Józef Wroceński
"L’époque de la Réforme et du
Concile de Trente", Jean Bernhard,
Charles Lefebvre, Francis Rapp, Paris
1990 : [recenzja]
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 34/3-4, 257-258
[39]
Recenzje257
O bydw a n o w e p eriod yk i zasłu gu ją na u w agę za jm u jących się p ra w em kan on iczn ym . Z arów no Q u a d ern i S tu d io R o ta le, jak i Ius E ccle siae s ta n o w ią — jak dotąd, a za p ew n e będą sta n o w ić i w d alszym ciągu — zn aczące i n ieo d zo w n e r e k w iz y ty w a rszta tu k an on isty.
K s. W o jciech G ó ra ls k i Jean B e r n h a r d , Charles L e f e b v r e , Francis R a p p L’époque de la Réforme et du Concile de Trente, Éditions Cujas, Paris 1990, ss. 447
N ie trzeba przytaczać d o w o d ó w b y u zasad n ić tezę, że dobra zna jom ość i u m iejętn o ść in terp reta cji p ra w a ob ecn ego b ezw zg lęd n ie do m a g a się zn ajom ości p raw a daw nego. Stąd też każde u k azu jące się o p ra co w a n ie d otyczące h istorii p raw a k o ścieln eg o w ita n e jest z w ie l ką radością. T ak też n a leży p o w ita ć o b szern e i d ogłęb n ie o p ra co w a ne dzieło n oszące tytuł: E poka R e fo rm a c ji i S o b o ru T ryd en ck ie g o . S ta n o w i ono cztern a sty tom d on iosłej serii zatytu łow an ej: H isto ria p r a w a i I n s ty tu c ji K o ścio ła Z a ch odn iego w y d a w a n ej pod k ieru n k iem zn an ych fra n cu sk ich h isto ry k ó w praw a: n ieży ją ceg o już śp. G abriela L e B ras i Jean a G audem et. P rezen to w a n a p ozycja p o św ięco n a odno w ie ży cia k o ścieln eg o pod jętej przez dw a sobory p o w szech n e, k tó r e o d b y ły się w epoce R efo rm a cji jest logiczn ą k om pozycją trzech o p racow ań różn ych autorów , dzieląc całość n a trzy części.
A u torem p ierw szej części za ty tu ło w a n ej: N a ro d zin y E u ro p y n o w o ż y t n e j jest F ran cis Rapp, profesor n auk h u m a n isty czn y ch U n iw e r sy tetu w Strasbourgu. Z w ielk im z n a w stw em w trzech rozdziałach o m ó w ił sy tu a cję sp o łeczn o -p o lity czn ą E uropy na p rzełom ie w ie k u X V i X V I. Z achodzące zm ian y w w ielu d zied zin ach życia sp ra w ia ły , że sytu acja ta sta w a ła się coraz bardziej n iesta b iln a . A n alizu jąc szcze gółow o zm ian y zachodzące w ek on om ii, zm ia n y sp ołeczn e i k u ltu ro w e n a k reślił p o w ik ła n ą panoram ę p o lity czn ą E uropy ó w czesn ej do by. W szystko to oznaczało szybko zb liża ją cy się k o n iec w ie k ó w śred n ich i p oczątek koń ca ch rześcijań sk iej jed n ości Europy. S tan ow iło to też, w p ew n y m sen sie, p od atn y grunt dla rozw oju b łęd ów R efo r m acji. N a stęp n ie autor p rzechodzi do an alizy życia K ościoła ó w c z e sn ej doby, u k azu jąc jego n e g a ty w n e jak i p o zy ty w n e p rzejaw y. Do ty c h p o zy ty w n y ch p rzeja w ó w zaliczyć n a leży fak t, że od rad zający się a u to ry tet p a p ie sk i b y ł o sto ją d la ty c h te n d e n c ji w K ościele, k tó re w obliczu zagrożenia ze stron y R eform acji, dążyły do przep row ad zen ia g ru n to w n ej refo rm y życia k o ścieln eg o . D w ie n a stęp n e części p rezen to w a n ej p o z y c ji u k azu ją sposób w jak i d zieło o d n o w y ży cia k o śc ie l n ego p rzybrało sw ą rea ln ą postać.
