Kronika.

K

R

O

N

I

K

A

O d 7 do 9 w r z e ś n ia 1964 o d b y ło s ię w W ie d n iu m ię d z y n a ro d o w e s y m p o z ju m n a u k o w e w s e t n ą r o c z n i c ę p o w s t a n i a I M i ę d z y n a r o d ó w k i , z o rg a n iz o w a n e p r z e z A r b e its g e m e in s c h a f t f ü r G e s c h ic h te d e r A r b e ite r b e w e g u n g in Ö s te r re ic h . R e f e r a t y w y g ło s ili: H . S t e d n e r (W ied eń ), L. V a l i a n i (M ed io lan ), V. К a ś i к i J . S t a n e k (P r a h a ), E. V i n с z e (B u d a p e sz t), R . N i к o 1 i ć (B e lg ra d ), W . N a j d u s (W a rsz a w a ), J. К o r a 1 к a (P r a h a ), H . M o m m s e n (H e id e lb e rg ), E. ' E n g e 1 b e r g (B e rlin ) i M . M a t t m ü l l e r (B azy lea).

O d 15 do 18 w r z e ś n ia 1964 o d b y ł się w Sit. P ö lt e n V I I I z j a z d h i s t o r y ­ k ó w a u s t r i a c k i c h , p o łą c z o n y z V I z ja z d e m a r c h iw is tó w . N a o b r a d a c h p le ­ n a r n y c h z ja z d u h is to r y k ó w w y g ło sz o n o c z te r y r e f e r a t y (H. M itsic h a -M ä rh e im , K . L e c h n e r, K . G u tk a s , I. R . v o n S alis). O b ra d y to c z y ły s ię w c z te re c h s e k c ja c h : w c z e sn e g o ś r e d n io w ie c z a , p r a w a i h is to r i i g o s p o d a rc z e j, h is to r i i n o w o ż y tn e j i h i s ­ t o r ii n a jn o w s z e j. N a z je ź d z ie a r c h iw is tó w w y g ło sz o n o d w a r e f e r a t y (H . B r o in g e r i K . B a c h m a n ).

O d sło n ię c ie ta b lic y d la u c z c z e n ia p o ls k ic h w ię ź n ió w s t a n u z l a t 1837— 1850 w f o r te c y K u f s t e in (T y ro l P ó łn o c n y ) n a s tą p iło 27 k w ie tn i a 1965 i m ia ło c h a r a k t e r im p re z y h is to ry c z n e j z u w a g i n a w r ę c z e n ie w ła d z o m m i a s t a t e k i e k s p o n a tó w p o ls k ic h d la m ie js c o w e g o m u z e u m j a k o d a r u M in is te r s tw a K u ltu r y i , S z tu k i o ra z p o d ję te p o s z u k iw a n ia a r c h iw a ln e w s p r a w i e 1 P o la k ó w w K u f s te in ie . U ro c z y sto ść w y p a d ła w 115 ro c z n ic ę z w o ln ie n ia z f o r te c y J u l ia n a G o s la ra , o s ta tn ie g o z w y b it­ n y c h p o ls k ic h d z ia ła c z y re w o lu c y jn y c h t a m w ię z io n y c h (1850); w ła d z e ty r o ls k ie

u rz ą d z iły j ą w d z ie ń ś w ię ta p a ń s tw o w e g o R e p u b lik i A u s tr ia c k ie j. K w e r e n d a m a ­ te r ia łó w ik o n o g r a fic z n y c h i m u z e a ln y c h , z e b ra n y c h p rz e z M . T y ro w ic z a (K ra k ó w ) o b ję ła r z a d k i e p o d o b iz n y P o la k ó w w ię z io n y c h w K u f s t e in ie z a p a r t y z a n tk ę Z a liw - s k ie g o (1833), s p is k i g a lic y js k ie (1833— 1842), t a j n e d r u k i O sso lin e u m (1834— 1835), u d z ia ł w r e w o lu c j i 1846 r . i w o b ro n ie W ie d n ia w 1848 r . (J. G o sla r). P o z a ty m e k s p o n a ty p r z e d s ta w ia j ą k ilk a s c e n z ż y c ia w ię z ie n n e g o w W ie ż y C e s a rs k ie j, m . in . r e p r o d u k c ję o b r a z u R . P o s te m s k ie g o „ Ś m ie rć k s. W . Ż a b o k lic k ie g o w K u f s t e in ie ” i n ie z w y k le w ie r n e f a c s im ile g w a s z u w ię ź n ia J u l ia n a H o ro s z k ie w ic z a „M sza P o la ­ k ó w w K u f s t e in ie ” il u s t r u ją c e g o z a u to p s ji k ilk a n a ś c ie p o s ta c i p o ls k ic h d o tą d n ie z n a n y c h z in n y c h ź ró d e ł p o r tr e to w y c h . DO t e k i w e sz ło ta k ż e k ilk a d r u k ó w w s p ó łc z e s n y c h (p ió ra w ię ź n ió w ) o r y g in a ln y c h b ą d ź w p r z e d r u k u i 2 p a m i ą tk i r z e ­ czow e. D z ię k i ty m m a te r ia ło m z o s ta n ie o tw a r t y w m ie js c o w y m m u z e u m (w b u ­ d y n k u fo r te c y ) d z ia ł p o ls k i. Z u w a g i n a to , że l i s t a P o la k ó w w ię z io n y c h w K u f s t e i­ n ie n ie jiest d o tą d u s ta lo n a , ro z p o c z ę to k w e r e n d ę w a r c h iw a c h a u s t r ia c k ic h d la s k o m p le to w a n ia te g o w y k a z u .

