Warunki wykonywania zawodu adwokata w Niemieckiej Republice Demokratycznej

Stefan Mizera

Warunki wykonywania zawodu

adwokata w Niemieckiej Republice

Demokratycznej

Palestra 10/11(107), 46-51

46 S t e f a n M i z e r a N r 11 (107)'

w ego o rzeczenia le k a rz y p sy ch iatró w , stw ie rd z ając eg o i uzasad n iająceg o popraw ę- s ta n u zd ro w ia psychicznego oraz u sta n ie groźby d la p o rzą d k u p raw n eg o i ty m sa m y m zachodzącą m ożność zw olnienia te j osoby z dalszego p o b y tu w z a k ła d z ie leczniczym . O pow zięciu tak ieg o p o sta n o w ien ia n ależ y zaw iadom ić nieobecnego n a p osiedzeniu p r o k u ra to r a i d y re k c ję szp itala. N ato m iast o p o stan o w ien iu sąd u o d ­ m a w ia ją c y m u w zg lę d n ie n ia w n io sk u co do zw o ln ien ia z zam kniętego za k ła d u dla psychicznie cho ry ch albo z innego za k ła d u leczniczego należy zaw iadom ić n ie ty lk o p ro k u ra to ra i d y re k c ję szp itala, ale ró w n ież obrońcę sp raw cy czynu za b ro ­ nionego pod groźbą k a ry . To o sta tn ie w y m ag a n ie n ie zaw sze je s t obecnie p rz e ­ s trz e g a n e w p ra k ty c e sądow ej, co w k o n se k w e n cji d o prow adza do n a ru sz e n ia p rzepisów p ro c e d u ry k a rn e j chroniących p o d staw o w e p ra w a o b y w ate la (np. a r t. 76 § 1 k.p.k.).

P oczynione w yżej u w agi n ie m ia ły n a celu teoretycznego p ogłębienia za g a d n ie ­ n ia , lecz rozw ażen ie k ilk u kw estii, k tó re w p ra k ty c e często n a s u w a ją p o w a ż n e w ątpliw ości, n a s tę p n ie om ów ienie w ad liw e j p r a k ty k i sądow ej w poruszonej d zie­ d zin ie i w reszcie w y su n ięcie n ie k tó ry c h śro d k ó w m ogących służyć u sp raw n ie n iu , te j p ra k ty k i.

STEFAN MIZERA

W arunki wykonywania zawodu adwokata

w Niemieckiej Republice Demokratycznej

1. W e w rześn io w y m n u m e rz e „ P a le stry ” z bież. ro k u zostały w sposób m ożli­ w ie w y c z e rp u ją c y p o d a n e in fo rm ac je o za sa d ach o rg an iz ac ji i fu n k c jo n o w a n ia a d w o k a tu ry w NRD P rz ed m io tem n a to m ia st n in ie jsz ej p u b lik a c ji je s t p rz e d ­ sta w ie n ie n ie k tó ry c h w y b ra n y c h a sp e k tó w w y k o n y w a n ia -zawodu a d w o k a ta w NRD_ a je d n o cz eśn ie do k o n an ie p ew nych p raw n o p o ró w n aw czy ch spostrzeżeń w te j dzie­ d zin ie w k o n fro n ta c ji z za sa d a m i w y k o n y w an ia zaw odu w Polsce.

A k t p ra w n y , kitóry stw orzył obecną o rg an iz ac ję w y k o n y w an ia zaw odu ad w o k a ­ t a w NRD, je st dość daw nej daty , pochodzi bow iem jeszcze z m a ja 1953 -i\ (był o n w n ie w ielk im z a k re sie now elizow any w la ta c h 1954— 1958). Jego znaczenie sjpołecano-ipolityczne było i je st n a d a l b a rd z o duże, z e r w a ł cm b o w ie m z k o n ty ­ n u a c ją u sta w o d a w stw a o ad w o k a tu rze w N iem czech z o k re su h itlery zm u 2.

