OTB/Platform31 Wooncongres, 31 okt 2012 Verslag subsessie
Wonen Zorg Pensioenen
O.l.v. Marjolein Stamsnijder (Platform31), met Arnoud Eenkema van Dijk, PGGM; Gert-Jan van Rossum, CbusineZ (CZ)
Aanleiding experiment ‘Wonen Zorg Pensioenen’
Wonen Zorg Pensioenen is een experiment van Platform31/Unit Experimenten. De aanleiding voor het experiment is de problematiek op het gebied van wonen en zorg die de vergrijzing met zich
meebrengt. De zorg voor chronische aandoeningen neemt sterk toe. CBS onderzoek wijst uit dat het aantal 65-plussers de komende 20 jaar met 64% toeneemt, waarna het aantal ouderen zeer sterk toeneemt. Verder nemen chronische ziekten en multimorbiditeit (het hebben van verschillende aandoeningen) vanaf het 55ste levensjaar toe. De toename van de vraag en de ontwikkeling in het arbeidsaanbod leidt tot krapte. In de komende jaren is en blijft het woningbestand onvoldoende geschikt voor ouderen. Om het op te lossen zou ca 50% van totale nieuwbouw gericht moeten worden op levensloopbestendige woningen. Verkenningen van het Ministerie van BZK en de Woonbond laten zien dat dit niet wordt gehaald.
Kwesties rondom wonen en zorg
Door de langere levensverwachting staat de betaalbaarheid van de oudedagsvoorzieningen onder druk. Een pensioenuitkering bestaat voor eenderde uit inbreng van de
pensioengerechtigde en voor twee derde uit rendement, maar dat rendement is dalend. Het menselijk kapitaal van ouderen wordt niet optimaal benut. De huidige pensioenregeling is
bedacht in een tijd dat mensen gemiddeld korter leefden. Nu kunnen mensen langer bijdragen aan de opbouw van hun pensioen. Dat hoeft niet in hetzelfde werk te zijn. Mensen die zware arbeid verrichtten zouden omgeschoold kunnen worden.
Sparen in én pensioenen én woning is een grote opgave.
De woningmarkt sluit niet voldoende aan op de vraag van ouderen.
De overheid wil dat ouderen zoveel mogelijk zelfstandig blijven wonen, dat zal de vraag naar hulp aan huis doen toenemen. Ouderen zelf delen die wens grotendeels.
Mogelijke inbreng pensioensector
Arnoud Eenkema van Dijk betoogt dat er vanuit de pensioensector verschillende bijdragen mogelijk zijn. Zoals risicodragend en vreemd vermogen vastgoed verschaffen tegen aantrekkelijke condities door te investeren in woningen, hypotheken en beleggen in zorg(vastgoed) Dat sluit aan bij het betoog dat Lex Hoogduin (hoogleraar Monetaire Economie en Financiële Instellingen aan de UvA) in het ochtendprogramma betoogde. Een andere mogelijkheid is de bestedingsruimte beschermen door te zorgen voor een beter uitwisselbaarheid van het woon- en pensioenvermogen. Dat vraagt om een flexibelere aanwending van pensioenvermogen, meer flexibiliteit bij het tempo en de opbouw van de uitkering en een flexibelere vorm van uitkering van het vermogen: pensioen in natura.
Verandering financiering wonen en zorg
De financiering rondom wonen in Wmo, AWBZ en ZVW zijn nauw met elkaar verweven
Er is weliswaar van oudsher sprake van gescheiden financiering en uitvoering, maar in de praktijk en voor de beheersbaarheid zijn deze onlosmakelijk met elkaar verbonden.
De stijging van de zorgvraag leidt tot versnelling van de extramuralisering en het ontstaan van nieuwe concepten. Er is een grote kans op splitsing tussen de betaling van wonen en zorg. “Wonen moet je toch”, en dat kan resulteren in een groter eigen bijdrage met eventueel een compensatie via
huurtoeslag. De verwachting is dat een splitsing ertoe leidt dat mensen zullen proberen om langer zelfstandig te blijven wonen. Daarnaast biedt een splitsing meer kansen voor nieuwe woon/zorg vormen. De marktverandering zal leiden tot druk op intramurale instellen en mogelijke faillissementen. Mogelijke inbreng zorgverzekeringsector
Gert-Jan van Rossum vertelt de dat zorgverzekeringsector openstaat voor vernieuwende ideeën om de problematiek op te lossen. Uitgangspunten zijn dat een groter deel van de zorg zelf betaald wordt. Dat leidt tot de zogeheten E-health (bijvoorbeeld consulten via internet) en zelfzorg. Het beroep op mantelzorgers zal toenemen. Momenteel is al een dienstenuitwisseling gaande op basis van wederkerigheid: We Helpen. Dat is een online marktplaats voor mantelzorgers, vrijwilligers en patiënten die elkaar willen helpen: www.wehelpen.nl Van Rossum verwacht een grote ontwikkeling in de doorvoering van domotica en robotisering. Hij roept de workshopdeelnemers op om hun ideeën op het gebied van wonen/zorg voor “stenen”, diensten en financiering aan hem voor te leggen. Met cocreatie zijn effectieve oplossingen te bedenken en uit te voeren.
Klantonderzoek
De experimentpartners voerden een klantonderzoek uit. Marjolein Stamsnijder presenteert de bevindingen:
Bewustwording en activering
Nadenken over de oude dag gaat niet vanzelf. Door interactie en discussie komt dit nadenken tot stand bij mensen. Door ingrijpende gebeurtenissen in het leven ondernemen zij daadwerkelijk actie.
Bestaande netwerken dichtbij
De mensen organiseren ondersteuning voor de oude dag graag zelf en dichtbij. Met elkaar vanuit bestaande netwerken.
Onafhankelijk en deskundig
In de complexe wereld van wonen, zorg en pensioen hebben mensen behoefte aan overzicht en onafhankelijk en deskundig advies.
Op basis van het onderzoek kwamen de experimentpartners tot de volgende aanbevelingen: Start een bewustwordingscampagne over ouder worden, via interactie met de doelgroep. Maak het bestaande (lokale) aanbod van WZP producten, diensten en initiatieven vindbaar. Ondersteun en verbind lokale initiatieven en netwerken die WZP oplossingen bieden. Doe nader marktonderzoek vanuit de dilemma’s.
Betrek de doelgroep permanent (cocreatie).
Ontwikkel onafhankelijk, integraal en betaald advies rond gebeurtenissen in de levensloop. Contact en informatie
Marjolein Stamsnijder, Platform31: marjolein.stamsnijder@platform31.nl Arnoud Eenkema van Dijk, PGGM: arnoud.eenkemavandijk@pggm.nl Gertjan van Rossum, CZ: gertjan.van.rossum@cz.nl