W u ro c z y s to ś c i b r a l i u d z ia ł p r z e d s ta w ic ie le A m b a s a d y P o ls k ie j w W ie d n iu o r a z M in is te r s tw a K u lt u r y i 'S z tu k i '(M. T y ro w ic z ), nadlto [Władze k r a jo w e T y r o lu i m . K u f s te in , .w reszcie T o w a r z y s tw o A u s tr ia c k o - P o ls k ie . D z ię k i u ro c z y s to ś c i n a ­ w ią z a n e z o s ta ły b liż s z e s to s u n k i z h is to r y k a m i T y r o lu i ic h o r g a n a m i n a u k o w y m i

M. T. WYKOPALISKA W NOVAE W 1964 R. B a d a n ia te r e n o w e w N o v a e n a s e k to r z e Z a c h o d n im (B u łg a ria ) w 1964 r . tr w a ły 6 ty g o d n i. K ie r o w a ł n im i (w z a s tę p s tw ie s ta łe g o k ie r o w n ik a e k s p e d y c ji p ro f. К . M a je w s k ie g o ) doc. S. P a r n i c k i- P u d e łk o . P ro w a d z o n o je w d w ó c h m ie js c a c h a n ty c z n e g o m ia s ta : n a o d c in k u I I I i p r z y p o łu d n io w y m m u r z e o b ro n n y m .

■Prace n a o d c in k u I I I z n a jd u ją c y m s ię w p ó łn o c n o - z a c h o d n im n a r o ż n ik u m i a s t a u m o ż liw iły u s ta le n ie p rz e b ie g u m u r u m ie js k ie g o . S tw ie r d z o n o , że b y ł o n z a o k r ą g ­ lo n y , j a k to m ia ło z a z w y c z a j m ie js c e w n a r o ż n ik a c h s y s te m u o b ro n n e g o rz y m s k ic h o bozów . S tw ie r d z o n o ró w n ie ż , ż e m u r p o c h o d z i z d w ó c h o k re s ó w . P r z y m u r z e z o k r e s u w c z e ś n ie js z e g o n ie n a tr a f i o n o d o ty c h c z a s n a k o n s t r u k c je O b ro n n e. M u r z o k r e s u p ó ź n ie jsz e g o p o s ia d a ł dwlie b a s z ty p o s t r o n ie z e w n ę tr z n e j, je d n ą p r o s to ­ k ą tn ą , częścio w o o d k r y tą ju ż w p o p r z e d n ic h k a m p a n ia c h , d r u g ą p ó łk o lis tą , z n a j ­ d u ją c ą s ię w k ilk u m e tr o w e j o d t a m te j (b a s z ty ) o d le g ło śc i. Z b a s z ty p ó łk o lis te j z a c h o w a ł s ię z a le d w ie n ie w ie lk i f r a g m e n t . W e w s c h o d n ie j części o d c in k a I I I o d s ło ­ n ię t o d a ls z ą część k a n a łu o ra z f r a g m e n t d ru g ie g o , m n ie js z e g o k a n a łu u c h o d z ą c e g o d o k a n a łu „ g łó w n e g o ” . D o k a n a łu m n ie js z e g o u c h o d z ił śc ie k , k tó r e g o d n o w y ło ­ żo n e b y ło p ły ta m i c e ra m ic z n y m i. N a je d n e j z n ic h z n a jd o w a ł s ię s te m p e l L E G I IT A L . N a d k a n a ła m i z a le g a ło sz e ść w a r s t w k u ltu r o w y c h , s ió d łn a n a to m ia s t p o ­ n iż e j s y s te m u k a n a liz a c y jn e g o . Z w a r s t w ty c h z e b ra n o a n ty c z n y m a t e r i a ł, g łó w n ie w p o s ta c i c e r a m ik i n a c z y n io w e j, k tó r y j e s t p o d s ta w ą d o u s ta le n i a c h ro n o lo g ii ty c h w a r s tw . D a to w a n ie w a r s t w p o p ie r a ją i z n a le z is k a in n e g o ro d z a ju , n p . m o n e ty .

P raice p r z y p o łu d n io w y m m u r z e o b ro n n y m N o v a e m ia ły n a c e lu u s ta le n ie p r z e b ie g u m u r u n a s e k to r z e z a c h o d n im o ra z o d s ło n ię c ie z a ry s ó w w y s tę p u ją c y c h p r z y n im k o n s tr u k c ji. P ro w a d z o n o j e s y s te m e m so n d a ż o w y m . N a n ie k tó r y c h o d ­ c in k a c h m u r o b r o n n y w id o c z n y j e s t n a d p o w ie rz c h n ią . W 1964 r . p rz e b a d a n o p o ­ łu d n io w y m u r o b ro n n y n a d łu g o ś c i o k o ło 119 m i s tw ie rd z o n o , że b ie g n ie o n n ie m a l w lin ii p r o s te j. P r z e b ie g o d s ło n ię te g o m u r u po s t r o n ie p o łu d n io w e j w r a z z f r a g m e n t a r y c z n ie o d s ło n ię ty m i w p o p rz e d n ic h k a m p a n ia c h p a r t ia m i m u r u o b r o n ­ n e g o p o s t r o n i e z a c h o d n ie j, p o z w a la w y ty c z y ć z a s ię g m ia s ta od z a c h o d u i p o łu d n ia . P r z y p o łu d n io w y m m u r z e s tw ie r d z o n o z a r y s y d w u k o n s t r u k c ji o b ro n n y c h . J e d n ą z n ic h j e s t p rz y p u s z c z a ln ie b a s z ta k s z t a łt u z a o k r ą g lo n e j p o d k o w y . P o d o b n ą b a s z tę o d s ło n iła n a s e k t o r z e w s c h o d n im w l a t a c h u b ie g ły c h B u łg a r s k a E k s p e d y c ja A r c h e ­ o lo g ic z n a . T eg o ty p u b a s z ty z n a m y i z in n y c h a n ty c z n y c h s ta n o w is k , n p . J a t r u s i A b r it tu s . D ru g ą k o n s tr u k c ję o d s ło n ię to w o d le g ło śc i ok. 35 m o d b a s z ty ; o b e c n ie n ie w ie le je s z c z e m o ż n a p o w ie d z ie ć o je j f u n k c ji, w y ja ś n ią j ą b a d a n ia n a jb liż s z e j

k a m p a n ii.

