Tobą i wzrastał ja ko świątynia Twojej chwały, aż za twoim pnew odnictw em dojdzie do niebieskiej ojczyzny. Przez Chrystusa, Pana naszego1. Jezus Chrystus przez swoją śm ierć i zm artw ych­ w stanie stał się praw dziw ą i d oskonałą świątynią N owego Przym ierza (por. J 2, 21) i zgrom adził w okół siebie lud nabyty swoją krwią*. W obrzędzie pośw ięcenia K o­ ścioła Zbaw iciel jest skałą duchow ą, z której wypływa w oda żywa. D la wiernych czerpanie ze źródła, któiym je st Chrystus, oznacza zatem pozostać żywą ofiarą, ży­ wym ołtarzem ja k sam Zbaw iciel. W oda żywa, k tó ra w ypłynęła z boku C hrystusa (por. J 12, 32-34) spływa n a tych, którzy są zanurzeni w Nim. Jest to D uch Święty (por. J 7, 37-39). Jak M ojżesz wywyższył węża na pustyni dla zbaw ienia ludu (por. Lb 21,9), tak ci, którzy zwrócą się ku Krzyżowi otrzym ają życie wieczne (por. J 3, 14-14; 8, 28). Z grom adzenie w okół ołtarza oznacza zaw rzeć z C hrystusem przy­ jaźń w celu świętej budowy.

6 Por. tam że, s. 85.

7 Por. Obrzędy Poświęcenia Kościoła i Ołtarza, dz. cyt., s. 13. * Por. tam że, s. 25.

Sobór W atykański II przypom ina, że w Jezusie C hrystusie dokonało się nasze całkowite pojednanie z przebłaganym Bogiem i otrzymaliśmy pełnię kultu B o ż e g o To jest podstaw a K ościoła, sakram entu pow szechnego zbawienia'". K onstytucja o Li­ turgii mówi, że: Albow iem z boku pnybitego na krzyżu Chiystusa zrodził się prze- dziwny sakram ent całego Kościoła". Ten lud nabyty przez Zbawiciela jest Kościo­ łem, świątynią sam ego B oga':, zbudow aną z żywych kam ieni, gdzie Bóg w Trójcy Jedyny doznaje czci w D uchu i praw dzie (por. J 4, 23). O brzędy Poświęcenia K o­ ścioła przypom inają tę praw dę, iż Słusznie więc o d dawna nazywa się „kościołem ” także budynek, w którym grom adzi się wspólnota chrześcijańska, aby słuchać słowa Bożego, razem się modlić, p nystępow ać do sakram entów oraz sprawować Euchary­ stię1''. Stąd też jak o w idzialna budow la, dom ten jest znakiem K ościoła pielgrzym u­ jącego na ziem i i obrazem K ościoła trium fującego w niebie14. Cały świat pozostaje świątynią obecności Boga. Świątynia - budynek jest jedynie m iejscem , gdzie gro­ madzi się lud w celu o d d an ia Bogu należnej czci15. Przez swoją tajem nicę Paschal­ ną C hrystus pozostaje świątynią prawdziwą i doskonałą Nowego Przym ierza i je d ­ noczy w okół siebie lud, który nabył swoją krw ią16. M odlitwa na pośw ięcenie K o­ ścioła oddaje chw ałę Bogu Ojcu w słowach: (...) Uroczyście wielbimy Twoje Imię, poniew aż lud wierny pragnie dzisiaj poświęcić Tobie na zawsze ten dom modlitwy, w któiym pobożnie cześć Tobie oddaje, a Ty oświecasz go swoim słowem i karm isz ła­ ską swoich sakramentów. Ta świątynia jest znakiem misterium Kościoła, który Chry­ stus uświęcił Krwią swoją, aby był Jego Oblubienicą pełną chwały, Dziewicą jaśnieją­ cą czystością wiary oraz M atką dającą życie mocą D ucha Świętego'1.

