Dziedziczenie - formalności

Dziedziczenie - formalności

• W dniu 28 czerwca 2009r. weszły w życie nowe zasady dziedziczenia ustawowego

wprowadziła je ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny.

• Aktualny stan prawny dotyczy spadków otwartych po tej dacie

Monika Drela

18 października 2015r.

• Do dnia 17 października 2015r. Spadkobierca nie składający oświadczenia w sprawie

przyjęcia spadku nabywał spadek wprost, odpowiadając za długi spadkowe w pełnej wysokości.

• Od 18 października 2015r. taka osoba nabędzie spadek z dobrodziejstwem inwentarza

Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwa

• Ustawa z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej

• Do 2 lat po śmierci przedsiębiorcy

• Art. 60. 1. Sąd z ważnych przyczyn może przed dniem wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego przedłużyć okres

zarządu sukcesyjnego na czas nie dłuższy niż pięć lat od dnia śmierci przedsiębiorcy. Na czas określony przez sąd

• Właściciele przedsiębiorstwa w spadku mają prawo do udziału w zyskach i uczestniczą w stratach wynika-

jących z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku, w takim stosunku, w jakim przysługuje im udział w

przedsiębiorstwie w spadku art. 27

Otwarcie i nabycie spadku

• Art. 924. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.

• Art. 925. Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku

Chwila śmierci

1) Akt zgonu / karta zgonu 2) Kommorienci art. 32 kc

3) Postanowienie o uznaniu za zmarłego 526 i n.

kpc

4) Postanowienie o stwierdzeniu zgonu 535 kpc

Ordynacja podatkowa

• Zgodnie z art. 97 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r.

Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005r., Nr 8, poz. 60 z późn zm.), spadkobiercy podatnika, z zastrzeżeniem § 2, przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki spadkodawcy.

art. 98 § 1 Ordynacji podatkowej:

• do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o przyjęciui odrzuceniu spadku oraz o

odpowiedzialności za długi spadkowe.

Nie wchodzi w skład spadku:

• użytkowanie przez osobę fizyczną, które

wygasa z chwilą śmierci użytkownika (art. 266),

• służebności osobiste, które wygasają z chwilą śmierci uprawnionego (art. 299).

• Przy służebności mieszkania można się umówić, że po śmierci uprawnionego służebność ta

będzie przysługiwać jego dzieciom, rodzicom lub małżonkowi (art. 301 § 2). Służebność ta będzie przysługiwała określonym osobom jako ich własne prawo.

Uprawnienie do korzystania z lokalu

art. 923 kc

• małżonek i inne osoby bliskie spadkodawcy, które mieszkały z nim do dnia jego śmierci, są uprawnione do korzystania w ciągu trzech

miesięcy od otwarcia spadku z mieszkania i urządzenia domowego w zakresie dotychczasowym. Rozrządzenie spadkodawcy wyłączające lub ograniczające to uprawnienie jest nieważne.

• Art. 691 kc W razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. § 2. Osoby wymienione w § 1 wstępują w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci (casus Złotów).

• Prawo spółdzielcze – ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych (art. 14) – lokatorskie prawo do lokalu

Szczególne uprawnienia i uregulowania – dziedziczenie ustawowe

• Art. 937 uprawnienie dziadków spadkodawcy - jeżeli znajdują się oni w niedostatku i nie mogą otrzymać należnych im środków

utrzymania od osób, na których ciąży względem nich ustawowy obowiązek alimentacyjny, mogą żądać od spadkobiercy nie obciążonego takim

obowiązkiem środków utrzymania w stosunku do swoich potrzeb i do wartości jego udziału spadkowego. Spadkobierca może uczynić zadość temu roszczeniu także w ten sposób, że zapłaci dziadkom spadkodawcy sumę pieniężną odpowiadającą wartości jednej czwartej części swojego udziału spadkowego.

• Art. 938 – małżonek - przedmioty urządzenia domowego

• Art. 940 – wyłączenie małżonka od dziedziczenia

• Art. 9 ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych

Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu

mieszkalnego jest niezbywalne, nie przechodzi na spadkobierców i nie podlega egzekucji.

• 445 § 3 k.c. Roszczenie o zadośćuczynienie

przechodzi na spadkobierców tylko wtedy, gdy zostało uznane na piśmie albo gdy

powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego.

