Stan zagrożenia i ochrona środowiska w województwie legnickim w latach 1988 - 1992

WOJEWÓDZKI URZĄD STATYSTYCZNY W LEGNICY

A3

3 ■r Ć7

Z

STAN ZAGROŻENIA OCHRONA

ŚRODOWISKA

w województwie legnickim w latach 1988-1992

STYCZEŃ

LEGNICA 1994 R.

1

' .

•i

i

* 'V

PRZEDMOWA

Publikacja niniejsza jest kolejnym opracowaniem Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego z dziedziny ochrony środowiska i gospodarki wodnej na przestrzeni lat 1988-1992.

W uwagach metodycznych omówiono rn.in. zakres, źródła i zasady grupowania danych, ważniejsze pojęcia, definicje i interpretacje wskaźników oraz kategorii statystycznych zawartych w publikacji.

Podstawowym źródłem danych prezentowanych w części tabelarycznej są materiały oparte na badaniach i sprawozdawczości GUS. Ponadto, w celu możliwie wszechstronnego i obiektyw­

nego przedstawienia wieloaspektowej problematyki ekologicznej wykorzystano dostępną spra­

wozdawczość resortową.

Dane z tych źródeł zgrupowano w sześciu działach obejmujących: komponenty środowiska (powierzchnię ziemi, gleby, wodę, powietrze, florę i faunę ze szczególnym uwzględnieniem środowiska leśnego i ochrony przyrody), czynniki zagrożeń - odpady przemysłowe i komunalne,

działalność na rzecz ochrony środowiska.

Po raz pierwszy przedstawiono problemy gospodarki wodno-ściekowej; emisji zanieczyszczeń do powietrza i zagrożenia odpadami w

Mając na uwadze rosnące znaczenie i społeczne zainteresowanie statystyką ochrony środo­

wiska Wojewódzki Urząd Statystyczny uprzejmie prosi o nadsyłanie uwag i wniosków dotyczą­

cych zakresu tematycznego i układu publikacji, które zostaną wykorzystane do wzbogacenia treści i doskonalenia form prezentacji danych.

mgr Edward NIR Dyrektor

Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Legnicy

Legnica, styczeń 1994 r.

SPIS TREŚCI

Tabl.

PRZEDMOWA... x

Objaśnienia znaków umownych... x

Ważniejsze skróty...x

Uwagi ogólne... x

WAŻNIEJSZE DANE O OCHRONIE ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE LEGNICKIM . x str 3 6 6 7 8 I POWIERZCHNIA ZIEMI I GLEBA Uwagi metodyczne... x

Powierzchnia województwa według kierunków wykorzystania... 1

Grunty orne według klas bonitacyjnych... 2

Użytki zielone według klas bonitacyjnych... 3

Grunty rolne i leśne wyłączone z produkcji rolnej i leśnej ...4

Grunty zdewastowane i zdegradowane wymagające rekultywacji i zagospodarowania oraz grunty zrekultywowane i zagospodarowane...5

Powierzchnia zmeliorowanych użytków rolnych . . . ... 6

Grunty zdewastowane i zdegradowane wymagające rekultywacji oraz grunty zrekultywowane i zagospodarowane wg miast i gmin w 1992 r... 7

Grunty rolne i leśne wyłączone z produkcji według miast i gmin w 1992 r... 8

Ważniejsze dane o wykorzystaniu gruntów rolnych i leśnych wyłączonych z produkcji według miast i gmin w 1992 r... 9

Zużycie nawozów sztucznych i wapniowych... 10

Zagrożenia gruntów rolnych i leśnych erozją wietrzną i wodną... ...11 II FLORA, FAUNA I OCHRONA PRZYRODY

12 13 14 14 15 16 16 17 18 19 20 20

Uwagi metodyczne...

Ważniejsze zwierzęta łowne ...

Odstrzał zwierząt łownych ...

Rezerwaty przyrody...

Ważniejsze dane o rezerwatach przyrody...

Pomniki przyrody... ... . . Powierzchnia i kategorie lasów ochronnych ...

Obszary chronionego krajobrazu według kategorii gruntów...

Parki krajobrazowe w 1992 r...

Zasoby drzewne na pniu...

Powierzchnia lasów według wieku i składu gatunkowego drzewostanów...

Powierzchnia lasów i lesistość...

Ważniejsze dane o gospodarce leśnej...

Zadrzewienia i pozyskanie drewna (grubizny) z zadrzewień...

Pozyskanie drewna (grubizny)...

Powierzchnia drzewostanów zagrożona szkodliwym oddziaływaniem gazów i pyłów według stref zagrożenia...

f 4

III WYKORZYSTANIE, ZANIECZYSZCZENIE I OCHRONA WÓD Uwagi metodyczne...

Zasoby eksploatacyjne wód podziemnych...

Stan czystości jezior...

Stan czystości rzek kontrolowanych ...

Ocena sanitarna wody pobieranej przez ludność miast...

... X 21

• 1(12) 23

• 2(13) 23 . 3(14) 24

• 4(15) 24

• 5(16) 24

• 6(17) 25

• 7(18) 25

• 8(19) 26 . 9(20) 26

10(21) 27

11 (22) 27

12(23) 28

13(24) 28

14(25) 29

15(26) 29

30

• 1 (27) 32 . 2(28) 32 . 3(29) 33

• 4(30) 34

4

Ocena sanitarna wody pobieranej przez ludność wsi ...