1.2. Chrystus ołtarzem , kapłanem i żertwą ofiarną

O łtarz w historii religii jest zawsze miejscem kom unikow ania się z Bogiem (por. R dz 28, 22). Starożytni Ojcowie Kościoła podkreślali, że Zbawiciel stał się żertw ą, kap łan em i ołtarzem w łasnej ofiary18. List do Hebrajczyków mówi o C hry­ stusie jako ołtarzu, aby uwypuklić aspekt ofiarniczy swej śm ierci. Syn Boży ukaza­ ny jest jako A rcykapłan i żywy O łtarz niebieskiej świątyni (por. H b r 4,14; 13, 10).

[ 3 J T E O L O G I A O B R Z Ę D Ó W P O Ś W IĘ C E N IA K O Ś C IO Ł A I O Ł T A R Z A 1 6 3

9 K L 5.

Por. tam że; L. C h e n g a 1 i k a v i 1, L a dedicazione della chiesa e dełlaltare, dz. cyt., s. 86. " K L 5 .

11 Por. K K 7.

13 Por. Obrzędy Poświęcenia Kościoła i Ołtarza, dz. cyt., s. 25. 14 Por. tam że.

15 Por. L. C h e n g a l i k a v i l , L a dedicazione della chiesa e deWaltare, dz. cyt., s. 86. ,ł Por. tam że.

17 Por. M odlitw a Poświęcenia, w: Obrzędy Poświęcenia Kościoła i Ołtarza, dz. cyt., s. 2595-96. 18 Por. S. E p i p h a n i u s , P anańum II, I, H aeresis 55: P G 41, 979.

164 KS. T A D E U S Z S Y C Z E W S K I _[41

Ś w . A m b r o ż y widział w Chrystusie kapłana, ofiarę i ołtarz. Pan Jezus jest hostią zbaw ienia, któ rą Bóg ofiarow ał ludow i1'’. W A pokalipsie Syn Boży ukazany jest jak o A rcykapłan i żywy O łtarz niebieskiej świątyni (por. A p 5, 6). I g n a c y A n t i o c h e ń s k i mówi, że o łtarz jest punktem jedności i źródłem wszelkich ła- sk2".Ś w . J a n C h r y z o s t o m nazywa o łtarz m iejscem prawdziwie przejm ującym grozą lub miejscem cudownym. Przez pośrednictw o Jezusa C hrystusa w ierni na o ł­ tarzu oddają chw ałę Bogu, przedstaw iają swoje dary i ofiary w postaci m odlitwy21. O łtarz sym bolizuje sam ego Zbaw iciela, jest znakiem Jego Ciała. Tę myśl jakże głę­ boko wyraża m odlitw a pośw ięcenia ołtarza: (...) Pokornie prosim y Cię, Boże, uświęć niebieską łaską ten ołtarz zbudowany, w kościele, aby zawsze służył Ofierze Chrystusa i był stołem Pańskim, przy którym Twój lud będzie się posilał na Bożej Uczcie. Niech ten ołtarz będzie dla nas znakiem Chrystusa, z którego boku wypłynęły Krew i woda, źródło sakram entów Kościoła. Niech będzie stołem świątecznym dla wszystkich, k tó ­ rych Chrystus zaprasza na ucztę; niech tutaj składają swoje troski i ciężary, a otrzym a­ ją nową m oc ducha na dalszą drogę życia (...)22.

K atechizm K ościoła K atolickiego przypom ina, że Ołtarzem Nowego Przymierza jest Krzyż Chrystusa, z którego wypływają sakramenty Misterium Paschalnego. N a oł­ tarzu, który stanowi centrum świątyni, uobecnia się w znakach sakramentalnych ofia­ ra Krzyża. Ołtarz jest także stołem Pańskim, do którego jest zaproszony L u d Boży2\

W chrześcijańskiej starożytności o łtarz traktow ano tak jak relikwie. Przypisy­ w ano cudow ne siły naw et kurzowi, który na nim osiadał i stąd go zbierano. S y - m e o n z T e s a l o n i k i nazywa to m iejsce „drugim n ieb em ”24.