W m y śl ro zp o rzą d zen ia R a d y M in istró w z dn. 15 m a ja 1953 r. o tw o rze n iu kolegiów adw o k ack ich , adw okaci w NRD są pow o łan i do tego, b y „jak o -organy w y m ia ru sp raw ie d liw o śc i u rze czyw istniać p ra w o oskarżonego do o b ro n y , w spo­ r a c h cy w iln y ch re p re z e n to w a ć w ed łu g p o trz e b in te re s y stro n o ra z służyć w po­

1 J a n C h m i e l n i k o w s k i : K i l k a u w a g o o r g a n i z a c j i a d w o k a t u r y w N R D .

2 U s t r ó j a d w o k a t u r y n i e m i e c k i e j p r z e d d r u g ą w o j n ą ś w i a t o w ą o p a r t y b y ł n a u s t a w i e - z 1936 r .

N r 11 (107) W y k o n y w a n ie za w o d u a d w okackiego w NRD _{4 T}

sz u k iw a n iu p raw d y obiek ty w n ej i -w zasp o k o jen iu poczucia p r a w a ” (z p re a m b u ły rozporządzenia).

Z ty c h p rz e sła n e k w ychodząc, u sta w o d aw ca NRD u zn a ł za konieczne p o le p sze­ n ie m e to d p ra c y a d w o k a tu ry i p rzy ję cie przez n ią now ych fo rm d ziałalności, co w y ra ziło się m . i. w łaśn ie w m odelu o rg an iz ac y jn y m kolegiów a d w o k a tó w (das

K o lle g iu m der R ech tsa n w ä lte). J a k p isa ł w a rty k u le dziekan J. C hm ielnifcow ski kolegium a d w o k a tó w jeist osobą p ra w n ą , p rzym iot za ś te n pociąga za isobą o k re ­ ślo n e sk u tk i p ra w n e , czego p rz y k ła d e m je s t sw o ista za sa d a odpow iedzialności k o ­ legium z itytułu działalności zaw odow ej a d w o k a ta-cz ło n k a kolegium w zględem klien tó w kolegium , o czym będzie d alej m ow a.

Istn ie ją c a fo rm a o rg an iz ac y jn a a d w o k a tu ry w NRD, bliższa raozej fo rm ie sw o i­ stego zrzeszenia an iżeli ściśle k o le k ty w n em u sposobow i w y k o n y w a n ia zaw odu ad w o k a ta , b y ła w ed łu g m otyw ów u staw odaw czych tra k to w a n a ja k o n a jb a rd z ie j postęp o w a i odpow iednia w u k ła d zie p a n u ją c y c h w N RD sto su n k ó w społeczno-po­ litycznych. In d y w id u a ln e (na w ła sn y rac h u n ek ) w y k o n y w an ie zaw o d u a d w o k a ta , choć dopuszczalne i to le ro w a n e, n ie je st m ożliw e an i w c h a ra k te rz e o b ro ń cy w sp ra w a c h k arn y c h , an i w c h a ra k te rz e p ełnom ocnika procesow ego w sp ra w a c h cyw iln y ch . R ów nież św iadczenie u słu g p o ra d n ic tw a p raw n eg o i re p re z e n to w a n ia in te resó w p rze d sięb io rstw uspołecznionych o ra z in s ty tu c ji p ań stw o w y c h m oże być w y k o n y w an e — jeżeli te osoby p ra w n e r»ie z a tru d n ia ją rad c ó w p ra w n y c h — w y ­ łączn ie przez człaników kolegium adw okatów , p rzy czym zlecenie w y k o n y w a n ia ty c h u słu g m oże dotyczyć s t a ł e j o b sługi p raw n ej n a p o d sta w ie u m o w y z k o le ­ giu m lu b być ograniczone do p rze p ro w ad z en ia określonych czynności p ra w n y c h . T rzeb a dodać, że ty lk o w y n ag ro d ze n ia członków kolegium p o d le g a ją o p o d atk o ­ w an iu w ed łu g przepisów o p o d atk u od w y n ag ro d zeń . Z p rz y w ile ju te g o n ie k o rzy ­ s ta ją in d y w id u a ln ie p ra k ty k u ją c y adw okaci.

C h a ra k te ry sty c z n e je s t dopuszczenie (w m yśl § 3 ust. 2 w zorcow ego s ta tu tu kolegium ), a le ty lk o w w y ją tk o w y c h w y p ad k a ch , do kolegium ad w o k a tó w w c h a ­ ra k te rz e jego członków — a w ięc ty m sam ym do w y k o n y w a n ia zaw o d u a d w o ­ k a ta — osób, k tó re n ie u k ończyły w p ra w d zie stu d ió w p raw n ic zy ch , a le k tó ry c h dośw iadczenie w p rak ty c zn e j działalności p raw n ic zej p rze m aw ia z a p rzy ję cie m co k o legium adw okatów .