Powierzchnia nawadniana i pobór wody do nawodnień według gmin...

Nawadniane grunty rolne i leśne oraz napełniane stawy rybne...

Pobór wody na potrzeby gospodarki narodowej według źródeł poboru...

Gospodarowanie wodą w wodociągach komunalnych...

Bilans gospodarowania wodą w przemyśle ...

Śdekl przemysłowe i komunalne odprowadzone do wód powierzchniowych . . Ścieki odprowadzone siecią kanalizacji miejskiej oczyszczane i nie oczyszczane Miasta I ludność miast wyposażonych w kanalizację i oczyszczalnie ścieków . Śdekl przemysłowe oczyszczane i nie oczyszczane przez zakłady przemysłowe Komunalne oczyszczalnie śdeków typu mechaniczno-biologicznego...

Komunalne oczyszczalnie śdeków typu mechanicznego...

Zakłady według wyposażenia w oczyszczalnie ścieków...

Wody kopalniane i ich wykorzystanie...

• 5(31) 35 . 6(32) 36 . 7(33) 36 . 8(34) 37 . 9(35) 38

10(36) 38

11(37) 39

. 12(38) 40 . 13(39) 40 . 14(40) 41 . 15(41) 42 . 16(42) 42

17(43) 43

. 18(44) 43

IV ZANIECZYSZCZENIE I OCHRONA POWIETRZA

Uwagi metodyczne ...

Miasta o dużej skali zagrożenia środowiska...

Emisja przemysłowych zanieczyszczeń pyłowych w miastach i na wsi...

Emisja przemysłowych zanieczyszczeń gazowych w miastach i na wsi...

Emisja i redukcja przemysłowych zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego...

Zakłady przemysłowe uciążliwe dla czystości powietrza atmosferycznego

według wielkości emisji... ...

Procentowy udział poszczególnych zanieczyszczeń powietrza w globalnej emisji...

Wyposażenie zakładów szczególnie uciążliwych w urządzenia do redukcji zanieczyszczeń

powietrza atmosferycznego ...

Emitory na tereneńie zakładów szczególnie uciążliwych dla czystości powietrza atmosferycznego Kontrola zakładów przez służby inspekcyjne ochrony środowiska w zakresie ochrony powietrza

44 1(45) 45

2(46) 46

3(47) 47

4(48) 48

5(49) 49

6(50) 50

7(51) 50

8(52) 51 9(53) 51

V ODPADY

Uwagi metodyczne ...

Odpady przemysłowe uciążliwe dla środowiska...

Odpady przemysłowe nagromadzone i wytworzone według rodzajów

Odpady przemysłowe nagromadzone i wytworzone w miastach i na wsi Charakterystyka wysypisk odpadów komunalnych w 1992 r...

1(54) 2(55) 3(56) 4(57)

VI EKONOMICZNE ASPEKTY OCHRONY ŚRODOWISKA

Odpady przemysłowe uciążliwe dla środowiska według Europejskiej Klasyfikacji Działalności w 1992r...

Emisja i redukcja przemysłowych zanieczyszczeń powietrza według Europejskiej Klasyfikacji

52 53 54 56 57

. . . . X 58 . . 1(58) 59 . . 2(59) 59 . . 3(60) 60 . . 4(61) 61 . . 5(62) 62 . . 6(63) 62 . . 7(64) 63 . . 8(65) 64 . . 9(66) 65 . 10(67) 66 . 11(68) 67 . 12(69) 68

5

OJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH

Kreska (-) oznacza, że zjawisko nie wystąpiło

Zero ₍ 0 ⁾ oznacza że zjawisko istniało, jednakże w ilościach mniejszych od

liczb, które mogły być wyrażone uwidocznionymi w tablicy znakami cyfrowymi

Kropka (.) oznacza zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych Znak (x) oznacza, że wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe

Znak (*) oznacza, że dane zostały zmienione w stosunku do już opublikowanych

WAŻNIEJSZE SKRÓTY

tys. tysiąc min milion

szt sztuka kg kilogram

t

^CS

tona ug mikrogram

m metr km kilometr

m2

#

metr kwadratowy km2 = kilometr

kwad ratowy

ha

^ss

hektar m3 metr sześcienny

<

dam3 dekametr szścienny tys. m3= tysiąc metrów

sześciennych

hm3

^S3

hektometr sześcienny dm3 = decymetr

sześcienny

r. rok h godzina

6

UWAGI OGOLNE

Rozwój urbanizacji, przemysłu i rolnictwa nie zorientowany równocześnie na ochronę środowiska spowodował zaniedbania w tej dziedzinie. Kumulacja zanieczyszczeń w rejonach związanych z przemy­

słem wydobywczym i przetwarzającym surowce wraz z wytwarzaniem energii cieplnej doprowadziła do zagrożeń dalszego rozwoju społecznego i gospodarczego. Bezpośrednim sygnałem tych zagrożeń są przekroczenia dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń powietrza, wody, gleby i produktów roślinnych ustalonych przepisami prawnymi.

a) dopuszczalne stężenia zanieczyszczeń w powietrzu zostały ustalone w dużym stopniu przez analogię z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia i można uznać, że przekroczenia tych normatywów oddziaływują na zdrowie ludzkie bezpośrednio. Natomiast relacje między dopuszczalnymi zanieczysz­

czeniami powietrza a reakcją ekosystemów bądź poszczególnych roślin nie są do końca rozpoznane.