1.3. Wierni żywymi kam ieniam i Kościoła

W ierni tw orzą żywe kam ienie budynku św iętego, którego sam Syn Boży jest k a ­ m ieniem węgielnym . Z anurzyć się w śm ierci i zm artw ychw staniu C hrystusa dla chrześcijan oznacza przed e wszystkim pozostać członkiem Jego ciała. W ten sp o ­ sób w ierni stają się cząstką dom u B ożego. K ażdy osobiście i jak o w spólnota p o zo ­ stają św iątynią D u ch a Św iętego2'. Z ołtarza żywego, którym jest C hrystus wypływa

” Por. A m b r o g g i o , . / M S im p licia n u m , 8: PL 16, 1276-127; ten że, De sacram entis, 5, 7: P L 16, 447 C.

20 Por. I g n a z i o di A n t i o c h i a , A d Magnesias, 6: P. T h Cam elot, SCh, 10, Paris 1945, s. 73. 21 Por. A g o s t i n o , Q uaestionum ex N o v o Testamento, cz. 2, Q u aestio , 34: P L 35, 1329.

22 Modlitwa poświęcenia ołtarza, w: Obrzędy Poświęcenia Kościoła i Ołtarza, dz. cyt., s. 141-143;

por. KK K 1383; Ś w . A m b r o ż y , De sacramentis, 5, 7: P L 16, 447 C. 23 K K K 1182.

24 D . F o r s t n e r, Świat sym boliki chrześcijańskiej. W arszawa 1990, s. 375. 25 Por. L. C h e n g a l i k a v i l , L a dedicazione della chiesa e d ell’altare, dz. cyt., s. 89.

[ 5 ] T E O L O G I A O B R Z Ę D Ó W P O Ś W IĘ C E N IA K O Ś C IO Ł A I O Ł T A R Z A 1 6 5

krew i w oda, znaki D ucha Świętego. C zerpiąc zaś z tego źródia w ierni stają się ży­ wymi ołtarzam i i świętą o fiarą2'1. W ierni, którzy m odlą się, składają Bogu swoje ofiary, dziękczynienia, uw ielbienia i prośby, stanowią żywe kam ienie, z których Zbaw iciel buduje ołtarz K ościoła27. Uczniowie Chrystusa stanow ią duchowe o łta­ rze, na których składa się Bogu cześć. Ś w i ę t y P o l i k a r p , upom inając wdowy, by żyły pobożnie, nazywa je „ołtarzem B oga’m.

C hrystus Pan, ustanaw iając Najświętszą O fiarę, sam uświęcił stół ofiarny, w o­ kół którego mieli grom adzić się w ierni, by uczcić pam iątkę Jego Ofiary. O łtarz jest zatem stołem ofiary' i uczty, na którym kapłan, przedstaw iający Zbawiciela, doko­ nuje tego sam ego, co Syn Boży uczynił i polecił składać swoim uczniom na Jego pam iątkę. Tę praw dę bardzo m ocno przedstaw ia św . P a w e ł A p o s t o ł , gdy m ó­ wi: Kielich błogosławieństwa, który błogosławimy, czyż nie jest udziałem we Krwi Chrystusa? Chleb, któiy łamiemy, czyż nie jest udziałem w Ciele Pana? Ponieważ je ­ den jest chleb, przeto my, liczni twoizymy jedno ciało. Wszyscy bowiem bierzemy z tego samego chleba (por. 1 K or 10, 16-17)2’.

O łtarz jest zatem szczególnym stołem ofiary i Uczty paschalnej na którym na wieki w sposób mistyczny uobecnia się ofiara krzyża aż do pow tórnego przyjścia Jezusa C hrystusa na ziem ię. Jest także stołem , przy którym grom adzą się dzieci K ościoła, aby uw ielbiać Pana Boga, dziękować M u i posilać się C iałem i Krwią J e ­ zusa Chrystusa™.