Z ak az w y k o n y w a n ia przez członka kolegium a d w o k a tó w ubocznych za ję ć n ie dotyczy honorow ych fu n k c ji społecznych an i (naw et o dpłatnych) z a ję ć n a polu n au k o w y m , arty sty c z n y m i publicy sty czn y m . O znacza to m ożliw ość k u m u la ty w ­

nego w y k o n y w a n ia — obok zaw odu ad w o k a ta — inn eg o zaw odu, ja k n p . p ro ­ fe so ra u n iw e rsy te tu , p u b lic y sty itd . (a w ięc o d m ie n n ie n iż u n a s — a r t. 70 u. o u.a.).

I s tn ie je w NRD z o k re su p rze d w o jen n eg o m ożliw ość w y k o n y w an ia zaw o d u a d ­ w o k a ta w połączeniu z zaw odem n o ta riu sz a (R e ch tsa n w a lt u n d N otar). Ł ąc ze n ie w y k o n y w a n ia ob u ty c h zaw odów przez in d y w id u a ln ie p ra k ty k u ją c y c h ad w o k ató w w ym aga zezw olenia Ministara S praw iedliw ości.

2. Je d n y m z n a jb a rd z ie j in te re su ją c y c h p o sta n o w ień w zorcow ego s ta tu tu kole­ gium ad w o k a tó w je s t przepis, że za szkody m a ją tk o w e w y n ik a ją c e z d ziała ln o śc i zaw odow ej członków k olegium i jego p e rso n e lu pom ocniczego p o n o si o d p o w ie­

dzialność obok ad w o k a ta, k tó ry szkodę zaw inił, rów nież sam o k olegium adw okatów . P rz e p is te n (§ 9 s ta tu tu ) doczekał się preced en so w ej w y k ład n i w p o sta c i o rzecze­ n ia P re zy d iu m S ądu N ajw yższego z dn. 9 w rz eśn ia 1964 r. (mies. „N eue J u s tiz ”,, 1965, zeszyt 12, stir. 392—393). Tezy tego orzeczenia sądow ego b rzm ią n a s tę p u ją c o :

S t e f a n M i z e r a N r 11 ,(107)

„1) p om iędzy k o le g iu m ad w o k a tó w a zleceniodaw cą sp ra w y p o w ierzo n ej a d ­ w o k ato w i n ale ż ą c e m u d o kolegium n ie is tn ie ją ża d n e um ow ne sto su n k i;

2) n ależ ąc y do k o le g iu m adw okackiego członek ^adw okat n ie je s t — w zw iązk u z u d z ie la n y m m u p rze z m ocodaw cę (m an d a n ta) pełn o m o cn ictw em — a n i p raw n y m ^zastępcą, a n i pom o cn ik iem k o legium ;

3) k o leg iu m a d w o k a c k ie o d pow iada m a ją tk o w o stosow nie d o § 9 w zorcow ego s ta tu tu , je że li p r z y w y k o n y w a n iu zaw odu a d w o k a ta p o w sta je szk o d a m a ją tk o w a , k tó rej p rz y c z y n a leży w n ie d o sta tec zn e j sta ra n n o śc i lu b w niewyistartczaijących 'k w a lifik a c ja c h a d w o k a ta -c z ło n k a k olegium . N ato m ia st sens § 9 n ie p o zw a la p o ­ tw ie rd z ić odpow iedzialności kolegium adw okackiego za szkody, k tó re spow odow ał n a leż ąc y d o k olegium czło n e k -a d w o k a t n a s k u te k um yślnego czymiu k a ra ln e g o ”.