Istnieją dowody, że w niektórych przypadkach koncentracje uznane za nieszkodliwe dla zdrowia destrukcyjnie oddziaływują na roślinność (np. lasy)

b) dopuszczalne stężenia zanieczyszczeń w wodach powierzchniowych stanowiące ich podstawę do klasyfikacji (klasy od I do III) stanowią przykład umowy, pozwalający na łączną ocenę potencjalnych zagrożeń dla zdrowia, życia biologicznego w wodzie oraz gospodarki. Jedynie odrębnie ustalone normatywy sanitarne w postaci dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń w wodzie do picia odnoszą się bezpośrednio do zdrowia ludzkiego

c) dopuszczalne stężenia zanieczyszczeń w glebie (system tych normatywów jest dotychczas słabo rozbudowany) mają przede wszystkim charakter kryteriów gospodarczych i jedynie pośrednio dotyczą zdrowia (poprzez jakość produkcji rolniczej). System kryteriów jakościowych (z punktu widzenia ochrony środowiska) odnoszących się do produktów rolnych, żywności i wyrobów przemysłu jest niezwykle słabo rozbudowany i nie pozwala na systematyczne monitorowanie stanu środowiska z tego punktu widzenia.

Badania wykazały, że na niektórych obszarach województwa legnickiego występują rejony o daleko zaawansowanej degradacji, zaś obszary charakteryzujące się potencjalnym zagrożeniem mają już dość rozległy zasięg. Normatywy ujęte w przepisach prawnych nie pozwalają na ścisłe określenie skutków dla zdrowia, przyrody i gospodarki jakie wynikają z ich przekroczenia. Wiedzieć, że przyczyna choroby tkwi w środowisku - to już dużo, ale za mało by odpowiedzieć na pytanie jaki czynnik chorobę wywołuje. I to jest pole dla badań podstawowych.

Ze względu na elektroniczną technikę przetwarzania danych w niektórych przypadkach sumy skład ników z tytułu zaokrągleń mogą się nieznacznie różnić od podanych wielkości "ogółem".

* * • 00

* • •

0 # 0 • ę

0 f

0 „ • • • 0 00 0 0 000

/Mjr'

# 0

I

yxv:w-, i///*»

•vw/.v.;.// A

'00 w\

* I »

ZA . %ZZZZZ

r Z. V y # i

000

✓.'.'.V.'.V.'.V/V*'/

# f

# • • •

' ~ Z Z Z Z Z Z 0 0 0 0 0 9 0 0 # # #

# # r r . .

• # • -

• • » • • • * *

z.. • r « *

z

agf.

'' &//SSM

mm##

<5fw

■ * * t • mm ►

• •

V. z.% *

•v>.%

• * 0 0 0 0.

.*

avCj

*

* /

w Ąv.vv » . • • • p

• • • » * • •• «

/ 0 ••

• •

**»* ... - _• #

0 0 0 Z. 7T7 zz.. Z » •

* • • 0 •

• • • •

» »

m

m # » * * • • » • •

mmmmmm

• • • *

■

mmmmm

p p p p

p p p p p

p p p

p p p

^p p p p

ppp

p p

D p p p p

p p p p

p p p p p p p

p p p p p p p p p p w

0 •

.%V •.*.* • • •

I » » * ..99

.r...ŹŹv.,

■ - er y

I

*»*»* ••••••••

» Z.V

9 9 0 0 ■ ■■mm Y/^{a zyy>}

0000 W//

0.09~ - - - -

# • •

• •

» . - - - # #

# # » # f •

* • 0 9 0

00>% -

* •.

p

zz ^ zz ^ppp zz^ ^zzz^{zz p p}

p p p p p p p p p p p p p p p

z ^{p p p}

p p p p p p p p

p p p p

p

p p p p^p p^p p p pp

p Bzz ^P p p p p p p

p p

Z p p p p p p p

. . P ^

p p AZ

P^P^P^P

p p P P p p p

B ^p ZZ ^p ZZZA

p p p p p p p p p p

^ p^p p

p ^ D . .

p 7 ^ p p p p

p p p p p p p p p p p p p p ^ p p

p p p p p p ^{p p p p p p} _{• • * •}^{p p p}_{» * •} p p ^{p p p p p}

WYSZCZEGÓLNIENIE 1975 1981 1934

Lp 1980 1982 1983

Ubytek(-) przyrost (+) użytków rolnych stosunku do roku poprzedniego we­

dług ewidencji geodezyjnej w ha ....

Grunty rolne wyłączone z produkcji

rolniczej** w ha ...

Grunty leśne wyłączone na cele

nieleśne3' w ha ...

Grunty zdewastowane i zdegradowane wymagające rekultywacji i zagospoda­

rowania0' w ha...

1 w

-1787 -482 -394 -156 -257

2

-

260 33 55 351 121 122 ^«

3

12

24 49 15

3

²⁸

4 ^»

3561 2101 2101 2144 2092 2265

5 Grunty zrekultywowane (w ciągu roku)

w ha... 44 78 78 59 9 34

6

Grunty zagospodarowane (w ciągu

roku) w ha...