Sobór W atykański II przypom ina, że A postołow ie i M ęczennicy, którzy prze­ lawszy swoją krew dali najwyższe świadectwo wiaiy i m iłości51 (por. J 15, 13). M ę­ czennicy oddali w łasne życie za Chrystusa. Kościół um ieszcza relikw ie świętych pod ołtarzem , aby podkreślić związek między ich ofiarą a Jezusem Chrystusem . A u to r Listu do H ebrajczyków mówi: Pamiętajcie o swych przełożonych, którzy głosi­ li wam Słowo Boże, i rozpamiętując koniec ich życia, naśladujcie ich wiarę (H br 13, 7). Tekst ten praw dopodobnie odnosi się do pierwszych głosicieli Słowa Bożego. U w ieńczeniem ich życia było m ęczeństwo. O ni przylegli w ew nętrznie do C hrystu­ sa, kam ienia w ęgielnego i dlatego nie wahali się oddać swojego życia za w iarę. In ­ ni zaś święci - nie m ęczennicy - naśladow ali Chrystusa czystego i ubogiego, albo w sposób heroiczny realizow ali cnoty chrześcijańskie32. We wszystkich Świętych K ościół przypom ina i ogłasza w ypełnienie m isterium paschalnego. Przedstaw ia

26 Por. tam że, s. 88.

27 Obrzędy Poświęcenia Kościoła i Ołtarza, dz. cyt., s. 117.

28A d Phiłippenses 4, 3, ed. F. X. F u n k , p. 301.

25 Obrzędy Poświęcenia Kościoła i O łtaiza, s. 117.

30 Por. O W M R n r 259; P i u s X I I , Enc. M ediator Dei et h o m in u m , AAS 39 (1947) p. 529. 31 K D K 50.

1 6 6 KS. T A D E U S Z S Y C Z E W S K I _[6]

wiernym ich przykłady, pociągające wszystkich przez pośrednictw o Jezusa C hry­ stusa do Pana B oga'3. O brzędy pośw ięcenia Kościoła i ołtarza przypom inają, że: Cala godność ottarza wypływa stąd, że jest on stołem Pańskim. Dlatego ciała M ęczen­ ników nie dodają chwały ołtarzowi, lecz raczej o lta n podkreśla godność grobu M ę­ czenników. Dla uczczenia ciał M ęczenników oraz innych Świętych, ja k i dla zaznacze­ nia prawdy, że ofiara członków wywodzi swój początek z ofiary Głowy, wypada nad ich grobami wznosić o łta n e albo składać relikwie w ołtarzach tak, by „zwycięskie ofiary znalazły się w tym miejscu, gdzie Chrystus jest ofiarą. Lecz On, któiy za wszyst­ kich cierpiał, na ołtarzu, oni p o d ołtarzem, gdyż Jego m ęką zostali odkupieniM.

Wszyscy w ierni uczestniczą w m ęce, śm ierci i zm artw ychw staniu C hrystusa, ale święci, a jeszcze bardziej m ęczennicy z racji przelania swojej krwi za Zbawiciela, pozostali żywymi kam ieniam i Kościoła Chrystusow ego. W starożytnych obrzędach um ieszczanie relikwi pod ołtarzem było znakiem wejścia i odpoczynku świętych w królestw ie niebieskim . Procesje z relikw iam i są sym bolem ich trium falnej p o ­ dróży do nieba35.

2. CELEBRACJA POŚW IĘCENIA KOŚCIOŁA I OŁTARZA

Pośw ięcenie Panu Bogu nowo zbudow anego kościoła należy do biskupa diece­ zjalnego. Jeżeli sam nie m oże poświęcić now o zbudow anej świątyni, w inien to zle­ cić innem u biskupowi lub pom ocnikow i w pracy duszpasterskiej z w iernym i, dla których nowy kościół został wzniesiony. W w ypadkach wyjątkowych biskup spe­ cjalnym m an d atem to zadanie m oże powierzyć kapłanow i36.

