• Nie Znaleziono Wyników

Równania równowagi względem napięć

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Równania równowagi względem napięć "

Copied!
8
0
0

Pełen tekst

(1)

Wykład IX. RÓWNANIA RÓWNOWAGI WZGLĘDEM NAPIĘĆ.

METODA OCZKOWA. METODA WĘZŁOWA

Równania równowagi względem napięć

Zakładając, że obwodzie nie występują gałęzie bezrezystancyjne (tzn. są tylko takie, jakie pokazano poniżej na rysunku, przy czym Ek oraz Iźr.k mogą być równe zeru), zapisano zależności (4.10a) i (4.10b):

Uk =RkIkEk , k = 1, .. , g ,

U R I E

g g g g

g×1 × ×1 ×1

= ,

w następującej postaci:

(

k k

)

k k k k

k

k G U E G U G E

I = ⋅ + = ⋅ + ⋅ , k = 1, .. , g , (4.15a)

E G U G

I

g g g g g g g×1 × ×1 × ×1

⋅ +

= , (4.15b)

przy czym konduktancja k-tej gałęzi

k

k R

G = 1 , zaś macierz konduktancji gałęziowych

[ ]

kk g g

[

g

]

g g

G G G

G

= G × =diag 1, 2 ,...,

×

. (4.15c) W związku z tym, wyrażenia (4.7c) i (4.7d):

źrk

h g

k ik k

g

k

ik I I .

1 1

) (− ⋅

=

+

=

= λ λ , i = 1, ... , m ,

c źr c

I I

h g h g g m

g

m .

1 ) ( )

1 ×( + + ×

×

×

=

− λ

λ

,

przybierają formy:

k źr h

g

k

ik k

k g

k

ik k

k g

k

ik G U G E I .

1 1

1

) ( )

(− ⋅ ⋅ + − ⋅

=

∑ ∑

+

=

=

=

λ λ

λ , i = 1, ... , m , (4.16a)

c źr c

I G E

U G

h g h g g m

g g g g m

g g g

m .

1 ) ( ) 1 (

1

) ( )

(

× + +

× ×

× ×

×

×

×

⋅ +

=

− λ − λ

λ

(4.16b)

albo

I

w

E G U

G

g m g g g g m

g g g

m 1 1 1

) (

× ×

× ×

×

×

×

+

=

− λ

λ

, (4.16c) gdzie

c źr c

w

I

I

h g h g m

m .

1 ) ( ) (

1 × + + ×

×

=

− λ

jest wektorem wydajności źródeł prądowych do węzłów (4.12d).

Wyrażenia (4.16b) lub (4.16c), wraz z napięciowym równaniem równowagi (4.9b):

n g

U

g n

×× = ×

δ

1

0

1 ,

tworzą razem układ g równań z g niewiadomymi, którymi są napięcia gałęziowe (równania obwodu względem napięć). Równania te można zapisać łącznie, w dwóch równoważnych postaciach, jako:

- pełne równanie równowagi względem napięć

c źr c

E I G U

G

h g h g n

h g m g g g g n

g m

g g n

g m

g g g n

g m

.

1 ) ( ) ( . . . .

) (

1 .

. . . 1 .

. . . .

. . .

0 0 0

0

+ ×

+

× +

×

×

×

×

×

×

×

×

×

×

×









 +





=













 +





− λ − λ

δ λ

, (4.17a) Iźr.k

Ek Rk ; Gk Ik

Uk

(2)

albo

' 0

0

0

( .)1

) ( . . . .

) (

1 .

. . . .

. .

. źrc

c

U I G

h g h g n

h g m g g n

g m

g g g n

g m

× + +

× +

×

×

×

×

×

×

×





=













 +





− λ

δ λ

, (4.17b)

- skrócone równanie równowagi względem napięć





=









×

×

×

×

×

0 '

1 . . . . . .

1

1 . . . . .

n m g

g n

g

m i

I

w

U G

δ

, (4.18) gdzie:

- wektor zastępczych źródłowych prądów gałęzi i pseudogałęzi









=

×

×

×

+ źrh

źr c

źr

I

I I

h g

h

g .

.

1 . . . . .