Pobór wody na potrzeby gospodarki na­

rodowej w hrrr...

379 77 80 83 9 29

7

152,4 131,9 126,6 127,8 130,4 134,6

na cele:

8

przemysłowe (poza rolnictwem i leś­

nictwem) z ujęć własnych... 78,2

68,0 66,0

66,5 67,6 73,2 rolnictwa i leśnictwa

9 45,8 27,0 22,5 23,4 24,2 21,9

10

gospodarki komunalnej...

Ścieki przemysłowe i komunalne odpro­

wadzone do wód powierzchniowych w hirr ...

28,4 36,9 38,1 37,9 38,6 39,5

i

ii

78,7 81,1 78,2 77,4 75,4 95,2

12

Wody chłodnicze (umownie czyste) odprowadzone bezpośrednio

z

^za­

kładów przemysłowych w hm3 ...

Ścieki wymagające oczyszczania

whmJ ...

Ścieki przemysłowe i komunalne odpro­

wadzone do wód powierzchniowych w hm3 (dok.)

oczyszczane ...

w tym biologicznie ...

nie oczyszczane...

0,4

0,2 0,0 0,0

_{0,1 0,1}

13

78,3 80,9 78,2 77,4 75,3 95,1

«

14 54,8 61,6 69,7 66,7 63,7 69,2

15 14,8 26,2 34,7 17,0 26,2 27,3

16 23,5 19,3 8,5 10,7

11.6

^25,9

a) W trybie obowiązujących przepisów prawnych o ochronie gruntów rolnych i leśnych, b) Stan w dniu 31 XII

8

• » 9

,v.;ą „

w 9 jTjT'

'y/I*

* i # •

» • * » •

z p # * *

■ * ".V

'.■.•z. • • * * » • * # ■ • • ZZA

z

• • •

• 0 * » • ^{» #} //• • ** ^I p « »» • » ⁰⁰ • •* zzz zzzz9 ■ p _#

%

» * * • » P • • 0 000 W 0 0 0 • * * I * P »90 0 *9

X

• • i

W WOJEWÓDZTWIE

^{W®» I 9}

» «

» *

I • •

*.v.^{* » I I• • • >} :-z% ^AW

»

' Xv'v

► • *

'/X'

• • •

• • • _* * * ^{» • • •} • • e • * W ^{• •} *r #

ssYjW

* «

yz.ZA* ^I *

/ ^{* • • •}

• •

fff'

I ^I * I ^* * ** • * • 0 Vf» • •* 0^{• ' • 00} t z Z ^{0 0 0}■ 0 0

X<'X

' • * » -

. s.'.yss/s

» • • * 9 0 0 0 _ *

r t //# •

• 0 0 0 0%

» # # • • 0 0 0 0 *

• • • 0 0 0 • * ■ • e * * • • » •

* 0 0 • 0

1992 Lp-

1990 1991 1988 1989

1986

1987

1985

-232 1 -545 -607

-454 -659 -277 -266

-591

196 2 713 55

> 156

273 189 36 122

10 3

6

4 54

10

34 26 5

1979 4

2317 1989

2331 2409 2270 2309

2675

17 5

43 307

22

27 50 75

60

20 6

11 19 45 14

34 65 5

138,7 7

145,3 143,1

151.3 158,4

163,5 149,9

139,7

60,3 8

66,3 64,7

75,1 68,5

84,6 82,6 76,8

36,9 9

35,0 35,8

36,2 34,8

23,3 35,3 21,9

41,5 10

47,9 44,0 42,5

45,6 47,1 41,0 42,0

72,2 11 97,7 78,5

104,3 105,5

110,0

107,2 97,7

0,1 12

0,1 0,1 0,1 0,1

0.1

0,0

0,0

72,1 13 104,2 97,5 78,4

105,4

107,1

110,0

97,6

*

71,2 14 96,4 77,4

103,1

108,8 104,2

105,8

68,6

1

15 31,1 28,6

36,4 33,6

22,9 25,3

27,3 23,2

1.0

^0,9 16 1,1

1,2

1.2

1,3

1,2

29,0

9

/.• zZ-Zz///

WYSZCZEGÓLNIENIE

Lp. 1975 1980 1981 1982 1983 1984

M iastaa/

1

_{11 11 11 11 11 11}

2

wyposażone w sieć kanalizacyjną ..

obsługiwane przez oczyszczalnie

ścieków ...

11 11 11 11 11 11

3

9 9 9 8 8

8

4 mechaniczne 3

2 2

3 2

2

5 mechaniczno-biologiczne...

6 I Zakłady®^ uciążliwe dla czystości po­

wietrza atmosferycznego...

w tym wyposażone w urządzenia do I redukcji zanieczyszczeń: . ...

pyłowych...

gazowych...

9 I Emisja z zakładów zanieczyszczających powietrze w tys. t...

10 pyłowych...

11 gazowych...

Zanieczyszczenia zatrzymane w urzą­

dzeniach do redukcji zanieczyszczeń w tys. t

12 pyłowe ...

13 gazowe...