D ru ga część au torstw a C harlesa L efeb v re szczegółow o o m a w ia o k o liczn o ści z w o ła n ia i przebieg Soboru L aterań sk iego V o d b ytego w la ta c h 1512— 1517. M iał o n n a c e lu zap row ad zen ie pokoju m ięd zy n a-17 — P r a w o K a n o n i c z n e
258 Recenzje [40]
rodam i chrześcijań sk im i, zw rócen ie u w a g i na n ieb ezp ieczeń stw a z a grażające ze stron y n arod ów p ogań sk ich oraz w ew n ętrzn ą refo rm ę K ościoła. Na 12 se sja c h w y d a ł on k ilk a d ek retó w reform atorsk ich i d y scy p lin a rn y ch d otyczących zw ła szcza sy stem u b en eficja ln eg o oraz r e lacji m ięd zy b isk u p am i a zakonnikam i. Sobór ten też n a k reślił o g ó l n ie k ieru n ek i zap oczątk ow ał dzieło refo rm a to rsk ie K ościoła, pod jęte n a stęp n ie przez Sobór T ryd en ck i o d b y ty w n ied a lek iej p rzyszłości bo w la ta ch 1534—1549.
W ielka od n ow a Soboru T ryd en ck iego została szczegółow o o m ó w io na w trzeciej części p rezen tow an ej pozycji, której au toram i są: w sp o m n ia n y w y żej C harles L efeb vre, d ziekan hon orow y R oty R zym sk iej i J ea n Bernhard', profesor hon orow y W ydziału T eologii K a to lick iej i In stytu tu P raw a K an on iczn ego U n iw ersy tetu w Strasbourgu. O o b - szern o ści i szczegółow ej an alizie poru szan ych zagad n ień dow odzi fa k t, iż część ta o b jęto ścio w o ob ejm u je d w ie trzecie p rezen to w a n eg o d z ie ła. W czterech n a stęp u ją cy ch rozdziałach: sak ram en ty, reform a z a k o n ó w i życia duch ow n ych , sy stem b en eficja ln y oraz procedura s ą d ow a i karna au torzy prezen tu ją p o sta n o w ien ia soborow e. Sobór o d b ył d w ad zieścia p ięć sesji. N a sesja ch ty c h oprócz d ek retó w d ogm a ty czn y ch w yd an o w ie le d ek retó w d yscyp lin arn ych . W ielką zaletą k s ią żki i zasłu gą au torów jest fa k t, iż p o sta n o w ien ia soborow e są u k a zane na tle ów czesn ej teologii, p rzep isó w p raw a k anonicznego o b o w ią zu jących w ch w ili w ejścia w ży cie d ek retó w Soboru oraz na tle historii- K ościoła i jego aktualnej sy tu a cji. U w y p u k lo n y w te n sposób zbstał ich reform atorsk i charakter. Jak w iad om o p o sta n o w ien ia S o boru T ryd en ck iego m iały isto tn e zn aczen ie dla reform y życia k o śc ie l nego oraz p o w a żn y w p ły w na p r a w o d a w stw o K ościoła. Sobór ten w zak resie sp ra w d y scy p lin a rn y ch p od jął w ie le zu p ełn ie n o w y ch d e c y zji, k tóre sta ły się p od staw ą n ow ego p raw a k o ścieln eg o i w w ielu p rzyp ad k ach zostały u w zględ n ion e p óźn iej w K od ek sie P ra w a K a n o n iczn ego z 1917 r. W now y sposób z o sta ły un orm ow an e m ięd zy in n y m i sp ra w y d otyczące sakram entu m a łżeń stw a , co zostało szeroko i d ok ład n ie om ów ion e przez Jeana B ernhard, a także sp raw y d y sc y p lin y in n y ch sak ram en tów . N a stęp n ie now ą reg u la cję praw n ą o tr z y m ały sp ra w y d otyczące zak on ów oraz b en eficjó w k ościeln ych , a ta k że sp ra w y zarządu diecezji i k szta łcen ia du ch ow n ych .
C ałościow o zatem to bardzo p ożyteczn e op racow an ie daje n ie t y l ko obraz ogrom nego w y siłk u od n o w y p o d jętej przez K ościół w d ob ie zagrożenia R eform acją a le jest też k op aln ią w ied zy na tem a t f a k tó w h istoryczn ych , ów czesn ego p raw a k ościeln ego i jego ew o lu cji,
dlatego też jest ono cenną pozycją n ie ty lk o dla h istoryk ów , czy h i sto ry k ó w p raw a a le i dla każdego k an on isty. J eg o w a lo r w zrasta
jeszcze bardziej poprzez u w zg lęd n ien ie za m ieszczon ych po p ierw szej i trzeciej części w a żn iejszy ch p ozycji b ib liograficzn ych .