S. K .

W s i e r p n iu 1966 r . o d b ę d z ie s ię w P r a d z e V I I m i ę d z y n a r o d o w y k o n ­ g r e s n a u k p r e h i s t o r y c z n y c h i p r o t o h i s t o r y c z n y c h . O b ra d y to c z y ć s ię b ę d ą w s e k c ja c h : 1. T e o r ii i m e to d o lo g ii. 2. P r e h i s to r ii i p ro 'to h is to rii k o n ty n e n t ó w p o z a e u ro p e js k ic h . 3. P a le o l itu i m e z o litu . 4. N e o litu i e p o k i b rą z u . 5. Eipoki ż e la z a ( H a ll s t a t t i L a T è n e ). 6. E p o k i r z y m s k ie j. 7. A rc h e o lo g ii ś r e d n io ­ w ie c z n e j E u ro p y p ó łn o c n e j (W ik in g o w ie i S ło w ia n ie ). 8. N a u k p o m o c n ic z y c h .

O d 6 d o 18 lis to p a d a 1964 o d b y ła s ię w P a r y ż u m ię d z y n a ro d o w a k o n f e r e n c ja h is to r y k ó w p o ś w ię c o n a s t u l e c i u I M i ę d z y n a r o d ó w k i . W k o n f e r e n c ji u d z ia ł w z ię ło p o n a d 100 u c z e s tn ik ó w z 19 k r a j ó w e u r o p e js k ic h i z a m o r s k ic h . G łó w n e r e f e r a t y w y g ło s ili: E . S t ę p a n o w a i I. В а с h (Z SR R ), H . C o l l i n s , Ch. A b i a m s k y , R. M o r g a n (A n g lia), J . R o u g e r i e i ze sp ó ł, J. D h o n t i С . O u к h o w (F r a n c ja ), E. E n g e l b e r g i R. D u l b e k (N RD ), M. V u i 1- l e u m i e r (S z w a jc a ria ) o ra z A . R o m a n o (W ło ch y ). P o n a d to w y g ło sz o n o 10 i n ­ n y c h r e f e r a tó w , m . in. С. B o b i ń s k i e j „ A s p e k ty id e o lo g io z n e k w e s tii p o l­ s k i e j w ło n ie I M ię d z y n a ro d ó w k i w l a t a c h 1860— 1870” o r a z J. W . B o r e j s z y i I. К o b e r d o· w e j „I M ię d z y n a ro d ó w k a a P o ls k a ” .

29— 30 m a j a 1965 o d b y ł s ię w N îm e s X IV k o n g r e s F é d é r a t i o n H i ­ s t o r i q u e d e P r o v e n c e . T e m a ty k a o b r a d d o ty c z y ła n a s t ę p u ją c y c h z a g a d ­

704 K R O N I K A

n ie ń : 1. A rc h e o lo g ia p r e h is to r y c z n a , p r e r o m a ń s k a , g a llo r o m a ń s k a w P r o w a n s ji. 2. M ia sto i ż y c ie m ie js k ie w w ie k a c h ś r e d n ic h i c z a sa c h n o w o ż y tn y c h w P r o w a n ­ s ji. 2. P r o b le m y h is to r ii p r o te s ta n t y z m u w P r o w a n s j i i L a n g w e d o c ji.

U n iw e r s y te t w P o itie r s z o rg a n iz o w a ł w d n ia c h o d Φ2 lip c a d o d l s i e r p n ia I960 X I I s e s j ę l e t n i ą p o ś w i ę c o n ą c y w i l i z a c j i ś r e d n i o w i e c z ­ n e j . W s p o tk a n iu o b o k b a d a c z y f r a n c u s k ic h w z ię li u d z ia ł h is to r y c y z W ie lk ie j B r y ta n ii, B elg ii, H is z p a n ii, N R F i W ę g ie r. O b ra d y s k u p iły s ię p rz e d e w s z y s tk im n a d z ie ja c h I X —X I I I W ieku.

So;ciété des É tu d e s ro ib e sp ie rriste s z o k a z ji m ię d z y n a ro d o w e g o k o n g r e s u n a u k h is to r y c z n y c h w W ie d n iu (29 s i e r p n ia — 5 w r z e ś n ia 1965) o r g a n i z u je k o lo k ­ w iu m p o św ię c o n e o so b ie R o b e s p ie r r a (1. R o b e s p ie r re w o c z a c h so b ie w s p ó łc z e s n y c h . 2. R o b e s p ie r r e w l i t e r a t u r z e m ię d z y n a ro d o w e j w s p ó łc z e s n e j). C z w a r ty n u m e r X L I I to m u „ R e v u e d ’H is to ir e É c o n o m iq u e e t S o c ia le ” p o ś w ię ­ c o n y z o s ta ł s tu d io m n a d h is to r i ą m a r y n is ty k i. Z a w ie r a on a r t y k u ły E. M a s c h k e „O m e n ta ln o ś c i k u p ie c tw a e u r o p e js k ie g o w w ie k a c h ś r e d n ic h ” ; C h. V e r l i n d e - II a „ Z n a c z e n ie r o k u 1487 w h is to r ii o d k r y ć i e k s p a n s ji p o r t u g a ls k i e j” ; A . P l a i s - s e „ H a n d e l B r e s t u w k o ń c u X V I w .” ; M . M o r e t „S p o łe c z n o ść k u p ie c k a S e ­ w illi n a p o c z ą tk u X V II w .” . W k ro n ic e M . M o 11 a t o m a w ia o s t a tn i e b a d a n ia n a d p o c z ą tk a m i o d k ry ć a tla n ty c k i c h w X V w ., sz c z e g ó ln y n a c is k k ła d ą c n a w y ­ d a w n ic tw a te k s tó w ź ró d ło w y c h p o d e jm o w a n e p rz e z C e n tro d o s E s tu d o s d a G u in é p o r tu g u e s a o ra z p rz e z I n s t i t u t F r a n ç a is d e l ’A friq u e N o ire .