N a pośw ięcenie kościoła w inno się wybrać dzień, w którym w ierni m ogą się jak najliczniej zgrom adzić. N ajodpow iedniejszym dniem byłaby niedziela. N ie należy jed n ak ich spraw ow ać w dniach, których tajem nic nie m ożna pom inąć: Triduum Paschalne, N arodzenie, O bjaw ienie, W niebow stąpienie Pańskie, Z esłanie D ucha Św iętego, Ś roda Popielcowa, w dniach W ielkiego Tygodnia oraz we W spom nienie W szystkich W iernych Z m arłych37.

Podczas celebracji pośw ięcenia kościoła i ołtarza opuszcza się teksty liturgiczne danego dnia, a w ybiera się w łasne pośw ięcenia, zarów no w Liturgii słowa, jaki

33 Por. K L 104.

u Obrzędy Poświęcenia Kościoła i Ołtarza, dz. cyt., s. 118; por. P. J o u n e 1, D edicazione del-

le chiese e degli altari, w: Liturgia, red. D. S a r t o r e , A. M. T r i a c c a , C. C i b i e n , M ilano

2001, s. 539.

35 Por. L. C h e n g a l i k a v i l , L o dedicazione della chiesa e d ell’altare, dz. cyt., s. 91-92. 36 Por. Obrzędy Poświęcenia Kościoła i Ołtarza, dz. cyt., s. 27; L. C h e n g a I i k a v i 1, L a de­

dicazione della chiesa e deU’altare, dz. cyt., s. 92-93.

[ 7 ] T E O L O G I A O B R Z Ę D Ó W P O Ś W IĘ C E N IA K O Ś C IO Ł A I O Ł T A R Z A 1 6 7

w Liturgii Eucharystii. W skazane jest także, aby biskup koncelebrow ał E uchary­ stię wraz z kapłanam i biorącym i udział w tych obrzędach oraz z kapłanam i p racu ­ jącymi w parafii, w której zbudow ano świątynię*.

D zień pośw ięcenia świątyni m a w tym kościele rangę uroczystości. O d pierw ­ szych N ieszporów w Liturgii G odzin odm aw ia się teksty o pośw ięceniu kościoła. Jeśli um ieszcza się relikwie w ołtarzu, w skazane jest odpraw ienie Wigilii przy reli­ kwiach M ęczennika lub Świętego, którego relikwie będą złożone w ołtarzu. N aj­ lepszą form ą jest celebracja G odziny Czytań z zastosow aniem tekstów własnych lub wspólnych o danym M ęczenniku” .

2.1. Obrzędy wstępne

Sam a celeb racja pośw ięcenia kościoła zaczyna się w ejściem do świątyni. M o ­ że się o no dokonać w trojaki sposób. Pierw sza form a, to procesja do kościoła, który m a być pośw ięcony: wszyscy g ro m ad zą się w sąsiednim kościele lub w in­ nym m iejscu, z k tó reg o biskup w raz z asystą liturgiczną o raz w iernym i idą w śród od p o w ied n io przygotow anych m odlitw i śpiew u psalm ów do now ego k o ­ ścioła. P rocesja zatrzym uje się p rzed drzw iam i kościoła. D elegaci w spólnoty, k tó ra zbudow ała kościół przek azu ją b udynek biskupow i, p o d ając m u klucze lub m ak ietę św iątyni, albo księgę, w k tó rej spisano dzieje budow y i nazw iska tych, którzy nią kierow ali i rzem ieślników . J e d e n z delegatów m oże przem ów ić. N a ­ stęp n ie biskup przem aw ia. Po otw arciu drzwi biskup zap rasza lud, aby w szedł do kościoła™.