Stopień redukcji wytwarzanych zanieczy­

szczeń w %:

6

_{7 7 5 6 8}

10

_{15 28 28 28 28}

7

10

13 24 23 23 26

8

_{9 5}

_{6 6 6}

₆

426,3 539,1 401,2 365,5 315,9 319,3

31,3 38,2 37,2 23,1 25,3 16,4

395,0 500,9 364,0 342,4 290,6 302,9

294,3 370,2 347,4 289,8 288,4 291,7 270,5 254,5 270,4 287,4 309,1

14 pyłowych 90,4 90,6 90,3 92,6 91,9 94,7

15 gazowych 31,3 35,1 41,1 44,1 49,8 50,5

16 Odpady przemysłowe uciążliwe dla śro- I dowieka nagromadzone na terenach

zakładów^ w tys. t... 119117 160967 174352 200089 220001 234923 Nakłady inwestycyjne (ceny bieżące)

w min zł:

17 na ochronę środowiska na gospodarkę wodną

260 732 519 450 721 1070

18 257 269 250 990 1336 1667

a) Stan w dniu 31 XII. b) Zakłady emitujące pyły, gazy lub równocześnie pyły i gazy. c) Ponadto nakłady nie ujęte w Centralnym odpadów itp.) wynosiły w 1986 r. -1,4 min zł, w 1987 r. w 1988 r. - 323 min zł.

10

0

»WA

%

z.-.'.

VW^jV*^{• • *}

1988 1989 1990 1991 1992

Lp.

1985 1986 1987

1

11 11

11 11 11 11

11 ¹¹

2

11 11

11 11 11 11 11 11

8 8 ^{8 8}

8 3

8 8 8

3 2 4

3 3 2

2 2

2

5

5 5

6 6 6

6

⁵

6

6

33 24 30 30 31 31 31

28

7 28

26 28

22

^{28 28 28 29}

8

4 5 5

6 6

4 5 5

313.2 302,4 278,7 275,1 208,1 199,9 96,6 81,0 9

22,6

18,1 17,1 17,1 14,8 13,0 9,0 7,7

10

284,3 261,6 11

290,6 258,0 193,3 186,9 87,6 73,3

297,7 327,7

12

305,5 278,9

328,3

303,8 260,1 239,4

379,2 13

367,0

316,3 242,6 321,9 363,7 465,9 518,8

93,1 94,8 94,7 94,6 95,7 95,5 96,7 96,9 14

52,1 46,0 55,2 58,7

66,2

66,1 84,2 87,6 15

282874

261475 300841 319447 337126 355516 371826 387692 16

2425^ 3197^ 7686c/ 17

1517 18392 191516 356241 629900

3803 6360 17488 78300 18

2976 10950 132225 177900

Planie Rocznym i Narodowym Planie Społeczno-Gospodarczym (m. in. zamkniętych obiegów wody, urządzenia do neutralizacji

11

UWAGI METODYCZNE

Dane o stanie i zmianach w ewidencyjnym przeznaczeniu gruntów

opracowane na podstawie rocznych wykazów gruntów (M.P.Nr 11 poz.98 z 1969 r.) sporządzonych przez Min.Gospodarki Prze­

strzennej i Budownictwa oraz wojewódzkie Wydziały Geodezji i Gospodarki Gruntami.

Powierzchnia wyrównawcza

jest to różnica pomiędzy teoretyczną powierzchnią geodezyjną, okre­

śloną na podstawie map w skali 1 :25000 z uwzględnieniem m.in. poprawki na kulistość Ziemi, a sumą powierzchni jednostek podziału administracyjnego (miast i gmin) wykazanych w ewidencji gruntów.

Klasy bonitacyjne

użytków rolnych określają jakość użytku rolnego pod względem jego przydatności do produkcji rolniczej. Klasa I określa najwyższą wartość rolniczą, a klasa VI najniższą.

Dane o gruntach rolnych i leśnych wyłączonych na cele nierolnicze i nieleśne dotyczą

gruntów, za które pobrano należności i opłaty: dla gruntów nabytych do 1981 r.- w trybie rozporządzeń Rady Ministrów (Dz.U. 1974 r. Nr 19, poz.104, Dz.U. 1977r., Nr 33 poz.145) do ustawy z dnia 26 X 1971 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji (Dz.U. Nr 27 poz.249), dla gruntów wyłączonych w latach 1982 - 1990 - w trybie rozporządzenia Rady Ministrów (Dz.U.1982 r., Nr 20, poz.149), do ustawy z dnia 26 III 1982 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U.Nr 11, poz.79). Prezentowane dane nie obejmują gruntów, które zostały wyłączone na cele nierolnicze i nieleśne z pominięciem powołanych wyżej przepisów prawnych. W związku ze zmianą interpretacji odnośnych przepisów prawnych, użytki rolne wyłączone pod zalesienia i zadrzewienia nie podlegają przepisom ustawy o ochronie gruntów rolnych.

Dane o gruntach zdewastowanych i zdegradowanych wymagających rekultywacji I zagospoda­

rowania

dotyczą gruntów zdewastowanych, tj. takich, które utraciły całkowicie wartości użytkowe oraz gruntów zdegradowanych, tj. takich, których wartość użytkowa zmalała w wyniku pogorszenia się warunków przyrodniczych lub na skutek zanieczyszczenia środowiska.

Rekultywacja gruntów zdewastowanych i zdegradowanych

polega na nadaniu im lub przywróce­

niu wartość użytkowej. Grunty zrekultywowane podlegają zagospodarowaniu, czyli rolniczemu, leśnemu lub innemu rodzajowi użytkowania.