N u m e r 57 ze s ty c z n ia 1965 „ R e v u e d ’H is to ir e de· la D e u x iè m e G u e r r e M o n ­ d ia l e ” j e s t w c a ło śc i p o ś w ię c o n y a s p e k to m e k o n o m ik i f r a e u s k ie j c z a só w o s ta tn ie j w o jn y . Z a w ie r a m . in . a r t y k u ły d o ty c z ą c e d e m o g r a fii (J. F o u r a s i t é), z rz e s z e ń r o ln ic z y c h (A. H i r s c h f e l d ) , a ta k ż e m e to d y k i b a d a ń (A. S a u r y).

O d 14 do 19 w r z e ś n ia 1964 o b ra d o w a ł w B o n n X X I m i ę d z y n a r o d o w y k o n g r e s h i s t o r y k ó w s z t u k i . W k o n g re s ie u d z ia ł w z ię ło p o n a d 400 u c z e s tn ik ó w . T e m a t k o n g r e s u b r z m ia ł: „ S ty l i s p u ś c iz n a a r t y s ty c z n a w s z tu c e z a ­ c h o d n io e u r o p e js k ie j” . R e f e r a t p o ś w ię c o n y ty tu ło w e m u z a g a d n ie n iu w y g ło s ił p r z e ­ w o d n ic z ą c y n ie m ie c k ie g o N a ro d o w e g o K o m ite tu H is to r ii S z tu k i, p rz e w o d n ic z ą c y K o m ite tu M ię d z y n a ro d o w e g o H is to r ii S z tu k i p r z y U N E S C O — H e r b e r t v o n E i n e m . O b ra d y k o n g re s u to c z y ły s ię w 12 s e k c ja c h . T rz y s e k c j e p o ś w ię c o n e b y ­ ły s z tu c e M ic h a ła A n io ła (ry s u n e k , rz e ź b a , m a la r s tw o ) , w z w ią z k u z o b c h o d z o n ą w 1964 r. ro c z n ic ą ś m ie r c i a r t y s ty . D w ie s e k c je o b ra d o w a ły n a d s z t u k ą ś r e d n io ­ w ie c z n ą , p o z o s ta łe zaś n a d w y b r a n y m i z a g a d n ie n ia m i, n p . „ S z tu k a i sp o łe c z e ń ­ s tw o ” , „ S ty l i t r a d y c ja w r e s t a u r a c j i z a b y tk ó w ”, „ H is to r ia s t y lu i ik o n o g r a f ia ” , „ S z k ic i w y k o n a n ie ” i in n e . W o b r a d a c h u d z ia ł ta k ż e w z ię ła 3 -o s o b o w a d e le g a c ja p o l­ s k a (J. В i a ł o s t О' с, к i, S t. L o r e n t z , Wł . T a t a r k i e w i c z ) . N a s tę p n y X X I I k o n g re s o d b ę d z ie s ię w 1969 r . w A te n a c h . 16 p a ź d z ie r n ik a 1964 w e F r a n k f u r c i e n /M e n e m o d b y ła s ię k o n f e r e n c ja h i s t o r y ­ k ó w n ie m ie c k ic h i s z w a jc a r s k ic h p o ś w ię c o n a h i s t o r i i t e c h n i k i w N i e m - c z e c h i w k r a j a c h j ę z y k a n i e m i e c k i e g o . G łó w n y r e f e r a t w y ­ g ło s ił W. T r e u e. D ru g i d o d a tk o w y z e sz y t „ H is to ris c h e Z e it s c h r i f t” za r o k 1965 z a w ie r a p rz e g lą d p o w o je n n e g o d o r o b k u n a u k i h is to ry c z n e j w n a s tę p u ją c y c h k r a j a c h ; H o la n d ii, B e l­ gii, A n g lii, I r la n d ii, F r a n c j i, S ta n a c h Z je d n o c z o n y c h , C h in a c h . O m ó w io n e z o sta ły