A by zro zu m ieć w p ełn i znaczenie p ow ołanego orzeczenia sądow ego, w y p a d a w sk ró cie p rz e d sta w ić s ta n fa k ty c z n y sp raw y , z k tó r e j w y n ik a o p isa n a k w e stia o dpow iedzialności d elik to w ej (cyw ilnej):

Pow ód a lec ił ad w o k a to w i n ależącem u (przed śm iercią) d o pozw anego kolegium ad w o k ack ieg o z b y c ie n ależ ąc y ch d o niego ruchom ości, a n a s tę p n ie p o k ry cie z u zy ­ sk a n eg o p rz y c h o d u jego z o b o w ią z a ń 3. A d w o k at-cz ło n ek k o legium sto so w n ie do "tego zlecen ia z b y ł te ruchom ości o zn a cz n ej w arto śc i, a le p o k ry ł zobow iązania pow oda ty lk o w części. P ow ód tw ie rd z ił, że a d w o k a t pozostałą część n ależ n o ści sprzen iew ierzy ł, w obec czego za żą d ał — poniew aż jego troszczenie z m a sy sp a d ­ kow ej zm arłe g o ad w o k a ta n ie m ogło być zaspo k o jo n e — zastępczego p o k ry c ia p rzez k o le g iu m szk o d y (stosow nie do b rz m ie n ia § 9 s ta tu tu ) w w ysokości nie otrzy m an ej należności.

iSąd O kręgow y (das B ezirksg e ric h t) u zn a ł p o w ództw o z a uzasadnione. Założo­ n a p rze ciw k o w y ro k o w i te g o są d u a p e la c ja z o sta ła o d d alo n a ja k o n ie u z a sa d n io ­ n a . P rz ec iw k o ro z strz y g n ięc iu w te n sposób sp ra w y założył je d n a k G e n e ra ln y P ro k u r a to r N RD w n io se k k a s a c y jn y (rew izję n ad zw y czajn ą), k tó ry z a sta ł u w zg lę d ­ nio n y .

Z u z a sa d n ie n ia orzeczen ia (po u w zg lęd n ien iu w n io sk u kasacyjnego) w y n ik a , że w s p ra w ie o dpow iedzialności kolegium adw ok ack ieg o n ie m ogą m ieć i n ie m a ją z a sto so w a n ia p rz e p isy § 278 i § 831 n iem ieckiego k o d e k su cyw ilnego (BGB), od­ p o w ia d a ją c e w sw ej tre śc i a rt. 144 i 145 naszego kodeksu zobow iązań (obecnie a r t. 429 i a r t. 430 k.c.). C złonka k o le g iu m adw okaokiego n i e m o ż n a u w a ż a ć a n i z a p r a w n e g o z a s t ę p c ę a n i z a p o m o c n i k a ( p o d w ł a d ­ n e g o ) k o l e g i u m , a u s ta lo n a w § 9 w zorcow ego s ta tu tu p o d sta w a odpow ie­ dzialn o ści c y w iln o p ra w n ej m a c h a ra k te r całkow icie s a m o i s t n y o raz ściśle • i w y łąc zn ie zw iązany z tre ś c ią tego p rze p isu . P o d sta w a ta n ie i«st p o ró w n y ­

w a ln a z żad n y m in n y m źródłem odpow iedzialności w niem ieck im sy stem ie p ra w a i n ie p o d leg a w y k ła d n i w d ro d ze an a lo g ii z p rze p isam i k odeksu cyw ilnego (BGB). O dpow iedzialność ta m a sw o iste znaczenie, w y n ik a ją c e z so c jalisty c zn y c h sto ­ su n k ó w społecznych. M ożna p rz y ją ć odpow iedzialność m a ją tk o w ą k o legium w zw iązk u z d z iała ln o śc ią zaw odow ą jego ćz ło n k a -a d w o k a ta w ów czas, g d y p rz y w y k o n y w an iu czynności zaw odow ych p o w sta ła szkoda, k tó re j źró d łem jest' n i e ­ d o s t a t e c z n a s t a r a n n o ś ć alb o n i e w y s t a r c z a j ą c e k w a l i f i ­ k a c j e z a w o d o w e i p o l i t y c z n e . W chodzi tu w ra c h u b ę p rze d e w szy st­ k im u c h y b ie n ie obow iązkom zaw odow ym , ja k np. nied o ch o w an ie w y m ag a ń p o stę ­

3 N a s u w a s i ę n a m a r g i n e s i e u w a g a , ż e p r z y j ę c i a t e g o r o d z a j u z l e c e n i a p r z e z a d w o k a t a »w P R L . n i e m o ż n a b y u z n a ć z a d o p u s z c z a l n e