1

1 ) (

'

'

, (4.19a)

- wektor zastępczych źródłowych prądów gałęziowych źr

źr

G E I

I

g g g

g 1 g 1 1

'

× ×

× ×

+

= , (4.19b)

- macierz konduktancji gałęziowych w węzłach (skierowanych od węzłów)

m g m g g g

G

i

G

× =

λ

×× , (4.19c) - wektor zastępczych wydajności źródeł do węzłów, tj. zastępczych źródłowych prądów dopływa- jących do węzłów (wydawanych do węzłów)

w i

c źr c

w

G E I G E I

I

g m g m h

g h g g m

g g g m

m1 1 ( ) ( )1 1 1

) (

) ( )

(

'

.

× ×

×

× + +

× ×

× ×

×

+

=

⋅ +

=

− λ − λ −

. (4.19d)

albo

' ( )

.

'

1 ) ( ) ( 1 1

1 w c źrc

w

G E I I

I

h g h g m g m

g g g m

m× × × × × × + + ×

= +

=

− λ − λ

. (4.19e) Wektor Iźr’ złożony z g elementów odnosi się do zastępczych

gałęzi o postaci prądowej (rys. obok). Wyraża on wartości prą- dów źródłowych gałęzi danych w postaci prądowej albo otrzy- manych po sprowadzeniu gałęzi o postaci napięciowo-prądowej lub napięciowej do postaci prądowej.

Trzeba wyjaśnić, że:

- elementy macierzy Gi są konduktancjami k-tych gałęzi, przy czym opatrujemy je znakiem

„plus”, jeśli prąd Ik wypływa z i-tego węzła, a znakiem „minus”, jeśli prąd Ik dopływa do i-tego wę- zła,

- elementy wektora Iw’ są zastępczymi źródłowymi prądami, dopływającymi do kolejnych wę- złów, tzn. sumami zastępczych źródłowych prądów gałęziowych i prądów pseudogałęzi, dopływają- cych do węzłów (zgodnie z umową, napięcia źródłowe i prądy źródłowe mają taki sam zwrot jak prądy w rezystancjach gałęziowych).

Iźr.kIk’ Gk

Uk

(3)

Przykład. Obwód – z poprzednich przykładów – jest pokazany na rys. a; graf obwodu – na rys. b.

Na schemacie obwodu zaznaczono napięcia gałęziowe. Obliczane są ich wartości, a następnie – wartości prądów gałęziowych.

Węzły niezależne (1, 2) i oczka niezależne (1, 2) wybrano tak, jak poprzednio. Źródło prądowe i gałąź z prądem I4 są jednym obiektem (w obwodzie nie ma pseudogałęzi, więc h = 0).

I. Wyznaczono macierze incydencji, macierz konduktancji gałęziowych oraz wektory źródłowych napięć i prądów gałęziowych:





=

× 0 1 0 -1 0 1 1 - 1

λ

-

g m

,

λ λ

g h m g

m c

+ ×

×

=

) (

, 



=

× 0 1 1 1 0 1 0

δ

1

g n

,

G

g g

× =















 1

10 0 0 0 0 1

10 0 0 0 0 1

24 0 0 0 0 1 10

,









=

×

180 0

0 140

E

1 g

,









=

×

4,6 0 0 0

1

I

źr

g

,

źr c

źr

I

I

g h

g )1 1

( .

×

× +

= .

Ze wzoru (4.19b) wyznaczono wektor zastępczych źródłowych prądów gałęziowych





=





+





















=

=

×

×

22,6 0

0 14

4,6 0 0 0

180 0

0 140

10 1 0 0 0

0 24 1 0 0

0 0 10 1 0

0 0 0 10

1

. .

1 1

'

źrc

c

źr

I

I

g g

.

Zapisano równanie równowagi w pełnej formie (4.17b):

















=





































+

























22,6 0

0 14

0 0 0 0

0 0 0 0

1 0 1 - 0

0 1 - 1 1

1 1 1 0

0 1 0 1

0 0 0 0

0 0 0 0

10 1 0 0 0

0 24 1 0 0

0 0 10 1 0

0 0 0 10

1

0 0 0 0

0 0 0 0

1 - 0 1 0

0 1 1 - 1 -

4 3 2 1

U U U U

. a) b)

1 2

1 2

3 4

1 2

I1 10 I2 10 10 I4

140V

I3

1 2

1 24Ω 2 4,6A

U1 U2 180V

U3 U4

(4)

Po wykonaniu działań (wyniki można odczytać ze schematu, zgodnie z podanymi wyżej regułami):





=

×

10 1 0 10 1 0

0 24 1 10 1 10

1

G

i

g m

, 

 

=

× 22,6

'

14

1

I

w

m

,

otrzymano równanie w skróconej formie (4.18):





=

















0

0 22,6 14

1 1 1 0

0 1 0 1

10 1 0 10 1 0

0 24 1 10 1 10

1

4 3 2 1

U U U U

, którego rozwiązaniem jest





=









=

×

179 -

132

47

132 -

4 3 2 1

1

U U U U

U

g

V.