b ib lio g r a fie , w y d a w n ic tw a ź ró d ło w e , j a k r ó w n ie ż s y n te z y i w a ż n ie js z e u ję c ia m o ­ n o g r a f ic z n e p o sz c z e g ó ln y c h s p e c ja liz a c ji h is to ry c z n y c h . W k o ń c u 1964 r. u k a z a ł s ię Œ to m „ J a h r b u d h f ü r G e s c h ic h te v o n S t a a t , W i r t ­ s c h a f t u n d G e s e lls c h a ft L a te i n a m e r i k a s ” . J e s t to o r g a n a m e r y k a n is tó w z a c h o d n io - n ie m ie c k ie h , w y d a w a n y p rz e z R ic h a r d a K o n e t z k e i H e r m a n n a K e - I l e n - b e n z a. O b o k a r t y k u łó w w ję z y k u n ie m ie c k im „ R o c z n ik ” z a m ie sz c z a ró w n ie ż r o z p r a w y w in n y c h ję z y k a c h z a c h o d n io e u ro p e js k ic h . 8— 9 c z e rw c a 1965 o b ra d o w a ł w M a g d e b u r g u L X X X I d o r o c z n y z j a z d (P f i n g s t t a g u n g) o g ó ł n o n i e m i e e k i e g o s t o w a r z y s z e n i a h i s t o r i i H a n z y ( H a n s i s c h e r G e s c h i c h t s v e r e i n ) . O rg a n iz a c ja t a je s t je d n y m z n ie lic z n y c h s to w a r z y s z e ń n a u k o w y c h s k u p ia ją c y c h u c z o n y c h z o b u c z ę śc i N ie m ie c . W z je ź d z ie b r a l i u d z ia ł h is to r y c y z Z S R R , P o ls k i, C z e c h o sło w a c ji, F r a n c ji, S z w e c ji i H o la n d ii. R e f e r a t o d z ie ja c h M a g d e b u r g a w y g ło s ił H. G r i n g - m u t h - D a l l m e r ; u z u p e łn ił go p o k a z g łó w n y c h z a b y tk ó w a r c h i t e k t u r y te g o m i a s t a i ta m te js z y c h w y k o p a lis k p r o w a d z o n y c h p rz e z E . N i c k e l a (m . in . odfery-· to o s ta tn io f u n d a m e n ty p a la t iu m o tto ń sk ie g o ). S. F l i e d n e r z B re m y p rz e d s ta w ił d z ie je o d k r y c ia i w y d o b y c ia z a to p io n e j p rz e d w ie k a m i w p o b liż u ta m te js z e g o p o r ­ t u k o g g i h a n z e a ty c k ie j. D u ż e z a in te r e s o w a n ie w y w o ła ł w y k r a c z a ją c y p o z a t r a d y ­ c y jn ą d o m e n ę z a in te r e s o w a ń h is to r y k ó w H a n z y r e f e r a t M . K o s s o k a z L ip s k a 0 s to s u n k a c h n ie m ie c k o - a m e r y k a ń s k ic h w d o b ie w ie lk ic h o d k ry ć i w p ie r w s z e j p o ­ ło w ie X I X w . N . A n g e r m a n n z H a m b u r g a p o ś w ię c ił r e f e r a t s to s u n k o m k u l ­ tu r a ln y m m i a s t h a n z e a ty c k ic h z R u s ią m o s k ie w s k ą n a p rz e ło m ie X V i X V I w . N a d to d w a r e f e r a t y p o św ię c o n e b y ły z a g a d n ie n io m ję z y k o z n a w c z y m (A . B r e t - s c h n e i d e r z P o c z d a m u o p o d s ta w a c h h is to ry c z n y c h w s p ó łc z e s n y c h d ia le k tó w B r a n d e n b u r g ii o ra z G. I n s i g a z B e r lin a o w p ły w a c h d ia l e k tó w p ó łn o c n o n ie - m ie c k ic h n a n ie m ie c k i ję z y k li te r a c k i) . N a je d n y m z p o s ie d z e ń A. v o n B r a n d t w y g ło s ił p o n a d to k r ó tk ie w s p o m n ie n ie p o św ię c o n e z m a r łe m u w k w ie tn iu b r . w y ­ b it n e m u h is to r y k o w i H a n z y , P a u lo w i J o h a n s e n o w i . B. Z. 12 w r z e ś n ia 1964 o d b y ła s ię w L e u z e n b o u rg u d o ro c z n a k o n f e r e n c j a S o ­ c i é t é g é n é r a l e S u i s s e d ’ h i s t οι i r e . O b ra d o m p r z e w o d n ic z y ł H . M e y -1 a n. P o z a d y s k u s ją n a d s p r a w o z d a n ie m z d z ia ła ln o ś c i w y g ło sz o n o d w a r e f e r a t y ; G. В o n e r „ R e in e A g n è s de H o n g r ie ” o ra z I.-D . C a u d a u x , „Lal G e n è v e d ’a n c ie n ré g im e v u e p a r s e s h ô te s ” .

Od. 31 s i e r p n ia do 5 w r z e ś n ia 1964 w P a s s o d e lla M e n d o la w p o b liż u T r y d e n tu o d b y ł s ię I I I m i ę d z y n a r o d o w y k o n g r e s f i l o z o f i i ś r e d n i o ­ w i e c z n e j z o rg a n iz o w a n y p rz e z S o c ié té I n t e r n a t io n a le p o u r l ’E tu d e d e l a P h i ­ lo s o p h ie M é d ié v a le . T e m a te m o b r a d b y ło z a g a d n ie n ie filo z o fii p r z y r o d y w ś r e d n io ­ w ie c z u . O b ra d y o d b y w a ły s ię n a p o s ie d z e n ia c h p le n a r n y c h o ra z w s e k c ja c h (s e k ­ c ja d o ty c z ą c a p ro b le m ó w o g ó ln y c h , filo z o fii a r a b s k ie j i ż y d o w s k ie j, p r o b le m a ty k i fü o z o f ii p r z y r o d y w w ie k a c h o d V I d o X I I , m e ta f iz y k i w w ie k u X I I I o ra z p r o b l e ­ m ó w p rz y r o d n ic z y c h w X IV i X V w ie k u ) i w p ię c iu k o m is ja c h o b e jm u ją c y c h b a ­ d a n ia ź ró d e ł filo z o fic z n e j m y ś li ś r e d n io w ie c z n e j ( a r y s to te liz m u , sto ic y z m u , n e o p ła - to n iz m u ), s p r a w y e d y to r s k ie ( m .in . p r o j e k t w y d a w n ic tw a „ C o rp u s P h ilo s o p h o ru m M ed ii A e v ii”), filo z o fię a r a b s k ą , z a g a d n ie n ie in w e n ta r y z a c ji i p u b lik a c ji n ie w y d a - n y c h d o tą d k o m e n ta r z y d o d z ie ł A r y s to te le s a o r a z p r o b le m z w ią z k u filo z o fii ś r e d ­ n io w ie c z n e j z filo z o fic z n ą m y ś lą O d ro d z e n ia .