D ruga form a to uroczyste wejście. Jeśli zaś nie może odbyć się procesja, to wówczas w ierni grom adzą się przy drzwiach świątyni, któ ra ma być pośw ięcona. Biskup w raz z asystą udaje się do drzwi świątyni, przed którą jest zgrom adzony lud. Drzwi kościoła winny być zam knięte. Biskup przem awia. D elegaci wspólnoty, k tó ra zbudow ała kościół przekazują budynek biskupowi, podając mu klucze lub m akietę świątyni, albo księgę, w której spisano dzieje budowy i nazwiska tych, któ­ rzy nią kierowali i rzem ieślników. Po otwarciu drzwi biskup zaprasza lud, aby w szedł do kościoła41.

Trzeci sposób, to zwykłe wejście - w ierni grom adzą się w samym kościele. Bi­ skup w raz z asystą w ychodzą zwyczajnym sposobem z zakrystii'12.

35 Por. tam że.

w Por. Obrzędy Poświęcenia Kościoła i Ołtarza, dz. cyt., s. 28. 40 Por. tam że, s. 38-42.

11 Por. tam że, s. 42-44. 42 Por. tam że, s. 29.

168 KS. T A D E U S Z S Y C Z E W S K I _[8]

Gdy zakończy się obrzęd wejścia, biskup błogosławi wodę i n astępnie pokrapia nią lud na pam iątkę chrztu św iętego i na znak pokuty. W oda ta jest przeznaczona także do pośw ięcenia ścian i ołtarza now ego kościoła43. Po pokropieniu biskup o d ­ mawia m odlitw ę a n astęp n ie hymn Chwata na wysokości Bogu i kolektę44.

2.2. Liturgia słowa

G łoszenie słowa Bożego odbywa się w następujący sposób: dwaj lektorzy, z k tó ­ rych je d e n niesie L ekcjonarz mszalny, i psalterzysta podchodzą do biskupa, bierze L ekcjonarz, ukazuje go ludowi i mówi, aby w tym m iejscu zawsze słowo Boże było przyjm ow ane, aby w ten sposób m ogło przyczynić się do zbaw ienia45. N astępnie bi­ skup podaje L ekcjonarz pierw szem u lektorow i i ten niesie go w sposób uroczysty do ambony®.

W Liturgii Słowa czyta się trzy perykopy w ybrane z proponow anych w Lekcjo- narzu m szalnym - t. V I, s. 3* na dzień pośw ięcenia kościoła47. Po czytaniach bi­ skup wygłasza homilię. Zaw sze odm aw ia się w yznanie wiary. O puszcza się zaś M o­ dlitw ę Pow szechną, gdyż zastępuje ją L itania do W szystkich Świętych.

2.3. M odlitwa poświęcenia i nam aszczenie

Po odśpiew aniu Litanii do W szystkich Świętych, jeśli to jest przew idziane um ieszcza się relikw ie jakiegoś M ęczennika na znak, że ofiara członków wzięła swój początek od C hrystusa. Jeśli brak relikwii M ęczennika m ożna złożyć w o łta­ rzu relikw ie innego Św iętego48.

N astępnie biskup, stojąc przy ołtarzu, śpiewa lub odm aw ia specjalną m odlitw ę pośw ięcenia, k tó ra wyraża zam iar pośw ięcenia świątyni sam em u B ogu na stałe i prosi o Jego błogosław ieństw o49.

O brzęd nam aszczenia o łtarza i ścian kościoła - znacząc krzyżm em dw anaście lub cztery krzyże odpow iednio rozm ieszczone, ja k rów nież obrzęd okadzenia, n a ­ krycia i ośw ietlenia o łtarza są jasnym i znakam i ukazującym i niew idzialne dzieła Pana, których O n d okonuje za pośrednictw em K ościoła spraw ującego święte

ta-43 Por. tam że, s. 29. 44 P or. tam że, s. 48-49. 45 Por. tam że, s. 49. 46 Por. tam że, s. 49.

47 Por. L. C li e n g a l i k a v i l , L a dedicazione della chiesa e deWaltare, dz. cyt., s. 94. 4S Por. Obrzędy Poświęcenia Kościoła i O łtarza, dz. cyt., s. 30.

® Por. M odlitwa pośw ięcenia Kościoła, w: Obrzędy Poświęcenia Kościoła i O łtarza, dz. cyt., s. 55-62.