Ń r 11 (107) W y k o n y w a n ie za w o d u aäiookacfciego

«3

p o w an ia , za n ie d b a n ie term in ó w , n ie p ra w id ło w e (wadliw e) u d ziela n ie p o ra d p ra w ­ nych. U stanow ienie odpow iedzialności kolegium adw okackiego w tych w y p ad k ach zm ierza do tego, ab y kolegium w y w iązyw ało się należycie ze sw oich obow iązków n a d z o ru fachow ego i od d ziały w an ia w ychow aw czego oraz ab y podejm ow ało sk u te ­ czne przedsięw zięcia w celu n ie dopuszczenia do tego ro d za ju za n ie d b ań ze stro n y

jego członków . N ato m iast w y stę p n a d ziałalność członka kolegium n ie może sw ym i s k u tk a m i cy w iln o p raw n y m i d o tk n ą ć kolegium , gdyż byłoby to niezgodne z po ­ czuciem . praw nym .

Z re fe ro w a n e w yżej orzeczenie S ąd u N ajw yższego NRD trz e b a n ie w ą tp liw ie uznać ■za b ard z o zn a m ie n n e dla o ceny c h a ra k te ru sto su n k u p raw n eg o pom iędzy k o le­ g iu m ad w o k ack im a jego członkiem oraz d la oceny szczególnej p o staci o d p o ­ w i e d z i a l n o ś c i z a c u d z e c z y n y w p raw o d aw stw ie NRD.

J e s t oczyw iście zrozum iałe, że za ró w n o tre ść § 9 s ta tu tu kolegium adw okackiego w NRD, ja k i jego w y k ła d n ia w o rzecznictw ie sądow ym s k ła n ia do k o m p a ra ty w - n y ch re fle k s ji n a tle obow iązującego u n a s sta n u prawmego w tej dziedzinie. N ie zo stała jeszcze dotychczas p o d ję ta p ró b a skom en to w an ia p rz e p isu a rt. 20 n a sz e j u sta w y o u stro ju ad w o k a tu ry . Jego lite ra ln e brzm ienie n ie d a je w każdym ra z ie p o d sta w do stosow ania a n a lo g ii do ro zw iązan ia p raw nego p rzy ję teg o w NRD. Ju ry d y c z n a p r e p a ra c ja tego przepisu może je d n a k przynieść n ieoczekiw ane re z u l­ ta ty . O dpow iedzialność zespołu adw okackiego w zględem k lie n ta z pow odu szkody w y rząd zo n ej przez członka zespołu w to k u w ykon y w an ia zaw odu k s z ta łtu je się u n a s — p rz y ją ć trz e b a — w ed łu g za sa d ogólnych.

3. Je śli chodzi o u s ta la n ie kosztów p ro w ad zen ia sp ra w y i w y n ag ro d ze n ia a d ­ w o k a ta , s ta tu t w zorcow y za w ie ra dw a p o sta n o w ien ia (pom inięte w in fo rm acji adw . C hm ielnikow skiego), a m ianow icie:

a) um ów ienie ty c h kosztów i h o n o ra riu m n a s tę p u je w p ra w d z ie ty lk o m iędzy k ie ro w n ik iem zespołu (oddziału kolegium ) a k lien tem , ale u sta le n ia w tym z a k re ­ sie z a p a d a ją p rzy k o n su lta c ji z upełnom ocnionym przez k lie n ta ad w o k a tem -c zło n - k ie m kolegium (w obei der b evo llm ä c h tig te R e c h tsa n w a lt g u ta c h tlic h z u hören ist),

b) k ie ro w n ik zespołu (oddziału kolegium ) je st upow ażniony — p rzy o k reślaniu kosztów p ro w ad zen ia sp raw y (w raz z h o n o rariu m ) — n a ^ ż n ą od k lie n ta kw otę obniżyć lub zw olnić od niej, u w zg lęd n iając w ysokość zarobków lu b w a ru n k i m a­ te ria ln e k lie n ta . Istn ie je w NRD obow iązek w yw ieszania w sied zib ie zespołu

ce n n ik a (tary fy urzędow ej) u słu g św iadczonych przez zespół — d o w iadom ości k lientów .