II. Zapisano równania równowagi – wg schematu obwodu – na podstawie wzorów: (4.16a) i (4.9a), pamiętając o przeciwnych zwrotach prądu i napięcia gałęziowego (sumowanie napięć przy prze- ciwnym zwrocie obiegu oczka):

10 140 1 24

1 10

1 10

1

3 2

1− + = ⋅

U U U ,

6 , 4 10 180

1 10

1 10

1

4

2U = ⋅ +

U ,

3 0

1+U =

U ,

4 0

3

2 +U +U =

U .

Równanie macierzowe, scalające powyższy układ równań, odpowiada podanemu wyżej równaniu skróconemu.

III. Obliczono wartości prądów gałęziowych, wg wzoru (4.15a):

I1 = G1 (U1 + E1) = 0,8 A; I2 = G2 U2 = 4,7 A; I3 = G3 U3 = 5,5 A; I4 = G4 (U4 + E4) = 0,1 A.

Metoda oczkowa (dla obwodów ze źródłami napięciowymi)

Przedmiotem rozważań są obwody liniowe prądu stałego, w których nie ma idealnych źródeł prądowych, tzn. nie występują pseudogałęzie, a wszystkie aktywne gałęzie (gałęzie zastępcze) mają postać napięciową (rys. obok).

Dla ujednolicenia zapisu wszystkie prądy gałęziowe i źródłowe napięcia gałęziowe są traktowane jako prądy oraz źródłowe napięcia zastępczych gałęzi o postaci napięciowej.

Umyśliwszy sobie takie prądy Iol (l = 1, ... , n), zwane prądami oczkowymi, które płyną wokół n oczek niezależnych, przedstawia się prądy gałęziowe jako sumy lub różnice niektórych z tych prą- dów, stosownie do incydencji oraz zwrotów gałęzi i oczek:

I

o

I

n n g

g 1

'

1

× ×

×

=

α

, (4.20a) gdzie wektor prądów oczkowych

[ ]

n ol n

I

o I

× = ×

1

1 . (4.20b) Elementy macierzy przekształcenia αααα wyznacza się wg tych sa- mych reguł, co elementy macierzy incydencji δδδδ (chodzi o incy- dencję oczek i gałęzi oraz o zwrot obiegu oczka i zwrot incy- dentnej z nim gałęzi). Wyjaśniono to obok na rysunku.

Ik’ Ek’ Rk

Uk

k

δlk =1 l

Ikl =Iol kl Iol ; αkl =1 αkl lk

ΣIkl =Ik >0 Rk

Iol

(5)

Macierz incydencji δδδδ określa przynależność gałęzi do oczek. Macierz przekształcenia αααα określa przynależność oczek do gałęzi. Przestawione są więc wskaźniki elementów, co oznacza, że ma- cierz αααα jest macierzą transponowaną macierzy δδδδ :

T n g T

g n n

g

δ δ

α

× = × = × , (4.20c) zatem

T

I

o

I

n n

g 1

'

g 1

× ×

×

=

δ

. (4.20d) Napięciowe równanie równowagi (4.11b):

n g g g

R I

g n g

E

g

××× = ××

δ

1

δ

1, po podstawieniach: I = I’ ,

E = E’ i (4.20d), przyjmuje postać:

'

1 1

I E

R

g n g g T

n g g g g

n o

×

× ×

×

×

×

=

δ δ

δ

, (4.21a) co można zapisać jako

'

1

1 o

o

o

I E

R

n n n

n× × ×

=

⋅ , (4.21b) gdzie:

- macierz rezystancji oczkowych (własnych i wzajemnych)

n n n g g g g n

T

n g g n

R

o

R R

l T

× × × × × ×

=

δ

⋅ ⋅

δ

= ⋅

δ

, (4.21c) - określona wzorem (4.12c) macierz rezystancji gałęziowych w oczkach

n g n g g g

R

l

R

× =

δ

×× , (4.21d) - określony wzorem (4.13e) wektor zastępczych źródłowych napięć gałęziowych

I

źr

R E E

g g g g

g 1

'

1 1

× ×

×

× = + ⋅ . (4.21e) - określony wzorem (4.13f) wektor źródłowych napięć (sem) oczkowych

' '

1 1

E E

g g n n

o × ×

×

=

δ

. (4.21f) Dzięki przekształceniu (4.20a), liczba rozwiązywanych równań obwodu zmniejsza się z g równań równowagi (g – liczba gałęzi) do n równań oczkowych (n – liczba oczek niezależnych).