Erozja gleb to proces niszczenia (zmywania, żłobienia wywiewania) wierzchnej warstwy gleby wywołany siłą wiatru i płynącej wody.

Erozja wietrzna

(eoliczna) polega na wywiewaniu odspojonych cząstek gruntu, a następnie ich przemieszczaniu, sortowaniu i osadzaniu.

Erozja wodna

polega na zmywaniu i wymywaniu cząstek gleby.

12

• •

• •

!# «5

E

_VSA

TABL.1 POWIERZCHNIA WOJEWÓDZTWA WEDŁUG KIERUNKÓW WYKORZYSTANIA8) Stan w końcu roku

WYSZCZEGÓLNIENIE I 1988 1 1989 1990 1991 I 1992

w hektarach

OGÓŁEM 403698 403698 403698 403698 403698

Użytki rolne 250390 249731 249186 248579 248347

grunty orne 198517 198460 198376 198266 199089

sady 1468 1381 1367 1303 1318

użytki zielone 50405 49890 49443 49010 47940

Lasy i zadrzewienia 98988 99122 99204 99696 99750

Wody 7717 7748 7801 7817 7981

Użytki kopalne 778 784 802 829 832

Tereny komunikacyjne 15934 16011 16130 16142 16104

drogi 14219 14293 14397 14399 14374

koleje i inne 1715 1718 1733 1743 1730

Tereny osiedlowe 16262 16625 16643 16810 17030

zabudowane 13611 14460 14145 14292 14438

nie zabudowane 1347 826 1101 1114 1160

zieleń 1304 1339 1397 1404 1432

Nieużytki 2669 2709 2833 2817 2763

Tereny różne 10249 10259 10344 10275 10028

Powierzchnia wyrównawcza +711 +709 +755 +733 +863

w odsetkach

OGÓŁEM 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Użytki rolne 62,0 61,9 61,7 61,6 61,5

grunty orne 49,2 49,2 49,1 49,1 43,3

sady 0,4 0,3 0.3 0,3 0,3

użytki zielone 12,4 12,4 12,3 12,1 11.9

Lasy i zadrzewienia 24,5 24,5 24,6 24,7 24,7

Wody 1.9 1,9 1.9 1.9 2,0

Użytki kopalne 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2

Tereny komunikacyjne 4,0 4,0 4,0 4,0 4,0

drogi 3,6 3,6 3,6 3,6 3,6

koleje i inne 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4

Tereny osiedlowe 4,0 4,1 4.1 4.2 4,2

zabudowane 3,4 3,6 3,5 3,5 3,6

nie zabudowane 0,3 0,2 0.3 0,3 0,3

zieleń 0,3 0,3 0,3 0,3 0,4

Nieużytki 0,7 0,7 0,7 0,7 0,7

Tereny różne 2,5 2,5 2,6 2,5 2,5

Powierzchnia wyrównawcza 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2

a) Według ewidencji geodezyjnej.

Źródło: dane Ministerstwa Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa.

13

TABL.2 GRUNTY ORNE WEDŁUG KLAS BONITACYJNYCH Stan w dniu 1 I

WYSZCZEGÓLNIENIE 1985 1990 1985 1990

w hektarach w od setkach

OGÓŁEM

klasy bonitacyjne

198827 198460 100,0 100,0

I 302 294 0,2 0,1

•

II 13160 12947 6,6 6,5

lila 43785 43792 22,0 22,0

lllb 35017 34987 17,6 17,6

IVa 41249 41209 20,8 20,81

IVb 23930 24148 12,0 12,2

V 29988 29899 15,1 15,1

VI 10613 10448 5,3 5,3

VIZ ^{783 736 0,4 0,4}

Źródło: dane Wydziału Geodezji, Kartografii i Gospodarki Gruntami Urzędu Wojewódzkiego (badanie co 5 lat).

TABL.3 UŻYTKI ZIELONE WEDŁUG KLAS BONITACYJNYCH Stan w dniu 1 I

WYSZCZEGÓLNIENIE 1985 1990 1985 1990

w hektarach w odsetkach

OGÓŁEM (łąki i pastwiska trwałe) klasy bonitacyjne

51469 49890 100,0 100,0

I 52 63 0,1 0.1

II 2228 2177 4,3 4,4

III 15148 14659 29,4 29,4

IV

#

21673 20893 42,1 41,9

V 9658 9206 18,8 18,4

VI 2459 2699 4,8 5.4

VIZ 251 193 0.5 0.4

Źródło: dane Wydziału Geodezji, Kartografii i Gospodarki Gruntami Urzędu Wojewódzkiego (badanie co 5 lat).

14

* • • * • * mmmm

• • • •

mmmm

y/2'X /My.*

.V.

9999

• • • t

• • •

• • • •_

• • • • »X%v

• • • mm

XvX'Xv!