[ 9 ] T E O L O G I A O B R Z Ę D Ó W P O Ś W IĘ C E N IA K O Ś C IO Ł A I O Ł T A R Z A 1 6 9

jem nice Boże, szczególnie E ucharystię5". W czasie tych czynności śpiewa się od p o ­ w iednie Psalmy lub właściwie do b ran e pieśni51.

2.4. Liturgia Eucharystyczna

D iakoni i posługujący przygotowują ołtarz. N astępnie osoby specjalnie wybrane przynoszą chleb, wino, wodę do sprawow ania Najświętszej Ofiary. Biskup przyjmu­ je dary przy katedrze. Podczas procesji z daram i m ożna śpiewać odpow iednie pie­ śni. N a przygotowanym ołtarzu biskup sprawuje Eucharystię, która jest zasadniczą częścią pośw ięcenia kościoła i ołtarza. Msza Święta na poświęcenie kościoła posia­ da w łasną prefację głęboką w nikającą w znaczenie i godność tegoż obrzędu52.

O tw arcie zaś kaplicy N ajświętszego Sakram entu pow inno się odbyć w n astęp u ­ jący sposób: po K om unii świętej zostawia się na m ensie ołtarza puszkę z N ajśw ięt­ szym Sakram entem . Biskup udaje się do katedry i wszyscy przez chwilę m odlą się w ciszy. N astępnie biskup odm aw ia m odlitwę po Komunii. Po m odlitwie biskup w raca do ołtarza i klęcząc okadza Najświętszy Sakram ent, a następnie przenosi się go do kaplicy w procesji lub umieszcza się go w tab ern ak u lu m 53. Całość obrzędu kończy się pasterskim błogosław ieństw em 54.

ZAKOŃCZENIE

Ważnym elem entem duszpasterskim przy obrzędzie pośw ięcenia kościoła i o ł­ tarza jest przygotowanie wiernych. Celem tego przygotow ania jest to, aby wierni owocnie, św iadom ie i czynnie uczestniczyli w tych obrzędach. Należy zatem p o ­ uczyć o znaczeniu poszczególnych części kościoła, o ich przeznaczeniu, o samym obrzędzie pośw ięcenia, o głównych symbolach liturgicznych w nim zaw artych55.

B udow a kościoła, zgrom adzenie wiernych i sam a celebracja liturgii są w idziane jako udział w „laudis canticum ”. Przebywając w tym D om u - Kościele teraz, za­ m ieszkam y w przyszłości w D om u O jca N iebieskiego: H abitem us nunc ecclesiam H iem salem, ut non m oveam ur in aetem um ; in hac enim habitantes, habitabim us et in ilia; quia haec illius form a est; (...) sed et haec coelestis et ilia coelestis; et haec Hie- rusalem et ilia H iem salem 5S.

511 Por. Obrzędy Poświęcenia Kościoła i Ołtarza, dz. cyt., s. 31. 51 Por. tam że, s. 62-70.

53 Por. Prefacja, w: Obrzędy Poświęcenia Kościoła i Ołtarza, dz. cyt., s. 109-112. 53 Por. tam że, s. 78-79.

34 Por. tam że, s. 80-81.

33 Por. Obrzędy Poświęcenia Kościoła i Ołtarza, dz. cyt., s. 33.

Świątynia jak o w idzialna budow la jest szczególnym znakiem K ościoła pielgrzy­ m ującego na ziem i i obrazem Kościoła przebywającego w niebie. D latego też je ż e ­ li kościół powstaje jako budynek przeznaczony wyłącznie do grom adzenia się wiernych i celebracji liturgii, należy go zatem poświęcić Panu Bogu w uroczystym obrzędzie, zgodnie ze starożytnym zwyczajem K ościoła57. Poświęcenie kościoła i ołtarza zalicza się do najbardziej uroczystych aktów liturgicznych.

170 KS. TADEUSZ SYCZEWSKI [10]