Macierz rezystancji oczkowych (symetryczna)

n n

[ ]

jl n n

R

o R

× = × , (4.22) gdzie: j, l – numery oczek,

składa się z następujących elementów:

- leżących na głównej przekątnej (j = l) rezystancji własnych oczek Rjj , które są sumami rezy- stancji gałęzi wchodzących w skład j-tych oczek,

- leżących poza przekątną główną, symetrycznie po obu jej stronach (j ≠ l), rezystancji wzajem- nych oczek Rjl = Rlj , których wartości bezwzględne są równe wartościom rezystancji gałęzi wcho- dzących jednocześnie w skład j-tych i l-tych oczek, natomiast znaki zależą od zgodności obiegania tych wspólnych rezystancji w rozważanych oczkach, tzn. przy zgodnym zwrocie obiegu w oczkach j-tym i l-tym Rjl = Rlj są dodatnie, a przy przeciwnym – ujemne.

Warto przypomnieć, że reprezentantami wybranych oczek niezależnych obwodu są oczka podsta- wowe grafu obwodu, tworzone przez konary drzewa i jego cięciwy. Prądy oczkowe są wobec tego prądami w gałęziach obwodu reprezentowanych przez cięciwy. Prądy w gałęziach obwodu repre- zentowanych przez konary są natomiast liniową kombinacją prądów oczkowych, zwykle sumą dwóch z nich, albo różnicą.

(6)

Przykład 1. Obwód dany – rys. a; obwód zastępczy (po zamianie źródła prądowego) – rys. b; graf obwodu zastępczego – rys. c. Obliczane są prądy gałęziowe obwodu danego.

Zaznaczonym oczkom niezależnym: 1 i 2, odpowiadają prądy oczkowe: Io1 i Io2 Zapisano równanie oczkowe (4.21b) obwodu zastępczego:





=



 

⋅





226 140 44

24

24 34

2 1 o o

I

I i rozwiązano je uzyskując 



=



 

4,7 0,8

2 1 o o

I

I A.

Określono wartości prądów gałęziowych w obwodzie zastępczym (wg rys. b) i danym (wg rys. a):

I1 = Io1 = 0,8 A, I2 = Io2 = 4,7 A, I3 = Io1 + Io2 = 5,5 A, I4 = I2 – 4,6 = 0,1 A.

Przykład 2. Obwód dany (z przyjętymi prądami oczkowymi) pokazano na rys. a. Obliczane są prą- dy gałęziowe tego obwodu.

Rozwiązaniem równania oczkowego danego obwodu (rys. a):





=









15 -

15 -

30 3

3 - 0

3 - 12 6 -

0 6 - 9

3 2 1

o o o

I I I

, jest





=





7 -

2 -

2

3 2 1

o o o

I I I

, zatem: I1 = Io1 = 2 A, I2 = Io2 = –2 A,

I3 = Io1 – Io2 = 4 A, I4 = –Io3 = 7 A, I5 = Io2 – Io3 = 5 A, I6 = –Io2 = 2 A.

Postawiony problem można rozwiązać prościej (szybciej), ponieważ gałąź nr 4 jest bezrezystancyjna i źródło tej gałęzi zasila bezpośrednio gałąź nr 5. Wartość prądu I5 = 5 A oblicza się z prawa Ohma.

Eliminując gałąź nr 5 (połączenie „nieistotne” dla części obwodu poza gałęziami nr 4 i 5), otrzymuje się obwód pomocniczy o dwóch oczkach, pokazany na rys. b. Rozwiązaniem jego równania:



 

=



 

⋅



 

30 -

30 9

6 -

6 - 9

2 1

o o

I

I , jest 

 

=



 

2 -

2

2 1

o o

I

I , zatem I1 = Io1 = 2 A, I2 = Io2 = –2 A,

I3 = Io1 – Io2 = 4 A, I6 = –Io2 = 2 A, oraz I5 = 5 A, I4 = I5 – I2 = 7 A.