O koliczność, że adw okaci, ja k k o lw ie k zgru p o w an i w kolegiach (oddziałach), w y ­ k o n u ją jeszcze n a d a l zaw ód p rze w a żn ie w in d y w id u a ln y ch siedzibach, stw a rz a szczególne p ro b le m y organ izacy jn e, k tó re w y m a g a ją dużej sp raw n o ści f u n k c jo ­ n a ln e j.

4. F ew n eg o ro d z a ju „ su ro g a tem ” nie istn iejące g o w NRD naczelnego o rg an u sam o ­ rządow ego ad w o k a tu ry je st d zia ła ją c a p rzy M in isterstw ie S praw iedliw ości R ada do S p ra w A d w o k atu ry , pow ołana zarząd zen iem z dn. 25 m a ja 1957 r. R adzie tej (d e r B eirat) p o ru czan e zostało za d an ie u d ziela n ia op.nii w za k re sie zagadnień, ćo do k tó ry c h stanow isko a d w o k a tu ry je s t nieodzow ne, oraz za jm o w a n ia sta n o ­ w isk a w sp raw ac h dotyczących u sta w o d aw stw a o d ziałalności zaw odow ej adw o­ k a tu ry . R ad a m a rów nież p rze d staw ia ć w nioski ,i sugestie w sp raw ie dalszego rozw oju a d w o k a tu ry , szczególnie zaś ro zw o ju kolegiów adw okackich.

50 S t e f a n M i z e r a Nr II (107)

W sk ła d R a d y p rzy M in isterstw ie S p raw ied liw o ści w chodzi 8 członków pow o­ ły w an y ch n a d w u le tn ią k ad e n c ję p rzez M in istra S praw iedliw ości. S ta tu t R ady oikreśla sposób je j zw oływ ania (raz n a k w a rta ł) i o d b y w an ia posiedzeń (pod p rz e ­ w odnictw em p o d se k re ta rz a sta n u w M in isterstw ie S praw iedliw ości).

T ro sk a o jed n o lito ść k ie ru n k u rozw oju i p rze strz e g a n ia zasad u s tro ju ad w o ­ k a tu ry w całym k r a ju spoczyw a je d n a k głów nie n a C e n tra ln e j K o m isji R ew i­ z y jn ej, k tó re j k o m p e ten c je w y czerp u jąco om ów ił adw . C hm ielnikow ski. J e j ' czyn­ ności noszą n ie ty lk o c h a ra k te r k o n tro ln o -re w iz y jn y , a le ta k że lu stra c y jn y . W p e ­ w nym sensie K o m isja ta sta n o w i ró w n ież p la tfo rm ę do w y m ian y dośw iadczeń w z a k re sie p ra c y zaw odow ej kolegiów adw o k ack ich .

6. K aż d y czynny ad w o k a t w NRD m a p ra w o w y stęp o w ać p rze d S ąd em N a j­ w yższym R epu b lik i, jeżeli je s t dopuszczony do w y stę p o w a n ia w c h a ra k te rz e obrońcy lu b pełn o m o cn ik a p rzed k tó ry m k o lw ie k sądem krajo w y m .

P o n ad to n a p o d sta w ie za rząd z en ia z dn. 3 m a rc a 1959 r. zo stała p rze w id z ia n a dopuszczalność z a stę p stw a stro n przez członków kolegiów adw o k ack ich w p o stę ­ p o w an iu p rzed P ań stw o w y m S ądem do S p ra w U m ów (gospodarczych). O rg an ten, będący sw oistym ro d za jem a rb itra ż u gospodarczego w NRD, m a rozległe ko m p e­ te n c je ju ry sd y k c y jn e , w sp ó łd z iałają c w w y k o n y w an iu fu n k c ji g o sp o d arczo -o rg an i- zacy jn y ch p a ń stw a . Z a jm u je się on p rzed e w szy stk im rozstrzyganiem sporów w y ­ n ik a jąc y ch ze sto so w an ia przepisów u sta w y o system ie um ow nym w gospodarce s o c ja lis ty c z n e j4. M ożność u czestniczenia W' p o stę p o w an iu a rb itra żo w y m w na­ stę p stw ie stro n y przez a d w o k a ta-cz ło n k a kolegium została uzależniona od zgody przew odniczącego P aństw ow ego S ądu do S p ra w Umów. A nalogicznie sp raw a w y ­ k o n y w an ia z a stę p stw a stro n zostaia u reg u lo w a n a p rzed terenow ym i in sty tu c ja m i a rb itra ż u gospodarczego (B ezirksvertra g sg erich te). U d zielanie su b sty tu c ji w po­