—

yz

%

^{V.' w * 0 m• 000 0 0ff.0 0}

0000 »> r / / r * »•

z. _{w// v/X} ^{w X- .y>}

• 000ZZ //

• • # • zzzzz

▲Hi ^{• 000}

Y&'/Ss ^{0 0 9 0}

TABL.4

GRUNTY ROLNE I LEŚNE WYŁĄCZONE Z PRODUKCJI ROLNICZEJ I LEŚNEJ

WYSZCZEGÓLNIENIE

| 1988 1989 | 1990 1991 | 1992

w hektarach Grunty rolne wyłączone z produkcji

rolniczej0' 189 156 712,8 54,9 195.2

w tym użytki rolne wg klas

bonitacyjnych

189

156 712,8 54,9 195,2

I-III

⁹¹ 55 353,0 12,5 73.5

IV

³⁶ 52 222,1 17,6 83,1

V, VI; VIZ

62 49 137,7 24,8 38,6

Grunty leśneb) wyłączone na cele

nieleśne 54 10 6,2 3,6 10,4

Grunty rolne i leśne wyłączone z

produkcji wg kierunków wyłączenia

243

•

166 719,0 58,5 205,6

zbiorniki i urządzenia wodne 1 2,1

użytki kopalne 47 35 12,0 4,3 20,9

zalesienia i zadrzewienia 18 4 635,1 105,6

9

tereny komunikacyjne 12 6 12,2 1,1

tereny osiedlowe 20 76 8,8 2,9 30,6

tereny przemysłowe 73 20 12,3 19,5 1,1

różne 72 25 36,5 31,8 46,3

w odsetkach Grunty rolne wyłączone z produkcji

rolniczej*' 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

w tym użytki rolne wg klas

bonitacyjnych 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

I-III

48,2 35,3 49,5 22,8 37,6

IV

_{19,0 33,3 31,2 32,0 42,6}

V, VI; VIZ

_{32,8 31,4 19,3 45,2 19,8}

Grunty rolne i leśne wyłączone z

produkcji wg kierunków wyłączenia 100,0 100,0 100,0

/

100,0 100,0

zbiorniki i urządzenia wodne 0,4 X 0,3 ^X X

użytki kopalne 19,4 21,1 1,7 7,3 10,2

zalesienia i zadrzewienia 7,4 2,4 88,3 ^X 51,4

tereny komunikacyjne 4,9 3,6 1.7 ^X 0.5

tereny osiedlowe 8,2 45,8 1,2 5,0 14,9

tereny przemysłowe 30,1 12,0 1,7 33,3 0,5

różne 29,6 15,1 5,1 54,4 22,5

a) W trybie przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 26 marca 1982 roku (Dz.U.Nr 11, poz.79) w latach 1988 i 1989 podano w pełnych hektarach, b) Publiczne i prywatne.

15

mmmm

• • • •

• • • •

/X':

mmmm

• •ff

m

^•XT

POWIER

•,v>ZvXyvźXvX'',>z

■tir

. • • •

v/M<*!vX

TABL.5 GRUNTY ZDEWASTOWANE I ZDEGRADOWANE WYMAGAJĄCE REKULTYWACJI I ZAGOSPODAROWANIA ORAZ GRUNTY ZREKULTYWOWANE

I ZAGOSPODAROWANE WYSZCZEGÓLNIENIE

a- w hektarach b- w odsetkach

1988 1989 1990 1991 1992

Grunty zdewastowane

i zdegradowane^ a 2331 2409 2316,8 1989,3 1978,5

b 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Grunty zrekultywowane

(w ciągu roku) a 22 27 42,9 307,2 17,1

b 0,9 1.1 1.9 15,4 0,9

w tym przeznaczone na cele:

rolnicze a 7 10 2,0 17,1

b 0,3 0.4 0,1 ^X 0,9

leśne a 5 17 40,9 26,2

b 0,2 0,7 1.8 1.3 ^X

Grunty zagospodarowane

•

(w ciągu roku) a 45 14 11.1 19,2 19,5

b 1.9 0,6 0.5 1.0 1,0

w tym przeznaczone na cele:

rolnicze a 4 10 ^■ 17,1

b 0,2 0,4 ^{X X} 0,9

leśne a ^• 4 8,7 16,8 2,4

• b ^X 0.2 0,4 0,8 0,1

a) Zaewidencjonowane w oparciu o kryteria określone w ustawie o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 26 III 1982 r. (Dz.U.

Nr 11, poz.79) w latach 1988 i 1989 podano w pełnych hektarach.

Źródło: dane Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej do roku 1989.

TABL.6 POWIERZCHNIA ZMELIOROWANYCH UŻYTKÓW ROLNYCH Stan w dniu 31 XII

WYSZCZEGÓLNIENIE ¹⁹⁸⁸ 1989 1990 1991 1992

Ogółem w tys. ha 105,7 105,7 99,6 99,4 99,2

w % ogólnej powierzchni użytków rolnych 42,2 42,3 40,0

•

40,1 40,0

Grunty orne w tys.ha 80,0 79,9 73,9 73,7 73,7

w tym:

zdrenowane 47,7 47,7 44,6 44,5 44,8

nawadniane 2,0 2,0 1.7 1.7 1.7

Łąki i pastwiska w tys.ha 25.7 25,7 25,6 25,7 25.5

w tym:

zdrenowane 3,4 3,5 3,5 3,6 3,6

nawadniane3^ 3,9 2,6 ! 3,7 3.7 3,0

a) Bez gruntów nawadnianych ściekami i gnojowicą.

Źródło: dane Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.

16

TABL.7 GRUNTY ZDEWASTOWANE I ZDEGRADOWANE WYMAGAJĄCE REKULTYWACJI ORAZ GRUNTY ZREKULTYWOWANE I ZAGOSPODAROWANE WG MIAST I GMIN W 1992 R.