Metoda węzłowa (dla obwodów ze źródłami prądowymi)

Przedmiotem rozważań są obwody liniowe prądu stałego, w któ- rych nie występują gałęzie będące idealnymi źródłami napięcio- wymi (wszystkie aktywne gałęzie można sprowadzić do postaci prądowej – rys. obok); mogą też występować pseudogałęzie.

Dla ujednolicenia zapisu wszystkie źródłowe prądy gałęziowe są traktowane jako źródłowe prądy zastępczych gałęzi o postaci prądowej.

a) b) c)

1 2

1 3 2

I1 10Ω I2 20

140V

I3

Io1

Io2 226V 24Ω I1 10Ω I2 10Ω 10Ω I4

I3

4,6A 140V

24Ω 180V

Iźr.kGk

Uk

a) b) I1 3Ω I2 3Ω I4

I3

30V

6Ω 15V

3Ω I5

I6

15V

Io1 Io2 Io3

I1 3Ω I2 3I3

30V

6Ω 15V

I6

15V

Io1 Io2

(7)

Zgodnie z zależnością (4.16b), prądowe równanie równowagi wyraża się następująco:

c źr c

I E

G U

G

h g h g g m

g g g g m

g g g

m .

1 ) ( ) 1 (

1

) ( )

(

× + +

× ×

× ×

×

×

×

⋅ +

=

− λ − λ

λ

(4.23)

Jeśli jeden z węzłów obierze się za węzeł odniesienia i przypisze mu potencjał równy zeru Vo = 0, to zależności między potencjałami w pozostałych węzłach Vi (i = 1, ... , m) i napięciami gałęziowy- mi Uk (k = 1, ... , g) można przedstawić za pomocą wyrażenia:

g g m m

U V

× = ××

1

β

1 , (4.24a) gdzie wektor potencjałów węzłowych

m

[ ]

i m

V

V

× = ×

1 1 . (4.24b) Elementy macierzy przekształcenia ββββ wyznacza się wg tych sa- mych reguł, co elementy macierzy incydencji λλλλ (chodzi o incy- dencję węzłów i gałęzi oraz o zorientowanie gałęzi względem incydentnych z nią węzłów). Wyjaśniono to obok na rysunku.

Macierz incydencji λλλλ określa przynależność gałęzi do węzłów. Macierz przekształcenia ββββ określa przynależność węzłów do gałęzi. Przestawione są więc wskaźniki elementów, co oznacza, że ma- cierz ββββ jest macierzą transponowaną macierzy λλλλ:

T m g T

g m m

g

β λ λ

×

× ×

 =



= , (4.24c)

zatem

U V

m m g g

T

1

1 × ×

×

=

λ

. (4.24d) Podstawiając (4.24d) do (4.23) otrzymuje się równanie:

c źr

T

V G E

c

I

G

h g h g g m

g g g m m

m g g g g

m .

1 ) ( ) 1 (

1

) ( )

(

× + +

× ×

× ×

× ×

×

×

⋅ +

=

λ − λ − λ

λ

. (4.25a)

co można zapisać w następującej, krótszej postaci:

'

1 w1

w

V I

G

m m m

m× × ×

=

⋅ , (4.25b) gdzie:

- macierz konduktancji węzłowych (własnych i wzajemnych)

m m m g g g g m m g g m

G

w

G

T

G

i T

× × × × × ×

=

λ

⋅ ⋅

λ

= ⋅

λ

, (4.25c) - określona wzorem (4.19c) macierz konduktancjii gałęziowych w węzłach

m g m g g g

G

i

G

× =

λ

×× , (4.25d) - określony wzorem (4.19d) wektor zastępczych wydajności źródeł do węzłów, tj. zastępczych źródłowych prądów dopływających do węzłów (wydawanych do węzłów)

w i

c źr c

w

G E I G E I

I

g m g m h

g h g g m

g g g m

m1 1 ( ) ( )1 1 1

) ( )

( )

(

'

.

× ×

×

× + +

× ×

× ×

×

+

=

⋅ +

=

− λ − λ −

. (4.25e)

Dzięki przekształceniu (4.24d), liczba rozwiązywanych równań obwodu została zmniejszona: z g równań równowagi (g – liczba gałęzi) do m równań węzłowych (m – liczba węzłów niezależnych).