stę p o w an iu a rb itra ż o w y m nie zostało dopuszczone (z w y ją tk ie m choroby albo u rlo ­ pu). W y stąp ien ie a d w o k a ta z kolegium pociąga za sobą u tr a tę p ra w a do z a stę p ­ stw a stro n p rze d sądem arb itra żo w y m . C hociaż rozporządzenie z dn. 5 m a rc a 1959 r . zo stało uchylone, sp ra w y z a stę p stw a stro n w postęp o w an iu arb itra ż o w y m nie doznały szczególnych ograniczeń i są obecnie ureg u lo w an e rozporządzeniem z dn. 18 k w ie tn ia 1963 r. o za d an iac h i try b ie p rac y P aństw ow ego S ąd u d o S p ra w U m ów i p rze p isam i w y d an y m i w w y k o n an iu tego rozporządzenia.

7. W a r ty k u ’.e d ziek a n a J . C hm ielnikow skiego zw raca uw ag ę in fo rm ac ja, że liczba adw o k ató w -czlo n k ó w kolegiów w NRD w ynosi je d y n ie ok. 500 osób, z g ru ­ pow anych w 14 k olegiach ad w okackich. J e s t to liczba w sto su n k u do liczby m iesz­ kańców NRD, obliczonej na koniec 1964 r. n a 17 m ilio n ó w 5, u d erz ają co n ie ­ w sp ó łm iern ie m a ła (jeden adw o k at n a ok. 32 tys. m ieszkańców ). P ew nego ro d z a ju w y jaśn ien ie te j n ieco dziw nej sy tu a c ji oraz in n e cenne in fo rm ac je d o starcza fra g m e n t re p o rta ż u T ad eu sza K u ra z n iedaw nego p o b y tu w NRD z o kazji uczest­ n ic tw a w im p re zie pt. „T ydzień B a łty c k i”, o rg an iz o w an ej corocznie w R o s to c k u 8. „Tego sam ego d n ia p o p o łu d n iu o d w iedziliśm y jeszcze K olegium A dw okackie w R ostocku. K olegium je st to o rg an iz ac ja »dachow a«, w k tó re j zrzeszeni są

4 O b o w i ą z u j ą c y o b e c n i e a k t u s t a w o d a w c z y w t e j m a t e r i i z o s t a ł w y d a n y d n . 25 l u t e g o 1965 r . z m o c ą o d d n . 1 m a j a 1965 r . B liż e j o o r g a n i z a c j i a r b i t r a ż u g o s p o d a r c z e g o w N R D p i s a ł w m i e s i ę c z n i k u „ P r z e g l ą d U s t a w o d a w s t w a G o s p o d a r c z e g o ” z 1963 n r 8/9 8 d w . C z e ­ s ł a w P r z y m u s i ń s k i . 5 R o c z n i k S t a t y s t y c z n y 1965, G U S , s t r . 549. 6 „ P r a w o i Ż y c i e ” n r 17/269 z d n . 14 s ie r p n ia 1966 r . — r e p o r t a ż p t . „ G o r ą c e d y s k u s j e — m o c n e p r z y j a ź n ie ” .