Grunty wymagające

rekultywacji Grunty w ciągu roku

WYSZCZEGÓLNIENIE zdewasto­ zdegrado­ zrekultywowane zagospodarowane

ogółem

wane wane^ ogółem w tym na cele

ogółem w tym na cele

rolnicze | leśne rolnicze | leśne w hektarach

OGÓŁEM 1978,5 1510,0 468,5 17,1 17,1 19,5 17,1 2,4

Miasta razem 399,5 300,0 99,5 14,3 14,3 14,3 14,3

Legnica 245,0 245,0 ^{■ #}

Głogów 77,3 77,3

Jawor 1,6 1,6

Lubin 20,3 20,3 14,3 14,3 14,3 14.3

Polkowice 6,7 6,7 %

Prochowice 19,0 19,0

Przemków 22,2 22,2 ^•

Złotoryja 7,4 7,4 ^•

Gminy razem 1579,0 1210,0 369,0 2,8 2,8 5,2 2,8 2,4

Chojnów 91,4 91,4 ^•

Gaworzyce 5,4 5,4 ^•

Głogów 11,7 11,7 ^{• m}

Grębocice 43,7 43,7 ^*

Gromadka 6,6 6,6 ^—

Jerzmanowa 13,0 2,0 11,0

Kotla 27,6 27,6 ^{• • •}

Krotoszyce 95,3 95,3 ^•

Kunice 109,0 109,0 ^w

Legnickie Pole 71,8 71,8 ^•

Lubin 303,1 303,1 2,4 2,4

Męcinka 105,8 105,8 ^{■ —}

Miłkowice 37,4 37,4 ^{• •}

Mściwojów 39,4 39,4 ^{• • •}

Paszowice 19,0 19,0 ^{• •}

Pęcław 2,5 2,5 ^{«■ W}

Pielgrzymka 41,8 41,8 ^{• •}

Polkowice 65,2 65,2 2,8 2,8 2,8 2,8 ^•

Prochowice 17,0 17,0 ^—

Przemków 25,2 9,3 15,9 ^w _#

Radwanice 4,8 4,8 ^{— •}

Rudna 19,6 12,1 7,5

Ruja 11,9 11,9 ^{• • m}

Ścinawa 6,3 6,3 ^•

Udanin 23,3 23,3 ^{■ • •}

Warta Bolesławiecka 135,8 9,0 126,8 ^{— • •}

Wądroże Wielkie 20,0 20,0 ^{• *}

Zagrodno 17,8 17,8 ^{m ■}

Złotoryja 195,8 195,8 ^{# •}

Żukowice 11,8 6,1 5,7

a) Ewidencja nie pełna .

17

VM

• • • •

zzzzzz,

########

# # X'XVX'X'X

&

•••*•••#

TABL.8 GRUNTY ROLNE I LEŚNE WYŁĄCZONE Z PRODUKCJI WEDŁUG MIAST I GMIN W 1992 R.

WYSZCZEGÓLNIENIE Ogółem

Użytki rolne

L*Ł°.r>

razem klasy bonitacji

I-III IV V, VI; VIZ

w hektarach

OGÓŁEM

205,6 195,2 73,5 83,1 38,6 10,4

Miasta razem

_16,9 7.0 2,8 3,5 0,7 9,9

Legnica 1.3 1,3 0,6 0,7 ^•

Chocianów 4,4 ^•» 4,4

Chojnów 0,5 0,5 0,5

Głogów 2,1 1,4 1,4 0,7

Lubin 0,7 0,7 0,1 0,3 0,3

Polkowice 1.2 1,2 0,2 0,9 0,1

Przemków 0,3 0,3 ^— 0,3

Ścinawa 1.6 1,6 1,6 ^■

Złotoryja 4,8 ^• 4,8

Gminy razem

188,7 188,2 70,7 79,6 37,9 0,5

Chojnów 15,7 15,7 13,9 1,8

Gaworzyce 0,4 0,4 0,1 0,3

Głogów 1,0 0,6 0,1 0,2 0,3 0,4

Gromadka 3,0 2,9 0.9 2,0 0,1

Jerzmanowa 1,7 1,7 ^■ 1,7

Kotla 105,6 105,6 34,2 53,7 17,7

Krotoszyce 0,7 0,7 0,7 ^{— *}

Kunice 4,6 4,6 0,1 4,4 0,1

Legnickie Pole 5,6 5,6 4,3 1,2 0,1

Lubin 2,2 2,2 0,1 1,5 0,6

Mściwojów 0,3 0,3 0,3

Paszowice 0,2 0,2 0,2

Pęcław 0,3 0,3 0,3 ^•

Polkowice 8,2 8,2 4,1 1,6 2.5 ^•

Przemków 2,4 2,4 2,4 ^•

Radwanice 8,0 8,0 8,0

Rudna 0,3 0,3 0,3 ^•

Ścinawa 0,1 0,1 0,1

Udanin 2,7 2,7 2,7

Warta Bolesławiecka 1,5 1,5 1,0 0,5 ^•

Wądroże Wielkie 1,6 1,6 0,3 1,3 ^•

Zagrodno 21,5 21,5 21,5

4

Żukowice 1,1 1.1 1,0 0,1 ^—

a) Publiczne i prywatne.

18