706 K R O N I K A

O d 3 d o 6 m a j a 1965 o d b y ł się w P o r t o f e r r a io z o rg a n iz o w a n y p rz e z C e n tr o N a - z io n a le d i S tu d i N aipoleonici e d i S to r ia delü’E lb a d i P o r t o f e r r a io I I m i ę d z y ­ n a r o d o w y k o n g r e s s t u d i ó w n a p o l e o ń s k i c h . T e m a t k o n g re s u : N a p o le o n a I ta lia . W y g ło szo n o c z te r y r e f e r a t y : „ N a p o le o n e e la R e p u b lic a I t a l i a n a ” ; „ N a p o le o n e e d ił R e g n o I t a li a n o ” ; „ N a p o le o n e e i a S a n ta S e d e ” ; „ N a p o le o n e e d ił R e g n o d i N a p o li”. W N ie b o ro w ie p o d W a rs z a w ą o b ra d o w a ła 24—28 m a j a 1965 d r u g a k o n f e ­ r e n c j a p o l s k o - w ł o s k a p o ś w ię c o n a h is to r i i s to s u n k ó w m ię d z y P o ls k ą a W e n e c ją i I ta li ą w o k r e s ie h u m a n iz m u i O d ro d z e n ia . S e s ja z o r g a n iz o w a n a s t a ­ r a n ie m W y d z ia łu I N a u k S p o łe c z n y c h P o ls k ie j A k a d e m ii N a u k o ra z F o n d a z io n e G io rg io C in i b y ła k o n ty n u a c ją p o ls k o -w ło s k ie j w s p ó łp r a c y n a u k o w e j w z a k re s ie b a d a ń n a d h is to r ią s to s u n k ó w k u lt u r a l n y c h , p o lity c z n y c h i g o s p o d a rc z y c h m ię d z y P o ls k ą a W ło c h a m i. P ie r w s z a k o n f e r e n c ja p o ś w ię c o n a h is to r i i s to s u n k ó w m ię d z y W e n e c ją a P o ls k ą w X V I I—X I X w . o d b y ła s ię w 1963 r . w W e n e c ji (zob. s p r a ­ w o z d a n ie w P H D IV , 1963, z. 4, s. 737), a w y g ło sz o n e n a n ie j r e f e r a t y u k a z a ły się w b ie ż ą c y m r o k u w to m ie w y d a n y m n a k ła d e m F o n d a z io n e C in i { „V en ezia e la P o lo n ia n e i s e c o li d a l X V II a l X I X ” , V e n e z ia —R o m a 1965). O b e c n a d r u g a k o n f e ­ r e n c j a p o w ią z a n a z o s ta ła z o b c h o d a m i 700 ro c z n ic y u ro d z in D a n te g o . R e f e r a t y d o ­ ty c z ą c e D a n te g o p r z e d s ta w ili: G . P e t r o c c h i (R zy m ) o ra z V . В r a n с a ( P a ­ d w a ). P o n a d to o d c z y ty o D a h te m w y g ło s ili: G. G e t t o (T u ry n ) i M . B r a h m e r (W a rsz a w a ) w czasie u r o c z y s te g o w ie c z o ru z o rg a n iz o w a n e g o p rz e z M in is te r s tw o K u ltu r y i S z tu k i, P o ls k ą A k a d e m ię N a u k o ra z M u z e u m N a ro d o w e w W a rs z a w ie , p o łą c z o n e g o z r e c y t a c ją f r a g m e n tó w „ B o sk ie j K o m e d ii” i k o n c e r te m w ło s k ie j i p o ls k ie j m u z y k i d a w n e j. W c zasie o b r a d k o n f e r e n c ji n a s tą p iło te ż o tw a r c ie w y ­ s ta w y „ D a n te w P o ls c e ” w B ibliotece· N a ro d o w e j w W a rs z a w ie (w y s ta w io n o m . in. 4 rę k o p iś m ie n n e k o p ie „ B o s k ie j K o m e d ii” z n a jd u j ą c e s ię w b ib lio te k a c h p o ls k ic h , w ie le in k u n a b u łó w ) .

P o n a d to n a k o n f e r e n c ji w y g ło sz o n o .18 r e f e r a tó w o m a w ia ją c y c h z a g a d n ie n ia l i t e r a t u r y h u m a n iz m u i O d ro d z e n ia (I. Z a r ę b s k i — K ra k ó w , S. G r a c i o t t i — M e d io la n , А. С r o n i a — P a d w a , R . P o l l a k — P o z n a ń , T . U 1 e w i с z — K ra k ó w ) , p r o b le m y filo z o fii i m y ś li s p o łe c z n e j (W. T a t a r k i e w i c z — W a r s z a ­ w a , A . N o w i c k i — W a rs z a w a , W . V o i s é — W a rs z a w a , B . S u с h o d o 1- s к i — W a rs z a w a ), h is to r ię s z tu k i (A . P a 11 u с c h i n i - T o s i t i — P a d w a , R . P a l l u c c h i n i — P a d w a , S. K o z a k i e w i c z — W a rs z a w a , J . K o w a l ­ c z y k — W a rs z a w a ). O k o n ta k t a c h P o la k ó w z W ło c h a m i w ep o c e O d ro d z e n ia m ó ­ w ił B. B i l i ń s k i (R zym ) o r a z H . B a r y c z (K ra k ó w ) — te n o s t a tn i o m ó w ił i n ­ t e r e s u ją c y p r o b le m it a lo f il ii i ita lo f o b ii w P o ls c e w X V I i X V II w . W ło s k im w p ły ­ w o m k u l t u r a l n y m o r a z d z ie jo m w y m ia n y h a n d lo w e j p o ls k o -w e n e c k ie j p o św ię c o n y b y ł r e f e r a t A . W y r o b i s z a (W a rs z a w a ) o im p o rc ie s z k ła w e n e c k ie g o d o P o ls k i w. X V I w . H is to r ii d y p lo m a c ji d o ty c z y ł r e f e r a t A. T a m b o r r y (R zym ) o d y ­ p lo m a c ie p o ls k im K r z y s z to fie W a rs z e w ic k im o ra z L . C i n i i ( P a d w a ) o k o r e s p o n ­ d e n c ji d y p lo m a ty c z n e j i s p r a w o z d a n ia c h a m b a s a d o ró w w e n e c k ic h w P o ls c e ; w c z a ­ s ie d y s k u s ji o m a w ia n o w z w ią z k u z ty m k w e s tię p u b li k a c ji ty c h c e n n y c h ź ró d e ł d o d z ie jó w P o ls k i s u g e r u ją c w y d a w a n ie w y b o r ó w r e l a c j i d y p lo m a ty c z n y c h o d n o ­ s z ą c y c h s ię d o w a ż n y c h w y d a r z e ń (n p . e p o k a J a n a S o b ie s k ie g o i w o jn y tu r e c k ie w o c z a c h a m b a s a d o r ó w w e n e c k ic h ).