• Art. 448 k.c. – zadośćuczynienie za naruszenie dobra osobistego

Powołanie do spadku

art. 926 kc

Par. 1

• Ustawa

• Testament

• Dziedziczenie ustawowe co do całości (par. 2)

• Dziedziczenie ustawowe co do części (par. 3)

Zdolność dziedziczenia

art. 927 kc

• nie może być spadkobiercą osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku, ani osoba prawna, która w tym

czasie nie istnieje,

• ALE dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe,

• Fundacja ustanowiona w testamencie przez spadkodawcę może być spadkobiercą, jeżeli zostanie wpisana do rejestru w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu.

Niegodność dziedziczenia

art. 928 kc

• Przyczyny (par. 1)

1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;

2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;

3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub

przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

• Skutki (par. 2)

Spadkobierca niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jak by nie dożył otwarcia spadku.

Niegodność dziedziczenia

• Uznania spadkobiercy za niegodnego może żądać każdy, kto ma w tym interes. Z żądaniem takim może wystąpić w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się o przyczynie niegodności, nie później jednak niż przed

upływem lat trzech od otwarcia spadku.

• przebaczenie (930 kc)- spadkobierca nie może być uznany za niegodnego, jeżeli spadkodawca mu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia

spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.

Dziedziczenie ustawowe

• I grupa (931 kc)

• II grupa (932 kc)

• III grupa (932 par. 3 i 4 kc)

• IV grupa (934 par. 1 kc)

• V grupa (934 (1) kc)

• VI grupa – gmina, SP

Dziedziczenie ustawowe

• I grupa (art. 931 kc)

• dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek;

• dziedziczą oni w częściach równych;

• Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku;

• Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych.

Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

Dziedziczenie ustawowe

• II grupa (art. 932 par 1,2,6)

• w braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice

• udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku.

• jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku.

ALE

Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku. § 2. W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.

Dziedziczenie ustawowe

• III grupa (art. 932 par 3,4,5)

• w braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych

• jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych

• jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych

spadkodawcy

ALE• Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku. § 2. W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.

Dziedziczenie ustawowe

• IV grupa (art. 934 kc)

• w braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i

zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy; dziedziczą oni w częściach równych

• jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych

spadkodawcy

• w braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.

Dziedziczenie ustawowe

• V grupa (art. 934 (1) kc)

• w braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z

rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku

Dziedziczenie ustawowe

• VI grupa (art. 935 kc)

• w braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca

zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu.

• jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie

miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy

ustawowemu.

Dziedziczenie ustawowe

• (art. 936 kc) Przysposobienie - przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym i jego krewnych tak, jak by był dzieckiem przysposabiającego, a przysposabiający i jego krewni dziedziczą po przysposobionym tak, jak by

przysposabiający był rodzicem

przysposobionego. Przysposobiony nie dziedziczy po swoich wstępnych naturalnych i ich krewnych, a osoby te nie

dziedziczą po nim.

• wyjątek – przysposobienie przez małżonka (936 par 3 kc), przysposobienie niepełne (art. 937 kc).

Rejestr Spadkowy zawiera informacje o zarejestrowanych notarialnych aktach poświadczenia dziedziczenia (od 1 marca 2009 r.)

oraz sądowych stwierdzeniach nabycia spadku i europejskich poświadczeniach spadkowych (od 8 września 2016 r.)

Monika Drela

Kiedy notariusz może sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia?

• wszystkie osoby brane pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi lub

testamentowi stawią się jednocześnie przed notariuszem i zgodnie zażądają poświadczenia dziedziczenia (nie może więc istnieć między nimi jakikolwiek spór), a nadto złożą wymagane prawem dokumenty i oświadczenia.

Notariusz nie może sporządzić aktu poświadczenia dziedziczenia

• gdy nie wszyscy spadkobiercy chcą lub mogą złożyć osobiście przed

notariuszem jednobrzmiące oświadczenia o rodzinie spadkodawcy bądź pozostawionych przez niego testamentach,

• dziedziczenie ma nastąpić na podstawie testamentu szczególnego,

• spadkodawca zmarł przed 1 lipca 1984 r.,

• spadkodawca w chwili śmierci był cudzoziemcem

• w skład spadku wchodzą prawa rzeczowe lub posiadanie nieruchomości położonej za granicą.

Monika Drela