N r 11 (107) Wizyta to Bułgarii 51

w szyscy adw okaci w y k o n u ją c y p r a k ty k ę p ry w a tn ą . N ie je s t to »zespół« w n a ­ szym w y d an iu , poniew aż k aż d y z a d w o k a tó w p ra c u je ta m w e w łasn y m im ie­ n iu i w e w łasn ej k a n c e la rii. A p a ra t a d m in istra c y jn y K olegium z a ła tw ia je d ­ n a k za niego w szy stk ie sp ra w y urzędow e: pisze pozw y, w y sy ła k o resp o n d e n ­ cję, z a ła tw ia o p ła ty i w y k o n u je całą ro b o tę k a n c e la ry jn ą . W z a m ia n odciąga z w p ływ ów ad w o k a ta 40*/» n a p o k ry cie ty c h w szy stk ich kosztów oraz n a r e ­ zerw ę, z k tó re j w y p łacan e są zasiłk i so cjaln e dla ad w o k a tó w w w y p a d k u cho­ ro b y lu b niezdolności do p rac y . P o zostałe 60°/i w pływ ów a d w o k a t o trzy m u je do sw o jej dyspozycji. W R ostocku, gdzie n a 180 tysięcy m ieszkańców je st 9 ad ­ w o k ató w , p rze c ię tn y m iesięczny zaro b ek a d w o k a ta w ynosi 1 200 — 1 500 m a re k n e tto (około 6 — '7,5 ty sięcy złotych p rz y w iększej sile k u p n a niż w Polsce). Z d u m ia ła n as ta k m a ła liczba ad w o k a tó w w ta k w ielk im m ieście. O dpow iedź b y ła p ro sta : b aza działalności a d w o k a ta je st m ocno ograniczona. W za k ła d ac h p r a c y są rad co w ie (ju stitiariu sze). Ze w si sp ra w p ra w ie że n ie m a, bo w NRD w ieś je s t w 100% skolektyw izow ana. Część sp ra w sp o rn y ch ty p u gospodarczego je s t w ięc ro z p a try w a n a przez k om isje rozjem cze, a część ty p u p r y w a tn o -s k a r­ gowego przez sądy i k om isje społeczne. Do a d w o k a ta tr a f ia ją sp ra w y k ry m i­ n a ln e , rozw odow e, a lim e n ta rn e . N ie je s t ich dużo, skoro 9 ad w o k a tó w ro sto c- k ic h nie u sk a rż a się n a n a d m ia r p r a c y ”.

T yle w y ją te k z in te resu ją ce g o re p o rta ż u . N ależałoby dodać, że n ie je s t o b o jętn e d la w a rsz ta tu p rac y a d w o k a ta w NRD, iż w k r a ju naszego są sia d a n a d a l obow ią­ zu je (z n ielicznym i zm ianam i) k odeks cyw ilny z 1896 r. z arc y b o g aty m bagażem k o m e n ta to rsk im i orzeczniczym , oraz że sto su n k i społeczno-gospodarcze w NRD cech u je d alek o idące uspołecznienie śro d k ó w p ro d u k c ji i w yso k a d y scy p lin a spo­ łeczna.

8. Z przed staw io n eg o w a rty k u le adw . J. C hm ielnikow skiego i z n iniejszego o p rac o w a n ia obrazu a d w o k a tu ry w NRD w idać, ja k różnie je s t w NRD i w P o l­ sce u k sz ta łto w a n y jej u stró j i w a ru n k i p ra c y adw okatów . C złonkostw o w naszym zespole ad w okackim i członkośtw o w kolegium adw o k ató w w NRD, ta k n a pozór analogiczne, je st w istocie odm iennym co do treści, a n a w e t co do form aln eg o pow iązan ia p raw n y m rozw iązan iem sposobu zrzeszan ia się lu d z i w celu w y k o ­ n y w a n ia tego sam ego zaw odu.

In te re s u ją c e będzie śledzenie w y n ik ó w re fo rm y , ja k ą w NRD p rzy g o to w u je się w dziedzinie fo rm o w a n ia n a n ow o u s tro ju a d w o k a tu ry w p a ń s tw ie so c jalisty c z­ nym .

LUCJAN GLUZA

Przedstawiciele polskiej adwokatury

z wizytq w Bułgarii

N a za proszenie d ziek a n a R ad y K olegium A dw okackiego w Sofii, A ta n a s a A r- m ian o w a, b a w iła w B u łg arii w d n ia ch od 18 w rz eśn ia do 25 w rz e śn ia 1966 r. dele­ g a c ja po lsk iej ad w o k a tu ry . W sk ła d d elegacji, k tó re j p rzew odniczył P re ze s N aczel­ n e j R ady A dw okackiej, adw . d r S ta n isła w G odlew ski, w eszli: d ziekan w arsza w sk ie j R ad y A dw okackiej adw . Z y g m u n t S koczek, d ziek an w ro c ła w sk iej R ady A dw o­ k ac k ie j adw . J a n C h m ieln ik o w sk i o raz se k re ta rz P O P -P Z P R p rz y W arszaw skiej