W .czasie k o n f e r e n c ji o ra z p o j e j z a k o ń c z e n iu g o ście w ło s c y z w ie d z ili Ż e la z o ­ w ą W olę, W ila n ó w i Ł o w ic z o r a z K a z im ie r z D o ln y , L u b lin i Z a m o ść , z a p o z n a ją c się z z a b y tk a m i p o ls k ie j a r c h i t e k t u r y r e n e s a n s o w e j.

U n iw e r s y te t k a to lic k i w M e d io la n ie z o rg a n iz o w a ł 22—27 s i e r p n ia 1965 I I I m i ę d z y n a r o d o w y t y d z i e ń o b r a d p o ś w i ę c o n y l a i c y z - m o w i w X I i X I I w . W śró d w y g ło s z o n y c h r e f e r a t ó w z n a jd u j ą s ię : J. C h e l i n i „L e s la ïc s d a n s la s o c ié té e c c lé s ia s tiq u e c a ro lin g ie n n e e t o tt o n ie n n e ” o ra z G . D u - b y „ L e s la ïc s e t l a p a ix d e D ie u ” .

O d 28 d o 30 s i e r p n ia 1965 o d b y ł się w B o b b io (W łochy) m i ę d z y n a r o d o ­ w y z j a z d z o r g a n i z o w a n y z o k a z j i 1 3 5 0 r o c z n i c y ś m i e r c i ś w . K o l u m b a n a. T e m a t s e m in a r iu m : „ K o lu m b a n — p io n ie r e u r o p e js k ie j c y ­ w iliz a c ji c h r z e ś c ij a ń s k ie j” . M . T o s i w y d a je k w a r t a l n i k „ C o lu m b a ”, k tó r e g o tr z y n u m e r y ju ż s ię u k a z a ły , p o św ię c o n y s tu d io m n a d k u l t u r ą c h r z e ś c ija ń s k ą w V I i V I I w ., z e s z c z e g ó ln y m u w z g lę d n ie n ie m d z ia ła ln o ś c i teg o ir la n d z k ie g o m n ic h a .

W g ru d n iu Ii964 w I n s ty tu c i e H is to r ii A k a d e m ii N a u k L ite w s k ie j S R R o d b y ła się k o n f e r e n c ja p o ś w ię c o n a d z ie jo m p ie r w s z e j w o jn y ś w ia to w e j. W y g ło szo n o r e f e ­ r a t y d o ty c z ą c e : n a ro d o w o w y z w o le ń c z e g o r u c h u n a L itw ie w o k re s ie n ie m ie c k ie j o k u p a c ji; p o lity k i N ie m ie c w o b e c L itw y ; p o ło ż e n ia lite w s k ie j k la s y ro b o tn ic z e j w o k re s ie I w o jn y ś w ia to w e j.

W In s ty tu c ie N a ro d ó w A z ji A k a d e m ii N a u k Z S R R w s e k c j i g e n e z y i ro z w o ju fe u d a liz m u , w y g ło s z o n y z o s ta ł w s ty c z n iu 1965 r . r e f e r a t B. A l a j e w a : „ T a k z w a n y w s c h o d n i f e u d a liz m i p ro b le m z a c o fa n ia W sc h o d u '(na m a t e r i a ła c h in d y j ­ s k ic h ) ” . R e f e r a t w y w o ła ł ż y w ą d y s k u s ję . R o z w a ż a n o te z ę a u t o r a o w z ro ś c ie f e u d a l ­ n e j e k s p lo a ta c ji w X V i X V I w . ja k o p rz y c z y n ie z a c o fa n ia , g d y „ k o le k ty w n ą w s p ó ln o tę c h ło p s k ą z m ie n io n o w p a ń s z c z y ź n ia n ą ” . Z w r a c a n o uw a'gę n a p o m in ię c ie in n y c h a s p e k t ó w z a g a d n ie n ia , s z c z e g ó ln ie r o li p a ń s t w a i id e o lo g ii. W y su w a n o tezę , że n ie s p o s ó b j e s t r o z p a tr y w a ć e w o lu c ję W s c h o d u w aśp efcrie h is to r i i s p o łe c z n o - -e k o n o m ic z n e j ś r e d n io w ie c z n y c h p a ń s t w E u ro p y . S u g e ro w a n o w ię c ro z p o c z ę c ie b a ­ d a ń o d s z u k a n ia o d m ie n n o ś c i „ w sc h o d n ie g o f e u d a liz m u ” . N ie k tó r z y z d y s k u ta n tó w z w r a c a li u w a g ę n a f a k t , że w ty m te m p ie co I n d ie ro z w ija ła s ię w ię k sz o ś ć k r a jó w ś w ia ta i n a le ż y p o rz u c ić t e r m i n „ z a c o fa n ie ”, s z u k a ją c r a c z e j p rz y c z y n „ p r z y s p ie ­ szo n e g o r o z w o ju ” E u ro p y . T a k w ię c d y s k u s ja o o d m ie n n o ś c i ro z w o ju E u r o p y z a ­ ta c z a c o ra z w ię k s z e k rę g i (c z y te ln ik o m n a s z y m p r z y p o m in a m y n o ta tk ę o a z j a t y c ­ k im sp o s o b ie p r o d u k c ji z k r o n ik i p o p rz e d n ie g o n u m e r u „ P r z e g lą d u ”). * 18 lu te g o 1965 z m a r ł w L e n in g r a d z ie w w ie k u l a t 87 r a d z ie c k i h is to r y k I. S. К n i z n i к - W i e s t o w . Z m a r ły z a jm o w a ł s ię g łó w n ie h is to r ią r u c h u r o b o t n i­ czego i je s t a u to r e m o p ra c o w a ń p o ś w ię c o n y c h u d z ia ło w i r e w o lu c jo n is tó w r o s y j­ s k ic h w K o m u n ie P a r y s k ie j i I M ię d z y n a ro d ó w c e .