Macierz konduktancji węzłowych (symetryczna)

m m

[ ]

jk m m

G

w G

× = × , (4.26)

i k j

λik =1 λjk =–1 Vi Ik Gk Vj

βki =1=λik ; βkj =–1= λ

Uk =Vi Vj

Uk =βki Vi –βkj Vj

(8)

gdzie: j, k – numery węzłów, składa się z następujących elementów:

- leżących na głównej przekątnej (j = k) konduktancji własnych węzłów Gjj , które są sumami konduktancji gałęzi incydentnych z j-tym węzłem,

- leżących poza przekątną główną, symetrycznie po obu jej stronach (j ≠ l), konduktancji wza- jemnych węzłów Gjk = Gkj , które są wartościami konduktancji gałęzi incydentnych jednocześnie z węzłami: j-tym i k-tym, wziętymi ze znakiem „minus”.

Przykład. Obwód dany – rys. a; obwód zastępczy (po zamianie źródeł napięciowych) – rys. b; graf obwodu – rys. c. Obliczane są potencjały w węzłach, następnie – prądy gałęziowe obwodu danego, po czym sporządzany jest bilans mocy obwodu.

Wybrano węzły niezależne (1 i 2) i oznaczono potencjały węzłowe (V1 i V2).

Zapisano równanie węzłowe (4.25b) obwodu zastępczego – wg rys. b:



 

= +



 

⋅









+ +

+

,6 4 18

14 10

1 10 1 10 - 1

10 - 1 24

1 10

1 10

1

2 1

V

V , tzn.

29 120 - 1

10 - 1

10 1 5

14 22,6









⋅

 

=

 

 V

V

1 2

,

którego rozwiązaniem są następujące wartości potencjałów w węzłach: V1 = 132 V i V2 = 179 V.

Wobec tego, prądy w gałęziach danego obwodu – wg rys. a – wynoszą:

I1 = G1 (E1 – V1) = 0,8 A, I2 = G2 (V2 – V1) = 4,7 A, I3 = G3 V1 = 5,5 A, I4 = G4 (E2 – V2) = 0,1 A.

Moce wydawane przez źródła oraz odbierane w rezystorach wynoszą:

4 , 953 6 , 4 179 1 , 0 180 8 , 0

. 140

1 .

. =

⋅ = ⋅ + ⋅ + ⋅ =

= kgen

n

k

gen k k

gen

k U I

P W,

4 , 953 1

, 0 10 5 , 5 24 7 , 4 10 8 , 0

10 2 2 2 2

1 2

. =

⋅ = ⋅ + ⋅ + ⋅ + ⋅ =

= n

k

k k k

odb

k R I

P W,

tzn. bilansują się

=

k odb k k

gen

k P

P. . .

a)

b)

1 2

1 2

3 4

I1 10 I2 10 10 I4

140V

I3

V1 V2

4,6A 24Ω

(E1)

180V V2 –V1

V1 V2

(E2)

E1 –V1 E2 –V2

V0 =0V

I1 I2 10 I4

I3

V1 V2

4,6A

10Ω 24Ω 10Ω V0 =0V

I4I1

14A 18A

c)

Cytaty

Powiązane dokumenty

Tzw. problem wprost w EEG polega na obliczeniu potencjału na czaszce na podstawie źródeł prądowych. Równania Laplace’a w pełni opisują szukany potencjał jednakże potrzebna jest

Suma przebiegów dla pojedynczych kanałów, czyli prąd płynący przez błonę, pokazany jest poniżej.. Kanały T aktywują się przy niższym napięciu, lecz prąd jest

W algorytmie SVM wektor zadanego napięcia wyjściowe- go falownika U wy * jest generowany dla każdego okresu przełą- czeń tranzystorów jako kombinacja dwóch wektorów zerowych

Możliwość przesuwania każdorazowo koniecznych granic zostaje tu wywiedziona już z samego pojęcia granicy - tego, co oddziela, ale i łączy, wskazuje na to, co leży po drugiej

– Monumenta Poloniae historica, series nova MRPS – Matricularum Regni Poloniae summaria PU – Pommerellisches Urkundenbuch. PrU –

oraz niezbęd­ nego zaopatrzenia produkcyjnego rolnictwa w 1977 r., dla którego jako dane zewnętrzne przyjęto wielkości i strukturę przestrzenną przychodów rolniczych

Strona główna Internet Archive, zestawienie zrzutów strony Biblioteki UMK i jej wersja z 22 lipca 1997 r.... Strona kolekcji blogów poświęconych mormonom i

Zdaje mi się, że warunkiem wywiązania się regjonalizmu polskiego z ciążący ch na nim zadań — jest między innemi baczne śledzenie analogicznych, zbliżonych