W H a m b u r g u 19 k w ie tn ia 1965 z m a r ł P a u l J o h a n s e n , p r o f e s o r n a U n iw e r ­ s y te c ie H a m b u rs fc im . Z m a r ły b y ł p rz e d e w s z y s tk im h is to r y k ie m H a n z y i z a jm o ­ w a ł s ię d z ia ła ln o ś c ią H a n z e a tó w w e w s c h o d n ic h r e j o n a c h ic h s t r e f y w p ły w ó w .

25 m a j a 1965 z m a r ł w B u d a p e s z c ie w w ie k u l a t 85 A d o r ja n D i v é k y , e m e r y ­ to w a n y p r o f e s o r u n iw e r s y te tu , h is to r y k s to s u n k ó w p o ls k o -w ę g ie rs k ic h i w ie lk i p r z y ja c ie l P o ls k i. B y ł le k t o r e m ję z y k a w ę g ie rs k ie g o n a U n iw e rs y te c ie W a rs z a w ­ s k im , w y k ła d o w c ą n a ty m ż e U n iw e rs y te c ie , d y r e k t o r e m I n s t y t u t u W ę g ie rsk ie g o w W a rs z a w ie . W y k ła d a ł te ż n a u n iw e r s y te ta c h w D e b re c z y n ie i B u d a p e sz c ie . B y ł c z ło n k ie m W ç'g iersk iej A k a d e m ii N a u k i c z ło n k ie m z a g ra n ic z n y m P o ls k ie j A k a ­ d e m ii U m ie ję tn o ś c i, d o k to r e m h o n o r is c a u sa U n iw e r s y te tu im . S te f a n a B a to re g o

708 K R O N I K A

w W iln ie. O p u b lik o w a ł w ie le p r a c d o ty c z ą c y c h d z ie jó w s to s u n k ó w p o ls k o - w ę g ie r ­ s k ic h ; o s ta tn io p r a c o w a ł n a d p r z e k ł a d a m i p o ls k ic h p a m ię tn ik ó w m ó w ią c y c h o W io ś­ n ie L u d ó w n a W ęg rzech . W m a j u 1965 r . z m a r ł w W ie d n iu w w ie k u l a t 76 O tto F o r s t - B a t t a g l i a , w y b itn y a u s t r ia c k i h is to r y k , h is to r y k l i t e r a t u r y i p u b lic y s ta . B y ł a u to r e m w ie lu p r a c z z a k r e s u h is to r ii n o w o ż y tn e j i n a u k p o m o c n ic z y c h h is to r ii, sz c z e g ó ln e g e n e a ­ lo g ii (m. in . „ G e n e a lo g ie ”, L e ip z ig —B e r li n 1913; „ W is s e n s c h a ftlic h e ' G e n e a lo g ie ” , B e rn 1948). W w ie lu p r a c a c h p o d e jm o w a ł te m a ty k ę p o ls k ą (m . in . c e n n e p rz y c z y n ­ k i g e n e a lo g ic z n e ); b y ł te ż a u to r e m p r a c : „ S ta n is ła w A u g u s t P o p ia to w s k i u n d d e r A u s g a n g d e s a lte n P o le n S t a a t e s ” , B e r lin 1927; „ J a n S o b ie s k i, K ö n ig v o n P o le n ” , Z ü r ic h 1946.

»

W I n s ty tu c ie H is to ry c z n y m U n iw e r s y te tu W a rs z a w s k ie g o o d b y ły się w o s ta tn im r o k u a k a d e m ic k im n a s t ę p u ją c e z e b r a n ia n a u k o w e : 20 p a ź d z ie r n ik a 1964 — J. K i e n i e w i c z : „ L iz b o n a i W e n e c ja woibec d w u d ró g h a n d lu k o rz e n n e g o iw k o ń c u X V I w ie k u ” . 8 g r u d n ia 1964 — J. M a t e r n i c k i: „T zw . id e a ja g ie llo ń s k a w h is to r io g r a f ii p o l­ s k ie j l a t 1914— 1M 8” . 10 s ty c z n ia 1965 — Z. G ó r a l s k i : „ A u s tr ia a p o w s ta n ie k o ś c iu s z k o w s k ie ” . 9 m a r c a 1965 — M . W i e r z c h o w s k i : „ S p r a w a C h e łm sz c z y z n y w D u m ie P a ń ­ s t w o w e j” . 20 m a r c a 1965 — W d w u d z ie s tą ro c z n ic ę z g o n u M a rc e le g o H - a n d e l s m a n a {za­ g a je n ie T. M a n t e u f f e l , r e f e r a t A l. G i e y s z t o - r ) . 13 k w ie tn ia 1965 — J . В а г е j e ż a : „Z b a d a ń f r a n c u s k ic h n a d h is to r ią sp o łe c z n ą d ru g ie j p o ło w y X I X w ie k u ” . 7 m a j a 1965 — A. T e n e n t i (P a ry ż ): „L a m e n t a li té p o ly v a le n te d e la R e n a i- s a n c e ” .

20 m a j a 1965 — Z e b r a n ie p o ś w ię c o n e p a m ię c i N a ta lii G ą s i o r o w i s k i e j '(p rze­ m ó w ie n ia : W. K u l a o r a z J. L u k a s i e w i c z ) .

19 c z e rw c a 1965 — E. C o o r n a e r t (P a r y ż ) : „L e c o m p a g n o n a g e : fo rm a tio n · o u v r i è r e d e p u is le M o y en A ge j u s q u ’ à n o s j o u r s ”.